Inkomstenbelasting is
niet meer van deze tijd'
Maffiavrouw moordt en legt de bloedeed af
Franse grijsaard
glijdt uit over
Holocaust
Wiskundige
wandeling
Feiten &Meningen
DONDERDAG 2 ME11996
2
NIEUWSANALYSE
Verguisd door rechts, verworpen door links,
aangevallen door de bisschoppen, uitge
braakt door een mensenrechtenorganisatie.
Nooit eerder zag iemand zich in Frankrijk
zo gereduceerd tot mikpunt van kritiek als
een 83-jarige grijsaard deze week. Een pas
ontmaskerde oorlogsmisdadiger? Nee, de
ooit populairste man van Frankrijk.
Abbé Pierre had een loopbaan gehad
waar Moeder Teresa jaloers op kon zijn. In
de oorlog had hij joden geholpen en daarna
zo ongeveer iedere stakker die zijn pad
maar kruiste: Van de daklozen in Parijs tot
de moslims in Sarajevo.
Abbé Pierre was een levende legende in
Frankrijk, een standbeeld bijna. Maar zoals
zo vaak gebeurt met beelden, tuimelde hij
deze week van zijn sokkel. De bananenschil
is De Holocaust.
De val van Abbé Pierre werd ingeluid
door Roger Garaudy. een man die eerst Sta
lin omhelsde, vervolgens Jezus Christus en
tenslotte Mohammed. Garaudy schreef een
boek waarin hij beweerde dat de Holocaust
eigenlijk een mythe was, door de joden ge
creëerd om het bestaan van Israël te recht
vaardigen. Al wat tijdens de oorlog had
plaatsgevonden, aldus Garaudy, waren po
groms geweest. Maar die hadden geen zes
miljoen levens geëist, hooguit eenzesde
daarvan.
Garaudy werd fel aangevallen op zijn
theorie, die al veel langer opgeld had ge
daan in kringen van neo-nazi's. Maar net
toen hij onder de vloedgolf van kritiek
dreigde te bezwijken, was daar de hand van
de oude weldoener: Abbé Pierre.
De priester verdedigde Garaudy, een ou
de vriend, en omschreef hem als een inte
gere wetenschapper. Abbé Pierre gaf toe het
boek niet eens gelezen te hebben. Maar, zo
zei hij, een nieuw onderzoek naar het recht
van joden op een eigen staat moest niet
langer 'taboe' zijn.
De ironie wilde dat Abbé Pierre zijn ge
wraakte uitspraken deed in de week waarin
de PLO de bepaling uit haar Handvest
schrapte waarin ze opriep tot vernietiging
van de staat Israël. Maar de priester was
desnoods bereid om Palestijnser te zijn dan
de PLO. ,,De misdaden die hebben geleid
tot het ontstaan van de staat Israël, zijn niet
begaan door Arabieren", zei hij. „Ze zijn ge
pleegd door Hitier, een Europese katho
liek."
Abbé Pierre deed een aantal pogingen om
zijn eerdere steunbetuigingen aan Garaudy
af te zwakken, maar weigerde in het zand te
bijten. Daarmee wekte hij echter de toorn
van zijn beschermheiligen, die hem deze
week dan ook prompt van zijn voetstuk
gooiden.
De eerste die een aanval lanceerde, was
Bernard Kouchner, de oprichter van Méde-
eins du Monde met wie hij vorig jaar nog
naar Sarajevo was gereisd. De medicus zei:
„Abbé Pierre denkt nieuwe deuren te heb
ben geopend door over de nazikampen te
praten. Al wat hij heeft geopend, is een deur
waardoor de jodenhaat terugkomt."
De bisschoppen waren iets trager met
hun veroordeling, wat gezien het anti-jood
se verleden van de kerk des te pijnlijker
was. Maar maandag laakten ook de bis
schoppen hun beroemdste zoon.
En woensdag tenslotte besloot de Inter
nationale Liga tegen het Racisme en Antise
mitisme om de priester uit hun gelederen te
royeren. Die beslissing moet hard zijn aan
gekomen, daar de geestelijke er sinds jaar
en dag erelid van was.
Abbé Pierre had zich een hoop ellende
kunnen besparen als hij zich had laten in
spireren door de Talmoed, de Israëlische
aanvulling op het Oude Testament. Daarin
staat: 'Stilte is de remedie voor alle kwalen'.
PARUS CEES VAN ZWEEDEN
K Amsterdamse Jordaan,
piepklein rood bordje. Het
vermeldt een raadselachti-
i Amsterdam ge combinatie van letters
en cijfers. Een B, een K,
twee keer een 1 en een 5. Waar hoort dat
bordje bij en wat betekenen die getallen?
