Dieptepunt in crisis van Mexico Een barbier van stand 4r ZATERDAG 6 APRIL 1996 lauhtémoc Cardenas, de ongekroonde winnaar van de Mexicaanse "3jresidentsverkiezingen in 1988 en 1994, illeni «Neifo momenteel druk verwikkeld in een proces dat zijn Partij van de Democratische Revolutie (PRD) probeert aan te spannen tegen ex- resident Carlos Salinas de Gortari, die schuldig wordt geacht voor het bijna- uie fankroet van Mexico. Of hij in het jaar t WOO nog eens een greep naar de macht kal doen, laat hij in het midden. Wat j hem vooral interesseert is een lemocratische politiek, volgens hem de enige uitiveg voorde 'lamentabele 1 situatie waarin het land verkeert'. bisbiassmiasaoiia Oppositieleider Cuauhtémoc Cardenas tijdens zijn verkiezingscampagne. FOTO GPD FRANCISCO MAYO Cardenas: 'Ik ga door met de strijd' p kantoor, het bastion van waar uit de ex-presidentskandidaat van de Partij van de Democrati- 1e Revolutie (PRD) Cuauhtémoc Cardenas pijlen afschiet naar alles wat volgens leidt tot de ondergang van zijn geliefde ixico, ligt de tafel vol stapels papier. Als rdenas de telefoon na drie kwartier neer- duwt zijn perschef me snel naar binnen, egin", zegt hij, „voordat hij weer in ge- igel ek raakt." ''1 Gestreepte das, donkerblauw colbert, lichte >ek en instapschoenen. Het had mij niet baasd een gebroken man aan te treffen, de lesillusioneerd. Iemand die niet alleen de m van het Mexicaanse volk heeft verloren, lar ook zijn eigen stem. Maar Cuauhtémoc irdenas, zoon van generaal Lazaro Car- nas - president van Mexico van 1934 tot 40 - staat fier overeind. j"j Hij zegt: „Ik zie mijn werk als een publieke wi ik, waarin je veel of weinig kunt doen. Ik ib het nooit als een doel met een eind ge- :n. Zoals Carlos Salinas die ervan uitging de wereld na zes jaar regeren zou ophou- ;n te bestaan. Dan teken je je eigen dood- mnis. Ik ben optimistisch, ga door met de rijd en weet zeker dat waar ik voor vecht op ige termijn zal triomferen." Sleutelfiguur irdenas' PRD heeft een betrekkelijk korte storie. Midden jaren tachtig ontstond in de ikerflank van de heersende Partij van de In- htutionele Revolutie (PR1) een dissidente ictie, die zich verzette tegen de ondemo- atische structuur van de partij. In 1987, de irkiezingen waren in aantocht, kwam het een openlijke breuk. Cardenas had net In ambstermijn beëindigd als gouverneur n de deelstaat Michoacan en was inmid- ls sleutelfiguur in de Democratische Stro- (CD) binnen de PRI. Nadat hij werd verbannen, of zoals hij zelf zegt 'de PRI uit eigen wil verliet', kreeg Car denas het destijds voor elkaar alle kleine, op positionele partijen achter zich te scharen onder de naam Nationaal Democratisch Front - het zogenaamde Cardenas-effect. Hij stelde zich vervolgens kandidaat voor de pre sidentsverkiezingen. Een gedegen politiek programma ontbrak, maar over drie punten was iedereen het eens: men was tegen de PRI, tegen de door het In ternationaal Monetair Fonds opgelegde eco nomische moderniseringspolitiek en men was voor Cuauhtémoc Cardenas. De meer derheid geloofde in Cardenas. De meerder heid herkende in Cardenas de leider van een nieuw, rechtvaardig Mexico. Miljoenen Mexicanen steunden het neo- Cardenisme, maar vonden hun stem nauwe lijks terug in de frauduleuze verkiezingsuit slag van 1988. Pas acht dagen na de stem ming werd de uitslag bekend gemaakt. De centrale computer van de Electorale Coirf- missie had het begeven, gaf de PRI als reden voor de vertraging. Over de intimidatie, de omkoping en het geknoei met kieslijsten, de kerkhofstemmen, het stelen van de stembus sen, het verbranden van stembiljetten tot het vermoorden van oppositiekandidaten was vooraf al