$$óstollei7<?
ritjFvan enkele minuten
Konijnenbout, huitvleisch, abdijbier en balkenbrij
Toerisme
Vijf Europese gruwelbanen
ÏERDAG 13 APRIL 1996
REDACTIE ROB VAN DEN DOBBELSTEEN
Dit jaar vijftig nieuwe achtbanen geopend over de hele wereld
derlanders hebben het over 'loopings', Fransen over
i loopings', Duitsers over 'die Loopings' en Spanjaar-
n over 'los loopings'. Maar bij allen stokt de adem. De
ival van de roller coaster.
ijn
(el
attractiepark dat wil mee-
in kan tegenwoordig niet
ir zonder een achtbaan. Of
Is de internationaal georiën-
rde mens tegenwoordig
et zeggen: roller coaster. Het
iliek, de consument, wil
ktakel en stelt zich niet
er tevreden me.t een duf-
Iraaimolen of een sim-
schommel. Het moet
ctaculair zijn. Anders
in we naar de con
|(j rent. En die zijn er
enwoordig vol
?nde.
:r wordt gevoch
om de gunst
de liefhebber
een adem-
ïemend en
ledstollend
minuten. Apetrots waren ze vo
rig jaar in het Engelse Blackpool
toen daar 's werelds grootste
roller coaster in gebruik werd
genomen. En ze hadden er al
acht. Maar pas toen de
Pepsi Max Big One ging
rijden, stroomden be-
zoekers uit alle
windstreken toe.
Bij zoveel groot
spraak konden de
LAmerikanen niet
I achterblijven. 'De
Britten mogen dan
de grootste heb
ben, Cedar Point
in de Amerikaan
se staat Ohio
heeft nog altijd
et meest
uitgebrei
de roller
coas-
park, met maar liefst tien stalen
achtbanen', klinkt het trots
vanuit Amerika. Maar vanuit
Zweden klinkt op die bewering
weer hoongelach. In Göteborg
gaat dit jaar misschien wel de
allerengste achtbaan ter wereld
open: een suspended boom
erang coaster. In gewoon Ne
derlands: hangend aan een rail,
achterstevoren.
Want het dendert maar door.
Alleen dit jaar al worden er we
reldwijd vijftig nieuwe achtba
nen in gebruik genomen. Met
Groot-Brittannië momenteel als
absolute koploper. Zo heeft het
Oakwood Park in Wales onlangs
de grootste houten achtbaan ter
wereld geopend met de weinig
vrolijke naam Megafobia. Hoog
tepunt in Wales is een bijna ver
ticale val van dertig meter.
Meer naar het westen in het
Verenigd Koninkrijk is Thorpe
Park - dat tot nu toe bekend
stond als een weinig enerverend
familiepark in. het Engelse Sur
rey - in het diepste geheim be
zig met de bouw van een nog
niet eerder vertoonde attractie
met de uiterst geheim
zinnige 'jr werktitel
Code s Name X.
Inmiddels is de officiële naam
vrijgegeven en die klinkt nog
onheilspellender: No Way Out!
Ook de Duitsers zijn volop bezig
om niet al te veel terrein te ver
liezen in de race om de dagjes
mensen. Maar liefst vier roller
coasters komen er dit jaar bij
onze oosterburen bij.
Python
Maar gelukkig zitten we ook in
eigen land niet stil. Toen vijftien
jaar geleden de Python in De Ef-
teling in gebruik werd geno
men, was dat een noviteit die
uit alle delen van de wereld be
langstelling kreeg. De Python
deed de gebruikers rillen en niet
eens zozeer door de looping,
maar nog meer door de daarop
volgende kurketrekker. Het
werd een wereldhit en kreeg
zelfs een internationale naam:
Double Loop Corkscrew.
Inmiddels is de Python voor
de echte liefhebber niet meer
dan een grappig achtbaantje.
