Vogels beleven grillig
broedseizoen
Natuur Milieu
Actie tegen giftige houten
speeltoestellen
Kantoor Wetlands naar Wageningen
WOENSDAG 10 JULI 1996
JE
REDACTIE BERT DE JONG 072-5196276
W
OPGAVE OPLOSSING
DOOR JAN VISSER NI
Vanochtend was het nog tamelijk druilerig weer. Uit
een grauwe, grijze wolkendeken viel af en toe motre-
gen. Voor de komende tijd is er reden voor voorzichtig po I
optimisme. Aan de noordflank van een hogedrukge- 07 I
bied reikend van de Oceaan tot boven Midden Europa I
wordt met een westelijke tot zuidwestelijke wind war
mere lucht aangevoerd. i
Morgen al kan het kwik de 20 graden bereiken en de
dagen daarna stijgen de temperaturen tot 22-23 gra- 41 I
den. Bovendien blijft het meestentijds droog en laat i
de zon zich regelmatig zien. Zonovergoten wordt het 09
nog niet omdat uitlopers van storingsgebieden die aan I
de noordzijde van de hogedrukgordel naar het oosten I
trekken periodiek voor bewolking kunnen zorgen.
De stranden lijken daar de komende dagen het mees- 11
te last van te hebben doordat de lucht die naar ons
land stroomt tamelijk vochtig is. Daardoor kunnen de i
wolken zich boven het relatief koude zeewater langer i
handhaven. De temperatuur van het zeewater langs de I
Noord en Zuidhollandse stranden bedraagt thans zo'n j
16-17 graden. i
Voor begin volgende week zijn de vooruitzichten op I
grond van het Europese atmosfeermodel heel gunstig.
Zij verwachten dat een nieuwe kern van hogedruk van
de Britse eilanden naar de Noordzee trekt. Wanneer I
deze ontwikkeling gestalte gaat krijgen, zou de zomer DO I
wel eens wat standvastiger in het zadel kunnen ko- 24 I
men. |0
Morgen veroorzaakt een frontaal systeem opnieuw vrij
veel bewolking en eerst nog wat regen. In de middag
wordt de kans op zon wat groter en dan 'kan de tempe-
ratuur stijgen tot omstreeks 20 graden. De wind waait I 1
uit overwegend westelijke richtingen en is zwak tot
matig van sterkte.
Gisteren begon de dag met wat zon in de ochtend
maar 's middags gingen de gordijnen dicht en kwam
er onverwacht snel een regengebied opzetten. Veel
viel er niet maar het buitenvertier was meteen afgelo- 24
pen. Door de bewolking bleef de temperatuur vrij laag
(Leiden 17.1 graad, Schiphol 17.7) maar dankzij de
hogere luchtvochtigheid en de afgenomen wind voel
de het warmer aan. i
Verschillende milieu- en consu
mentenorganisaties willen dat
staatssecretaris Terpstra (Volks
gezondheid) actie onderneemt
tegen mogelijk gevaarlijke hou
ten speeltoestellen. Op veel
speelweiden voor kinderen
staan houten constructies die
tegen houtrot zijn beschermd
met wolmanzouten. De organi
saties menen aanwijzingen te
hebben dat kinderen die daar
mee in aanraking komen een
gezondsheidsrisico lopen.
De beschermende zouten be
vatten koper, chroom en ars
een. Het behandelde hout heeft
een lichtgroene en soms licht
bruine kleur. Spelende kinderen
kunnen de stoffen aan hun han
den krijgen en mogelijk in de
mond. Volgens de organisaties
is er weliswaar wetenschappe
lijk onzekerheid over de precie
ze gevaren, maar zeker is wel
dat er serieuze risico's zijn, zo
stellen ze. Van een aantal ver
bindingen is bekend dat ze kan
kerverwekkend zijn.
Onder meer Natuur en Milieu,
Milieudefensie, de Nederlandse
Vereniging van Huisvrouwen,
de Bouw- en Houtbond FNV en
de Alternatieve Konsumenten
Bond menen dat actie is gebo
den. Zo zijn er voldoende veili
ge alternatieven beschikbaar
om hout te behandelen. Be
staande speeltoestellen die met
wolmanzouten zijn behandeld,
kunnen maar beter worden
weggehaald, aldus de organisa
ties.
