'In de kerk zie ik het niet zitten'
'Onwijs makkelijk, zelfs voor mij'
Leiden
Eng(elen)
Kerk Samenleving
ZATERDAG 11 ME1199697214 ZA
Enthousiaste reacties op examen wiskunde A
RAYMOND GRIMBERGEN
Na zo'n tweeëneenhalf uur
zwoegen' op het examen wis
kunde A komen de eerste leer
lingen uit gymzaal 3 van het Al-
phense Ashram College. Zwoe
gen? Voor de meeste vwo'ers
niet. „Een eitje! Een heel relaxed
laat
in wiskunde, maar dat was toch
wel erg makkelijk." Het met z'n
allen nog eens bekijken van de
opgaven - „Hé, mocht je die
meenemen?" - is altijd leuk.
Lekker discussiëren over het
goede antwoord.
De havo-leerlingen blijken
iets gematigder in hun reacties.
„Pittig,
Even doorvra
gen leert dat Jan-Jaap momen
teel een 4 voor het vak achter
zijn naam heeft staan. Maar net
twee minuten uit de gymzaal,
weet hij al dat hij in ieder geval
voor dit vak geen herkansing
nodig heeft.
Ook Derk Stolwijk had geen
problemen. Enthousiast zegt
hij: „Dit v&as gewoon een kwes
tie van invullen. Volgens mij
heb ik een 9, misschien wel een
10." Leerlingen, die nu in steeds
grotere aantallen naar buiten
komen, springen elkaar in de
armen en halen opgelucht
adem. Maaike van der Schueren
is opgelucht: „Ik ben niet goed
r wel te doen", zegt
Orban Büller
die hoopt dat
er een 6,5 in
zit. „Dat is na
melijk precies
genoeg voor
een 7." Orban
moest een
aantal keer
een vraag
overlezen om precies te begrij
pen wat er werd bedoeld. „Maar
ik heb een examencursus op het
Luzac gedaan. Dat heeft zeker
geholpen." Sander Freijer hoopt
op hetzelfde cijfer als Orban. „Ik
denk dat het moet kunnen.
Vooral het begin was makkelijk.
Daarna werd het telkens moei
lijker en uiteindelijk zelfs pittig.
Maar ik heb wel een 6 of een 7."
Helemaal niets te klagen dan?
Toch wel: „De mensen die drin
ken kwamen brengen hadden
van die klompen aan. Dat
maakte best veel herrie. Maar
voor de rest was alles perfect
Een leerling van het Ashram College bekijkt zijn examenrooster.
FOTO HOLVAST/MARK LAMERS
Verkeerde vraag goed gerekend
DEN HAAG ANP
Havo-leerlingen krijgen 'de
maximale score' voor de foute
vraag uit het examen tekstver-
klaren, dat donderdag is afge
nomen. Het maakt daarbij niet
uit welk antwoord zij hebben
gegeven. De Centrale commis
sie vaststelling examens (Ce-
vo) erkent dat er in dat exa
men een fout is geslopen. Het
ministerie van Onderwijs heeft
de scholen hierover gisteren
een brief gestuurd.
De fout bestond uit een ver
warrende opdracht in vraag
27. In die vraag werd de leer
lingen gezegd te kijken naar
alinea 20 en 17. Even verderop
stond dat zij moesten citeren
'uit één van de drie alinea's'.
Een aantal in de war gebrachte
leerlingen vroeg surveillanten
om opheldering. Het Landelijk
Aksie Komitee Scholieren
(LAKS) kreeg na afloop van het
examen veel klagende scholie
ren aan de lijn.
Het examen telde 29 vragen,
waarvan drie multiple choice.
Vraag 27 was een open vraag.
Daar konden leerlingen maxi
maal drie punten voor halen
op een totaal van 90. Elke leer
ling krijgt in elk geval tien 'gra
tis' punten.
