De één ziet de ander niet staan
World Roots Festival slaat zijn vleugels uit
Nederlanders hebben het
nakijken op Liszt Concours
Negen eeuwen Leidse mART
Cultuur&Kunst
Statig
teksttoneel
bij Litteris
Turk maakt met Pinokkio kleurrijk zijsprongetje J°sée Ruiter weergaloze Medea
ZATERDAG 11 ME! 1996
Pinksterfestival op Oude Vest
leiden Aan de Oude Vest wordt op eerste pinksterdag 26 mei
het Pinksterfestival gehouden. De Oude Vest wordt voor deze
gelegenheid autovrij gemaakt en aangekleed in Countrystijl. Er
komt een speciale podiumboot, met daarnaast terrasboten.
Countryband Mustang en de band The Juniors zorgen voor de
muzikale aankleding. Voor kinderen is een kinderhoek ingericht,
met oppas. Wedstrijden paalklimmen en kussenmeppen wor
den boven het water gehouden. Het festival, gepresenteerd door
Leidse Kees, begint om 13.00 uur en eindigt om 22.00 uur.
Zeldzame collectie in Leids veilinghuis
leiden* Een Zeewse verzamelaar biedt dinsdag 14 en woensdag
15 mei zijn collectie Zeelandica aan in veilinghuis Burgersdijk
Niermans. Letterkunde, recht, reizen en topografie, almanakken
en kronieken vormen belangrijke bestanddelen van de verzame
ling, waarin onder andere zeldzaamheden als Speculum Zelan-
diae en de Nieuwe Cronyk van Zeeland te vinden zijn. Behalve
boeken zijn er ook landkaarten, ansichtkaarten en andere pren
ten. Een catalogus met volledige beschrijvingen en illustraties is
bij het Leidse veilinghuis beschikbaar.
Taxaties in Volkenkundemuseum
leiden» Vier specialisten Indonesische kunst taxeren maandag
20 mei in het Rijksmuseum voor Volkenkunde aan de Steen
straat. Particulieren kunnen kosteloos kunstvoorwerpen laten
taxeren op commerciële en kunsthistorische waarde. Van grote
of kwetsbare objecten kan een foto worden getoond, eventueel
gevolgd door bezoek aan huis. Veilinghuis Christie's heeft het
initiatief genomen voor de taxaties, in verband met de sterk stij
gende prijzen van Indonesische kunst. Bezoekers van de taxatie
dag, die van 10.00 tot 14.00 uur duurt, kunnen tevens kosteloos
de tentoonstelling 'Vergeten Eilanden' zien.
Speciale bus naar 'Fenicische vrouwen'
roelofarendsveen/westzaan Theatergroep Hollandia speelt za
terdag 18 mei in de Westzaanse autosloperij Jan Smit het toneel
stuk 'Fenicische vrouwen' van de Griekse schrijver Euripides.
Speciaal voor deze voorstelling rijdt er een bus uit Roelofarends-
veen naar Westzaan. De kaarten voor zowel bus als voorstelling
zijn verkrijgbaar bij boekhandel Veenerick in Roelofarendsveen.
Op de terugreis krijgen de theater-minnende reizigers brande
wijn met suiker. De voorstelling begint om 20.30 uur.
Wat Franz Liszt zich niet alle
maal moet laten welgevallen.
Russen die met een tractor over
hem heengaan. Japanners, uit
blinkers in elegante klankslier
ten, die hem knuffelen. En ter
wijl de Nederlanders het nakij
ken hebben, is er een Italiaan,
die iedereen een lesje geeft.
Ziedaar enkele indrukken van
het Internationaal Franz Liszt
Concours in het Utrechtse Mu
ziekcentrum Vredenburg, dat
vanavond wordt afgesloten en
via de radio rechtstreeks is te
volgen. Tijdens de finale, met
assistentie van het Radio Sym
fonie Orkest, spelen de tech
nisch verbijsterende Chinees
Chi Wu (17) - rechtstreeks uit
Sichuan - en de bijna vreeswek
kend tengere Japanse Tomoko
Narata (26) allebei het Eerste
pianoconcert. En de Italiaan
Igor Roma (27) heeft zichzelf tot
taak gesteld de klanklawines in
de 'Dodendans' te ontketenen.
Maar eigenlijk is -de strijd al
gestreden en de kruitdamp op
getrokken. He't echte concours
is niet de finale, maar de halve
finale. Twaalf pianisten hebben
een solorecital van ongeveer
een uur gegeven, met als groot,
verplicht werk de Sonate in b.