Hoewel de naam anders doet vermoeden heeft de strenge winter vrijwel alle ijsvogels in ons land de kop ge- r—j j i 1
kost. Herstel van de populatie zal een flink aantal jaren duren. foto martijn de jonge Zeldzame dieren en planten in poelen
HEINZ
schrokken. ..Hoofdschrevel van ei
land is ontstoft, denk ik", zei haar
zoon. ,,Tom Poes is over de schreef
gegaan..."
,,Ai, ai!" krijste zijn moeder. „Dat
heeft Holle zaliger verboden. Nu la
ten alle schrevels los! O wee! Wat zal
er gaan gebeuren?"
„Weet niet", zei het ventje. „Maar
dikke meneer is ontstoft." Zo spre
kend wees hij op heer Ollie, die hij
gend en steunend uit het puin om
hoog rees en een verwilderde blik in
het rond wierp.
„Oempf!" stamelde de geredde met
trillende mond. „D-dit is d-dus ont
stoffen! Hoe vr-vreselijk is dit alles....
Het lijkt de schoonmaak op Bom-
melstein wel! Ach, mijn teer ge
stel...."
„Wees liever blij, dat je uit die vastge-
koekte schreveling hebt kunnen ko
men!" riep het mensje. „We zijn nog
niet klaar met de ellende; alle schre
vels laten los! Onheil!"
Nauwelijks had ze deze woorden ge
sproken of een vreemde trilling voer
door het landschap. Onder de aarde
rommelde het en de rotsen begon
nen te beven...
KNMI
Weersvooruitzicht
Geldig tot en met
donderdag.
Noorwegen:
Wisselvallig met eerst
vooral in het oosten regen,
later juist in het westen.
Hier en daar ook wat zon.
Middagtemperatuur uit
eenlopend 14 graden
langs de westkust tot 22
n de omgeving van Oslo.
Zweden:
Veel bewolking en enige
tijd regen. In het zuiden
'andaag eerst nog veel
vind en morgen juist wat
:on en bijna overal droog.
Middagtemperatuur op
morgen rond 20 graden;
vandaag op de meeste
plaatsen aanmerkelijk
koeler.
Denemarken:
Wolkenvelden en vooral in
het oosten eerst nog wat
regen. Geleidelijk minder
wind. Middagtemperatuur
ongeveer 19 graden.
Engeland, Schotland, Wales en Ierland:
ïn dan zon, vooral vandaag. Morgen
ook wolkenvelden. M^t name in Ierland
i Schotland kans op wat regen. Mid
dagtemperatuur uiteenlopend van 15
graden in Noordwest-Schotland tot 25
n de omgeving van Londen.
België en Luxemburg:
Zon afgewisseld door wolkenvelden.
Vandaag vooral in de Ardennen eerst
nog regen, verder droog. Middagtempe
ratuur oplopend tot een graad of 21
Noord- en Midden-Frankrijk:
Geregeld zon maar met name in de Vo
gezen en Jura eerst nog wolkenvelden
i kans op wat regen. Middagtempera
tuur oplopend tot ongeveer 24 graden
op morgen; langs de kust van het Kanaal
blijft het frisser.
Portugal:
Zonnig. Middagtemperatuur tussen 30
en 36 graden.
Madeira:
Flinke perioden met zon en droog. Ta
melijk veel wind. Middagtemperatuur
rond 24 graden.
Spanje:
zon, maar lang de kusten in het zui
den ook enkele wolkenvelden en plaat
selijk veel wind. Droog. Middagtempera
tuur langs de kusten uiteenlopend van
23 graden in het noorden tot 30 plaat
selijk in het zuidoosten; in het binnen
land hier en daar maxima van ruim 35
graden.
Canarische Eilanden:
Veel zon en droog. Een stevige noordelij
ke wind. Maxima aan de stranden onge-
:r 27 graden.
Marokko:
Westkust: veel zon, in het zuiden ook
enkele wolkenvelden. Droog. Middag
temperatuur van 23 graden in het zui
den tot ongeveer 30 in het noorden.
Tunesië:
Droog en veel zon. Geleidelijk minder
wind. Middagtemperatuur aan zee onge-
:r 28 graden.