steen en been geklaagd. De uiteindelijk verdacht kleine marge waarmee Salinas de Gortari de absolute meerderheid had behaald, bevestigde de ver kiezingsfraude. Veel mensen hebben het Car denas kwalijk genomen dat hij de fraude niet feller heeft aangevochten. In plaats daarvan koos hij voor rustiger vaarwater, sommigen zeggen uit angst voor een burgeroorlog, en richtte in mei 1989 een nieuwe partij op: de Partij van de Democratische Revolutie (PRD), met Munoz Ledo als de nieuwe partijvoorzit ter. Zelf stelde hij zich opnieuw kandidaat voor de presidentsverkiezingen in 1994. Net als bij de FDN kwamen de leden van de PRD uit talloze verschillende politieke richtingen: ex-PRI'isten, nationalisten, soci aal-democraten, socialisten en communis ten. Dat levert tot op de dag van vandaag de nodige interne verdeeldheid binnen de partij op. Het succes van 1988 herhaalde zich niet meer. De verkiezingsuitslag in 1994 ten fa veure van de PRI was een waterig aftreksel van zes jaar terug. Córdenas bleef actief lid van de PRD en richtte samen met onder anderen zijn zonen Lazaro en Cuauhtémoc, een civiele organisa tie op; La Fundacion para el debate y la de- mocracia (Stichting voor het debat en de de mocratie). Of hij zich nog een derde keer kandidaat zal stellen laat hij diplomatiek in het midden. „Ik hoop dat er voor het eind van deze eeuw als een democratische veran dering zal plaatsgrijpen. Mij interesseert vooral het vooruit helpen van een democra tisch proces. Ik heb verder geen enkel per soonlijk belang." Open wond Met of zonder hem als president, Cérdenas denkt nog steeds dat een democratie in Mexico tot de mogelijkheden behoort. De meningen zijn verdeeld, maar volgens Car denas heeft hij niets van het vuur verloren dat hem al als jonge man bezielde. Wat hem ongetwijfeld parten heeft gespeeld, is de con sequente manier waarop de PRI zijn imago probeert te verbrijzelen. Cardenas deed Salinas de Gortari zes jaar lang herinneren aan een open wond: de ille galiteit van de verkiezingen. Daarom moest zijn oude opponent worden opgeruimd, uit geveegd, geen enkele rol meer spelen in het openbare leven. Niet echt een moeilijke op gave voor de PRI, nu al 66 jaar aan de macht in Mexico. Zij controleert zowel de openbare orde als de meeste particuliere televisiesta tions. Deze zijn bijna allemaal in handen van Televisa, eigendom van De Tijger, een alias voor Emilio Azcórraga, die op zijn beurt weer een toegewijd handlanger is van de PRI. Van de 90 miljoen inwoners laat 85 miljoen zich informeren door Televisa. Cynisch is hij er niet door geworden. Cdr- denas is uiterst bescheiden. Nooit maakt hij tijdens het gesprek een opmerking die zijn waardigheid geweld aan zou doen. Bij de ge ringste poging iets over zijn persoonlijke le ven te weten te komen trekt hij zich hoffelijk terug en zwijgt. Hij doet de deuren wijd open als het gaat om de politicus Cardenas, en sluit ze glimlachend als je zoekt naar de man Cardenas. Het lukt hem merkwaardig genoeg om bij elk antwoord uit te komen op zijn stokpaardje: de democratie. Wat ontbreekt er nou precies aan de Mexi caanse politiek? „Mexico heeft sinds het begin van deze eeuw, sinds 1910 gestreden voor het belang van het kiesrecht, liever gezegd voor het res pect dat elke burgerlijke stem verdient. Dat hebben we nog steeds niet bereikt. We heb ben een sterke hand nodig, die beperkingen weet op te leggen, zodat we uiteindelijk een economie met sociale inhoud kunnen ont wikkelen, een economie die de behoeften van het volk serieus neemt. Het respect voor de kiezer is onontbeerlijk willen we het leven in Mexico verbeteren. Niet dit systeem en geen enkel systeem in de hele wereld