Van de twee deelnemende
Nederlanders, Freek Haverkate
enZoeterwoudenaar Jeroen Bal,
bereikte de laatste zowaar de
halve finale, maar daarmee was
het ook duidelijk afgelopen.
De markt in Leiden, in al zijn fa
cetten, is zo'n negen eeuwen
oud. De dienst Economische en
Sociale Zaken van de gemeente
organiseert in het kader daar
van komende zomer een aantal
activiteiten onder de noemer
'mART'. Daaronder vallen pro
motionele activiteiten, extra
themamarkten alsmede ook een
kunstproject in samenwerking
met het Centrum Beeldende
Kunst.
Het doel van de manifestatie
is om een brug te slaan tussen
kunst, cultuur, de markt en zijn
publiek. Het is niet alleen afge
stemd op de Leidenaars, maar
ook op de gebruikers uit omlig
gende gemeenten alsmede op
de toeristen die de stad aan
doen. Er komen kunstwerken
op het water, markeringen van
vroegere markten en een ten
toonstelling in De Waag van
historische voorwerpen en met
veel (oud) fotomateriaal.
Daarnaast organiseert het
CBK op zomerse zaterdagen
rondleidingen per boot vanaf de
Beestenmarkt langs markten en
kunstwerken. Eindbestemming
is De Waag. Een acteur in de rol
van standwerker fungeert als
gids. In de periode van 6 juli tot
en met 18 augustus zal er verder
elke week een ander activiteit
rond de markten plaatsvinden.
Daarbinnen vallen ook de Leid
se Lakenfeesten.
AMSTERDAM GPD
Het World Roots Festival is al het oud
ste Nederlandse wereldmuziekfestival
maar moet ook het grootste evene
ment op dit terrein worden. Met die
ambitie werken het Concertgebouw en
de Melkweg dit'jaar voor het eerst sa
men tijdens het komende festival in
juni. Voor de veertiende aflevering had
Concertgebouw-directeur Martijn San
ders nog twee vrije dagen over, zodat
het festival een fors hogere stoelcapa-
citeit dan alleen de Melkweg krijgt.
Behalve de nieuwe zaal van de Melk
weg (voor 1000 bezoekers) heeft het
World Roots Festival nu ook de be
schikking over de 2000 stoelen van de
grote Concertgebouwzaal.
Tijdens de bekendmaking van de sa
menwerking, hoopte Sanders dat er in
elk geval zo'n 85 procent van de be
schikbare 10.000 betaalde kaarten
worden verkocht: „Dan draaien we
quitte. Maar omdat de Melkweg altijd
is uitverkocht heb ik daar alle vertrou
wen in". De gratis openluchtconcerten
in het Vondelpark blijven gehandhaafd
en Melkwegdirecteur Cor Schlösser
denkt voor volgend jaar ook aan een
gratis concert op het Museumplein.
Over de streep
Sanders was al langer van plan zijn
aanbod met serieuze niet-westerse
muziek uit te breiden, maar had als
start eigenlijk 1997 in gedachten.
Sponsor Philips duwde hem echter
over de streep om al dit jaar van start
te gaan. „We zijn natuurlijk heel blij
met deze mogelijkheid een groter en
ander pubiek te bereiken", aldus
Schlösser. Hij wees daarbij op het gro
te aantal culturele minderheden in ons
land.
Het World Roots Festival ging in
1983 van start als Africa Roots Festival,
in een tijd dat de term wereldmuziek
nog niet bestond. De populariteit van
de spannende en zeer dansbare Afri
kaanse muziek nam al gauw een grote
vlucht en ook de belangstelling voor
muziek uit andere niet-westerse lan
den steeg explosief. In 1988 werd de
Het programma van het komende
festival telt inmiddels deelnemers met
25 verschillende nationaliteiten uit de
hele wereld. De opening (op 16 juni in
het Concertgebouw) is georganiseerd
in samenwerking met het Wereld Kin
derfestival en brengt voor jongeren on
der meer een optreden van Doudou N'
Diaye Rose, de Senegalese 'master-
drummer' die acht jonge drummers
's Avonds presenteert het Concertge
bouw The Bulgarian Voices Angelite,
Huun-Huur-Tu (boventoonzang uit
Tuva) en de Rus Sergej Starostin. Als
klapstuk van dit concert volgt tot slot
een optreden van Ofra Haza, de Israë
lische diva van Jemenitische muziek
die nog nooit eerder in Amsterdam
was te horen. Het World Roots Festival
wordt op 23 juni ook in het Concertge
bouw afgesloten, met optredens van
muzikanten uit Equatoriaal Guinee,
Senegal en Kameroen. In de tussenlig
gende dagen kunnen de concertgan
gers voor een grote variëteit aan con
certen in de Melkweg terecht.
