Japanse tunnel staat
model voor HSL
Feiten &Meningen
Schadeclaim
niet kansloos
Fiscale vluchteling is plotseling Nederlander af
DONDERDAG 13 JUN11996
EU WSANALYSE
Joep van den Nieuwenhuyzen is tot dusver een begena
digd voorspeller van rechterlijke vonnissen gebleken:
hij voorspelde in zijn beursfraudezaken twee keer vrij
spraak en dat kwam uit. Maar een schadeclaim van mi
nimaal 1,2 miljard gulden tegen de staat? Gezien de
jongste jurisprudentie is niet uitgesloten dat de over
heid inderdaad over de brug moet komen.
Het legertje dure advocaten, dat de zakenman ook
door de eerdere rechtszaken sleepte, is versterkt. En het
moet worden gezegd: zij hebben een konijn met kans
van slagen uit de hoge hoed getoverd. Gezien de hoogte
van de claim worden dat jarenlang slepende processen.
De advocaten hebben in elk geval de meest voor de
hand liggende valkuil vermeden. Van den Nieuwenhuy
zen vindt weliswaar dat het openbaar ministerie (OM)
hem ten onrechte voor beurshandel met misbruik van
voorkennis heeft vervolgd, maar daar heeft de Neder
landse overheid upg nooit schadevergoeding voor hoe
ven te betalen. De staat is hooguit aansprakelijk als bij
voorbeeld het OM een verdachte ten onrechte achter
slot en grendel heeft gezet of als er fouten- bij het ver
hoor zijn gemaakt.
Vandaar dat Van den Nieuwenhuyzens advocaten het
over een andere boeg willen gooien. De vervolging was
rechtmatig, zeggen zij nu, maar de schade voor Joep,
Begemann en de aandeelhouders die daaruit voort
kwam, moet de staat toch vergoeden. En dat nu is een
heel slimme vondst. Nederlandse rechters zijn in toene
mende mate bereid dergelijke claims toe te wijzen.
Het is simpel te illustreren met een voorbeeld uit de
jongste vaderlandse rechtsgeschiedenis. De overheid
kan met recht de veestapel van een boer laten vernieti
gen wegens het risico op verbreiding van varkenspest.
Maar zij dient dan ook de schade te vergoeden.
Doorgetrokken naar Van den Nieuwenhuyzen is de
vergelijking: ,,De staat mag mij (laten) vervolgen, pri
ma. Maar zij moet dan ook mijn schade dragen, nu ik
ben vrijgesproken. Nota bene twee keer zelfs op vorde
ring van het openbaar ministerie."
Ondanks alles is toewijzing van de claim nog lang
geen gelopen race. In op grote lijnen vergelijkbare za
ken vond de rechter het belangrijk dat er een gerecht
vaardigde verdenking tegen de verdachte bestond.
Toen Joep werd vrijgesproken van de RDM-zaak zei of
ficier Schaar al meteen dat het OM voldoende reden
had om Van den Nieuwenhuyzen in een vroeg stadium
van het onderzoek werkelijk als verdachte aan te mer
ken.
Tevens speelt een rol in hoeverre aan de benadeelde
zelf valt te verwijten dat de verdenking is gerezen. „Dat
is handel met voorkennis", riep Van den Nieuwenhuy
zen uit tijdens de vergadering waarin de kiem werd ge
legd voor de HCS-affaire. Vervolgens ging-ie toch vrolijk
handelen in aandelen HCS.
Een derde punt van belang is de vraag of schade is
geleden 'die niet behoort tot het normale bedrijfsrisico',
zo stelde de Hoge Raad enkele jaren geleden vast in een
obiter dictum, een ongevraagd kijkje in zijn keuken. Het
antwoord op deze vraag is omkleed met de nodige ha
ken en ogen, zoveel zal duidelijk zijn.
Voor Van den Nieuwenhuyzen was het destijds de
gewoonste zaak van de wereld om veelvuldig en in gro
te hoeveelheden aandelen te verhandelen. Voor met
name buitenlandse beleggers speelde hij regelmatig zelf
effectenbeursje. Balancerend op het scherp van de sne
de, zoals Van den Nieuwenhuyzen gewoon was, móet
hij zich bewust zijn geweest van het risico op een ver
volging wegens beursfraude.
