Lepelaars weten nieuwe
visvijvers te vinden
Natuur Milieu
Oehoe laat zich horen in Limburg
VOENSDAG 27 MAART 1996
REDACTIE BERT DE JONG 072-5196276
Doit moeten de polders in het
ïoorden van Noord-Holland een
ildorado zijn geweest voor lepe-
aars. Veel ondiepe kronkelige
;lootjes, in het voorjaar gevuld
net het lievelingskostje van de
'raaie witte vogels: driedoornige
itekelbaarsjes. Vandaag de dag
iggen de zaken een stuk ongun
stiger. De grazige weilanden van
veleer zijn ontwaterd, en voor
;en belangrijk gedeelte omgezet
n troosteloze bollenakkers. De
paailustige stekelbaarsjes kunnen
vanuit zee de overgebleven boe-
renslootjes niet meer bereiken.
Schraalhans is keukenmeester
der lepelaars.
Met name voor de in Het Zwa-
nenwater bij Callantsoog broe
dende lepelaars dreigde de situa
tie rampzalig te worden, door de
plannen voor een ingrijpende
ruilverkaveling tegenwoordig
landinrichting geheten van de
polders rond Schagen, de Scha-
gerkogge. Het gebied zou nog
dieper ontwaterd worden, de
laatste lepelaarsslootjes stonden
op het punt te worden gedempt.
Onder niet aflatende druk van
milieu-activisten en natuurlief
hebbers zijn de plannen aange
past. Het gebied gaat op de
schop, maar het verlies aan na
tuurwaarden zal worden gecom
penseerd door aanleg van 36 hec
tare nieuw ondiep water (maxi
maal 25 centimeter). Dat moet
voldoende zijn om in het voorjaar
60 tot 70 paar lepelaars voldoen
de voedsel 1.200 kilo vis) te ga
randeren.
Om uit de proberen of het inder
daad mogelijk is nieuwe voedsel-
plekken voor lepelaars te schep
pen, is in 1993 even buiten het
dorp Kolhorn een proefproject
van 4,5 hectare ondiep water
aangelegd. In de vijvers werden
flinke porties vis uitgezet. Onder
zoekers keken met argusogen toe
wat er zou gebeuren. En jawel,
het tafeltje-dek-je systeem blijkt
te werken. In 1993, kort na de op
levering, turfde men al 62 lepe
laars. In 1994 waren het er 110.
Ook aalscholvers en reigers heb
ben de schubbendis bij Kolhorn
ontdekt.
Kunstmatig is het allemaal wel.
De waterstand in de vijvers moet
gereguleerd worden, om de al-
gengroei tegen te gaan zwemmen
er uitheemse graskarpers in rond,
en om lepelaars te gerieven wordt
er extra vis uitgezet. De vraag
dringt zich daarom op of dit nu
een duurzame oplossing is.
Lepelaars fourageren in ondiep water. Ze zijn verzot op stekelbaarsjes.
FOTO MARTIJN DE JONGE
Herdenking ramp Tsjemobyl
Zestien Nederlandse milieu- en vredesorganisaties
zijn een campagne begonnen in verband met de
snel naderbij komende tiende verjaardag van de
ramp met de kerncentrale van Tsjemobyl. De da
tum waarop de wereld de volle omvang van de
'melt-down' in de vroegere Sovjetunie aan de weet
kwam, 27 april 1986, staat ook in ons land nog ve
len in het geheugen gegrift.
Toen de wolk radioactieve jodium en caesium Ne
derland bereikte, moesten de koeien net in de
wei terug op stal. En vooijaarsgroenten zoals
spinazie werden snel omgespit. 'Nooit meerTsjer-
nobyl', vinden de organisatoren van de campagne.
Dus stoppen met atoomstroom, en omschakelen
naar duurzame energie.
Van 23 tot 27 april worden herdenkingsfietstoch
ten gehouden. Startpunten zijn de vijf plaatsen in
Nederland waar nucleaire installaties in bedrijf
zijn: Petten, Dodewaard, Borssele, Delft en Almelo.