Wie meer wil weten en/of kaartjes
wil bestellen, kan tussen 10.00 en
19.00 uur met de speciale Info en Tic-
ketline beUen (tel. 020 - 67 33 797).
De Drijvende Dialoog van Frans en Truus ter Veld in Keukenhof
Ze hebben wel eens een betere 'dialoog' gehad, die twee
vrouwenfiguren daar in de vijver van De Keukenhof. De
één wiegt, zoals bedoeld door het kunstenaarsechtpaar
Frans en Truus van der Veld, zachtjes op de wind en
draait parmantig met haar rode kleed een rondje op het
water, daarbij een nauwelijks waarneembare rimpeling
veroorzakend.
Ik hoop dat ze verkocht wor
den", zegt Van der Veld. Die
nooit verlegen heeft gezeten om
werk, daar altijd een aardige bo
terham mee heeft verdiend,
maar desondanks immer op
zoek is om zijn terrein te ver
breden.
Zijn filosofie in deze is even
'simpel als doelmatig: „Je moet
zorgen dat je de rest een stap
vóór bent. Er was een tijd dat ik
de opdrachten in volgorde van
binnenkomst kon afwerken, dat
er bij wijze van spreken een
wachtlijst bestond. Maai' de
spoeling is vandaag de dag wel
dunner geworden. Je moet er
zelf achteraan, je moet naar vo
ren treden."
Maar de ander staart stokstijf
voor zich uit, haar stalen blik
gefixeerd op de oever waar Ja
panners, Fransen, Duitsers en
Amerikanen in groten getale
langs de narcissen, tulpen, hya
cinten en blauwe druifjes trek
ken en als vanzelf ook langs
haai' en haar zuster. Nee, inder
daad, van een goed 'gesprek'
tussen die twee is de laatste tijd
niet veel meer gekomen. De
liefde is bekoeld. De één ziet de
ander gewoon niet staan.
„Dat komt", lacht Frans van
der Veld, „omdat de vijver op
die ene plek te ondiep is. Het
beeld is wat gezakt, zit vast in
de modder en draait daardoor
niet meer. Wat dat betreft de
den ze het in de Coolhaven in
Rotterdam tijdens hét kunste
naarsproject 'Going on the Wa
ter' vorig jaar heel wat beter.
Daar is het een stuk dieper en
dobberden de beelden op boei
en. Het effect, die 'Drijvende
Dialoog', kwam zodoende beter
tót zijn recht."
Rechterhand
Frans van der Veld (1940) is
beeldhouwer te Lisse. Truus is
niet alleen zijn vrouw, maar
sinds jaar en dag ook zijn rech
terhand. Vrijwel alles doen ze
samen. In het kunstenaarswe
reldje is Van der Veld een ge
kende naam. Sinds hij in '66 af
studeerde aan de Koninklijke
Academie in Den Haag voerde
het duo meer dan 100 projecten
uit voor gemeenten, bedrijven
en particulieren. Veel werken
prijken in Lisse, Noordwijk en
Leiden, maar ook ondernemin
gen als Heineken, De Telegraaf
of bijvoorbeeld de Nederlandse
Maatschappij voor Tandheel
kunde deden een beroep op
hem. Daarnaast exposeerde hij
zijn vrije werk in binnen- en
buitenland. Momenteel staat
een vijftal beelden in brons,
staal en granito op een tentoon
stelling in Denemarken. „Daar
mogen ze van mij ook blijven.
Prima idee
Dat doet hij nu dus ook in De
Keukenhof, op een steenworp
afstand van hun atelier in de
Ooievaarstraat. „Het is een ei
gen initiatief. Ik ben, toen het
project in de Rotterdamse ha-
ven .afliep, naar directeur Koster
van -De Keukenhof gestapt en,
heb gevraagd of ik de 'Órïjvénde 1
Dialoog' in zijn tuin kon expo
seren. Dat vond hij meteen een
prima idee, ze hebben zelfs het
vervoer en de verzekering voor
rekening genomen. Er trekken
hier natuurlijk duizenden men
sen per dag voorbij. Dan is het
aardig als je daar van die blik
vangers hebt staan."
Veel reacties heeft Frans van
der Veld nog niet gehad op zijn
twee 'manshoge silhouetten'
('ik werk vooral gestileerd figu
ratief) die met elk 70 kilo boven
en 110 kilo onder water toch
flink wat gewicht in de schaal
leggen. Ze staan er nu nog drie
weken, totdat De Keukenhof
dicht gaat. Hij hoopt dan dat
een bedrijf zich meldt voor de
stalen beelden.