heeft het eeuwige leven." Het lijkt er wel t „Het lijkt zo, maar dat is precies wat moet veranderen. Daar vechten we voor. En wij niet alleen, er bestaat vandaag de dag in Mexico belangrijk verzet tegen het program ma van de regering. Tegen wat de regering doet en vooral ook wat ze nalaat. De crisis in Mexico heeft, zonder dat we de bodem kunnen voelen, een dieptepunt be reikt. De economische recessie dit jaar de sastreus is geweest, op alle vlakken: we kam pen met de hoogste werkloosheid, het hoog ste aantal arme mensen. We bevinden ons in lamentabele situatie, overgeleverd aan een in opspraak geraakte regering die het vertrou wen van vele sectoren in de maatschappij, noch van het volk, ooit heeft gewonnen. Toch zal ik nooit zeggen dat er geen per spectieven meer zijn. Hoewel mensen die af hankelijk zijn van een salaris, in de agricul tuur, kleine bedrijven, niet meer geloven in betere vooruitzichten. Economische herstel van het land zal jaren in beslag nemen. Mis schien wel heel veel jaren." Het Mexicaanse volk moet veel geduld heb ben? „Het Mexicaanse volk heeft door de eeu wen heen altijd veel geduld, teveel geduld, te veel tolerantie moeten hebben. We zullen zien of het volk de moed nog heeft zich te or ganiseren en de veranderingen binnen de marges van de wet te bespoedigen." Stel dat er in '88 geen fraude was begaan en u president was geworden. Hoe had het land er dan voor gestaan? Waar was u mee begon nen? „In '88 en '94, dat is dichterbij. Wat er moet gebeuren is de herziening van de het Handelsverdrag met de Verenigde Staten en Canada, omdat in veel gevallen Mexicaanse producenten in een hele nadelige posities staan tegenover Amerikaanse en Canadese concurrenten. Een ander punt is de herzie ning van de buitenlandse schuld, als we daar niet over kunnen onderhandelen zal het heel moeilijk zijn de economie te reactiveren en aandacht te schenken aan belangrijke sociale vraagstukken. Ik ben ervan overtuigd dat dat wel kan als het land een andere economische politiek voert. In 1989 heeft dat ook gekund met meer dan 900 banken. Daardoor heeft de regering van Salinas een betrekkelijk comfortabele po sitie gehad. Ze liet de belangrijke betalingen voor wat ze waren, verduisterde andere geld stromen. Nu moeten we bijna het dubbele terugbetalen. En aan die schuld kunnen we niet voldoen. Dus zullen we genoodzaakt zijn voorwaarden te zoeken waardoor het land de buitenlandse schuld kan betalen maar tege lijkertijd ook vooruit kan gaan." Hoe reactiveer je een economie? „Alle beslissingen aangaande de binnen landse politiek moeten worden heroverwo gen; de belasting, de benzineprijs, noem maar op. Evenals op het gebied van de bui tenlandse economische politiek. Het ont breekt ons ten enen male aan een noodpro- gramma, zoals dat in heel veel landen is ge daan. Je moet aandacht geven aan openbare werken, de industrie en constructie, waar door andere sectoren zich weer kunnen reac tiveren, dan komt er geld binnen. Heel be langrijk is het versterken van de binnenland se markt, dat kan alleen als er koopkracht is, je moet dus werkgelegenheid creëren, anders kan je nooit in internationale termen concur reren." Geen eenvoudige opdracht. Dat is het ook niet, maar het is ook niet onmogelijk." Wat betekent macht in Mexico? „Macht is hier in de loop der tijd erg gecor rumpeerd. Wetteloos en willekeurig gewor den. We hebben in Mexico te maken met een concentratie van macht die alle fundamente le wetten met voeten treedt. In theorie garan deert de grondwet van 1917 de scheiding van de machten, maar in praktijk bestaat er nau welijks tegenwicht voor de bijna absolute macht van de president. Het presidentieel ambt