'Britten moeten meer runderen slachten'
'ANC wil niet meer naar goed advies luisteren'
Buitenland
'Geweld zal verkiezingen
Rusland niet verstoren'
Getuige Blazevic identificeert Tadic voor tribunaal
Awami Liga op winst in Bangladesh
DONDERDAG 13 JUNI 1996
7
De Klerk voor het eerst van zijn leven in de oppositie
De massale verkiezingsbijeenkomst van Jeltsin trok gisteren op het Ro
de Plein in Moskou vooral veel jongeren. foto ap david brauchli
moskou hans hoogenduk
correspondent
„We zullen de verkiezingen niet
door geweld laten verstoren. We
Jhebben gekozen voor vrijheid
en menselijke waardigheid,
maar er zijn tegenstanders van
deze keus. En zij proberen ons
bang te maken, zoals met deze
barbaarse aanslag in de metro
van Moskou. Het vaderland zal
hen dit niet vergeven."
Dat riep de Russische presi
dent Boris Jeltsin gisteravond
op het Rode Plein, waar meer
dan 200.000 hoofdzakelijk jonge
Moskovieten naar toe waren ge
stroomd om hem, maar vooral
een aantal vermaarde Russische
popgroepen, te horen.
De president riep op tot rust
en kalmte in de drie dagen die
nog resten voordat de Russen
een nieuwe president kiezen.
„Ik heb jullie de vrijheid gege
ven om te kiezen. Het is aan jul
lie om nu een keus te maken. Ik
ben overtuigd van onze over
winning. Ik heb vertrouwen in
mezelf, ik heb vertrouwen in
jullie, in de jeugd, en ik heb ver
trouwen in het Russische volk.
We zullen winnen. De vrijheid
zal winnen", aldus Jeltsin.
Ook zijn communistische ri
vaal Zjoeganov veroordeelde op
een bijeenkomst in Moskou de
bomaanslag op de hoofdstede
lijke metro, maar volgens hem
was de aanslag het resultaat van
'verscheidene jaren wijheid
votir iedereen op politiek ge
bied. Net als de oorlog in Tsjets
jenië'. Zjoeganov eiste maatre
gelen van de overheid om de
veiligheid in het land te garan
deren.
kaapstad runa hellinga
correspondent
Nog iets meer dan twee weken
te gaan en de voormalige Zuid-
Afrikaanse president F.W. de
Klerk wordt leider van de groot
ste oppositiepartij van het land.
Zijn Nationale Partij (NP) ver
laat eind deze maand de rege
ring van nationale eenheid en
De Klerk zal dan, voor het eerst
in zijn leven, in de oppositie
bankjes belanden. Hij kijkt er
naar uit, zegt hij glimlachend:
„Ik ga zeker niet met pensioen
en zal net zo hard blijven wer-
ken als nu. Ik krijg eindelijk de
kans om meer contact te onder
houden met gewone mensen en
met de partij. Maar ik heb me
wel voorgenomen wat meer golf
te spelen".
De Klerk heeft er, in tegenstel
ling tot veel politieke commen
tatoren, geen twijfel over dat
zijn partij na haast vijftig jaar
regeren in staat is om effectief
oppositie te voeren.
„Een van onze redenen om uit
de regering te stappen, is dat
het duidelijkheid schept. De
vermenging van verschillende
functies komt de democratie
niet ten goede. Nu zijn de zaken
duidelijk. Het ANC als meerder
heidspartij regeert straks alleen
en is alleen verantwoordelijk
voor zijn eigen beslissingen, en
wij, als grootste oppositiepartij,
kunnen een standpunt inne
men zonder rekening te houden
met onze rol in de regering", al
dus De Klerk.