Een stukje verderop in de straat werkt een
man geconcentreerd aan een kunstige
muurschildering. Een paar meter verder,
op de hoek van de Tweede Tuindwarsstraat
moeten ooit vier stripfiguren van de Dal-
tons op een etalageruit hebben gestaan. De
grootste figuur mat 85 centimeter hoog, de
kleinste veertig centimeter. Hoe lang moe
ten de twee middelste Daltons dan zijn ge
weest? En, hoe groot zou dan een tiende
Dalton zijn, ervan uitgaande dat de kleinste
de eerste was?
Deze en andere intrigerende vragen van
mathematische aard doemen op in een
wandeling door Amsterdam. Ze worden
aangedragen door de 'Wisc-wandeling', de
jongste loot van een reeks wandelingen
door de stad. Want aan cultuurhistorische
voettochten is daar geen gebrek. Evenmin
als aan rondleidingen langs het hoofdste
delijke natuurschoon, aardige winkeltjes of
de joodse dan wel maritieme geschiedenis
van de stad.
Dus waarom dan niet eens een wiskundige
wandeling door Amsterdam, vroeg Hans
Wisbrun zich af. Sinds een paar jaar drijft
hij een bedrijf]e als makelaar in wiskunde.
Als ambachtelijke timmerman organiseert
Wise cursussen, projecten of lesmateriaal
om de wiskunde inzichtelijk te maken. Een
wiskundewandeling sluit daar, volgens
Wisbrun goed op aan.
„Veel mensen hebben weinig goede erva
ringen, als ze terugdenken aan de wiskun
delessen van vroeger", zegt Wisbrun. „Voor
hen bleef wiskunde een abstracte wereld
vol formules en symbolen, waar je niet mee
overweg kunt. Tegenwoordig is het onder
wijs daarin veel concreter. Formules staan
in een bepaalde context. Plattegronden of
ruimtelijke figuren worden daardoor be
grippen die langer blijven hangen."
Amsterdam is zeker niet de wiskundestad
bij uitstek. Veel van de gestelde vragen zijn
op te werpen in elke willekeurige stad. De
door Wisbrun vervaardigde routebeschrij
ving leert op een andere manier naar de
stedelijke omgeving te kijken. De omgeving
verschaft steeds nieuwe prikkels om wis
kundige vragen te stellen. Eigenlijk heel al
ledaagse wiskunde. De meeste aangedra
gen vraagstukken zijn te doen met een paar
jaar voortgezet onderwijs.
Zo begint de wandeling in de hal van het
Centraal Station. Meteen doemt daar de
vraag op, hoeveel mensen daar nu rondlo
pen. Een rondvaartrederij maakt nieuws
gierig naar de lengte en inhoud van de bo
ten. De peilschaal op een brug roept om
een antwoord op de vraag over de hoogte
van het water en de resterende doorvaart-
hoogte onder de brug.
Een aanschouwelijk staaltje van mathema
tica is te vinden bij de Droogbak. Het club
gebouw van een speeltuin heeft daar de
vorm van een doorgesneden piramide. Hoe
vaak past het kleine stuk van die piramide
in het grote stuk?
In de Tweede Egelantiersdwarsstraat, hangt
het uithangbord van een steakhouse. De
luiken ervoor zijn op deze ochtend nog
neergelaten. Ernaast wordt druk gebouwd.
Niet de luiken of bouwwerkzaamheden zijn
in dit geval van belang, maar juist het uit
hangbord. Dat is voorzien van twee Da
vidsterren. Hoeveel driehoeken zitten in
zo'n ster en hoeveel graden zijn de hoeken
van een driehoek bij elkaar?
Meer mathematische kennis vergt de vraag
over brug nummer 106 over de Keizers
gracht. Want van welke twee kwadraten is
106 de som dan? De giromaat bij het
hoofdpostkantoor is goed voor de vraag
over het aantal combinatiemogelijkheden
van een vergeten pincode.
Voor wiskundewandelaars die helemaal ra
deloos op de Dam als eindpunt arriveren, is
er altijd nog die laatste strohalm. Bij de
hoofdstedelijke VW zijn alle antwoorden
op de 47 gestelde vragen verkrijgbaar. Ze
venenveertig. Bestaat er ook een priemgetal
van 47?
AMSTERDAM THEA VAN BEEK
De inkomstenbelasting, de jaarlijkse kwelling van de blauwe enveloppe, is niet meer van deze tijd.