Ook vanuit Groningen vertrekt een groep fietsers.
Op 26 april treffen ze elkaar in Den Haag, waar ze
de regering petities zullen aanbieden.
Op 27 april volgt het hoogtepunt van de campag
ne, een manifestatie in het Oosterpark in Amster
dam. Al in ruim veertig gemeenten zijn plaatselij
ke groepen bezig allerlei activiteiten ter herden
king van Tsjemobyl te organiseren: voorlichtings
bijeenkomsten, exposities op markten en in bi
bliotheken, fakkeloptochten en -wakes, enzo
voorts.
Nedstaal verwerkt batterijen
Het bedrijf Nedstaal start als eerste onderneming
in Nederland met de grootschalige verwerking van
oude batterijen. De groeiende batterijenberg is al
lange tijd een groot milieuprobleem. Gebruikte
batterijen mogen sinds vorig jaar niet meer wor
den gestort op de vuilnisbelt, maar moeten wor
den verbrand of zo mogelijk hergebruikt.
Tot nu toe waren er in Nederland echter geen be
drijven die de batterijen konden verwerken. Daar
om werden ze opgeslagen of verscheept naar de
Verenigde Staten. Daar staan wel verwerkingsfa-_
brieken. Nedstaal gaat nu ook in Nederland battè-
rijen in een fabriek verwerken. De onderneming
zal jaarlijks maximaal 3.250 ton, voornamelijk
'penlights', verbranden, en het ijzer en zink terug
winnen. Volgens het bedrijf leidt de verwerking
niet tot vervuiling van het milieu.
De streng kijkende oehoe is de grootste Europese uilensoort.
Opwinding in Zuid-Limburg,
waar sinds enige tijd weer het
geluid van de grootste Europese
uil, de oehoe, wordt gehoord.
Ergens bij de steengroeve van 't
Rooth heeft de roofvogel, lengte
maximaal 60 centimeter, twee
maal zo groot als de ransuil,
een goed verborgen verblijf
plaats gevonden. Vogelaars ho
ren de oehoe, een mannetje, na
het invallen van de duisternis
wel: boe-hoew, of krachtig hoe-
oe-oe. De lokroep draagt ver,
tot op 5 kilometer afstand.
Maar gezien wordt hij niet.
Zuid-Limburg vormt de uiterste
verspreidingsgrens van de oe
hoe. De soort is in Duitsland,
België en Luxemburg opnieuw
geïntroduceerd. De oehoe
heeft, zoals zoveel roofvogels,
heel lang aan vervolging bloot
gestaan. Mensen hadden een
hekel aan deze uilensoort, die
zich voedt met zoogdieren en
vogels: konijnen en hazen, een
den, fazanten, meeuwen. Op
vuilnisbelten jaagt de oehoe fa
natiek op ratten. De kanjer kan
zelfs haviken doden. Engelsen
noemen de oehoe niet voor
niets'arenduil'.
In ons land is de oehoe altijd
een zeldzame en onregelmatige
verschijning geweest, voorna-
FOTO MARTIJN DE JONGE
melijk een zogeheten 'dwaal
gast'. Landelijk bekend werd de
oehoe die tussen 1973 en 1982
verbleef in het bos De Donkere
Duinen bij Den Helder. Met dit
exemplaar liep het slecht af.
Roofvogelhaters schoten de oe
hoe dood. Waarschijnlijk als ef
fect op de geslaagde herintro
ductie in de ons omringende
landen wordt de oehoe de
laatste jaren vaker in Nederland
gezien, in het bijzonder in
Zuid-Limburg. Daar broeden ze
soms. Om verstoring en doden
te voorkomen wordt er weinig
ruchtbaarheid aan de broedge-
vallen gegeven.
PUZZEL
123456789
OPGAVE
OPLOSSING
KRUISWOORDRAADSEL
Horizontaal:
I. scheepskeuken; 2. huidope
ning; 3. advies, gierigaard; 4.
voorzetsel, een zekere, voedsel;
5. hoeveelheid, gemalin van Ae-
gir; 6. onderwereld, gegroet
(Lat.); 7. deel v.d. hals, onnozel;
8. tin, streling, bolgewas; 9. on-
bep. vnw., plag; 10. godsdienst;
IIletterkeer.