Principiële meningsverschillen
over de grondwet zijn overigens
de belangrijkste reden om uit
de regering te stappen, bena
drukt hij. Daarbij gaat het om
kwesties als de mogelijkheden
voor minderheden om onder
wijs in hun eigen taal en cultuur
te behouden, de bescherming
van het eigendomsrecht en het
feit dat het ANC, de meerder
heidspartij in het parlement,
niet bereid bleek na de volgen
de verkiezingen een nieuwe re
gering van nationale eenheid te
Daar komt bij dat de samen
werking met het ANC de laatste
tijd steeds moeilijker werd.
„Met president Mandela heb ik
een goede verhouding, daar is
sprake van een zekere warmte.
Hij noemt me sinds kort zelfs
bij de voornaam, al zeg ik nog
steeds 'meneer de president'. Er
zijn tussen ons wel problemen
geweest en ik heb af en toe
moeten tandenknarsen bij be
paalde uitspraken die hij over
de NP deed. Maar er is sprake
van wederzijds respect", aldus
De Klerk
„Maar in het ANC heerst duide
lijk de mening dat de tijd van le
ren voorbij is en dat de partij
het zelf kan. Ze zijn niet meer
bereid naar goed advies van an
deren te luisteren en gaan hun
eigen gang. Wij moesten de af
weging maken tussen de voor-
en de nadelen van in de rege
ring blijven. En de nadelen wo
gen zwaarder."
De NP wil in de toekomst de
stem van alle conservatieve, ge
lovige Zuid-Afrikanen vertegen
woordigen, ongeacht hun
huidskleur. Bij de plaatselijke
verkiezingen die twee weken
geleden in Kaapstad werden ge
houden, bleek duidelijk dat de
partij in die opzet nog niet is ge
slaagd. Het ANC beschuldigde
de NP bij die gelegenheid zelfs
van een racistische campagne.
Vooral de kleurlingen, die meer
dan vijftig procent van het elec
toraat van de NP uitmaakten,
zetten zich sterk af tegen de
zwarte bevolking.
Maar De Klerk wil van racisme
niets weten. Hij is ervan over
tuigd dat zijn partij een bood
schap heeft die hardwerkende,
kerkgaande zwarten aanspreekt:
„Die geloven in dezelfde waar
den als wij". Dat zijn partij in de
zwarte woonwijken tot nu toe
nauwelijks aanhang heeft weten
te verwerven, wijt hij vooral aan
intimidatie. De NP wordt daar
volgens hem regelrecht verket
terd en zwarte NP-kandidaten
staan aan bedreigingen bloot.
Dat zijn partij opkomt voor de
verdediging van Afrikaanstalige
scholen en universiteiten is
geen kwestie van ras, maar van
behoud van taal en cultuur,
meent De Klerk. Scholen moe
ten de mogelijkheid hebben on
derwijs te geven voor een be
paalde taal- of cultuurgroep,
zegt hij. Maar dat betekent niet
dat die scholen het recht heb
ben anderen uit te sluiten, zo
lang die maar bereid zijn te
aanvaarden dat een school in
het Afrikaans lesgeeft.
„De sleutel tot onderlinge har
monie van de verschillende be
volkingsgroepen is dat minder
heden zekerheid hebben over
hun positie in de samenleving",
aldus De Klerk. „Mandela deelt
die mening met ons. Maar an
deren in zijn partij denken daar
duidelijk anders over. Natuurlijk
moeten het onderwijs en ande
re instellingen veranderen. We
zijn er niet voor dat alles in
Zuid-Afrika bij het oude blijft.
Maar pogingen om elke onder
wijsinstelling gelijk te schake
len, dragen alleen maar bij aan
de spanning in het land."
De NP begint aan zijn opposi
tierol op een moment dat het
verleden van de partij en zijn
leider steeds weer wordt opge
rakeld. Zowel bij de processen
tegén oud-minister van defen
sie Magnus Malan en de voor
malige agent van de veiligheids
politie Eugene de Koek als bij de
zittingen van de Commissie van
Waarheid en Verzoening komen
de rol en de verantwoordelijk
heid van De Klerk voor de mis
daden tijdens de apartheid her
haaldelijk ter sprake.
