De HSL:
het Gróene Hart infarct
Eerste rit TGV op 2 juni
"C
Tracé HSL in 2003 klaar
Najaren van onderzoek, discussie en inspraak neemt de
Tweede Kamer volgende maand een beslissing over het tracé voor
de flitstrein. In de loop van de tijd zijn heel wat alternatieven de revue
gepasseerd, maar momenteel lijken nog slechts
twee varianten aan de orde.
Allereerst is daar het tracé door het Groene Hart. Dit had de voorkeur van
het vorige kabinet en maakt ondanks de bezwaren van de milieubeweging
de meeste kans te worden gekozen. Onder de Oude Rijn komt een tunnel
en onlangs nog pleitte minister president Kok voor een langere tunnel
om de overlast van de trein te beperken.
De tweede variant is van recenter datum en is genoemd naar zijn bedenker,
de ambtenaar ir. Willem Bos. Het Bos-tracé volgt lange tijd de A4 waardoor
de extra overlast van de snelle trein wordt beperkt. Ter hoogte van
Leiderdorp is een radicale oplossing nodig om trein en auto's langs het
dorp te voeren. Tegenstanders verwachten dat hiervoor
700 huizen moeten worden gesloopt.
Wanneer volgende maand de definitieve beslissing is gevallen, wordt
onmiddellijk de grond aangekocht. Tegelijkertijd wordt het besluit voor de
burgers ter inzage gelegd waarna de officiële bezwaarprocedure begint.
Eind 1998 moet deze procedure zijn beëindigd waarmee de keuze definitief
is. Dan volgen onteigeningsprocedures en worden
de nodige vergunningen aangevraagd.
Nog in de loop van 1998 wordt een begin gemaakt met de
werkzaamheden voor de aanleg van de spoorlijn.
In 2003 is het karwei voltooid.
Dat betekent niet dat de flitstrein pas in 2003 door Nederland gaat rijden.
Al op 2 juni van dit jaar maakt de vuurrode Thalys zijn eerste rit van
Amsterdam naar Parijs. Deze TGV rijdt dan vier maal daags over
het bestaande spoor - door het nieuwe station van Leiden -
en stopt in Amsterdam, Den Haag,
RotterdamBrussel en Parijs.
De Bos-variant: de HSL gaat in een tunnel bij Leiderdorp Zoeterwoude-Rijndijk onder de A4 en de Oude Rijn door. Volgens de gemeente Leiderdorp moeten hiervoor 700
woningen worden afgebroken. tekening c den Hollander
I i en van de weinige natte lentedagen,
i Regen arceert de lucht boven het
Groene Hart van Nederland. Het is
stil op de Hondsdijk in Leiderdorp, zo stil datje
de wiekslag van vogels kunt horen. Eenden
schuilen onder de bomen, die er zonder blader
dak bijstaan als aan flarden geblazen paraplu's
en maar weinig beschutting bieden. Bij het ho
ren van een voetstap schieten ze met wild ge
raas het water in. Hoe moet dat gaan als straks
het kabinet besluit om hier de Hoge Snelheids
Lijn aan te leggen? Dat projectiel waarmee je
sneller dan snel in Parijs bent.
Af en toe is er een haasje dat zich opricht.
Geen angst, mijn langorige vriend. Hier loopt
een vreedzame wandelaar die met een sombere
blik uitkijkt over de weilanden. Die het vredige
gras naar hem ziet wenken en wenken. En aan
de horizon Heineken ziet staan, de Grote Troost
Fabriek.
Paradijsje
Op een regenachtige lentedag word je niet echt
vrolijk van deze weilanden. Het platteland, noe
men ze dat. Zoals de slager een biefstqk plat
slaat, zo heeft de voorzienigheid met de zijkant
van een hakmes kennelijk een klap op Neder
land gegeven. Misschien omdat het dan wat
groter zou lijken dan het is.
Een tractor gromt ons tegemoet. Met van die
gretige banden die tot boven je hoofd komen.