Overigens mogen docenten
reageren op vragen van scho
lieren. Of een docent tussen
tijds ook de hele zaal op fou
ten of bijzonderheden mag
wijzen, kon de inspectie niet
bevestigen.
29 JAAR GELEDEN
In 1967 deed wiskunde-docent N. Brokamp van het Alphense
Ashram College zelf examen in het vak.
„Het grote verschil met het wiskunde-examen van nu is dat wij
apart werden getoetst op drie onderdelen. Dat waren algebra, ste
reometrie en goniometrie. Daarbij ging het toen vooral om het
hanteren van de juiste technieken om het goede antwoord te vin
den. Je kreeg bijvoorbeeld een formule, zonder beeldend verhaaltje
of zo, die je maar gewoon op de juiste manier moest zien toe te
passen. Echt heel abstract dus.
Ik weet me nog te herinneren dat ik niet zo gespannen was voor
het examen. Toen ik eenmaal klaar was, wist ik ook zeker dat ik het
had gered. Maar toen ik later ging nadenken en bij mezelf na ging
wat ik had ingevuld, heb ik nog gedacht: 'het kan best zijn dat ik
het niet heb gehaald.' Maar gelukkig kreeg ik na drie weken een po
sitieve uitslag. En dat terwijl ik in de tweede klas nog een 5 op m'n
rapport had!
Ik ben er tijdens mijn examenperiode achter gekomen dat mijn
docenten echt met iedereen meeleefden, dat ze ook echt wilden
dat je slaagde. Daarvoor zag ik ze meer als 'scherprechters'. Nu heb
ik het idee dat leerlingen dat veel eerder door hebben. Dat zal wel
aan dë veel lossere omgangsvormen liggen. Zelf heb ik namelijk al
tijd een hele strenge leraar gehad."
Theo Bakker
Alert moeten we blijven, voort
durend op onze hoede. Wat
gebeurt er in onze stad? Welke
boodschappen worden er ge
predikt? Afgelopen dinsdag
werd er in hotel Nieuw Miner
va door The Summit Lighthou
se een lezing gehouden over
engelen. Erheen, iemand moet
de vinger aan de Leidse pols
houden. Wat zal er deze avond
weer verkondigd worden en
door hongerige, deels jonge
ontvankelijke geesten voor lief
worden genomen, voor waar
heid?
De lezing wordt niet in een
context geplaatst. Geen intro
ductie van The Summit
Lighthouse. Niks over
'persoonlijke keuzes', dat er
ook mensen zijn die niet zover
gaan in hun geloof in engelen.
Geen vragen liefst. De bewe
ringen, stellingen, dogma's en
esoterische begrippen tuime
len in een onuitwarbare klu
wen over de aanwezigen, zo'n
vijftig in totaal, heen. En die
hele rijstebrij aan onwaar
schijnlijkheden wordt als abso
lute waarheid, zonder het
kleinste vraagtekentje, ge
bracht. Het was een enge
avond.
Als een kind dat haar Eerste
Heilige Communie viert, zo
kijkt de Voorgangster. Ze zegt:
'Aartsengelen zijn de aanvoer
ders van engelenscharen. Zij
werken met de 'zeven stralen'.
U kunt de zeven stralen zien in
de zeven ringen van het Grote
Causale Lichaam rondom de
IK BEN Aanwezigheid. Dat zijn
in werkelijkheid sferen van
licht. Uw IK BEN Aanwezig
heid en Causale Lichaam vor
men samen een replica van de
lichtsferen rond het spiritueel-
fysieke centrum van onze
geestelijk/stoffelijke cosmos
dat wij niet kunnen zien. Dat
i wordt de Grote Cen
trale Zon genoemd. En zo vor
men deze lichtsferen werelden
binnenin werelden.' Begrepen?
'Er zijn drie koninkrijken. Dat
van de salamanders van het
vuur en de kabouters, die hou
den ons lichaam in stand. Dat
van de opgevaren Meesters. En
het koninkrijk van de engelen,
die ook een fysieke verschij
ning aan kunnen nemen, zoals
die van nachtzuster of stewar
dess. Dat laatste komt vaak
voor, omdat ze het vliegen niet
kunnen laten.' Grapje van de
Voorgangster.