Vrijstellingen en aftrekposten; opruimen dat gefriemel in de marge, vindt prof. dr.
F. H. M. Grapperhaus (68). De man die jarenlang fiscaal recht heeft gedoceerd en van 1967 tot
1971 staatssecretaris van financiën was („ik heb 44 jaar ervaring met belastingen") wordt het niet
moe tegen de stroom in te roeien. Na een 'privatissimum-college' voor slimme Leidse studenten
zit hij zó weer op de praatstoel.
Professor Grapperhaus.
Wat is er volgens hem eigenlijk mis met het
huidige belastingstelsel, waar de afgelopen
jaren flink de bezem doorheen is gegaan?
Grapperhaus: „Als de overheid wil dat meer
mensen bepaalde dingen doen of juist nala
ten, is belasting een kwalijk hulpmiddel.
Het riekt naar manipulatie en kan nooit an
ders dan globaal werken. Belastingbetalers
proberen immers ook dan het onderste uit
de kan te krijgen."
Het werkt ook niet, illustreert hij met het
belastingvrij onderverhuren tot vijfdui
zend gulden per jaar van kamers voor
studenten. Grapperhaus: „Hospita's die ka
mers wit verhuurden, krijgen nu een ca
deautje. Bij wie het zwart deden, is het geld
nu tot vijfduizend gulden gewit. Maar dat
levert geen kamer méér op. Je moet maar
afwachten of er door het fiscale voordeel
nieuwe kamers bijkomen."
Desondanks heeft de huidige PvdA-staats-
secretaris Vermeend de afgelopen jaren ver
woede pogingen gedaan om vele kleine be
lastingzaken te regelen. Onlangs presen
teerde weer een werkgroep van Financiën
haar rapport met groene voordeeltjes: grote
auto's zwaarder belasten, lpg-auto's min
der, beperking van de aftrek voor reizen en
zovoorts.
„Kruimeltjes", oordeelt Grapperhaus. Ook
de fiscale voordelen voor groen beleggen
vallen daar wat hem betreft onder. Van de
spaarloonregeling heeft hij evenmin een
hoge dunk. „We hebben een belastingtarief
dat hoger wordt naarmate de inkomsten
hoger zijn. Daar ga je met met het spaar
loon weer inbreuk op maken. En vele hon
derdduizenden uitkeringstrekkers, ook be
lastingbetalers, vallen buiten de prijzen."
BELONING
Grapperhaus veronderstelt dat het spaar
loon een politieke beloning is voor de loon
matiging door werknemers. „Maar nu krij
gen ze voor eenmalig gedrag een voordeel
dat doorwerkt in de toekomst. Het is een
permanente uitholling van de belastingop
brengsten. Het vergroot de kloof tussen
werkenden en niet-werkenden. Om uitke
ringstrekkers te bewegen een baan te zoe
ken? Ik geloof dat er daardoor nauwelijks
banen bijkomen."
Het doet hem denken aan koning Frans de
Eerste van Frankrijk. Deze schonk maltres-
ses die hem goed waren bevallen wel eens
een tolplaats, met alle bijbehorende op
brengsten. „Dat vind ik een dure wijze van
betaling voor het tijdelijke genoegen van de
vorst, want hij raakte daarmee een perma
nente inkomstenbron kwijt."
Grapperhaus, momenteel hoogleraar in de
geschiedenis van het belastingrecht, een
leerstoel ingesteld door het belastingmuse
um in Rotterdam, bepleit een zéér geleide
lijke verandering naar een rigoureus ander
belastingstelsel. In zijn plan betaalt de ge
middelde burgerdat moet als muziek in
de oren klinken géén inkomstenbelas
ting.
Grapperhaus staat een systeem voor waar
bij alleen belasting wordt geheven bij be
drijven, en wel op het totale loon dat zij uit
betalen (de loonsom) en op het totale ver
mogen dat zij voor hun activiteiten aan
wenden. Als deze loonsom- en bedrijfsver
mogensbelasting (LBB) er eenmaal is, kun-
OPGEBRAND
De LBB is ook een vervanging van de belas
ting op de winst. De bedoeling is dat bedrij
ven die het best presteren met gebruikma
king van zo min mogelijk werknemers en
geïnvesteerd kapitaal beter af zijn. Wat ook
voor de Nederlandse economie een verbe
tering zou betekenen.