Verticaal:
1Zwitsers kanton, baardje; 2.
ontvangdraad; 3. familielid, En
gels bier, metaal; 4. vorm, be-
taalplaats; 5. bromium, laatstge
noemde; 6. ooievaar, grillig; 7.
Europeaan, vis, familielid; 8. on
gekunsteldheid; 9. sportartikel,
mager.
SLEUTELWOORD
Horizontaal:
1. onooglijk; 2. volledig; 3. epi
demie; 4. roerloos; 5. hunkeren;
6. exotisch; 7. isolatie; 8. deten
tie.
De woorden op de eerste en der
de verticale regel zijn: OVER
HEID en OLIENOOT. Het sleutel
woord luidt: SLANGEHUID.
HEINZ
JA BOLLETJE, SOMS K/W AUES
Ta&SK Z/TTEr/,MAA£ VEBEEETMET,
AO/JTÉK P£ WOIKEAJ SCH/JMT
P£ ZO/J/
Nieuw plan voor minder
verkeer bij de Posbank
De Posbank, populaire bestemming van dag
jesmensen die het Nationaal Park Veluwe-
zoom bij Rheden bezoeken, wordt opgedeeld
in vijf zones. Elke zone richt zich op een ei
gen bezoekersgroep. Hoofddoel van de her
inrichting, die over zes jaar klaar moet zijn, is
het gemotoriseerd verkeer met 75 procent te
rug te dringen. De middenstand, verenigd in
de stichting Overkoepelend Comité Posbank,
schreeuwt moord en brand. Ze vrezen ver
mindering van inkomsten en willen de plan
nen tot aan de Raad van State aanvechten.
ANWB, Natuurmonumenten en gemeente
Rheden hebben inzake de verkeersverminde-
ring op de Posbank onlangs een convenant
gesloten. Uitvoering van het plan kost ruim
2,5 miljoen gulden. De partners betalen daar
van ongeveer de helft. De rest van het geld
dient de overheid bij te leggen via subsidies.
Het is de tweede keer dat de gemeente Rhe
den met een herinrichtingsplan voor de Pos
bank komt. Begin jaren negentig probeerde
de gemeente het natuurgebied ook al af te
sluiten voor gemotoriseerd verkeer. Door fel
le protesten van de plaatselijke middenstand
ging dat uiteindelijk niet door.
De Posbank, omringd door 5.000 hectare
waardevol natuurgebied, is zeer in trek. Per
jaar komen twee miljoen bezoekers naar het
gebied. Een groot deel van hen komt met de
auto of de motor, om rondjes te rijden en van
de vergezichten te genieten. Gemeente,
ANWB en Natuurmonumenten vinden dat
dit rondjes rijden onaanvaardbare schade
aan natuur en milieu toebrengt, verkeers
chaos veroorzaakt en overlast voor omwo
nenden met zich meebrengt.
In het convenant staan tal van maatregelen
om het gemotoriseerd verkeer terug te drin
gen. Zo verdwijnen de kleine parkeerplaat
sen, om aan het begin van elke zone plaats te
maken voor één grote. Het fietsverkeer op de
Posbank krijgt voorrang en wegen worden
versmald. Twee zijwegen worden helemaal
afgesloten, en de avond- en nachtafsluiting
voor gemotoriseerd verkeer wordt verder uit
gebreid. De gemeente wil ook éénrichtings
verkeer instellen, wat enkele jaren geleden
door de Raad van State is verworpen.
A1AA& A//£T V&OFM/J OOM
A/EWZ/ //EBT 'M 6EVM0
•iw.
A'/P \(/S> I's
Tom Poes en de Gezichtenhandel
De ambtenaar Dorknoper had het
niet bij holle woorden gelaten, dat
lag niet in zijn aard. Toen de middag
aanbrak had hij zijn formulieren ge
rangschikt, zijn goede goed aange
trokken en zijn kaasbol afgeborsteld.