De rechtszaken van de afgelopen vijf jaar rond Van
den Nieuwenhuyzen hebben de ervaring opgeleverd
dat boerenverstand en rechterlijke wijsheid soms héél
verschillende paden bewandelen. En dat ook rechters
het niet altijd eens zijn. Gezien het feit dat 'Nederland
zich internationaal in de achterhoede bevindt', waar
het gaat om schadevergoeding door de overheid, is een
inhaalslag niet uit te sluiten.
Joep van den Nieuwenhuyzen.
ARCHIEFFOTO
NS op studiereis naar Tokyo
Het Kawasaki Man-Made Island.
Nederland heeft de boude stap genomen: er
wordt een tunnel voor de Hoge Snelheidslijn
onder het Groene Hart geboord. Maar hoe gaat
zoiets in zijn werk wanneer de tunnel in slappe
grond wordt aangelegd? Dat gaat een delegatie
van de Nederlandse Spoorwegen volgende
week in Japan bekijken. De groep brengt onder
meer een bezoek aan het indrukwekkendste
project in zijn soort: de negen kilometer lange
autotunnel die onder de Baai van Tokyo in aan
bouw is.
De tunnel is een onderdeel van
de Trans-Tokyo Bay Highway
(TTBH), de weg die Tokyo moet
gaan ontlasten. De weg bestaat
uit twee tunnels van negen kilo
meter lang op een diepte van
zestig meter onder de zeespie
gel en een hangbrug van een
kleine vijf kilometer lengte.
In principe had de tunnel op
traditionele wijze kunnen wor
den aangelegd door deze uit te
graven, maar dan moest voor
enkele jaren het scheepvaart
verkeer van en naar Tokyo wor
den stilgelegd. Met vijftienhon
derd schepen per dag zou dat
een economische catastrofe zijn
geweest. Er bleef dus maar één
optie over: een tunnel boren.
Toen in 1985 de plannen voor
de TTBH werden goedgekeurd,
stond de techniek voor het bo
ren in zachte grond in de kin
derschoenen. Japans toonaan
gevende tunnelingenieurs wa
ren er echter van overtuigd dat
ze binnen enkele jaren machi
nes en graafmethoden konden
ontwikkelen voor de waterige
grond. Ze ontwikkelden zoge
noemde waterschildmachines
die in 1992 met het boren be
gonnen. Tot op heden zonder
problemen.
Waterschildmachines zijn inge
nieuze graaffabriekjes die door
de grond wroeten. Ze zien eruit
als ronde kokers met een dia
meter van de gewenste grootte
van de tunnel. Vooraan zit een
grote schijf waaroverheen ar
men draaien met graafhandjes.
Het zand wordt naar binnen ge
schept en via een lopende band
afgevoerd. Kant-en-klare beton
nen segmenten leggen vervol
gens de wand van de tunnel.
Het unieke van deze boorme-
thode is dat het geboorde gat
niet vol water loopt en dat de
afgegraven tunnelwand niet in
elkaar stort.
Voor de TTBH is gekozen voor
het boren van twee tunnels van
dertien meter doorsnede, elk
goed voor een tweebaansweg.
Daarvoor hebben Japanse
bouwbedrijven 's werelds groot
ste schildmachine ontwikkeld
met een diameter van 14,14
meter. In totaal zijn acht machi
nes in gebruik, die elk een prijs
kaartje dragen van honderd
miljoen gulden.
De ontwikkeling van deze ma
chines op zich is al een staaltje
van vakmanschap. Wellicht nog
meer bewondering roept het
voorwerk op dat nodig was voor
de aanleg van de TTBH. Omdat
het om een autotunriel gaat,
moest voor de aanvoer van fris
se lucht in het midden een
groot ventilatiegat komen. Dit
vereiste de aanleg van een
kunstmatig eiland halverwege
de tunnel, daar waar het water
28 meter diep en de zeebodem
over een diepte van nog eens
dertig meter zacht is. Het
Kawasaki Man-made Island is
uiteindelijk een superbouwwerk
van tweehonderd meter door
snede geworden met in het
midden een gat met een diame
ter van 98 meter. De wand van
diepte van 114 meter.