Commentatoren menen dan
ook, dat de NP als oppositiepar
tij alleen succesvol kan functio
neren als De Klerk als leider af
treedt. Maar de gewezen presi
dent wijst elke verantwoorde
lijkheid voor de misdaden van
de hand. „Ik neem verantwoor
delijkheid op me voor de offi
ciële politiek, maar niet voor
dingen die ik niet heb geweten
en die buiten mij om zijn ge
beurd."
Cindy Crawford bijna ontvoerd
londen Het Amerikaanse topmodel Cindy Crawford was twee
maanden geleden bijna ontvoerd, nadat ze per Concorde uit de
VS op het vliegveld Charles de Gaulle bij Parijs was aangekomen.
Dit meldde de Britse krant The Sun vandaag op gezag van Craw-
fords moeder. Een onbekende chauffeur, die door een handlan
ger in New York was gewaarschuwd over de komst van de man
nequin, haalde haar af en zei dat haar eigen chauffeur was ver
hinderd. Crawford merkte dat de man de verkeerde kant opreed
j en begon te schreeuwen. Toen de auto vast kwam te zitten in
een opstopping wist zij te ontkomen, aldus de krant.
President Colombia gaat vrijuit
bogota Het Colombiaanse Huis van Afgevaardigden heeft pre
sident Ernesto Samper gisteravond vrijgesproken van de be
schuldiging dat hij zijn verkiezingscampagne in 1994 met drugs
gelden zou hebben gefinancierd. Met dit besluit is de affaire de
finitief afgesloten en kan het staatshoofd in de toekomst niet
I meer worden vervolgd. De openbare aanklager had Samper in
februari aangeklaagd. In het parlement stemden 111 leden voor
het besluit en 43 tegen.
Turken doden 72 Koerden
diyarbakir De Turkse strijdkrachten hebben gisteren 72 Koerdi
sche opstandelingen gedood, terwijl aan de kant van het leger
i zes doden werden geteld. Het was een van de bloedigste dagen
in het offensief dat de strijdkrachten twee maanden geleden be
gonnen en dat inmiddels bijna achthonderd guerrillastrijders en
honderd militairen het leven heeft gekost. De doden vielen bij
zeker zeven verschillende schermutselingen.
Dochter Soekarno nijdig op leger
jakarta Megawati Sukarnoputri, dochter van de vroegere Indo
nesische president Soekarno, heeft de strijdkrachten gisteren be
schuldigd van pogingen haar oppositiepartij te ondermijnên.
Megawati zei dat het leger openlijk steun betuigt aan dissiden
ten binnen haar Indonesische Democratische Partij (PDI) die
eind deze maand een congres willen houden om haar af te zet
ten. De regering heeft zelfs aangeboden het congres, dat bijeen
wordt geroepen door vice-voorzitter Fatimah Achmad, te finan-
Lott volgt Dole op in Senaat VS
Washington De Republikeinen in de Amerikaanse Senaat heb-
j ben Trent Lott uit Mississippi gisteren tot nieuwe fractieleider
j gekozen. Lott volgt Bob Dole op, die dinsdag uit het Congres
trad om zich volledig aan zijn campagne voor de presidentsver
kiezingen te kunnen wijden. De ambitieuze Lott (54) wist vorig
jaar op te klimmen tot whip, de tweede man achter de fractielei
der die bij stemmingen zoveel mogelijk eenheid moet smeden.
Ieren mogen scheiden en hertrouwen
dublin Het Ierse hooggerechtshof heeft gisteren groen licht ge-
geven aan de mogelijkheid voor paren om te scheiden en later
met een andere partner te hertrouwen. De overwegend katholie-
ke bevolking van het land had zich in november vorig jaar met
I een krappe meerderheid van 0,5 procent oftewel 9.118 van de
I 1,6 miljoen stemmen in een nationaal referendunruitgesproken
I voor de mogelijkheid tot echtscheiding.