Zuid-Frankrijk:
Flinke zonnige perioden en in de bergen
mogelijk wat regen. De Mistral neemt
verder af. Middagtemperatuur oplopend
tot ongeveer 25 graden; langs de Mid
dellandse Zee-kust tot een graad of 29.
Mallorcaen Ibiza:
Flinke perioden met zon. Droog. Mid
dagtemperatuur rond 27 graden.
Italië:
Flinke perioden met zon en vrijwel
overal droog. Middagtemperatuur onge-
:r 26 graden.
Corsica en Sardinië:
Flinke perioden met zon en droog. Ver
der afnemende wind. Middagtempera
tuur ongeveer 27 graden.
Malta:
Droog en vrij zonnig. Afnemende wind.
Maxima rond 27 graden.
Griekenland en Kreta:
Veel zon, maar in het noorden ook kans
op een bui. Vooral op de Egeische Zee
waait een stevige noordenwind. Maxima
rond 27 graden.
Turkije en Cyprus:
Langs de kusten: Vrij zonnig, langs het
noordelijk deel van de Turkse westkust
mogelijk een bui. Van het westen uit iets
minder warm; morgen maxima van 27
graden langs de Turkse westkust tot 31
n het oosten.
Duitsland:
Wisselend bewolkt. In het zuiden, en
eerst ook nog in het noordoosten, nu en
dan buiige regen, misschien met on-
ir. Stijging van temperatuur; morgen
xima rond 23 graden.
Zwitserland:
Aan de noordkant van de Alpen wolken
velden en af en toe wat regen. Aan de
zuidflank zonnige perioden en droog.
Hogere temperatuur; morgen in het
noorden rond 23 graden; in het zuiden
rond 27.
Oostenrijk:
Wolkenvelden en nu en dan een bui,
mogelijk met onweer. Met name in
Stiermarken en Karinthië ook zon en
SrÉs °Pkl
overwegend droog. Middagtemp
—oplopend tot ongeveer 23
morgen.
Pplen:
Half lót zwaar bewolkt. In het
eerst nog regen en veel wind. li
al in het zuiden kans op een r
onweersbui. Middagtemperatuu
pend naar ongeveer 19 graden'
gen.
)iu
Tsjechië en Slowakije:
Wisselend bewolkt en kans op eef)LLE
Ie regen- of onweersbui. Middaj
ratuur ongeveer 20 graden.
Hongarije:
VAndaag geregeld zon. Morgen rien i
wolking en kans op een bui, mi tc
met onweer. Middagtemperatuu
veer 20 graden.
DONDERDAG 11 JULI 19
Zon- en maanstanden
Zon op 05.34
Maan op 02.39 Maan onds tier
Waterstand
IJmuiden Katwijk -
Hoog 01.00 13.46 00.33-Pe
Laag 08.55 21.46 08.36-
Weerrapporten 10 juli 08 ui
Amsterdam motregen
Vlissingen
Maastricht
Aberdeen
Berlijn
Boedapest
Bordeaux
Cyprus
Dublin
half bew. wzwl 17 jdglc
Split
Stockholm
Warschau
Wenen
Zurich regen
Bangkok half bew.
Buenos Aires motregen
Casablanca half bew
Johannesburg onbew.
Los Angeles onbew
New Orleans onbew.
New York onbew.
TelAviv licht bew.
Tokyo^ regenbui
Het hoofdkantoor van de inter
nationale organisatie voor de
bescherming van waterrijke na
tuurgebieden, 'Wetlands Inter
national' (WI), wordt gevestigd
in Wageningen. De Nederland
se vestiging zal tevens fungeren
als regiokantoor voor Europa,
Afrika en het Midden-oosten.
In Wageningen zijn onder an
dere ook de Landbouwuniversi
teit en allerlei onderzoeksinsti
tuten gehuisvest, waaronder het
Instituut voor Bos- en Natuur
onderzoek (IBN). WI bestaat
sinds 1995. Het is een samen
werkingsorgaan van drie
mondiale organisaties die al
zo'n veertig jaar vechten voor
de bescherming van waterrijke
natuurgebieden.