Maar dan breekt de zon door en beginnen de
vogels te kwinkeleren. En wordt dit hier een pa
radijsje op fietsafstand.
Zo is het niet alleen hier, maar ook in Rijpwe-
tering en Hazerswoude-Dorp en andere plekjes
die, als de trein door het Groene Hart heen zal
gaan, in tweeën worden gesneden. Dan begrijp
je ineens dat de mensen die hier wonen hier
ook willen blijven wonen.
Maar als alles fout gaat, zal straks de Hoge
Snelheid Lijn hier doorheen razen. De HSL: een
blinkende torpedo die vanaf Schiphol aanslui
ting geeft op Parijs. Binnen vier uur zit je op
een terras voor het Gare du Nord, waar je dan
achter een 'croque monsieur', zo'n Franse tosti,
en 'grand crème' naar het jachtige leven rond
om dat station kunt kijken en jé kind zich kan
afvragen waarom elke hond daar 'lei!' heet. Met
de gewone trein doe je er zo'n vijfenhalf, zes,
uur over en tijd is tegènwoordig geld.
Het zijn de economische belangen die straks
de doorslag zullen geven of de trein er komt. En
er is natuurlijk het prestige dat Nederland moet
meetellen in Europa. Kaas, klompen en molens
hebben inmiddels hun attractie voor het buiten
land verloren. Met de Hoge Snelheids Lijn moet
onze moerasdelta weer worden opgestoten in
de vaart der volkeren. Over enkele weken
neemt de regering een beslissing of die lijn er
komt of niet en waar hij moet gaan rijden. Het
Groene Hart is een van de opties.
Ergens, halverwege de Ruigekade in Leider
dorp, in een uniek stukje natuurgebied waarin
vele weidevogels broeden, staat aan weerszij
den van het fietspad een molen. De linkse mo
len zal moeten worden verplaatst als de HSL er
komt, zo is te zien op een tekening die aan het
hek ervoor is bevestigd. Naast de molen die
rechts van de weg staat, wonen Huib Bijl en zijn
vrouw, in een prachtig huisje waar het 's
avonds zo stil is dat je er je eigen ademhaling
kunt horen.
Sluipmoordenaar
Voor het huis van Huib wordt nu nog een aar
dig bedrag neergeteld, maar die prijs zal aan
zienlijk zakken als de HSL er komt. Hij duikt
daar precies bij dat witte schuurtje de snelweg
over, zegt hij, terwijl hij op iets blikkerends in
de verte wijst. „Kijk, ik begrijp best dat je de
vooruitgang niet kunt tegenhouden en eigen
lijk heb ik me er al bij neergelegd. Maar als die
lijn er komt, is het een domme beslissing. Hier
komen in de zomer duizenden fietsers langs
omdat het zo mooi is, maar dat zal straks wel
voorbij zijn. De poeren in de omgeving klagen
steen en been. Hun weilanden worden schuin
doormidden gesneden, net alsof iemand onna
denkend een mes in een taart zet. Dan zul je
'Die trein
kun je niet
tegenhouden
die komt er'
wel weer ruilverkaveling krijgen, maar je schiet
er niks ihee op."
De molen naast het huis van Huib loopt geen
gevaar. En dat terwijl die molen er een op zijn
geweten heeft. Lang, lang geleden kwam er een
vrouw te dicht bij de wieken. Een noodlottig on
geval was het resultaat, een ongeval waaraan je
niet snel zult denken als je die vredige ansicht
kaarten van molens ziet. „Zoiets overleef je niet,
zegt Huib. Je kunt nog beter hebben dat zo'n
molen echt hard draait. Dan hoor je hem. Maar
als de wieken zo zacht gaan, kan het echt een
sluipmoordenaar zijn."
Net als de HSL misschien, die hier, als het
fout gaat, de schoonheid van het landschap
komt schenden. Huib Bijl heeft een baan als
conciërge op een basisschool in Leiderdorp,
,,ln het begin heb ik behoorlijk veel pijn in mijn
buik gehad van die HSL, maar we zijn nu murw
geslagen. AJ die inspraak, dat stelt toch niets
voor."