Helikopters botsen: 18 doden
Brisbane Twee Blackhawk-helikopters van het Australische leger
zijn gisteren tijdens een nachtoefening met elkaar in botsing ge
komen en brandend neergestort. Daarbij zijn volgens het
1 Australische leger achttien elitecommando's om het leven geko
men en tien gewond geraakt. Van drie gewonden is de toestand
j kritiek. Een legerwoordvoerder kon niets zeggen over de oor-
I zaak.
VS en EU houden ruzie over Cuba
Washington De Verenigde Staten en de Europese Unie staan
nog steeds lijnrecht tegenover elkaar over de Amerikaanse sanc-
ties tegen Cuba. De halfjaarlijkse top in Washington heeft geen
oplossing gebracht voor het conflict. Op een persconferentie
zetten president Clinton en voorzitter Santer van de Europese
I Commissie nog eens hun botsende standpunten uiteen.
Wetenschappelijk blad Nature komt met voor Londen pijnlijke onthulling
Om de gekke-koeienziekte BSE sneller uit te roeien, moet
Groot-Brittannië veel meer runderen afmaken en vernie
tigen dan het tot nu toe van plan was. Volgens de Eu
ropese Commissie in Brussel moeten ook runderen met
een hoog BSE-risico van de jaargangen 1988, 1989 en
1990 worden geslacht. In de laatste Britse plannen is al
leen sprake van de slacht van 80.000 runderen van de
jaargangen 1991 tot en met 1993.
in Britse regeringskringen
meteen afgedaan als 'onnodig
en inefficiënt'. De regering in
Londen heeft maar weinig
speelruimte, temeer daar de
Britse boerenbond NFU en de
melkcoöperaties zich juist giste
ren keerden tegen het eigen
Britse slachtplan voor de dieren
van de jaargangen 1991 tot en
met 1993.
De veterinaire experts van de
correspondent
Het gisteren door Brussel geop
perde plan zou de vermindering
van het aantal BSE-gevallen
kunnen versnellen. Momenteel
wordt Groot-Brittannië nog elke
week geconfronteerd met 200
tot 250 nieuwe gevallen van zie
ke koeien.
Het Commissie-voorstel werd
Europese Unie hebben zich gis
teren nog niet over het voorstel
van de Commissie of over de
jongste Britse plannen voor de
BSE-bestrijding gebogen. Dat
zal vermoedelijk morgen gebeu
ren. Daarna wil de Commissie
volgende week dinsdag een de
finitief standpunt bepalen.
Iedereen in Brussel staat on
der grote druk om nog voor de
Eurotop, eind volgende week in
Florence, een uitweg uit de
rundvleescrisis te vinden. De
top dreigt anders volledig door
deze kwestie te worden ver
lamd.
De ministers van buitenland
se zaken van de EU houden
maandag een ingelaste bijeen
komst in Rome om te redden
wat er te redden valt van de Eu
rotop. Het is echter
schijnlijk dat er in Florence
meer op tafel ligt dan een
'intentieverklaring' en enkele
procedure-afp raken. Of dat
voor Londen voldoende is om
de obstructiepolitiek te staken
sinds 23 mei blokkeert
Groot-Brittannië vrijwel alle Eu
ropese besluiten is zeer de
vraag.
Volgens de Britse minister
van buitenlandse zaken, Rif
kind, heeft de Britse dwarsligge
rij inmiddels zijn vruchten afge
worpen, omdat 'iedereen nu
naar een oplossing zoekt', zei
hij gisteren in het Britse Lager
huis. Hij noemde het jongste
Britse plan voor de uitroeiing
van de BSE 'realistisch'. Het
geeft aan welke producten in
welke volgorde weer voor uit
voer in aanmerking kunnen ko
men, zonder dat overigens con
crete data worden genoemd.