En kijk, op slag van tweeën reed hij
in de hem ter beschikking gestelde
automobile het woud in. ,,Het werd
tijd om 'deze zaak eens ambtelijk aan
te pakken", zo prevelde hij. „Natuur
lijk moet men de vormen in acht ne
men en geen overijlde dingen doen.
Maar orde moet er zijn; voor hoogge-
plaatsten en voor nederigen, zonder
aanzien des persoons. De overheid
kent geen onderscheid - en het is
goed om dat duidelijk te maken; ook
aan degene, die hoog gezeten is in
een lustslot met aanpalend jachtge
bied. En wie kan dat beter doen dan
een ambtenaar eerste klasse?" Met
deze en dergelijke gedachten reed hij
statig door het bos zonder de blik
van het pad af te wenden. Daardoor
ontging het hem dan ook, dat hij na
enige tijd een woonwagen passeerde
die in het kreupelhout geparkeerd
stond - en ook merkte hij Tom Poes
niet op. Maar die zag hem wel. „Mijn
hemel, ook dat nog!" dacht Tom
Poes verschrikt. „Nu gaat Dorknoper
de plamoen bezoeken, alsof er nog
geen ellende genoeg is. Ik moet hem
tegenhouden!" Roepend en arm
zwaaiend snelde hij de weg op, maar
het gerucht van de motor en het sui
zen van de voorjaarswind overstem
den zijn kreten. De enige die hem
hoorde was Hocus Pas. „Ik ben be
loerd!" prevelde de grijsaard, op
springend bij zijn in azijn verzuurde
maskers. „Daar gaat dat bleke ventje;
die Tom Poes! Altijd dezelfde; altijd
dezelfde! Het wordt tijd, dat ik ook
dat gezicht bij mijn verzameling
krijg. En krijgen zal ik het, of mijn
naam is geen Pas!"
k/O
H E
W
DOOR HANS VAN ES
Na de voorjaarsachtige opleving van maandag, toen op veel plaatsen
nog 12 tot 13 graden werd gehaald, blies er gisteren weer een ijzige
noordooster over het land. De winter leek haast teruggekeerd; onder
een grijze hemel bleef het kwik in het grootste deel van het land bij
tot 5 graden steken.
De kille stroming uit het hoge noorden werd in gang gezet door de sa
menwerking van een hogedrukcel nabij Schotland en een arctische
depressie, die van Groenland naar Scandinavië trok. Beide systemen
zullen het gure weerbeeld nog dagenlang in stand houden.
Tijdens de afgelopen nacht klaarde het in de droge poollucht op en
kelderde het kwik nog verder met op veel plaatsen lichte vorst. Van
daag ziet het er allemaal wat vriendelijker uit. Er is tijdelijk wat min
der wind en de zon komt volop aan de bak, al blijft de temperatuur
met 5 tot 7 graden flink onder de normale waarde voor eind maart (1
graden).
Morgen wordt via IJsland en de Noordzee een volgende aanval van
koude lucht ingezet. Op de nadering van een frontensysteem draait
de wind enige tijd naar west; een zeldzame windrichting in de afgelo
pen maanden. Veel zon zal er niet zijn en in de loop van de dag mag
op wat regen worden gerekend. Na de passage van een koufront zoel
de wind opnieuw de noordhoek op en dan is het tijd voor maartse bui
en.
Vrijdag wordt een dag met afwisselend felle opklaringen en bolle sta
pelwolken, waaruit zo nu en dan een winterse bui valt met regen, ha
gel en natte sneeuw. Het kwik loopt bij zon nog op tot 7 graden, maa
zakt tijdens een zwaardere bui aanzienlijk. Ook tijdens het weekeind
is het einde van het tamelijk winterse weerbeeld nog niet in zicht. In
de nacht komt bij flinke opklaringen op uitgebreide schaal lichte vor
voor.