'Onze Beschermengel is Ons
Heilig Christus Zelf dat over
ons waakt. En die is weer op
zichter over de andere engelen
die over ons waken. Als we
luisteren naar de Stille Stem in
ons, dan bestaat de kans dat
onze Beschermengel zegt:
'Neem een paraplu mee, het
gaat regenen vandaag.' Geen
grapje.
'De leden van de Grote Witte
Broederschap, de geestelijke
hiërarchie waarin engelen,
Meesters, elementalen en Kos
mische wezens verenigd zijn,
zijn de mens altijd behulp
zaam geweest bij zijn strijd te
gen de ongewenste uitingen
van zijn lagere eigen zelf en te
gen het onrecht op aarde.' Al
leen die zes miljoen joden heb
ben ze even over het hoofd ge
zien. Grapje van mij.
'Er zijn zeven Aartsengelen.
Michaël is van Geloof, beheert
de Blauwe Straal, zetelt in uw
keelchakra, manifesteert zich
in diamant, lazuursteen en saf
fier, is op dinsdag de haas en
heeft in Banff en Lake Louise,
Canada zijn etherisch verblijf.
Daar kan uw ziel terwijl u
slaapt naar toe, als u daartoe
een aanroep doet. En zo'n aan
roep kun je beter in het Engels
doen, want die taal bevat nog
Op sommige
wordt de lezing onaangekon
digd tot gebedsdienst. Het
zaaltje bromt in het Engels
mee als Lord Michaël wordt
gevraagd om bescherming
voor onderweg, tenslotte moet
iedereen nog weer op huis aan.
Maar voordat het zover is, kijkt
en huivert de goegemeente
eerst nog bij een video-opna
me van Elizabeth Clare Prop
het, een Amerikaanse die door
de opgevaren Meester El
Morya getraind is om als bood
schapster van Engelen op te
treden.
Els Profeet dreunt een bood
schap van Aartsengel Raphaël
op, monotoner dan de zwaar
ste housebeat. Maar dat hoort
zo, dat schrijft de Wetenschap
van het Gesproken Woord
voor. De woorden worden in
de hoofden van de Leidse
merd, van wie de meesten op
verzoek met de rug recht zit
ten, de voeten plat op de grond
en de ogen gesloten.
Ik kijk naar die goed gesoig
neerde Amerikaanse, noteer
dat de staf in haar hand geen
bedelstaf is en moet plotseling
denken aan de zwerver op wie
ik ooit nog eens midden in de
New Yorkse nacht trapte. Zijn
beschermengel bestond uit
een stuk karton.
En dan, dan komt er plotseling
een gedachte op die zo erg is,
maar zo waar. Straks zal mooie
Elisabeth langzaam verande
ren in een man met een snor
en op het toppunt van het
strenge dictaat zal-ie schreeu
wend vragen: 'Wollen Sie den
Totalen Krieg?' En geen Engel
zal voorkomen dat het ant
woord 'ja' zal zijn.
Boek 81-jarige Jan Jonker over gesprek met niet-kerkelijken
LEIDSCH DAGBLAD
(Opgericht 1 maart 1860)
KANTOOR
Achter de uitdagende titel
gaat een verrassend boek
schuil. Het bevat geen po
gingen om oude kerkelijke zekerheden
op te poetsen, maar een reeks progres
sieve ideeën en kritische kanttekenin
gen van een man, die ook niet schuwt
om heel persoonlijk te worden. Ronduit
ontroerend is het eerste hoofdstuk
waarin hij verslag doet van zijn eigen
„moeizame, maar toch ook steeds weer
boeiende tocht."
