>k
Het grasgroene zorgenkind
Tuinieren
r
-,ZA'
TERDAG 16 MAART 1996
tuinboeken
Groot en praktisch
fclet Groot Praktische Tuinboek
is inderdaad omvangrijk van
formaat en overzichtelijk van
indeling. Honderden kleurenfo
to's en ook (helaas wat fletse)
ekeningen illustreren de hoofd
stukken over gazons, groenten,
juiden, vaste planten, de rots-
uin, de heidetuin, vijvers en
moerastuinen. Soorten worden
beschreven en met
aangegeven onder
omstandigheden ze het
De uitvoerigheid
haakt van het boek een vraag
baak en inspiratiebron tegelij-
Jertijd.
Cleine tuinen
;en bescheiden ruimte bete
tent niet altijd een beperking
ran de mogelijkheden. Zes En-
|else tuinarchitecten hebben
en serie ontwerpen gemaakt
oor vijf typerende tuinvormen:
ierkant, langwerpig, breed en
(wijkend van vorm. Het gaat
llemaal om kleine lapjes
rond. Stadstuintjes. Bij elk van
e dertig ontwerpen staat een
igekleurde plattegrond, com-
leet met beplantingsschema
n een beschrijving van de aan-
:g. Kant-en-klare plannen om
■o in praktijk uit te voeren.
Be Leukste Ontwerpen voor de Kleine Tuin,
jltgeverij Terra, ISBN 90 6255 674 4. Prijs
|»,90 gulden.
uinvrouwen
truii
(plijn tuin, mijn leven.., is de
Veelzeggende titel van een boek
31/aarin diverse Engelse vrouwen
lun liefde voor de tuin belijden,
liet alleen invloedrijke tuinier-
:ers als Gertrude Jekyll, Vita
ickville-West, Beth Chatto, Pe
nelope Hobhouse en Rosemary
■JTerye worden geportretteerd,
j lok minder bekende vrouwen
tomen aan het woord. De ge-
ichiedenis van de hovemiers-
tunst kent vele kleurrijke figu-
y. en, van haast vergeten middel
eeuwse huisvrouwen die krui-
|en kweekten voor medicinale
loeleinden tot de succesvolle
)eroes van vandaag. Het
gaat ook over vrouwen als
Withmott, die ooit 104 tui-
in dienst had en haar hele
tcr>ermogen opmaakte aan tuinie
ren, de onovertroffen juffrouw
twHavergal in werkbroek en veter-
(choenen op Waterperry School
in de mooie omstreden gravin
ILLUSTRATIE HAN VAN DER VEN
De eerste vragen over ons groene zorgenkind komen alweer binnen. Er zijn namelijk
altijd wel problemen met ons gras, waaraan met name in kleine tuinen hoge eisen
wordt gesteld. Probleem nummer één is het mos. Wat doe je aan mos dat zich over
vloedig tussen het gras genesteld heeft en ook: hoe komt het mos in het gras te
recht? Het antwoord op deze eeuwige vraag is eenvoudig: sporen van mos
zijn er altijd en overal. Als deze een bodem vinden waarop
ze tot ontwikkeling kunnen komen, is het resultaat een
mollig mosje.
Wat zijn de eisen die mos stelt? Op de eerste plaats is mos
dol op schaduw en halfschaduw, hetgeen niet wil zeggen
dat zon helemaal gemeden wordt. Maar de voorkeur gaat
uit naar schaduwrijke vochtige plekjes. Verder houdt mos
van een zure omgeving, bedoeld wordt bijvoorbeeld
grond met een pH-waarde minder dan 5. Tot slot wordt
een beetje voeding, met name stikstof (N) niet versmaad.