is een soort zesjarig koningschap, de president mag zich niet verkiesbaar stellen, maar hij duidt eigenmachtig zijn opvolger aan. Er ligt dus veel te veel gewicht bij een functionaris." Wat heeft de PRD desondanks bereikt? „Om te beginnen bestond er geen organi satie die streed waar wij voor strijden. Die is er nu met al zijn defecten. Samen met de PRD is er een soort Nationaal Sociaal Be wustzijn ontstaan. Er waren nauwelijks socia le bewegingen, waar het nu van krioelt. Wat men ook zegt over de PRD, het is de eerste partij geweest die zo de macht heeft durven aanvallen." Is het zo dat de interne verdeeldheid binnen de PRD een onacceptabel niveau heeft be reikt? „Van het begin af aan heeft men dat over ons gezegd dat we zouden scheuren. Nie mand is uit de PRD gestapt om een andere partij op te richten. Wij hebben waarschijn lijk minder onenigheid binnen de partij als de PRI, als de PAN, alleen wordt het bij ons veel meer uitvergroot. Kijk naar de PRI, daar wordt om de haverklap iemand vermoord. We discussiëren, zijn het vaak oneens. Maar we stoffen onszelf ook iedere keer weer af. In juli staat een vernieuwing van de partij op de agenda. Nieuwe definities. Frisse lucht." Monty Park kijkt met een blik die geen tegenspraak ver wacht, knipt zijn scheermes pen en pakt de scheerriem om het aan te tten. Even later glijdt het mes snel en nau welijks voelbaar over mijn gezicht en keel. Ik word niet door de eerste de beste kapper nder handen genomen. Ik vertoef in het fiahoniehouten interieur van 'barbier voor ïntlemen' George f. Trumper, Curzon Str. 9 de sjieke Londense wijk Mayfair. Monty weet alles van beschaafde heren af. lij is de nestor van de 26 kappers die zich in rumpers drie filialen in centraal Londen 'erpen op de kuiven, snorren, bakkebaar- en, nek-, neus- en oorharen van de high so- iety. Monty zelf gaat nog regelrqatig naar )owningstreet 10 om de hoofdbewoner een nipbeurt te geven (de premier houdt, hoe estaat het, van een 'gedegen, conservatieve oiffure') en trimde in het verleden de kuifjes an de prinsen Andrew en Edward. Monty is 74 en hanteert mes, schaar en am sinds zijn dertiende met vaste hand. Hij omt uit een kappersfamilie, maar niemand lad, zoals hij, de eer om het ambacht te kun- len praktizeren in het onberispelijke Trum- •er-uniform: zwarte broek, wit overhemd, tropdas, rood-groen gebloemd glimmend Trumper is in de wereld van de barbier wat lolls Royce voor de Britse autoindustrie is: 'en instituut. De naam komt van de 19de- weuwse hofkapper George Trpmper, die in 875 een gat in de markt ontdekte. Aristocra- en werden tot dan thuis geknipt, meestal loor een beetje handige bediende. Trumper chonk hen in de Curzonstraat een Victori- lans etablissement met vaklieden en de her kenbare sfeer van de exclusieve herenclubs In Londen zijn nog maar een paar winkels die aan de glorietijden van de aristocratie herinneren: parfuméur Flores, hoedenmaker Bates en barbier Trumper. Zeker in de oudste Trumper-vestiging in Curzon Street is het alsof de tijd heeft stilgestaan. Voor wie zich tijdens een bezoek aan Londen wil laten opknappen in de kapperszaak van Trumper: een eenvoudige knipbeurt kost 33 gulden, een complete behandeling 80 gulden. Inclusief de speciale Trumper smeerseltjes. op loopafstand in Westminster, Mayfair en het West End. Trumper deed meer. Hij liet scheerkwasten en messen ontwerpen en in eigen beheer produceren. Uit de Trumper-la- boratoria kwamen haarwaters, scheerolie en geurige zepen. Een traditie die tot op de dag van vandaag wordt voortgezet. Driekwart van Trumpers omzet komt uit de binnen- en bui tenlandse afzet van reuk- en scheermiddelen. Nog steeds is Trumper