Jarenlang heeft de theologisch geïnte
resseerde Jonker, afkomstig uit een
christelijk-gereformeerd milieu, zich
binnen de Gereformeerde Kerken met
grote betrokkenheid ingezet. Hij zat in
allerlei commissies en was jaren voor
zitter van een kerkenraad. Nu is zijn
kerkelijke binding, hij maakt er geen
geheim van, „minimaal." Dat hij slecht
ter been is, is niet de voornaamste re
den waarom Jonker nog zelden ter ker
ke gaat. In het behoudende klimaat van
de plaatselijke kerk voelt hij zich nau
welijks meer thuis.
'Gaan uw kinderen nog naar de kerk?',
luidde de titel van zijn boek dat in de
jaren tachtig verscheen en menige op
lage beleefde. En nu, nu hij de leeftijd
der sterken - om met Mozes te spreken
- heeft bereikt, laat Jonker opnieuw van
zich horen. Wat bezielt het oud-direc
tielid van een grote verzekeringsmaat
schappij om zich in deze levensfase, ze
ker gezien zijn huidige relatie met de
kerk, nog tot het kerkvolk te richten?
Een voor de hand liggende vraag, vindt
Jonker. „Ik moet voorop stellen dat ik
dit boek niet pas geschreven heb. Het is
het resultaat van een jarenlang denk
proces. En ik moet toegeven dat ik lang
heb geaarzeld voordat ik het naar een
uitgever stuurde. Wellicht omdat ik het
nu weer anders zou zeggen. Feller. Nog directer."
Het boek, zo legt hij uit, is uit bewogenheid ont
staan. „Ik richt me in de eerste plaats op kerkelijk
gebonden ouders, die naar hun kinderen kijken
die niet meer naar de kerk gaan en zich afvragen:
wat heb ik verkeerd
Met zijn 81 jaar heeft Jan
Jonker uit Ommen het al
vele malen om zich heen
zien gebeuren. „Als ik
kijk naar mijn eigen
generatie, maar ook naar
de volgende, dan zie ik
dat kinderen aan de
lopende band afhaken."
Vaak is het gesprek
tussen achterblijvers en
buiten- of
randkerkelijken niet of
nauwelijks op gang te
krijgen. En dat gesprek
poogt („meer pretendeer
ik niet") Jonker te
bevorderen met zijn
boek 'In de kerk zie ik
het niet zitten', dat deze
week is verschenen.
Foute levensweg
„Ik heb massa's mensen meegemaakt die het vre
selijk moeilijk vinden om met hun buitenkerkelij
ke kinderen weer in gesprek te komen. Vaak zijn
er grote barrières. Ze weten zich soms geen
raad." Hij hoopt dat hij deze mensen wat ruimte
kan geven. „Ik probeer duidelijk te maken dat
niet-kerkelijk niet per definitie niet-religieus be
tekent. In kerkelijke kring kom je vaak het doem
denken tegen dat een onkerkelijke levensweg een
foute levensweg is. Ik wil van dat foute af."
Het zou hem een lief ding waard zijn i
kerkelijken ook in religieus opzicht met een meer
open vizier naar niet-kerkelijken zouden kijken.
„Vanuit de kerk moeten we echt leren de niet-
kerkelijke serieus te nemen. Zijn stem is echt niet
minder dan de mijne. Dat is een stap die zeer
moeilijk te zetten is voor de orthodoxie. Want het
vraagt relativering van de eigen inbreng, van dat
gene wat ons is overgedragen."
„Moeizaam" zal stellig het gesprek tussen kerke
lijken en niet-kerkelijken zijn. Jonker: „Wat mij
moed geeft is de gedachte dat ieder mens de reli
gieuze behoefte heeft om boven zichzelf uit te
reiken. Ik vind het ook hoopvol om bijvoorbeeld
in gesprekken met kleinkinderen, waarvan de
meesten ook niet naar de kerk gaan, te merken
dat dat religieuze aspect niet dood bij hen is. Ik
ben al tevreden als ik mensen helpen kan dat ook
te zien. Als dat niet lukt, dan is dit boek een flop,
want ik schrijf echt niet om mezelf te bewijzen."