„De inkomstenbelasting is passé. Die heeft
oplossingskracht voor de problematiek van
honderd jaar geleden. Toen betaalden de
rijken vrijwel niks. 'De inkomstenbelasting
is opgebrand', zei een keer iemand tegen
me. Alleen weten de meeste mensen het
niet. Vrijwel alle fiscalisten hebben leren le
ven met de inkomstenbelasting, maar ik stel
me op het standpunt van de 21ste eeuw."
Grapperhaus is ervan overtuigd dat de Eu
ropese Unie straks ook een nieuw belas
tingstelsel nodig heeft. In zijn visie is het
vrijwel onbegonnen werk om de systemen
van al die landen naadloos aaneen te sme
den. „De LBB is daar goed voor: hij is vrij
redelijk in overeenstemming met de econo
mieën van de landen. Voor Europa is het dé.
belasting van de toekomst."
Hoewel de LBB verregaande veranderingen
omvat, maakt zij de belastingheffing zeer
inzichtelijk, volgens Grapperhaus. „En de
overheid hoeft geen geld meer rond te
pompen want zij gaat de ambtenaren netto
betalen, het brutoloon gaat omlaag en voor
beleggers verdwijnt de belasting op rente en
dividenden. Die worden door het bedrijf
betaald." Het zwarte circuit wordt uitgedre
ven. Wie huurt er een zwarte klusjesman als
het verschil tussen bruto- en nettoloon ver
dwijnt?
GEMIERENNEUK
Het recente arrest van de Hoge Raad dat
een paar door de werkgever betaalde
broodjes als belastbaar 'loon in natura' aan
merkte, om dat 'gemierenneuk' kan Grap
perhaus slechts lachen, ,,'t Is Nederland ten
voeten uit: het is moeilijk zo'n belastingin
specteur te stoppen. En de Hoge Raad zegt
'zo staat het in de wet'. Een voetbalveld bij
de fabriek, is dat loon in natura? Voor de
zestigjarige secretaresse of de werknemer
met een manke poot niet. Zo komt er weer
een arrest van de Hoge Raad. Alles wordt
per belastingplichtige uitgerekend. De
werknemer met een dieet, die de broodjes
van zijn baas niet mag eten? Wéér een ar
rest.
In mijn voorstel wordt dat moeiteloos opge
lost. De centrale vraag is of een voetbalveld
of een broodje bij de loonsom hoort of niet.
Dat bespaart een discussie tussen de fiscus
en driehonderd of misschien wel driedui
zend werknemers. Het is gewoon een zaak
tussen de belastingdienst en het bedrijf."
Volgens de hoogleraar kan Nederland wat
leren van het buitenland. In Amerika woedt
de discussie over flat tax (één tarief voor ie
dereen) en Duitsland lijkt ook die kant op te
gaan. „Wij kunnen niet achterblijven."
LEIDEN RAYMOND PEIL
WIM STEVENHAGEN
otA m ope?£yo02& xl
Vktcü. re kknmen cöNTROLe^eN near
Pe. roL'Tie. eszsT pe ee,en
Emancipatie dringt door in Italiaans mannenmisdaadbolwerk
Ze heeft altijd in de schaduw van haar
man geleefd die zich het recht voorbe
hield veel voor haar geheim te houden.
En als haar iets ter ore kwam zweeg ze
als het graf. Ze waste van bloed door
drenkte kleren uit en baarde de volgen
de generatie moordenaars. Eeuwenlang
wist de vrouw achter de Siciliaanse maf
fioso, moeder, echtgenote, dochter, zus
ter, haar plaats. Maar de maffiawereld
verandert en de maffiavrouwen veran
deren mee.
Vaak is het de vrouw van de maffioso die
haar man aanzet om te breken met zijn
verleden en zich aan te geven bij de po
litie. Het groeiende aantal deserteurs,
een ontwikkeling die tien jaar geleden
nog ondenkbaar was, is een belangrijk
wapen gebleken in de opgevoerde strijd
van de Italiaanse staat tegen de georga
niseerde misdaad.
Naast de vrouwen die het geweld van de
maffia vervloeken zijn er echter ook die
de maatschappelijke veranderingen
aanwenden om 'zelf meer invloed te krij
gen in dit misdaadgenootschap. Tradi
tiegetrouw konden alleen mannen de
bloedeed afleggen die toetreding tot de
club van maffiosi mogelijk maakte. Maar
volgens afvalligen is die ceremonie in
onbruik geraakt en er komen steeds
meer aanwijzingen dat steeds meer
vrouwen gelijkwaardige partners zijn ge
worden van hun mannen. Volgens een
criminoloog uit Palermo, Giorgio Chin-
nici, zijn de veranderingen met name
zichtbaar op Sicilië, en vooral in de
streek Catania, waar de maffia als laatste
voet aan de grond kreeg en dus minder
tradities kent. „We ontdekken dat som
mige vrouwen de plaats hebben ingeno
men van hun gearresteerde echtgeno
ten. Zij nemen hun zaken waar en leiden
de organisatie", aldus Chinnici. Agenten
die telefoongesprekken van de maffia af
luisteren hebben gehoord dat vrouwen
„zich als de baas gedragen en opdracht
geven voor moorden."