Goed als tussendoortje. Flevo
Walibi deed de harten echter
sneller, kloppen toen het twee
jaar geleden El Condor in ge
bruik nam. De passagier zat niet
meer in een wagentje, maar
moest plaatsnemen in een stoel
zodat de benen losjes konden
wapperen. Dit jaar renoveert
avonturenpark Hellendoorn de
Rioolrat en presenteert familie
park Drievliet de Copper Mine
aan het hoogeachte publiek.
Achtbaan hier, achtbaan daar,
achtbaan overal. Zo sterk is de
hype dat The International As
sociation of Amusement Parks
and Attractions (IAAPA) 1996,
sampn met de American Coas
ter Enthusiasts (ACE) heeft uit
geroepen tot het internationale
jaar van de roller coaster, die
zijn oorsprong vindt in het Rus
land van de 15e en 16e eeuw.
Toen bestond de attractie uit
een ijsbaan, meestal dicht bij
een stad. Sommigen banen wa
ren meer dan 210 meter lang.
Ook de slee was van ijs ge
maakt.
Doden en gewonden
De eerste roller coaster - met
wieltjes - werd uitgevonden in
1784 in St. Petersburg. Het idee
werd door westerlingen opge-
Volledig is het lijstje geenszins.
Maar als liefhebbers het over de
spectaculairste 'gruwelbanen'
van Europa hebben, dan wor
den deze vijf zo goed als zeker
genoemd:
1) De Python in De Efteling
Kaatsheuvel: 29 meter hoog,
709 meter lang, snelheid 65 ki
lometer per uur, 140 seconden
per rit. Specialiteit: twee
loopings en een dubbele kur
kentrekker.
2) Space Mountain in Disney
land Parijs: 31 meter hoog,
1.200 meter lang, snelheid 75
kilometer per uur, 180 secon
den per rit, drie loopings. Speci
aliteit: lancering uit 30 meter
hoge kanonloop.
3) El Condor in Walibi-Flevo:
32 meter hoog, 662 meter lang,
80 kilometer per uur, 135 se
conden per rit, twee loopings.
Specialiteit: een hangende
achtbaan.
4) The Pepsi Max Big One, in Voor velen de spectaculairste achtbaan ter wereld: Space Mountain in Disneyland
Pleasure Beach in Blackpool, Paris. De
Engeland: 80 meter hoog, 1.600
meter lang, 136 kilometer per
uur, 120 seconden per rit, geen
loopings. Specialiteit: de hoog
ste en snelste ter wereld.
r waarop de passagiers worden gelanceerd is uniek.
5) 7-Loop Coaster in Pare Asté-
rix bij Parijs: 36,5 meter hoog,
145 meter lang, 60 kilometer
per uur, 165 seconden per rit,
zeven loopings. Specialiteit: de
ingewikkeldste achtbaan van
Europa.
De eerste looping van de nu alweer vijftien jaar oude Python in De Efte
ling. Direct hierna wacht de passagiers een gezellige kurkentrekker.
pikt en meegenomen naar Pa
rijs waar in 1804 de eerste acht
baan werd geopend. Echter
zonder al te veel succes. De
wieltjes wilden nogal eens ver
dwijnen tijdens de rit en de wa
gentjes kwamen niet altijd tot
stilstand aan het eind van de
baan. Hoeveel doden en ge
wonden er zijn gevallen is ner
gens in de archieven terug te
vinden.
In Amerika ontstond de eerste
roller coaster toen een mijn in
Pennsylvania werd gesloten en
de trein die gewend was de ko
len naar boven te vervoeren, als
attractie werd gebruikt. De
mensen betaalden voor een ritje
dat niet sneller ging dan tien ki
lometer per uur. Ezels werden
ingezet om de treintjes de berg
op te trekken. De dieren moch
ten elke keer met de passagiers
mee naar beneden.
De eerste speciaal gebouwde
roller coaster in Amerika was er
een op Coney Island in Brook
lyn in 1884. De passagiers wer
den in golvende bewegingen
over de houten rails vervoerd
met een vaartje van tien kilo
meter per uur. De investeerders
hadden er 1.600 dollar inge
stopt. Binnen drie weken was
die investering er uit.