„Het gaat er onder meer om hoe je samen in een
wereld, die bol staat van veranderingen, weer in
gesprek kunt komen over de menselijke maat der
dingen. Neem nou het eenzijdige economische
mensbeeld dat je om je heen ziet. Als we daar als
kerkelijken en niet-kerkelijken niet over kunnen
praten, dan hebben we samen nog een zeer
moeilijke weg te gaan."
Dat dat wel mogelijk is heeft Jonker willen illu
streren met zijn eigen levensgang. Die hem, kort
weg, bracht van de orthodox-gereformeerde prof.
Klaas Schilder naar de vrijzinnig rooms-katholie-
ke prof. Edward Schillebeeckx. „Die relativering
van de waarheidsvraag brengt een stuk moeite
mee, dat is logisch. Dat is ook een lang proces. Ik
kwam zelf ook uit die vvereld waarin je niet twij
felde. Ik vind het gezond dat dat aan
zijn einde komt."
Terugkijkend kan hij diverse cruciale
momenten in dat proces aanwijzen.
Bijvoorbeeld die keer dat een van zijn
opgroeiende dochters hem voor de
voeten wierp: „Laatje gevoelens eens
zien! Waarom durf jij je niet kwets
baar op te stellen?" „Dat heeft grote
indruk gemaakt. Het heeft lang ge
duurd voor ik me kwetsbaar kon op
stellen." Het losraken van de kerk
vindt Jonker een „heel normaal pro
ces." „Mensen die dat zelf meema
ken, mogen dat beleven als een posi
tief proces. Je moet wel oppassen dat
je met het badwater niet ook het kind
weggooit."
Zekerheden
Zelfheeft Jonker niet zoveel grote
waarheden over. „Ik heb geleerd de
theologie zeer sterk te relativeren."
Wat bij hem centraal staat is wat
Schillebeeckx heeft geformuleerd:
„De op menselijkheid bedachte God
wil op menselijkheid bedachte men
sen." Jonker: „Dat is het voor mij. Ik
wou dat ik het iets minder zwaar kon
formuleren, maar ik heb geen alterna
tief kunnen vinden. Voor mijzelf
^eldt: hoe kan ik het inspirerende
doen en laten van Jezus overbrengen
op bijvoorbeeld mijn kleinkinderen?"
Waar Jonker zich over kan opwinden
is de opstelling van de kerkleiding in
bijvoorbeeld het Samen-op-Wegpro-
ces van hervormden, gereformeerden
en lutheranen. „Er is te weinig oog
om de essentie van wat Jezus heeft la
ten zien te droppen in deze radicaal
veranderende wereld. Men is veel
drukker met structuren. Als ik daar
over praat, word ik fel. Er gebeurt
geen bliksem."
„Zelf heb ik er geen spijt van dat ik zo'n gang heb
gemaakt. Mijn verhaal is niet negatief, bevat geen
verwijten. Mijn persoonlijkheid is er door ge
groeid." „Maar", geeft Jonker vervolgens toe, „in
feite ben ik toch altijd op zoek naar zekerheden.
Ik heb de indruk dat naar mate het denkvermo
gen van mensen afneemt, de behoefte aan zeker
heden toeneemt. Dat is volkomen normaal. Het
is ook niet makkelijk wanneer je alle modellen
overboord zet. Dan word je steeds weer op jezelf
teruggeworpen. Maar dit durven relativeren van
wat ons uit het verleden werd overgedragen, je
daarbij kwetsbaar opstellen, is wel een goede
weg. Zo leer je echt naar (klein)kinderen te luiste
ren en wat zij zeggen serieus te nemen."
Jonkers boek is uitgegeven door uitgeverij Kok
in Kampen, telt 134 blz. en kost 24,90 gulden.
Rooseveltstraat 82 071-5356356
Postadres Postbus 54,
2300 AB Leiden
ABONNEESERVICE
Abonnementen 071-5128030
Geen krant ontvangen?