Verwacht wordt dat de snelweg
over twee jaar voor het verkeer
kan worden. Deze maand be
ginnen de bouwers aan de cru
ciale fase van het project. Vier
schildmachines hebben hun
eindpunt bereikt. Die wachten
nu de tegemoet komende boor
machines af. Dat kan elk mo
ment het geval zijn. Als ze el
kaar op een afstand van dertig
centimeter zijn genaderd, wor
den ze stopgezet. Dan begint
het werk aan de risicovolle ver
binding van de tunnel.
„Als hier iets misgaat is het hele
project geruïneerd", legt Kiyos-
hi Dachiku, woordvoerder van
de Japan Highway Public Cor
poration, beheerder van de
snelweg, uit. Voor de connectie
wordt de grond rond de machi
nes bevroren. De boorkoppen
worden ontmanteld en met de
hand wordt het laatste stuk van
de tunnel afgemaakt: het weg
hakken van de bevroren grond,
het lassen van segmenten tus
sen de twee buizen van de
boormachines en het betonne-
ren. Dit proces duurt ongeveer
een jaar.
Tegen die tijd weten de Japanse
ingenieurs of ze een modern
wereldwonder hebben afgele
verd. Wat ingenieurswerk en
kosten betreft is het Trans-
Tokyo Bay Highway-project te
vergelijken met de Deltawerken.
Ook hier vechten technici tegen
het water, al verschillen de mo
tieven voor aanleg. Voor Neder
land was het van levensbelang,
zo had de vloedgolf in 1953 ge
leerd. In Japan gaat het om eco
nomische overwegingen en
stadsplanning.
De toekomstige tunnelgebrui
kers zullen, via tolgelden, op
draaien voor de 22,8 miljard
gulden die het project, naar de
huidige stand, kost. Bijna twee
maal zo veel als de Deltawer
ken.
CORRESPONDENT
Zeg nooit Belg
Elk land heeft zo zijn eigen
gebruiken. Het schijnt dat je 1
i yr in Thailand nooit je voetzo-
t len moet laten zien, want dat
wordt opgevat als een grove
belediging. In Tibet wemelt
het van de gebedsmolens,
maar die mogen niet met de linkerschouder
worden gepasseerd, want dat staat gelijk aan
blasfemie. In China wordt de gastheer weer
wat onzeker als er geen beschaafd geboer
aan tafel klinkt, want dat is het teken dat de
dis gesmaakt heeft. En in België zegt men
nooit Belg tegen een Belg.
Al bij mijn eerste ontmoeting met een au
tochtoon, nu zo'n zes maanden geleden,
maakte ik deze overtreding. De aangespro
ken heer deed aanvankelijk alsof hij mij niet
hoorde. Vervolgens keek hij demonstratief
achter zich. Was er misschien iemand anders
tot wie ik mij richtte? Tenslotte keek hij me
wat meewarig aan. „Allez, ik ben toch zekers
geen Belg?", riep hij uit.
Nadrukkelijk: „Ikben 'ne Vlaming!"
Sindsdien heb ik nog veel meer Belgen
preciezer: Vlamingen ontmoet die er een
punt van maken geen Belg te zijn. Met Bel
gië, zo wordt me dan geduldig uitgelegd, wil
men liefst niet vereenzelvigd worden. Dat
zijn immers de ambtenaren in Brussel die
belastingen innen en daarmee hun zakken
vullen. Maar België, dat is bovenal ook Wal
lonië en daarvoor halen de meeste Vlamin
gen al helemaal hun neus op.