De jaren twintig van deze
eeuw waren de gouden tijd voor
de roller coaster. Ten tijde van
de beurskrach, in 1929, waren
er 1.500 te vinden, verspreid
over de gehele wereld. Daarna
is het alleen maar bergafwaarts
gegaan met de roller coasters.
Her en der werden achtbanen
verboden omdat ze te onveilig
zouden zijn en ook de kosten
waren een reden dat het aantal
terugliep. In 1960 waren er nog
maar enkele honderden.
Wie anders dan Walt Disney zelf
blies de roller coaster weer
nieuw leven in toen hij in 1955
in Califomië zijn droom Disney
land opende. Tegen de heersen
de gedachte in dat een groot at
tractiepark niet meer zou aan
slaan bij de moderne mens, wist
hij het park wereldberoemd te
maken. De eerste roller coaster
in Disneyland was de Matter-
horn Bobsled Ride, gebouwd in
1959. Omdat de baan van staal
was gemaakt, waren er volop
mogelijkheden voor loopings en
bochten die bij een houten
baan onmogelijk waren.
Eigenlijk werkt een achtbaan
heel eenvoudig. De karretjes
worden door een lift naar het
hoogste punt gebracht om ver
volgens weer naar beneden te
donderen, onderweg hier en
daar een hobbeltje nemend.
Maar juist die hobbels zijn zo
belangrijk. Zonder bochten,
hobbels, kurkentrekkers en al
die andere fraaie obstakels zou
de passagier een gewisse dood
tegemoet gaan.
Wat is nu het geheim van een
goede achtbaan? Natuurlijk
voor een belangrijk deel de
snelheid. Maar als het alleen
daarom zou gaan, kan je net zo
goed in een willekeurige trein
stappen. Zelfs het sloomste
boemeltje gaat sneller dan de
meest huiveringwekkende acht
baan. Het venijn zit 'm in de
bochten.
Hoe korter de bochten, hoe
groter de krachten die op de
passagier staan. Gelukkig heeft
de mens een groot incasserings
vermogen. Verticaal omhoog of
omlaag kan de mens gedurende
korte tijd vijf maal de zwaarte
kracht weerstaan. In tegenstel
ling tot een horizontaal ritje.
Dan stokt de adem al bij ander
half keer de zwaartekracht.
De vrije val aan het begin van
elke roller coaster, na een ter
gend langzame aanloop, is bij
velen beroemd en vooral be
rucht. Ook de looping, gewoon
een keer over de kop, behoort
inmiddels tot de standaardmar
telingen. Voor de een iets huive
ringwekkends, voor de ander
een verslaving. Minder bekend,
maar nog enger is de vlinder:
een dubbele looping met bocht.
Ook goed voor veel gegil onder
de passagiers is de kurkentrek
ker. Daarnaast zijn er nog wat
variaties zoals een sidewinder,
waarbij de passagier opeens op
zij schiet, en bij een camelback
doemt op een onverwacht mo
ment een heel gemene hobbel
op.
Kenners geloven dat de toe
komst van de achtbaan niet
wordt bepaald door snelheid,
hoogte of lengte. Vooral omdat
dat te duur zou worden. Een
achtbaan van bijvoorbeeld
1.200 meter lang kost al gauw
vijftien miljoen gulden. De
nieuwe trend is de terugkeer
van houten achtbanen. Mis
schien minder spectaculair dan
de high tech-banen, maar wel
nostalgisch en vooral groot en
imposant. Er is zelfs een regu
liere en florerende handel in ge
bruikte roller coasters.
met een enorme snelheid voortdokkerende wiebelkarretjes van de Indiana Jones-achtbaan in Disneyland
zijn berucht bij iedereen die er wel eens in heeft gezeten.
ili KDE MOOR
bierkenner draagt een raar boerenhoedje en
- et een beetje kwaad. „En dan zijn er ook men-
1 n die zich niet kunnen beheersen en hun glas
n één teug leeg drinken. Maar da's niet de ma-
t, ïr waarop we dat doen hè? Eerst ruiken. Met
idacht en passie het aroma opsnuiven. Zo
ort het."