Lustoord
In de andere dorpen die door de HSL zouden
worden getroffen, heerst dezelfde sfeer van mis
moedige berusting. In Rijpwetering, tegenover
een kwekerij, staat een oude vrouw met een
schuursponsje haar ramen schoon te boenen.
Op haar gezicht achterdocht en verdriet. Hier
woont ze al meer dan vierentwintig jaar en nu
komt die trein er straks misschien ineens. „Wij
zijn al oud, meneer. We hebben ons hele leven
gewerkt en als dat ding hier komt, is ons huis
niets meer waard. Wat moet je dan? Ik heb er 's
nachts niet van geslapen, maar je doet er toch
niks aan. Al die poeha van de regering. Je mag
zogenaamd wat zeggen, maar ze douwen het ge
woon door."
Willem Bakker, een blozende middenstander
die wel wat op Piet Bambergen lijkt, voorziet
met zijn EMHA-wagen de mensen in Rijpwete
ring van hun natje en droogje. Hij is ervan over
tuigd dat veel van zijn klantèn hier geestelijk
iets van overhouden. „Je moet hier eens in de
polders gaan lopen en bij de boeren gaan vra
gen. En dat allemaal ter meerdere eer en glorie
van het kabinet. Een ander zit er maar mooi
mee opgescheept. Er zijn mensen die hun hele
huis hebben opgeknapt en gerenoveerd en dat
wordt zomaar in één klap teniet gedaan. De lie
den die die Hoge Snelheidslijn hier willen aan
leggen, zouden dat allemaal eens uit hun eigen
zak moeten betalen."
Bij restaurant De Paerdenburgh in Rijpwete
ring zijn de deuren op deze bewolkte dinsdag
nog toe. 's Zomers is het hier een klein lustoord
waar je met koffie en cake aan het'kalm klotsen
de water van de vaart kunt zitten. Dan komen
er van die snaterende Dagobert Ducks aan je
voeten scharrelen om te kijken of je misschien
wat gouden kruimeltjes laat vallen. Het geraas
van de HSL zal, als het kabinet dat wil, hier
straks de landelijke stilte komen verstoren.
Bij Leen van der Pijl, de slager in Rijpwete
ring, is de stemming gedrukt. Een dame die net
met haar vleeswaren naar buiten wil: „De hoge
heren hebben het heel gewiekst aangepakt. De
mensen zijn knock-out. Al die zogenaamde in
spraakrondes en die berichtgeving hebben een
psychologisch effect gehad. Het is toch onzin:
of je nu in vier uur in Parijs bent of dat je daar
vijf uur over doet. Het is te gek voor woorden.
Om het natuurschoon te bewaren, mocht er
geen huis hief worden bijgebouwd. Het gevolg
is geweest dat vele jonge mensen die hier zijn
geboren noodgedwongen moesten wegtrekken
naar elders. Het evenwicht tussen jong en oud
raakt daardoor totaal verstoord. Maar mis
schien heeft de gemeente het wel op een ak
koordje gegooid en wordt als die trein er komt
de hele boel volgebo'uwd."
Bij kwekerij Wortman in Rijpwetering is men
de verbijstering al lang voorbij. De eigenaar en
zijn vrouw zijn het protesteren moe. „De trein
rijdt straks precies door die twee kassen van
ons heen. We werken hier met z'n vieren in het
bedrijf en als dat gebeurt, is het financieel niet
meer haalbaar. En als je dan eens kijkt wat voor
milieu-eisen ze aan bedrijven als de onze stel
len. Dat is niet meer met elkaar te rijmen. Maar
die trein komt er, hoör."
INFOCRAFIEK RUUD VOGELESANG FRED VAN GELDEREN bron: Mm.v. Verkeer Waterstaat
De Groene Hart-variant: de kruising met Rijksweg A4 bij Hoogmade. Aan de
horizon Rijpwetering en Roelofarendsvöen. tekening c den Hollander