Als we deze factoren wegnemen zijn we van het mos af. Aan
schaduw valt weinig te wijzigen. Schaduw blijkt overigens steeds
belangrijker te worden in verband met het fatale gat in de ozon-
tag. Niets doen aan de boom dus! Maar zure grond kunnen we
minder zuur maken. Op de eerste plaats door voor voldoende
lucht in de grond te zorgen. Chemische meststoffen en onkruid
bestrijders zijn doders van al het kleine leven in de grond, met
name ook van regenwormen. Laten dat nu de luchtighouders bij
uitstek zijn! Dus geen 'kunst' op het gras. Verder eventueel verti-
culeren of met een riek in de grond prikken. Dat zorgt voor be
luchting. Een kalkgift bij gesloten weer, anders is er kans op ver
branding, helpt de zuurgraad verlagen. Helaas doet onze huidige
regen het tegendeel. Die is niet alleen flink zuur, maar ook
rijk aan stikstof en daar houdt mos van. Maar goed,
wij geven ongeveer twee kilo kalk, liefst gemengd
met iets grof zand, per tien vierkante meter. Nooit
als de zon schijnt.
Veertien dagen later, dus niet tegelijk met de
kalk, verwennen we ons gazon met com
post. Liefst eigengemaakte. Hoewel ik
doorgaans mijn compost ongezeefd ge
bruik, haal ik hem voor het gras door de
zeef: dubbelgevouwen kuikengaas over de
kruiwagen gespannen.
Als het gras na verloop van tijd door de
compost heen groeit, mag er wat grasviano
j of een andere organische mest met veel stikstof
(N) op. Totaal houd ik het per seizoen op ongeveer drie-
honderd gram per tien vierkante meter. Deze hoeveel
heid kan over twee keer verdeeld worden. Vaak minder is beter
dan veel ineens, ook als we met biologische mest werken.
Het voordeel van een rijk verzorgd grasveld is dat er minder ruimte is voor onkruid
en ...mos. Wat het onkruid aangaat: in onze kleine tuinen is met de hand uitsteken
een heel plezierig werkje op een mooie dag. Kruipend onkruid zoals kruipveronica en
klaver kan elke keer voor het maaien losgetrokken worden met de hark. De machine
neemt dan vanzelf alle losse flodders mee.
van Warwick, een overtuigd fe
ministe, die aan het begin van
deze eeuw veel heeft gedaan
aan de positie van de vrouwelij
ke tuinlieden. Een boek voor de
echteliefhebber.
Duizend ideeën
Harmonie is het trefwoord voor
Robin Williams, een van de
mensen achter het populaire
BBC-programma Gardeners
World. In een uitgebreid boek
maakt hij duidelijk hoe je bij de
aanleg of aanpassing van je tuin
zorgt voor afstemming. Dat
evenwicht bepaalt de kwaliteit
van een ontwerp. Stijlkeuze,
materiaaltoepassing, planten
soorten. Aan de hand van een
schat aan voorbeelden neemt
hij de lezer bij de hand. Met
duidelijke instructietekeningen
en plattegronden. In' heldere
taal en met aansprekende en in
spirerende voorbeelden.
>oc-
Het gras nèt zo groen als bij de buurman?
Dat moet lukken met al onze slimme
biologische mos- en on kruidbestrijders.
Nü doen.
garden-centre
bloemendaal bv.
hoogmadeseweg leiderdorp
Kleurencombinaties
Ook in de tuin kun je met
het combineren van kleuren
een bepaalde sfeer schep
pen. Je wordt vrolijk van
geel, terwijl zachtgroen en
blauw een meer spirituele
uitstraling hebben. Kleuren-
expert Malcolm Hillier weet
alles van kleurencombina
ties. Hij beschrijft de basis
principes en legt uit hoe je
bepaalde effecten kunt be
reiken. Ook onderlinge af
stand en verhoudingen spe
len een rol. Plantenthema's
worden per seizoen behan
deld. Speciale studiofoto's
illustreren de theorie. Ook
een overzicht van flora met
specifieke kleurkenmerken
is in het boek opgenomen.
Speciaal voor de liefhebbers
die met kleur willen toveren,
of veel waarde toekennen
aan sfeer of stemming in de
tuin.