Herberg Moeder De Gans in Teuven, net over
- Zuid-Limburgse grens. Tien bierproevers heb-
zich aan een lange tafel gezet en beluisteren
voordracht. Voor 75 gulden brengt de con-
isseur een conference die anderhalf uur lang
El SB ER ICHTEN
Flitstrein voor Amtrak
)e Amerikaanse treinmaatschappij Amtrak
leeft bij een consortium waaraan wordt
leelgenomen door Bombardier (Canada)
en GEC Alsthom (Frankrijk) achttien flit
streinen besteld. De nieuwe treinen die een
topsnelheid krijgen van meer dan 230 kilo
meter per uur, zullen in 1999 voor het eerst
worden ingezet op de trajecten tussen Bos
ton, New York en Washington. Met de or-
der, zo meldt de Financial Times, is een be
drag gemoeid van 611 miljoen US dollar,
ruim een miljard gulden.
Nederland nog mooier
Onder het motto 'Nederland 2x zo mooi'
beginnen ANWB, Grontmij, Provinciale
Landschappen, Nederlandse Spoorwegen
en het Wereld Natuur Fonds vanaf zaterdag
U mei een campagne die moet leiden tot
een verdubbeling van de oppervlakte aan
natuur in Nederland. Er kan worden deel
genomen aan evenementen in nieuwe en
bestaande natuurgebieden. De jeugd zal
worden aangespoord om politici, orgahisa-
ties en bedrijfsleven door middel van een
tekenactie warm te maken. Eind april komt
een bij NS-stations en ANWB-kantoren ver
krijgbare krant uit waarin informatie wordt
gegeven over de campagne.
balanceert tussen ernst en luim. Nu eens schalk
se grapjes, dan weer vermaningen, gericht op het
onwetende volk dat maar raakt drinkt, zonder
zich te realiseren dat in het bier een enorm brok
historie en cultuur ronddrijft.
Wist de leek bijvoorbeeld dat abdijbieren als
Grimbergen en Leffe vaak ten onrechte worden
versleten voor Trappistenbier? Dat zijn slechts:
Chimay, Orval, Rochefort, Westmalle eri Westvle-
teren uit België en La Trappe van De Schaaps
kooi in Berkel-Enschot bij Tilburg.
De nieuwste toeristische krachtbron van de
Belgische Voerstreek, Herberg Moeder de Gans.
Want naast bierproeverijen kun je er - indien ge
wenst onder leiding van een gids - ook terecht
voor huifkartochten, een rondrit per paarden
tram, bezoek aan een stroopfabriek, moutainbik-
en en - om nog maar iets te noemen - natuur
wandelingen. Terwijl schalen vol' stoofvlees, ko
nijnenbout, gebakken trip (bloedworst), forellen,
kazen, luchtgedroogde boeren-scheenk (ham),
balkenbrij en huitvleisch (zure zult) worden
rondgedragen, treedt bovendien een accor
deonist op.
Eigenaar Rogier Goessens, voorheen als ober
werkzaam in allerlei Nederlandse restaurants, wil
nooit meer weg uit Teuven en nog minder uit
Moeder de Gans. Rondom het binnenplaatsje
met telefooncel in afgedankte poepdoos, water
put en uit steen gehakte drinkbak voor paarden,
zijn een biercafé, restaurant en wintertuin ge
groepeerd. De logeergelegenheid doet wat ma
gertjes aan en wie Moeder de Gans eens wil be
zoeken kan daarom beter gaan logeren in bij
voorbeeld Buitenplaats De Mechelerhof in het
kerkdorp Mechelen. Bijzonderste attractie: een
Theaterbuffet waarin je van alles meemaakt.
Moeder de Gans, Dorpsstraat 6, 3793 Teuven,
041 - 81 22 85 en Buitenplaats De Mechelerhof,
Spetsesweide 5, 6281 BV Mechelen, 043 -
45 52 22 2.
Het maken van foto's in de bergen vraagt vaak een speciale techniek.