Een tegenvaller voor Londen
is een publicatie, vandaag in het
Britse wetenschappelijke blad
Nature, waarin staat dat Groot-
Brittannië grote hoeveelheden
beendermeel, die mogelijk wa
ren besmet met BSE, in de jaren
'89 tot '91 naar Europa, Israël en
Thailand heeft geëxporteerd. In
1988 werd het in Groot-Brittan
nië zelf verboden om verdacht
beendermeel nog langer aan
graseters te voeren. Dat gebeur
de nadat was vastgesteld dat dit
de meest waarschijnlijke bron
van de gekke-koeienziekte was.
Vanaf 1988, aldus Nature, ver
dubbelde Groot-Brittannië zijn
uitvoer van beendermeel zelfs.
In 1991 exporteerden de Britten
nog 25.000 ton, hoewel tal van
landen toen al een invoerver
bod hadden ingesteld in ver
band met het gevaar van BSE.
Israël importeerde in 1991
nog tienduizend ton Brits been
dermeel, Thailand 6.200 ton. In
de jaren daarvoor was Frankrijk
een van dë grootste afnemers.
Nature baseert deze cijfers op
de statistieken van de Britse
douane. Volgens het blad ging
ook na 1991 de export nog door,
maar daarover ontbreken tot nu
toe de cijfers. Het blad brengt
deze exporten in verband met
de ook in Frankrijk, Zwitser
land, Portugal en Ierland gecon
stateerde gevallen van BSE.
Explosies in
rechtbanken
Spanje, Zweden
MADRID-STOCKHOLM AFP-Rtr-AP
Een Spaanse rechter die is be
last met een onderzoek naar de
'vuile oorlog' tegen Baskische
terroristen is gisteren gewond
geraakt toen een bombrief in
zijn kantoor ontplofte. Rechter
José Antonio Jimenez Alfaro
verloor een hand door de explo-
Jimenez Alfaro was voorzitter
van de rechtbank die vijf jaar
geleden twee voormalige poli
tieofficieren veroordeelde voor
hun rol in een duistere campag
ne tegen vermeende Baskische
terroris.ten.
Ook in Zweden ging gisteren
in een rechtbank een explosief
af. Een in echtscheiding verwik
kelde man pleegde in Eskilstuna
zelfmoord door een staaf dyna
miet tot ontploffing te brengen.
Zeker vier mensen, onder wie
een advocate, raakten gewond,
aldus de Zweedse media. Vol
gens het persbureau TT werden
tijdens de rechtszitting de bezit
tingen van het paar verdeeld.
Man bijt hond
washington afp
Een dronken man die in de
plaats Clackamas in de Ameri
kaanse staat Oregon achterna
werd gezeten door de politie,
heeft een politiehond zo hard
handig gebeten dat het dier la
ter aan de gevolgen overleed.
De 37-jarige man kreeg gisteren
in Oregon City anderhalf jaar
celstraf wegens rijden onder in
vloed en bedreiging van de poli
tie. Een woordvoerder van de
sheriff van Clackamas vertelde
dat de verdachte de politiehond
Ronnie bij de achtervolging in
december vorig jaar zo krachtig
in de neus had gebeten dat het
beest drie weken later bezweek
aan een infectie.
Moslims op weg
naar tribunaal
SARAJEVO» AP
Twee aangeklaagde Bosnische
moslims, Hazim Delic (32) en
Esad Landzq (23), hebben van
ochtend de gevangenis in de
Bosnische hoofdstad Sarajevo
verlaten en zijn op weg naar het
Joegoslavië-Tribunaal in Den
Haag. Dit meldden verslagge
vers ter plaatse. Het is de eerste
maal dat de Bosnische regering
moslimburgers overdraagt aan
hetVN-tribunaal.
Azra Blazevic, een 36-jarige die
renarts uit Kozarac, heeft Dusko
Tadic in het openbaar geïdenti
ficeerd als de man die in het
stadje Kozarac een paar hon
derd meter van haar vandaan
woonde en daar een café runde.