Bel voor nabezorging.
DIRECTIE
B. M. Essenberg,
5. Arnold (adjunct), J. Kiel (adjunct)
HOOFDREDACTIE
J.G. Majoor, F. Nypels,
H. G. van der Post (adjunct)
PUBUC RELATIONS
W. H. C. M. Steverink 071-5356356
OMBUDSMAN
R.D.Paauw 071-5356215
Tel. dag. 9.30 -11.30 uur of per post.
G.J. Visser, chef redactie nieuwsdienst/kunst
J.M. Jacobs, chef red. Groot Leiden
A.J.B.M. Brandenburg, chef eindredactie regio
F. Blok, chef eindredactie algemeen
Wegman, chef red. Duin- en Bollenstreek
071-5323 508
023- 5317 337
023- 5320216
071-5321 921
071-5315921
Maandag t/m vrijdag van 8.30 tot 17 u
MENTEN
bijvooruitbetaling:
per maand (acceptgiro)
per maand (autom. betaling)
per kwartaal (autom. betaling)
per jaar (acceptgiro)
per jaar (autom. betaling)
VERZENDING PER POST
per kwartaal (NL)
90,20
351,05
ƒ350,05
LEIDSCH DAGBLAD OP CASSETTEBAND
hebben of blind zijn
dicap hebben), is een samenvatting van het
regionale nieuws uit het Leidsch Dagblad op
geluidscassette beschikbaar. Voor informatie
0486-486486 (Centrum voor Gesproken Lec
tuur, Grave).
Spierdijk,
chef sportredactie
ZIEKENHUIZEN
ONGEVALLENDIENST
Academisch Ziekenhuis: vanaf zaterdag 13.00 t/m dinsdag 13.00 en vanaf
woensdag 13.00 t/m vrijdag 13.00; Diaconessenhuis: maandag t/m vrijdag
8.00 tot 17.00; St. Elisabeth Ziekenhuis: dagelijks.
BEZOEKUREN
DIACONESSENHUIS
(tel. 071-5178178): dagelijks 14.30-15.15 uur en 19.00-19.45 uur.
Kraam- en zwangerenafdeling: buiten de gewone bezoektijden, voor part-
de dienstdoende
klasse I
18.30-19.30 uur (voor vaders tot 21.00
uur).
Kinderafdeling: 14.30-19.00 uur (voor ouders de gehele dag).
Afdeling hartbewaking (CCU)en intensive care (IC): 14.00-14.30 uur en
18.30-19.00 uur.
Spoedeisende hulp: dag en nacht geopend
RIJNLAND ZIEKENHUIS vestiging Rijnoord
(tel. 0172-463131): dagelijks 14.00-15.00 uur en 18.30-19.30 uur, klasse I
en II daarnaast ook 11.15-12.00 uur.
Geen spoedeisende hulp meer mogelijk
ACADEMISCH ZIEKENHUIS
(tel. 071-5269111): alle patiënten (behalve kinderen) 14.15-15.00 uur en
18.30-19.30 uur.
Avondbezoekuur afdeling Verloskunde 18.15-19.00 uur. 19.00-20.00 uur(Al-
leen Partners/echtgenoten met kinderen.
Voor zwangeren: zaterdag en zondag van 10.00 tot 11.00
;en kin
w uitsluitend
voor partners/echtgenoten en eigen kinderen.
Kinderafdelingen: voor ouders van opgenomen kinderen is er een ruime be
zoek mogelijkheid in overleg met de noofdverpleegkundige.
Voor anuere bezoekers geleien de volgende tijden: keel-, neus- en oorheel
kunde en neurologie: 14.15^-15.00 uur en 18.30-19.30 uur; oogheelkunde en
heelkunde 14.15-15.00 uur en 18.30-19.00 uur.
Kinderkliniek: zalen voor peuters, kleuters en grote kinderen: 15.15-17.00
boxenafdeling: volgens afspraak.