WI coördineert en ontwikkelt
allerlei beschermingsprojecten
op regionale en nationale
schaal. Het is vaak vechten te
gen de bierkaai. Natuurbe
schermingsorganisaties die zich
inzetten voor het behoud van
bij voorbeeld rivierdelta's en
moerasgebieden kunnen voor
ondersteuning bij WI aanklop
pen. De hoofdvestiging biedt
werk aan 25 personen.
De organisatie beheert ook da
tabanken met informatie over
wat er aan planten en dieren
leeft in waterrijke natuur. Op de
internationale 'rode lijsten (be
dreigd met uitsterven) komen
opvallend veel soorten voor die
afhankelijk zijn van wetlands.
Er is flink werk van gemaakt om
het WI-hoofdkantoor naar Ne
derland te halen. Drie ministe
ries financieren de verhuiskos
ten, daarnaast springen het We
reld Natuurfonds, de provincie
Gelderland en de gemeente
Wageningen financieel bij.
Door WI naar ons land te halen
illustreert Nederland belang te
hechten aan internationale na
tuurbescherming.
De ijsvogelstand is gedeci
meerd, driekwart minder
broedparen van de winterko
ning, de blauwe reiger met een
derde afgenomen, geen lepe
laars in de Oostvaardersplassen,
veel dode jonge mezen door
voedselgebrek. Ziehier een
handvol nare gevolgen van de
strenge winter en de daarop
volgende voorjaarsdroogte voor
de vogels in Nederland.
De winterkoninkjes, mezen en
blauwe reigers zullen de verlie
zen wel snel goed kunnen ma
ken. En voor de lepelaars is één
slecht broedseizoen evenmin
een ramp. Maar het herstel van
de ijsvogel zal veel minder snel
gaan, want deze soort is vrij
zeldzaam in ons land, vooral
door een gebrek aan geschikte
broedplaatsen.
De Sovon, dat is de landelijke
vereniging voor vogelonder-
zoek, heeft ook beter nieuws.
Dank zij de geringe sneeuwval
waren er veel muizen voor de
kerk- en ransuilen. Deze vogels,
echte muizeneters, zaten dan
ook al erg vroeg op grote legsels.
De boomklever en de appelvink
blijken eveneens een zeer goed
jaar te hebben, net als rood-
borsttapuit en paapje.
Door het merkwaardige tempe-
ratuurverloop in het voorjaar,
met eind april enkele warme
dagen en vervolgens wekenlang
koude noordenwinden, arri
veerden veel trekvogels in gol
ven. De eerste waren er vaak
vroeg, de massa kwam laat.
Gierzwaluwen werden opmer
kelijk vroeg gemeld: al groepen
op 18 april.
Maar half mei werden er nog
doortrekkende grauwe vliegen
vangers en tortelduiven gezien.
In het waddengebied is alles dit
jaar laat: op de eilanden zaten
tot ver in mei nog grutto's in
groepjes bij elkaar te kleumen,
blauwe kiekendieven zijn laat
met de leg en dat geldt even
eens voor de meeuwen. Dui
zenden sterns zijn niet tot broe
den gekomen.
Vooral de droogte is rampzalig
voor de eenden in de Gelderse
Poort en de water- en moeras-
vogels van de duinmeren. Zo
ontbreken-op veel plaatsen de
fraaie geoorde futen en dodaar-
zen. In Drenthe zijn de vennen
op de natte heidevelden tot tien
procent gereduceerd, met alle
gevolgen van dien voor de vo
gels die het van nattigheid moe
ten hebben. De regen van de af
gelopen tijd heeft er nauwelijks
verandering in kunnen bren
gen.
Toch heeft Sovon hoop op een
interessante broed vogelbalans
1996. Daarvoor zullen bij voor
beeld broedende middelste
zaagbekken en porseleinhoen
tjes op de waddeneilanden zor
gen, en kwartels op de Dollard-
kwelders. In Noord-Holland zijn
op Wieringen baltsende zwarte
wouwen gesignaleerd en op
Goeree zijn vier zilverreigers
present.