1
P
D
O
E
E
K
M
A
2
B
R
U
U
N
I
N
S
3
T
T
R
V
E
N
A
S
4
K
N
R
H
A
N
S
E
5
K
R
T
A
B
E
N
T
6
K
H
R
A
O
O
G
T
7
E
P
N
E
I
S
R
K
8
S
D
A
E
B
E
L
K
9
H
U
U
M
N
U
S
S
10
T
V
V
O
A
R
N
K
11
S
H
P
E
I
T
T
S
12
D
R
B
O
E
O
M
D
13
Ft
K
R
I
A
A
E
G
14
B
L
G
O
E
O
T
N
dpgave
oplossing
1TAAT
itreep op elke regel de letters
(eg, die samen het woord vor-
pen dat overeenkomt met de
Inschrijving. De resterende let-
?rs vormen van boven naar be-
leden en van links naar rechts
en citaat.
lorizontaal:
roofdier; 2. kleur; 3. oogje van
(aren; 4. bloemenring; 5. dagr
3 (lad; 6. rode biet; 7. tuinvak; 8.
- 5fchermwapen; 9. teelaarde; 10.
letgerei; 11. scherpzinnig; 12.
Joorstelling in de slaap; 13. deel
KRUISWOORDRAADSEL
e. jas; 14. ongekleed.
Cl UQUUQULl Q
□U ULLJLJUU UB
UUU □UB BOB
|u|K K!E^^ I E|K,E|
HEINZ
F&is. !fcH£0 PAT„26
H(/PPELP£PUP AVALV£ P&J$"£/<S£A/L'JK
H£7Z£LFD£ /S AlS 4 HAl&V S0£TAL£N.
4 NAL£N 5 0£TAL£N" PAT
KUVKT WATMtNDBR. AX&-
P££J6 PAAJ MüPPEWBPüP
HALVS PP/JS SA/AP J£ 7/
greet buchner
geeft antwoord, op
al uw tuinvragen
Brieven naar:
POSTBUS 507
2003 PA HAARLEM
Vraag en antwoord
J. v.d. Haak uit Katwijk heeft zorgen
over zijn braamstruik. Het is een
doornloos exemplaar. Deze struik
bloeit rijkelijk, zet ook nog braaf
vrucht, maar lang niet alle vruchten
worden rijp. Dat is zeker opmerkelijk
als we aan de laatste warme zomer
denken. Dus klopt er iets niet. De
vraag is alleen wat er niet klopt. Bra
men moeten elk jaar gesnoeid wor
den, dat wil zeggen dat men per
strekkende meter ongeveer 4 takken
mag behouden en opbinden. Dan
heeft elke tak voldoende ruimte en
licht en zon. De oude takken die vo
rig jaar gedragen hebben, gaan tot
aan de grond toe weg. Die hebben
hun taak verricht. Mochten er te
weinig jonge takken gevormd zijn,
dan kan men zich met een enkele
oude tak behelpen. Maar daarvan
worden dan de zijtakken tot op on
geveer twee ogen teruggesnoeid. Als
alles gesnoeid en keurig aangebon
den is, kijken we ook nog naar de
grond. Vlak tegen een muur wil vaak
zeggen dat de wortels op veel zand
en bouwafval terecht zijn gekomen.
Dat kan verholpen worden met be
hulp van goede humusrijke aarde
die rond de wortels de grond inge
bracht wordt. Eigen compost is na
tuurlijk het allerbeste. Goede hu-
meuze grond zorgt voor voeding
en... voor voldoende vocht. Want
ook daaraan kan een tekort zijn vlak
bij de muur. Geen nood, we kunnen
helpen door af en toe een emmer
water bij de wortels te gieten.
Handwarm, planten houden niet
van ijskoud. Wedden dat met al deze
goede zorgen volgend jaar een hoe
veelheid bramen te oogsten is als
nooit tevoren.
Mevrouw Roos-Bijlsma uit Haar
lem heeft twee zorgenkinderen in
haar tuin. Een kiwi die eenhuizig is
en dus zelfbestuivend. Maar van be
stuiven is niets gekomen omdat de
plant nauwelijks aan de groei kwam.
Geduldig afwachten luidt het advies
en vooral niet mesten. Een plant die
vrijwel niet groeit, heeft voorlopig
géén mest nodig. Eventueel wel
vocht, mocht het erg droog worden.