een mannendo- mein. Aan die eerste zaak in Curzon Straat veranderde sinds 1875 vrijwel niets. Anno 1996 regeert er echter een vrouw, de elegante blondine Paulette Bersch, dochter van socie- ty-kapper Ivan Bersch, die de Trumper-zaken overnam, maar naam en traditie in ere hield. „Niet iedereen vond het leuk dat er plotse ling een vrouw aan het hoofd stond", zegt Paulette, „maar ik heb bewezen dat ik de tra ditie kon voortzetten. Ik heb geen rampzalige fouten gemaakt...." Hier geen muzak of eigentijdse pop tussen het mahonie en de spiegels. Wel gesprekken op niveau. Paulette: „Wij selecteren ons per soneel ook op communicatieve vaardighe den. Het gaat om de persoonlijke relatie tus sen klant en kapper. Die is vaak heel vertrou welijk. U kunt zich misschien voorstellen dat het niet makkelijk is om nieuw personeel \e werven. Knippen is niet het probleem, maar het niveau...." Monty: „Hier praten wij met de klanten over de laatste vossenjacht, of de helaas rampzalige resultaten van het nationale cricketteam. Gesprekken over voetbal en vrouwen...., dat is voor zaken met de rechte neklijn. Monty Park aan het werk in de exclusieve kapperszaak van Trumper. „Hier praten wij met de klanten over de laatste vossenjacht, of de helaas rampzalige resultaten van het nationale cricket team. Gesprekken over voetbal en vrouwendat is voor zaken met de rechte neklijn." FOTO GPD DAVID SAUNDERSON De uitgeschoren nek is voor Monty het symbool van alles wat onbeschaafd en ordi nair is. „Wij knippen het haar in lagen weg tot laag in de nek. Niet zo'n kaarsrechte haar lijn op het achterhoofd. Dat schijnt populair te zijn op het continent en in de verkeerde kringen hier", rilt hij, met de zilverharige snor afkeurend opgetrokken. hete handdoek volgt een gezichtsmassage. Na het 'traditionele scheren' met Trum pers 'officers and gentlemens soap' en het schuim van het scheermes afgestreken op een schouderdoekje wordt mijn gezicht ingewreven met Trumpers aftershave cream Coral Skinfood. In het hokje naast me wordt in Queen's English de auto met chauffeur aanbevolen als Ik" krijg de complete behandeling: na de beschaafd alternatief voor de'ordinaire, stin kende metro'. Monty kijkt me aan, raadt ken nelijk m'n gedachten. Dan vertrouwelijk: „Je hebt kakbaronnen onder de klanten. Je haalt ze er zo uit. Sommigen behandelen je als lucht, zeggen geen woord tegen je. Mensen van echt niveau doen dat niet. De Duke van Marlborough bijvoorbeeld, mijn favoriete klant, een heel aardige man. Of premier Ma jor. Die wil altijd 's morgens vroeg geknipt worden, zegt nooit iets over politiek, maar praat wel graag over cricket." Intussen wordt mijn haar twee keer gewas sen met Trumpers lavendelolie. Daarna wordt de nek ruim van talkpoeder voorzien en de schaar in het haar gezet. Tondeuses worden hier niet gebruikt. Dat is gereedschap voor het snelle werk van de volkssalons, zo blijkt. Ik val intussen van alle ontspanning bijna in slaap. Monty praat rustig door. „Prins Edward viel altijd in slaap op de stoel. Maar prins An drew praatte honderduit." Komt u nog wel eens op het paleis? vraag ik, m'n kans grij pend op onthulling van koninklijke gehei men. „Helaas niet", zegt Monty, „toen de prinsen volwassen werden, kozen ze hun ei gen kapper." Hoofdhuid en haar zijn aan de laatste etap pe toe: massage met naar fris hout ruikend Spanish Leather. Ook van Trumper. Ik kijk in de spiegel, trek de stropdas recht ter verho ging van het aristocratische levensgevoel. Voor 32 pond (tachtig gulden) ben ik geknipt en geschoren. Paulette kijkt me goedkeurend aan: ik mag nog eens terugkomen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1996 | | pagina 39