Ook elders in Europa is het voorjaar ver weg. Scandinavië wordt de kt
mende dagen met een vers sneeuwlaagje bedekt en ook voor de late
wintersporters in het Alpengebied is er goed nieuws. Vooral aan de
noordzijde van het massief kan er flink wat sneeuw vallen. Zelfs in d«
laaglanden van Centraal-Europa kan het hier en daar wit worden met
's nachts lichte tot matige vorst en overdag maxima van slechts even
boven nul. Alleen langs de randen van de weerkaart - in Portugal,
Zuid-Spanje en Turkije - wordt de 20 graden overschreden.
KNMI
Weersvooruitzicht
Geldig tot en met
Noorwegen:
Overwegend veel bewol
king en enige tijd regen of
sneeuw. In het zuiden
vooral vandaag van tijd tot
tijd een stormachtige
wind. In het zuidoosten
eerst nog opklaringen.
Middagtemperatuur van
plus 5 graden in het zui
den tot rond -4 in het
noorden.
Zweden:
Eerst nog opklaringen,
maar geleidelijk toene
mende bewolking en af en
toe regen of sneeuw. In
het zuiden morgen veel
wind. Temperaturen oplo
pend tot rond 5 graden in
het zuiden en iets onder
het vriespunt in het noor-
Denemarken:
Vandaag af en toe zon en
op de meeste plaatsdn droog. Maar later
van het noorden uit toenemende bewol
king gevolgd door regen of sneeuw. Mor
gen tijdelijk veel wind. Middagtempera
tuur rond 7 graden.
Engeland, Schotland, Wales en Ierland:
Vandaag af en toe zon en op de meeste
plaatsen droog. Aan het eind van de dag
van het noorden uit toenemende bewol
king gevolgd door regen en in het oosten
mogelijk sneeuw. In Ierland droger. Mid
dagtemperatuur rond 8 graden.
België en Luxemburg:
Af en toe zon en op de meeste plaatsen
droog. Morgen later van het noorden uit
toenemende bewolking. Middag tempe
ratuur ongeveer 6 graden.
Noord- en Midden-Frankrijk:
Eerst nog overwegend veel bewolking en
af en toe regen. Vandaag in de loop van
de dag van het noorden uit opklaringen.
Morgen perioden met zon en vrijwel
overal droog. Maxima fors dalend naar
circa 6 graden langs de Kanaalkust tot 9
in het zuiden.
Portugal:
Perioden met zon en vrijwel overal
droog. Morgen in het noorden geleidelijk
meer bewolking en mogelijk wat regen.
Maxima in het noorden rond 16 graden,
in de Algarve ongeveer 20 graden.
Spanje:
Perioden met zon, maar vooral in het
noorden en noordoosten meer bewolking
en af en toe regen. Middagtemperatuur
uiteenlopend van 16 graden langs de
Golf van Biskaje tot circa 22 graden aan
de zuidelijke costa's.
Canarische Eilanden:
Vrij veel zon en droog weer. Maxima op
lopend naar ongeveer 30 graden.
Marokko:
Westkust: flink zonnig en droog. Mid
dagtemperatuur- stijgend naar circa 23
graden in het noorden tot ongeveer 28
graden in de omgeving van Agadir.
Tunesië:
In het noorden in het algemeen veel be
wolking en op beide dagen enkele re
gen- of onweersbuien. In het zuiden pe
rioden met zon en overwegend droog.
Maximumtmperatuur dalend naar onge
veer 18 graden op morgen.
Zuid-Frankrijk:
Overwegend veel bewolking en van tijd
tot tijd regen. Vandaag steekt de Mistral
op. Morgen in het westen ook enkele op
klaringen. Middagtemperatuur dalend
naar 8 in de omgeving van Lyon tot 15
plaatselijk langs de Middellanse Zee-
Mallorca en ibiza:
Wolkenvelden, af en toe zon en kans op
een enkele regen- of onweersbui. Maxi
ma iets dalend naar circa 17 graden op
morgen.