Fotovakantie in Ötztal
Acht dorpen in het Oostenrijkse ötztal organiseren de komende zo
mer evenzovele foto-vakantieweken. De seminars (waarin veel
door de bergen zal worden gewandeld) staan onder leiding van de
schrijver/fotograaf Bernd Ritschel en de deelnemers kunnen ge
bruik maken van professionele Canon camera's met meerdere ob
jectieven. Afhankelijk van het gekozen dorp variëren de thema's
van landschappen tot macrofotografie en van portretten tot cul
tuur.
Info: Oostenrijks Toeristenburo te Amsterdam, 020 - 61 29 68 2.
Twee eeuwen speeldozen
In de Zwitserse Jura wordt dit jaar herdacht
dat twee èeuwen geleden de eerste muziek
dozen werden gemaakt. Dit gebeurt onder
meer met een tentoonstelling in het CIMA-
museum te Ste-Croix, die tot 2 juni duurt..
Daarnaast zijn er exposities in Genève en
vindt er in het eerder genoemde Ste-Croix
van 15 tot en met 18 augustus een Interna
tionaal Automaten Festival plaats.
Info: Zwitserland Toerisme, 020 -
62 22 03 3.
Grote wereld
in het klein
In het Autotron is het interieur van het Huis
van de Toekomst voltooid verleden tijd. De
talrijke electronische hulpjes in de huishou
ding die het publiek zeven jaar lang ver
baasden, hqbben plaats gemaakt voor het
Minitron: een verzameling schaalmodellen
van alles wat rijdt, vaart, spoort of vliegt. Er
zijn diorama's, model-spoorbanen en ra
diografisch bestuurde bootjes te zien, naast
vitrines met miniaturen en schaalmodellen.
Een groot deel van de collectie komt na een
druk op de knop in beweging. Historische
films brengen de geschiedenis van het ver
voer in beeld.
Info: 073 - 52 19 05 0.
Kinderweek
op campings
Op 21 campings in de Achterhoek hebben
kinderen van 27 af)ril tot 5 mei een streepje
voor. Onder leiding van de Streek-VW or
ganiseren de deelnemende bedrijven spe
ciale kinderactiviteiten. Het programma va
rieert per plaats. Sommige campings beper
ken zich tot spelletjes, speurtochten, knut
selen of huifkartochten; andere organiseren
de hele week activiteiten rond thema's als
'Een reis om de wereld' of indianen. Een
aantal attractieparken geeft kortingen.
Info Streek-WV Achterhoek, 05 75 -
51 93 55.
Wandelgidsjes
Uitgeverij Stap voor Stap bracht twee nieu
we, makkelijk in de binnenzak passende
wandelgidsjes op de markt: 'Zuid-Limburg-
/Voerstreek' (14,90 gulden) en 'Het Rijk van
Nijmegen' (9,90 gulden). Op stapel staat
nog een wandelgids voor de Achterhoek -
(14,90 gulden). De drie nieuwe uitgaven
maken deel uit van een serie wandelgidsen
die heel Nederland zal gaan bestrijken.
Info: Stap voor Stap, 024 - 32 34 95 7.
Onbekommerd door Franrkijk trekken via het Carte Blan-
che-systeem.
Eurocamp
Carte Blanche
Eurocamp heeft de in 1994 geïntroduceerde mogelijkheden
om via de zogenoemde Carte Blanche-formule tegen een ge
reduceerde prijs ongebonden door Frankrijk te zwerven flink
uitgebreid. Er zijn nu 120 Franse topcampings op aangesloten.
De Amersfoortse specialist op het gebied van verzorgde kam-
peervakanties stelt haar klanten in staat tijdens hun vakantie
te bepalen waar zij de volgende nacht willen doorbrengen. Zij
hoeven daarvoor slechts een gratis telefoonnummer te bellen.
Het Carte Blanche-systeem geldt alleen voor de perioden van
11 mei tot en met 4 juli en van 26 augustus tot 14 september
Info: Euro Camp Amersfoort, 033 - 46 02 77 5.