Dat gebeurde gisteren voor, het
Joegoslavië-tribunaal in Den
'haag. „Ik kende hem oppervlak
kig. Ik kon hem. elke dag tegen
komen, soms een paar keer per
dag", vertelde Blazevic.
Het verhoor begon gisteren
laat in de middag en aanklager
Brenda Hollis kwam met haar
vragen niet verder dan de aan
loop naar. en het begin van de
aanval op Kozarac op 24 mei
1992. Maar het lijkt erop dat de
dierenarts zal getuigen over de
misdaden die Tadic in het con
centratiekamp Trnopolje zou
hebben begaan. Bldzevic heeft
daar als arts gewerkt; vorige
week nog keken de rechters
naar beelden van de eerste tele
visieploeg die de kampen bin
nenging en onder anderen haar
interviewde. Haar echtgenoot,
eveneens arts, speelde de jour
nalisten bij die gelegenheid een
fotorolletje toe met opnamen
van gemartelde gevangenen.
„Tadic' huis stond vlak bij de
apotheek", aldus Blazevic. .Op
e'en video van kapotgeschoten
huizen en gebouwen aan de
hoofdstraat van Kozarac, in de
regio Prijedor, wees Blazevic het
huis en het café van Tadic aan.
Ook identificeerde ze de mos
kee, de apotheek, de lagere
school en de medische kliniek.
De moslimse dierenarts ver
telde over de paar dagen voor
de aanval op Kozarac: „Op 21
mei ging ik naar Prijedor om
benzine t'e halen. Bij het check
point tussen Prijedor en Koza
rac, dat werd bemand door Ser
viërs uit de regio, vertelde ik dat
ik uit Kozarac kwam. Ik mocht
Prijedor niet in". Dezelfde dag
werden in Kozarac de telefoon
lijnen doorgesneden en begon
nen de Servische inwoners de
stad te verlaten. Onder hen was
ook Tadic. „Het verhaal ging dat
er op zaterdag, een dag voor de
aanval, nog maar twee Serviërs
in de stadwaren."
Na de oorlog in Kroatië en de
aanval op Sarajevo en andere
gebieden in Bosnië vreesde Bla
zevic een Servische aanval op
Kozarac. Ze bood het medisch
centrum haar diensten aan.
Drie dagen later regende het
granaten op de stad, 'alsof er
duizend tegelijk neerkwamen'.
Met de Serviërs werd onder
handeld over een veilige aftocht
voor de gewonden. Op het mo
ment dat de colonne mensen
zich voor het motel had verza
meld waarin de kliniek was on
dergebracht en richting het cen
trum wilde gaan, werd dat deel
van de straat onder vuur geno
men, aldus Blazevic. Uiteinde
lijk konden de gwonden alsnog
vertrekken in een vrachtwagen
en een ambulance.
Blazevic bleef achter met de
medische staf en onder anderen
een Servisch meisje, Gordana.
Twee soldaten die de kliniek
binnenkwamen en die volgens
Blazevic uit Servië kwamen, na
men Gordana mee. „Toen ze na
ongeveer een half uur terug
kwam was ze bijna hysterisch.
Ze wilde alleen maar zeggen dat
ze de soldaten haar flat had
moeten laten zien. 'Zodat ze
daar af zouden blijven', was hoe
ze het formuleerde."
dhaka De Awami Liga van sjeik Hasina Wajed lijkt de gisteren gehouden verkiezingen in Bangladesh te gaan winnen. Nadat voor 262 van de 300 zetels in het parlement het resultaat
was vastgesteld, had de partij een voorsprong van 23 zetels op de Nationalistische Partij van Bangladesh (BNP) van de voormalige premier Khaleda Zia. De Awami Liga krijgt volgens de
voorlopige resultaten 126 zetels en de BNP 103, zo maakte de kiescommissie vandaag bekend. Op veel plaatsen in het land moesten kiezers lang in de rij staan alvorens ze hun stem
konden uitbrengen. foto reuters farhad hussain
flblM tyrfWOU. 5
fleti Coti:Coia