Raven vestigen zich steeds meer
buiten de Veluwe en Salland,
waar ze in de jaren zeventig
werden uitgezet. Dit jaar broe
den onder andere in Noord-
Holland, Flevoland en de Ach
terhoek raven. In laatstgenoem
de regio werd een broedende
raaf afgeschoten door een waar
schijnlijk bijziende jager, die het
verschil niet zag tussen een raaf
en (onbeschermde) zwarte
kraai. In Zuid-Limburg zijn ook
op verschillende plaatsen raven
waargenomen. De herintroduc
tie van de raaf begint steeds na
drukkelijker een successtory te
worden.
Verder lijkt de visarend, thans
een doortrekker in herfst en
voorjaar, slechts te wachten op
geschikte nestgelegenheid (ge
woonlijk toppen van hoge vrij
staande bomen in de buurt van
'hun' water), om zich als broed-
vogel in Nederland te vestigen.
KRUISWOORDRAADSEL
Horizontaal:
1. stad in Spanje; 2. soort pape
gaai, bejaard; 3. naderhand; 4.
lengtemaat, lichaamsdeel, voeg
woord; 5. reisdeken; 6. bijbelse
naam, bijbelse naam; 7. uitroep
tegen een hond; 8. voorzetsel,
bijbelse naam, op deze manier-,
9. toevluchtsoord; 10. Engelse
taxi, tennisterm; 11. zekere re
kenkundige opgave.
Verticaal:
1uitroep van afkeer, toegangs
bewijs, ongeveer; 2. voertuig,
klaar; 3. vogel] kostuum, kloos
teroverste; 4. liefdegave; 5. bo
ven het gewone, keur; 6. uitgifte
van aandelen; 7. gehoororgaan,
aanwijzend vnw., tussenzetsel;
8. thans, compagnon; 9. ten be
drage van, boekformaat, emeri
tus.
TOM POES
&e /S TE POEAJ
AJE//VZ JE KL/AST £l/ZZT JYElPEAS
M£T Z'AS ASPERGÉS JE AZ//JT
A/ACSJTS<y-/APE
Heer Bommel en het ontstoffen
SLEUTELWOORD
Horizontaal:
1. wijziging; 2. onattent; 3. eet
gerei; 4. nietsnut; 5. sergeant; 6.
dadelwijn; 7. arabisch; 8. gage-
ment.
De woorden op de eerste en der
de verticale regel zijn: WOENS
DAG en ZATERDAG. Het sleutel
woord luidt; HANDWORTEL.
De maan scheen bleek op de ruïne
van heer Bommels huis. Er heerste
een diepe stilte, die slechts verbroken
werd door een gedempt geklop, dat
uit de bedolven vliering opsteeg.
„Is dikke meneer", verklaarde Oole
droevig. „Wil er uit, denk ik. Maar
kan niet. Is vastgekoekt met dubbele
schrevel..."
Op dat moment begon de bouwval te
bewegen en voor de verbaasde ogen
van de toeschouwers stortten de
steenklompen plotseling tot puin in
elkaar.
„Hoe kan dat?" riep het vrouwtje ge-
Onderzoekers van het Instituut voor Bos- en Natuur
onderzoek (IBN-DLO) hebben in een relatief nieuwe
poel in Midden-Limburg een groot aantal zeldzame
kleine groene kikkers aangetroffen. Bovendien her
bergt het water alle vier de Nederlandse soorten wa
tersalamanders, een uitzonderlijke combinatie. Ook
is een zeldzame waterplant, de waterweegbree, ge
signaleerd. De onderzoekers concluderen uit hun
vondsten dat het natuurbeleid om nieuwe poelen
aan te leggen zijn vruchten al afwerpt. Sinds vijftien-
jaar komen er op grote schaal nieuwe poelen bij en
worden oude „gesaneerd". Het is daarbij de bedoe
ling de slechte situatie van amfibiën in ons land te
verbeteren. Het instituut stelt vast dat de dieren in
verreweg de meeste gevallen hun weg naar het nieu
we water op eigen gelegenheid hebben gevonden,
en zich daar ook voortplanten. Het poelenbeleid
wordt beschouwd als een goed voorbeeld van
'maakbare' natuur, dat snel resultaat heeft.
FOTO MARTIJN DE JONGE
/AT AzWAM A//E& OM TE
FVEEAE/V, (EGAAEJEETEE
ME MAAE WAA&
MOET 0E&tNAJ£TA//