Nu is er met de rivaliteit tussen Vlamingen
en Walen niets nieuws onder de zon. België
hangt met touwtjes, wat spuug en een koning
aan elkaar vast, schreef publicist Geert van
Istendael al in de essaybundel 'Het nut van
België'. De klassieke verklaring voor de broe
der- en zustemijd begint in de loopgraven
van 1914-1918, waar brave Vlaamse jongens
sneuvelden omdat ze de Franse bevelen van
hun superieuren niet begrepen. De zuiverin
gen na de Tweede Wereldoorlog, die vooral
Vlaamse collaborateurs zwaar trof, zette ook
kwaad bloed, alsmede de Waalse economi
sche, politieke en maatschappelijke over
heersing tot ver in de jaren zestig.
Maar verklaart al dat oud zeer voldoende de
afgunst die ook vandaag nog Vlamingen en
Walen verdeeld houdt? Ik denk het niet. Zelf
heb ik nooit in de Ardennen gevochten of
met de Duitsers gecollaboreerd en toch be
gint er ook bij mij inmiddels iets te jeuken als
ik aan een Waal denk. Heb ik dan zoveel ver
velende Walen ontmoet? Niet bepaald. Wel
neem ik dagelijks een flinke portie Vlaamse
dagbladen tot mij. En ik heb mezelf er op be
trapt dat die leeskost mijn smaak op een heel
subtiele manier bedorven heeft.
'Vlamingen willen vooruit, Walen achteruit',
kopte de kwaliteitskrant De Standaard op za
terdag 20 april. Het onderwerp: de staatsher
vorming. Uit een peiling was gebleken dat
Vlamingen graag een stapje verder gaan,
Walen zijn minder enthousiast. 'Wallonië
loopt achter Internet-feiten aan', was een
kop van het persbureau Belga met dezelfde
boodschap: Walen zijn conservatief. Betogin
gen van onderwijzers in Brussel in februari
werden weer door De Standaard aldus
verslagen: 'Vlaamse betogers swingend,
Franstalige agressief. Conservatief) achterge
bleven en agressief. Toe maar.
Begin dit jaar hield dezelfde krant zijn lezers
wetenschappelijk gedocumenteerd
voor dat Franstalige Belgen zieker zijn dan x
Nederlandstaligen. In het verlengde daarvan:
Walen slikken ook meer medicijnen. Uit de 'j\
economiekaternen valt verder regelmatig op i
te maken dat Walen minder hard werken, va
ker staken, langer van uitkeringen genieten
en eerder sterven.
Deze splitsing statistisch, journalistiek,
taalkundig van één bevolking in twee F
groepen, levert een uitstekende voedingsbo-
dem voor het aanstekelijke idee dat 'wij' nu
eenmaal beter zijn dan 'zij'. Hoeveel volkeren
zijn niet met open ogen al in deze valsstrik
getrapt? Gelukldg zijn Vlamingen en Walen
veel te vreedzaam om elkaar de hersens in te
slaan. Toch kan het geen kwaad jezelf bewust
te zijn van de manier waarop ook westerse
kwaliteitskranten onbedoeld verdeeld
heid zaaien, heb ik ontdekt. Met smart wacht
ik nu op het eerste bericht in een Vlaamse
krant waarin de Walen voor de verandering
eens niet onderdoen voor Vlamingen.
CORRESPONDENT
Wat de verslaggever nu toch
zegt? „Belastingheffing in Bel
gië", krast het in Algemeen Be
schaafd Aerdenhouts boven het
portier van de Daimler Sove
reign. „Bekijk het toch man. Ik
ben hier komen wonen vanwe
ge het fiscale regime. Dan wil ik
hier ook geen belasting betalen.
Of zo weinig mogelijk. En och,
als de Belgen daar wel plannen
toe hebben, dan vinden we daar
wel wat op. Accountants ge
noeg."
De Rijke Nederlander in België
ligt onder vuur. Vermogende
belastingvluchtelingen, in de
grensstreken min of meer ge
haat door de plaatselijke bevol
king, zullen in de toekomst ook
een vorm van belasting moeten
betalen. Gisteren werd bekend
dat Nederland en België werken
aan een nieuw fiscaal akkoord
op dat gebied.