Heeft de jonge plant vorige zomer
wel genoeg vocht gehad? In elk geval
zit er nu niets anders op dan gedul
dig wachten totdat er leven in de
brouwerij komt. Het is dan de vraag
of de stakker het eerste jaar meteen
bloeit en vruchten draagt. Ook hier
geldt weer: geduld. Planten hebben
vaak tijd nodig. Vroeger werden
fruitbomen geplant die pas na 25
jaar vrucht droegen! Daar wachtte
men dan geduldig op. Nu moet alles
heel snel en soms lukt dat niet hele
maal.
Wat de Clematis aangaat, de C. tan-
gutica is een laatbloeier. Dat wil zeg
gen Gat hij op het jonge hout bloeit
en dus in het voorjaar flink inge-
snoeid mag worden. De plant wordt
wel drie meter hoog en heeft prach
tige lantaarnvormige bloemen die er
dit jaar zeker aan zullen komen.
Want ook voor de clematis geldt dat
hij even moet wennen aan de nieu
we standplaats eer er een bloem
aankomt. Maar dit jaar lukt het ze
ker. Mocht de grond in de tuin aan
de zure kant zijn, dan kan een beetje
kalk geen kwaad. Clematis houdt
van iets kalk in de grond. Maar voor
al ook wepr niet te veel.
WÊÊÊÊÊÊBfflÊMÊÊÊÊtÊm
PC/PP£U>£PVP MOP/&,
A5SZVJ?.
TOMPOES
Tom Poes en de Gezichtenhandel
De grijsaard scharrelde wat in zijn
voorraad en trok toen een masker te
voorschijn.
Als dat gezicht van oude lappen u
niet.aanstaat heb ik hier nog iets an
ders", sprak hij met krassende stem.
„Ik heb een ruime sortering. Wat
denkt u hiervan; een zuur gezicht?"
De markies rilde. „Waarom hebt u al
leen zulke afstotende gezichten?"
vroeg hij op verslagen toon.
„Andere zouden niet blijven zitten",
legde de ondernemer uit. Hij lachte
akelig en hernam: „Als iemand zijn
gezicht verloren heeft, past hem al
leen een uiterlijk als een oorwurm of
iets dergelijks. Die houden gegaran
deerd."
De edelman stiet een gebroken zucht
uit en betaalde. Daarop verliet hij
haastig de woonwagen en verdween
in de duisternis.
„Ik begin het te begrijpen", dacht
Tom Poes, die nog steeds door de
kier in het dak stond te kijken.
„Cantecler heeft zijn gezicht verloren
toen hij in dat kasteel was. En daar
komt de burgemeester aan. Die lijdt
natuurlijk aan dezelfde kwaal..."
Op dat moment klonk er plotseling
een barse stem, die snauwde: „Wat
moet dat? Wat voer jij daar uit, huh?'
Tom Poes trok geschrokken zijn
hoofd terug en keek naar beneden.
Daar stond commissaris Bulle Bas
met een frons tussen de wenkbrau
wen.
„Kom maar eens naar beneden,
ventje!" riep de politiechef dreigend.
„Je benter bij!"
H
E
W
E
R
DOOR HANS VAN ES
Ondanks de aanhoudende droge oostenwind met aanvoer van een
koud continent is de temperatuur sinds gistermiddag weer terug op
een redelijk peil. Op veel plaatsen werd 8 tot 10 graden bereikt. De
opwarming werd mede veroorzaakt doordat op enige hoogte de stro
ming zuidelijk was geworden. De zon hoefde nog maar een dunne
laag koude lucht 'op te ruimen' en zo werd het vrijdagmiddag een
beetje lente-achtig. Dat gold niet voor de noordelijke provincies, waar
het kwik ondanks onafgebroken zonneschijn op 5 graden bleef staan.