'Deserteurs' waarschuwden dat als de
politie ooit de nummer twee van de
maffia te pakken zou krijgen zij zijn
vrouw aan zijn zijde zou aantreffen. Ze
hadden gelijk. Toen tientallen politie
agenten in 1993 op een nacht de schuil
plaats van Nitto Santapaola bestormden
lag zijn vrouw Carmela Minniti naast
hem te slapen. Volgens justitie begon
Minniti al vroeg aan haar misdaadcar
rière door mee te doen aan overvallen
op juwelierszaken waarbij ze voorwend
de dat ze op zoek was naar een
trouwring. Twee jaar na de arrestatie
van haar man belden huurmoordenaars
vermomd als politieagenten bij haar
aan, passeerden haar dochter die de
deur opendeed en losten een aantal fa
tale schoten op haar borst. „Ze regelde
zijn zaken", zei Liliana Madeo, schrijf
ster van een boek over de nieuwe maffi
avrouwen. „Als ze zomaar een vrouwtje
zou zijn geweest, was ze niet vermoord."
Evenais bij de Colombiaanse drugskar
tels worden ook in Italië vrouwen in toe
nemende mate gebruikt bij het witwas
sen van misdaadgeld, zegt Guido lo For
te, een openbaar aanklager uit Palermo.
Ook worden de vrouwen steeds vaker in
gezet om geheime boodschappen zwaar
bewaakte gevangenissen binnen te
smokkelen, aldus Lo Forte. „We kunnen
niet langer zeggen dat vrouwen geen
deel uitmaken van de maffia."
In 1983 probeerde de politie van Paler
mo nog om vijf vrouwen van maffiosi
die hun mannen geholpen zouden heb
ben te verbannen naar het noorden van
Sicilië. De rechter weigerde echter om
dat de Siciliaanse vrouwen naar zijn me
ning niet geëmancipeerd genoeg waren
om voor de maffia te werken. Deels uit
trots maar ook om praktische redenen
deden de maffiosi er alles aan om de
mythe in stand te houden dat hun vrou
wen nergens van wisten.
Piera Aiello, die getrouwd was met een
telg uit een maffiafamilie, klapte echter
uit de school in het weekblad Venerdi.
„Als je je maffiaman iets vraagt, ant
woordt hij niet. Maar als je goed en stil
bent dan zullen die dwazen, want dat
zijn mannen nu eenmaal, je vertrouwen.
Dat geeft ze namelijk het gevoel dat ze
belangrijk zijn."
Haar man werd neergeschoten in een
pizzeria na een mislukte poging om de
moord op zijn vader te wreken. Aiello
behoort tot het groeiende aantal vrou
wen dat haar familie weerstaat om sa
men te werken met lustitie. Veel van de
vrouwen zijn nog jong. Mevrouw Aiello
begon te praten voor haar dertigste. An
dere vrouwen proberen hun mannen
over te halen een pentito, een spijtop
tant, te worden. Een derde categorie
vrouwen keert zich echter tegen haar
man als die tegen de politie begint te
praten. Ze verschijnen op televisie en in
kranten om een potje te schelden op
hun man. Sommigen getuigen zelfs in
de rechtbank van hun trouw aan de
maffia. „Ze leggen een verklaring af zo
dat de maffia hen zal beschermen en ze
kunnen blijven wonen waar ze wonen
en hun kinderen naar school kunnen
blijven gaan", zegt de schrijfster Madeo.
Maffiavrouwen kunnen ook duidelijke
signalen afgeven zonder een woord te
zeggen. Toen de politie driejaar geleden
de vermeende eerste man van de maffia
had gearresteerd, Salvatore 'Toto' Riina,
die 29 jaar ondergronds was geweest,
doken zijn vrouw Antonietta en hun vier
kinderen na twee dagen weer op uit de
illegaliteit om terug te keren naar hun
oude woonplaats Corleone. Dat was
voor Justitie wel een heel duidelijk sig
naal dat Riina niet zou gaan praten.
ERANCES D'EMILIO