Daarbij denken de ministers
van financiën aan heffingen op
dividend. Of zelfs aan het ver
sturen vaneen Nederlandse be
lastingaanslag naar kapitale vil
la's in 'vluchtoorden' als bij
voorbeeld Lanaken,aan de
grens met Maastricht.
Daar is het nieuws nog niet
doorgedrongen. Burgemeester
Willen is in vergadering, en wil
hoe dan ook niet reageren. In
een brief aan de bevolking heeft
hij laten weten dat de steeds
openlijker vijandigheden tussen
autochtonen en vermogende
immigranten zo snel mogelijk
beslecht dienen te zijn.
Belgische Limburgers op straat
hebben geen mening. „Och ja,
we zullen het zien", luidt de be
rustende reactie van de grijs
aard op een bankje voor het ge
meentehuis. De zes, zeven pas
santen met een meer Randste
delijk accent blijken plotseling
allemaal niet in Lanaken te wo
nen, ook al is hun auto voorzien
van Belgische kentekens. Zoals
de groene Daimler van de enige
Nederlander die wel wil reage-
België heft momenteel geen
vermogensbelasting. „En daarin
zit hem nu de kneep", zegt de
immigrant van onder zijn zwar
te borstelsnor. „Als dat zo blijft,
voorzie ik weinig problemen.
Als ze wat gaan rommelen met
dividendheffingen, dan valt het*
allemaal wel mee. Daar ben ik
niet zo bang voor."
„Desnoods hevelen we een deel
van de aandelen over naar een
onderneming in Liechtenstein
roept hij, alvorens het Kerkplein
van Lanaken te tracteren op een
gulle lach. Echt serieus kan deze
zakenman het allemaal nog niet
nemen. „Dat geldt ook voor een
brievenbusonderneming in
Liechtenstein hoor.
Middenstanders gaan de heike
le materie eveneens uit de weg.
In navolging van de burgerva
der nemen zij een toenemend
vijandige houding tegen Neder
landers waar. En dat doet de za
ken geen goed. Ook zij schreven
drie, vier weken geleden een
brief aan de bevolking. Of er
toch vooral begrip kan worden
opgebracht voor eikaars stand
punten.
Alleen Ria van het lotto- en ta
bakszaakje aan het eind van de
winkelgalerij heeft een mening.
„Ze zullen het in België toch al
tijd nog wel een beetje goedko
per houden. De Nederlanders
hier weer wegjagen, daar begint
niemand aan. Is ook nergens
voor nodig, 't Zijn allemaal
En potentiële klan-
De onvrede over Hollandse
'diknekken', die met dik geld
mooie percelen voor Vlaamse
ogen wegkaapten, leeft al enke
le jaren. Een heus dossier van
de plaatselijke afdeling van de
christelijke vakbond ACV, met
de veelzeggende titel 'Rijke Ne
derlanders', diende een maand
of twee geleden als katalysator
voor veel opgekropte frustraties.
Samensteller Winand Bijnens
moet haast wel verheugd zijn
over het nieuws. Maar ook hij
houdt zich op de vlakte. „Ik
moet het eerst allemaal nog
zien". Op een inhoudelijke me
ning blijft het dus nog even
wachten. Maar het principe om
de vermogende Nederlanders
ook belasting te laten betalen
spreekt hem wel aan. „Kapitaal
belasten, dat is een goede
zaak."
Het dossier is volgens Bijnens te
veel een eigen leven gaan lei
den. „Het is alsof we fel anti-
Nederlands zijn. Dat zijn we
niet. Het gaat ons erom dat de
gewone Limburger ook aan zijn
trekken komt. Zolang er maar
geen enclaves ontstaan van ver
mogenden, die de plaatselijke
bevolking wegdrukken. Of het
nu Nederlanders zijn in Lana
ken, of duur betaalde Eurocra-
ten in Brussel, zo'n plotselinge
toestroom van zeer vermogen
de mensen ontkracht het karak
ter van een al jaren bestaande
gemeenschap. Dat willen we te
genhouden."
LANAKEN TON VAN LIEROP
tekening Wim Stevenhagen