Dé nabijheid van koud water van rond het vriespunt (IJsselmeer, Wad
denzee en Duitse Bocht) zal hier ongetwijfeld een rol hebben ge
speeld. De dagelijkse gang van de temperatuur wordt in deze tijd van
het jaar steeds groter. De sterke maartzon zorgt er wel voor dat koude,
heldere nachten aardig worden gecompenseerd, behalve als er, zoals
eerder deze week, een dikke laag koude lucht in de atmosfeer moet
worden opgewarmd. Het verschil tussen dag- en nachttemperatuur
wordt mede bepaald door de bodemgesteldheid. Door het gebrek aan
voldoende neerslag in de afgelopen maanden is de toplaag van het
aardopppervlak behoorlijk uitgedroogd. Dat leidt overdag bij flinke
zonneschijn tot relatief hoge maxima. Er gaat immers weinig warmte
verloren door verdamping; bij een droge bodem komt de instraling van
de zon voor een groot deel ten goede aan de verwarming van de top
laag. 's Nachts vindt het tegenovergesteld effect plaats. De uitstraling
van warmte vanaf het aardoppervlak is groter naarmate de bodem dro
ger is. Nachtvorsten in het late voorjaar bijvoorbeeld komen veel vaker
voor tijdens een langdurige droogteperiode, vooropgesteld dat de
luchtsoort droog, helder en koud is. Afgezien van een enkele drup re
gen op zondag of maandag houdt het droge weer de komende dagen
aan. Nog altijd is een beresterk Noordrussisch hogedrukgebied de
motor achter ons weer. Een warme bel in de bovenlucht geeft dit
weekeinde in opklaringsgebieden een royale middagtemperatuur van
10 a 11 graden. Restanten van oceaanfronten geven echter meer be
wolking dan de afgelopen dagen. Vanaf dinsdag wordt weer wat kou
dere lucht van het continent aangevoerd. De komende nachten zijn
nagenoeg vorstvrij in Nederland, maar bij langere heldere perioden
kan het begin volgende week weer 1 tot 3 graden vriezen. De middag-
temperatuur zakt terug naar 5 a 6 graden. Op wat langere termijn lijkt
het zwaartepunt van hogedruk zich in de richting van IJsland te ver
plaatsen. Eenmaal op die positie neigt de wind te krimpen van oost
naar noord; een degelijke doorbraak van de lente ligt dan ook nog niet
in het verschiet.
E U R
KNMI
Weersvooruitzicht
Geldig tot en met
zaterdag.
Noorwegen:
Perioden met zon en
droog Vooral in het zuiden
ook wolkenvelden, maar
op de meeste plaatsen
droog. Maxima van +3 gra
den langs de westkust tot
iets onder het vriespunt
langs de grens met Zwe-
Zweden:
Wolkenvelden ei
aan de oostkust sneeuw.
In het zuiden ook wat zon.
Overdag temperatuur in
het zuiden rond het vries
punt. Elders lichte, eerst
nog matige vorst.
Denemarken:
Wolkenvelden, soms ook
zon en vrijwel overal
droog. Middagtempera
tuur rond +2 graden.
Engeland, Schotland,
Wales en Ierland:
Wisselend bewolkt en enkele buien. In
Ierland ook kans op onweer. Zaterdag in
oost-Engeland nog tamelijk veel bewol
king en mogelijk wat regen Maxima van
10 graden hier en daar in het zuiden tot
rond 6 aan de Schotse oostkust.
België en Luxemburg:
Wolkenvelden, zaterdag ook geregeld
zon. Droog. Maxima rond 8 graden.
Noord- en Midden-Frankrijk:
Wolkenvelden, hier en daar ook wat zon.
Vooral in Bretagne en de zuidelijke de
partementen wat regen. Zondag maxima
rond 9 graden.
Portugal:
Perioden met zon en vrijwel overal
droog. Maxima langs de kust uiteenlo
pend van 12 graden in hel noordwesten
tot 17 plaatselijk in de Algarve.
Madeira:
Wolkenvelden en op beide dagen kans
op wat regen. Maxima ongeveer 19 gra-
Spanje:
Aan de stranden ten zuiden van Beru-
dorm droog en flinke zonnige perioden.
Elders half tot zwaar bewolkt en enkele
buien. Onweer is daarbij niet uitgeslo
ten Zondag overal flink wat zon en op
de meeste plaatsen droog Maxima
meest tussen 10 en 14 graden, in het
zuiden enkele graden hoger.
Canarische Eilanden:
Perioden met zon, ook nu en dan wol
kenvelden en vrijwel overal droog. Maxi
ma rond 23 graden.