Italië:
Zeer wisselvallig met overwegend veel
bewolking en enige tijd regen, mogelijk
met onweer. In de bergen boven 1500m
ook sneeuw. Vooral morgen in het noor
den veel wind. Middagtemperatuur van
12 graden nabij Genua tot 18 plaatse
lijk in het zuiden.
Corsica en Sardinië:
Veel bewolking en buiige regen, soms
met onweer. Maxima rond 14 graden.
Op Sardinië iets warmer.
Malta:
Wisselend bewolkt en mogelijk enkele
regen- of onweersbuien. Middagtempe-
ratuu rrond 18 graden.
Griekenland en Kreta:
Veel bewolking en van tijd tot tijd regen,
mogelijk ook onweer. Morgen op Kreta
droger en mogelijk af en toe zon. Van
daag maxima van 16 graden in het
noordoosten tot 20 in het zuidwesten.
Morgen iets minder warm.
Turkije en Cyprus:
Vandaag perioden met zon en vrijwel
overal droog, Langs de Turkse Westkust
toenemende bewolking gevolgd door re
gen. Morgen overal meer bewolking en
van tijd tot tijd regen. Maxima oplopend
naar 15 graden op de Dardanellen tot
ruim 20 op Cyprus.
Duitsland:
In het zuiden eerst nog overwegend be
wolkt en af en toe wat regen of motre
gen. Elders en morgen ook in het zuiden
perioden met zon en vrijwel overal
droog. In de loop van morgen in het
noorden toenemende bewolking gevolgd
door regen of sneeuw. Temperatuur d
lend naar 5 graden in het noorden tot
in het zuiden.
Zwitserland:
Overwegend veel bewolking en periode
met regen. Sneeuwgrens dalend tot ci:
ca 1000 meter. Ook veel wind. Morge
geleidelijk wat opklaringen. Middagter
peratuur in het zuiden ongeveer 14 gr
den, in de dalen in het noorden rond
graden.
Oostenrijk:
Veel bewolking en af en toe regei
Sneeuwgrens vanuit het noorden dalerj
tot circa 1000 meter. Morgen in hl
westen ook opklaringen. Vooral vandaD
veel wind Middagtemperatuur in de dj\.
len zakkend naar rond 9 graden.
Wolkenvelden en op de meeste plaatse
droog. Morgen meer opklaringen met
en toe zon. Middagtemperatuur van ie
onder nul in het noordoosten tot 6 gr^j
den plaatselijk in hetzuiden.
Tsjechië en Slowakije:
Vandaag overwegend veel bewolking <e
nu en dan regen. Morgen af en toe z<Fe
en op de meeste plaatsen droog. Ma)
ma dalend naar ongeveer 8 graden.
Hongarije:
Meest bewolkt en af en toe regen. Mi
dagtemperatuur dalend naar ongeve
10 graden.
DONDERDAG 28 MAART 1996
Zon- en maanstanden JS
Zon op 06.23 Zon onder 19.CjA
.Maan op 12.25 Maan onder03.00
Waterstand
IJmuiden Katwijk 01
Hoog 10.10 22.34 23.43 22M
Laag 04.45 17.40 04.26 17.&£
Weerrapporten 27 maart 07 u
Amsterdam
De Bilt
Deelen
Eelde
Eindhoven
Den Helder
Rotterdam
Vhssingen
Maastricht
Aberdeen
Athene
Barcelona
Boedapest
Bordeaux
Cyprus
Dublin
Frankfurt
licht bew.
Helsinl
Istanbul
Kopenhagen
Londen
Luxemburg
Madrid
Malaga
Mallorca
Malta
o 1 16 9 1!
licht bew. v
licht bew. r
half bew. r
licht bew. v
licht bew. r
mistbanken c
hall bew. v
licht bs
nno4 11 3 1!
Rome
Split
Stockholm
Warschau
Wenen
Bangkok
Buenos Aires
Casablanca
Johannesburg c
Los Angeles licht bew. zw4
New Orleans regen no 6
New York onbew. nnw9
Tel Aviv half bew z 5
motregen
half bew.
Toronto