Een bedrijf met een mooie
waterpartij voor de deur, bij
voorbeeld. Die, als het even kan,
ietsje dieper is dan die in de
mooiste tuin van Europa. Zodat
het tweetal de draad van het ge
sprek weer kan oppakken.
De Keukenhof, Frans en Truus v
recensie wunand zeilstra
'Een draad in het donker' van Hella
Haasse door toneelgroep Litteris Sa
crum. Spel: Sigrid de Zwart, Saskia Ha-
geman, Auke Jongbloed e.a Regie:
Bob Hageman. Gezien: 10/5, Imperi
um theater. Aldaar nog te zien: 11/5
en 12/5 (matinee). Op 18/5 in de Ka
pelzaal.
De Minotaurus bestaat niet.
Althans bij Hella Haasse niet,
in haar versie van het klassie
ke gegeven over de held The
seus die in het labyrint de
Minotaurus zou hebben ver
slagen. Ook deze Theseus
keert terug uit het labyrint
dankzij de truc met de draad
van koningsdochter Ariadne.
Alleen hoopt laatstgenoemde
in deze versie dat Theseus
het verzinsel, het bedrog
rond de verzonnen Mino
taurus aan de kaak stelt.
Die wens van de nobele
Ariadne gaat niet op, want
ook deze Theseus heeft haar
scherp door dat je met een
dergelijk angstaanjagend fe
nomeen perfect macht kunt
uitoefenen. En zo. gebruikt
Hella Haasse het ldassieke
verhaal om een succesvol
machtsmechanisme te ana
lyseren.
Dat doet ze aan de hand
van heel veel tekst. De nieu
we produktie van Litteris
toont dan ook statig lekstto-
neel. Terecht krijgt het ge
sproken woord hier veel aan
dacht. Dat moet behoorlijk
veel inspanning van de
hoofdrolspelers hebben ge
vergd. En een zekere mate
van statigheid, vooral ook in
de aankleding, lijkt hierbij
gepast. Dat echter een door
Litteris toegevoegd koor van
drie vrouwen de betekenis
nog eens uitlegt, is gezien de
inzichtelijke opzet van het
stuk enigszins overbodig.
Het toneelbeeld is voor Lit-
teris-begrippen opvallend
sober gehouden. Gelukkig,
want deze toneelgroep wil
zich nog wel eens te ingewik
kelde decorconstructies op
de hals halen. Toch zitten
ook in deze produktie nog
twee onnodige changemen
ten. Ze worden weliswaar
snel uitgevoerd, maar halen
de op zichzelf goed gespeel
de voorstelling iets te veel uit
haar ritme.
BEELDENDE KUNST
RECENSIE ANNEMIEK RUYGROK
'De standjes van een houten pop', tekeni
gen van Jacques Turk, krijt op papier, te zie
'Een zij weggetje' noemt de Leid
se kunstenaar Jacques Turk zijn
nieuwste creaties in krijt op
bruin papier. Is hij meestal be
zig mensfiguren af te beelden,
nu liet hij zich inspireren door
een houten pop. Liever zou ik
de ongeveer twintig werkstuk
ken waarop de houten pop Pi
nokkio in de meeste gevallen de
hoofdrol vervult, een zijspr
ongetje willen noemen. Een
soms ontroerend, dan weer
grappig zijsprongetje. Maar in
elk geval een bewijs van Turks
vakmanschap.
Door het gebruik van donker-
getint basismateriaal en de
veelal schetsmatige uitwerking
van het thema 'Pinokkio', wek
ken de tekeningen de suggestie
als zouden zij schetsen zijn van
de bedenker van de houten
pop, de Italiaanse schrijver en
journalist Carlo Collodi. Of van,
later, Walt Disney die een te
kenfilm aan de sprekende ma
rionet wijdde. Maar Turk geeft
zijn eigen stijl aan de beroemde
jokkebrok, juist door hem in si
tuaties te plaatsen die Collodi
zou kunnen hebben bedacht.
Wat te denken bijvoorbeeld
F'
Jacques Turk geeft zijn eigen stijl aan de beroemde jokkebrok.
van 'Pinokkio ontmoet het kwa
de', waarop de pop zich bijna
letterlijk een hoedje schrikt van
een gevleugelde kat. Het pu
bliek heeft, eenmaal bij deze af
beelding aanbeland, Pinokkio
dan al in verschillende situaties
aangetroffen. Het figuurtje,
zoals Turk dat schetst, is dus al
bekend: een kleurrijk ventje met
ontwapenend naiëve ogen. Als
vanzelf gaat de blik c(an toch
naar de siamees-achtige kat,
door Turk nauwgezet afgebeeld
als een majestueus en indruk
wekkend, bijna mystiek schep
sel. Verderop neemt Pinokkio
wraak door een schele kat een
parkiet voor te houden. 'Pak
hem dan, als je kan', lijkt het ke
reltje te roepen naar het beest,
dat alleen maar loenzend voor
zich uit kan kijken.
Eerder exposeerde Turk, na
een lange periode van weinig
productiviteit, in galerie de
Princehof aan het Rapenburg.
Ook toen al viel op hoe hij soms
tot in details een onderwerp uit
werkt en anderzijds, soms in
hetzelfde werkstuk, schetsmatig
figuren aangeeft. Alsof zij niet
belangrijk voor hem zijn.
Dat doet hij ook in deze ge
kleurde tekeningen. Soms geeft
hij Pinokkio tot in details weer,
terwijl de figuren om hem heen
met een paar rake strepen en
vegen als het ware worden ge
suggereerd. Dan weer ligt het
accent op de figuren die eigen
lijk de bijrollen vertolken en is
de marionet slechts vaag, maar
altijd gekleurd, uitgewerkt.
Juist door de techniek die
Turk hier gebruikt, is een boei
ende en prachtig kleurrijke
reeks ontstaan, die slechts in
één geval wordt onderbroken:
van 'Pinokkio met hond' heeft
Turk tevens een olieverf ge
maakt. Daarmee toont hij aan
dat het kleurgebruik met be
hulp van krijt zich voor het on
derwerp beter leent, dan de
olieverftechniek. Die is - in dit
geval en zeker in vergelijking
met de mooi ingetogen rest - op
het schreeuwerige af.
toneel
recensie susanne lammers
Voorstelling: Medea door het Noord Ne
derlands Toneel. Regie: Agaath Witteman.
Spel: Josée Ruiter, Leslie de Gruyter, Bram
van der Vlugt, e.a. Muziek: Calliope Tsou-
paki. Gezien: 10/5, Leidse Schouwburg.
Nog te zien: 11/5, Stadsschouwburg
Haarlem.
Zij neemt wraak. Of dat is om
dat zij beledigd is, geraakt is in
haar trots of zo gedesillusio
neerd door de ontrouw van
haar man, blijft bij 'Medea' in
het midden. AJs je alle schepen
achter je verbrand hebt, naar
het einde van de wereld bent
gegaan voor een man die je ver
volgens inruilt voor een ander
met betere toekomstperspectie
ven, moet je een daad stellen.
Medea trekt een spoor van ver
nieling: ze doodt haar rivale en
haar kinderen, maar niet in
blinde razernij. ITet plan is goed
voorbereid en doordacht. Alles
is gericht tegen Iason, de man
die door zijn kennelijke bereke
ning dit alles over zich afriep.
Zijn toekomst, zijn nieuwe ver
bintenis en zijn zoons, vernie
tigt ze met een verbeten genoe
gen.
Agaath Witteman had een
hartstochtelijke Medea voor
ogen en Josée Ruiter speelt haar
geconcentreerd en weergaloos
meeslepend. Vanaf de eerste se
conde van haar opkomst zin
dert het. Ruiter weet te bereiken
dat het publiek twijfelt of de ge
beurtenissen die Euripides 2500
jaar geleden opschreef, op
nieuw zó hun beslag zullen krij
gen. Haar tweestrijd tussen
moederschap en wraakzucht is
net zo overtuigend als de beslis
sing die ze na lang aarzelen
neemt. Ze weet dat haar plan
niet deugt, maar het is wel ef
fectief. Het koor van Korintische
vrouwen dat haar lotgevallen
•becommentariëert, maar haar
ook troost, begrijpt haar, gaat
behoorlijk ver met haar mee,
maar kan de ultieme grens niet
over. Medea blijkt inderdaad
een vreemde, ook al is zij dat
door de behandeling die men
haar gaf.
Deze fraai vormgegeven pro
ductie van het Noord Neder
lands Toneel ontleent haar be
staansrecht alleen aan het spel
van Josée Ruiter. Het koor, dat
zijn partijen op ijle en soms erg
afleidende muziek van de
Griekse Calliope Tsoupaki zingt,
biedt nog enig tegengewicht,
maar de overige spelers willen
weinig meer worden dan requi-
sieten. Zij zijn nodig 'om de
handeling te verduidelijken,
maar zonder Ruiter blijft het le
venloos, spanningsloos.