Marokko:
Westkust. Zaterdag wolkenvelden en
plaatselijk wat regen. Zondag meer zon
en vrijwel overal droog. Middagtempera-
turen van 16 graden in het noorden tot
21 m het zuiden
Zonnige perioden, maar in het noorden
ook kans op een regen- of onweersbui.
Maxima ongeveer 17 graden.
Zuid-Frankrijk:
Veel bewolking en van tijd tot tijd regen
Zondag ook enkele opklaringen. Maxima
van 10 graden in de omgeving van Cler
mont-Ferrand tot 14 hier en daar langs
de Middellandse Zee
Mallorca en Ibiza:
Afwisselend zon en wolkenvelden en
vooral zaterdag enkele buien, soms met
onweer. Maxima ongeveer 14 graden.
Italië:
Wisselvallig weer met tamelijk veel be
wolking en buiige regen. In het zuiden
soms ook onweer en mogelijk hier en
daar veel neerslag. Middagtemperatuur
van 12 graden in het noordoosten tot 17
plaatselijk op Sicilië.
Corsica en Sardinië:
Aanhoudend wisselvallig weer met van
tijd tot tijd buien, soms ook onweer.
Maximumtemperatuur ongeveer 15 gra
den.
Malta:
Afwisselend zon en stapelwolken en
vooral zaterdag no'g enkele buien, moge
lijk met onweer, 's Middags wordt het
ongeveer 17 graden.
Griekenland en Kreta:'
In Griekenland onbestendig weer met
veel bewolking en buiige regen. Vooral
aan de westkust kan plaatselijk veel
neerslag vallen. Kans op onweer. Maxi
ma van 11 graden bij Thessaloniki tot
16 in het zuidwesten Op Kreta half tot
zwaar bewolkt weer, een enkele bui en
maxima dichtbij 20 graden. Zondag en
kele graden lager
Turkije en Cyprus:
Vanuit het zuidwesten meer bewolking,
later gevolgd door buiige regen. Op Cy
prus geregeld zon en overwegend droog
Maxima van 11 graden op de Dardanel-
len tot 22 plaatselijk op Cyprus. Zondag
op Cyprus minder warm.
Duitsland:
Wolkenvelden, maar ook geregeld zon
en vrijwel overal droog. Zaterdag waait
er nog een stevige oostelijke wind Maxi
ma van +2 graden in het noordoosten tot
+9 in het zuidwesten.
Zwitserland:
Wolkenvelden en vooral in het zuiden,
zaterdag ook in het westen, regen, bo
ven 1100 meter sneeuw. Middagtempe-
raturen van 9 graden in de noordelijke
dalen tot 13 graden in Tessin
Oostenrijk:
Wolkenvelden, zaterdag in het noorden
ook zon. Met name in het zuiden
sneeuw, onder de 1100 meter over
gaand in regen. Middagtemperatuur in
de lager gelegen gebieden tussen 6 en
10 graden.
Polen:
Tamelijk veel wolkenvelden en overwe
gend droog. Er waait een stevige oost
tot zuidoostenwind. Middagtemperatuur
zondag rond of iets boven het vriespunt.
Tsjechië en Slowakije:
Wolkenvelden, in hoger gelegen gebie
den ook zon en op de meeste plaatsen
droog. Hier en daar een stevige oost- tot
zuidoostenwind. Maxima rond +4 gra-
ZONDAG 17 MAART 1996
Zon- en maanstanden
Zon op 06.48 Zon onder 18.46
Maan op 05.35 Maan onder 16.37
Waterstand
IJmuiden Katwijk
Hoog 01.46 14.01 01.19 «13.34
Laag 09.45 22.15 09.26 21.56
MAANDAG 18 MAART 1996
Zon- en maanstanden
Zon op 06 46 Zon onder 18 48
Maan op 06.05 Maan onder 17.55
Waterstand
IJmuiden Katwijk
Hoog 02.35 14.47 02.08 14 20
Laag 10.36* - - 10.17* -. J
Wëerrapporten 15 maart 19 uur:
Eindhoven
Den Helder
Rotterdam
licht bew.
licht bew
hall bew
Aberdeen
Athene
Barcelona
Boedapest
Bordeaux
Cyprus
Dublin
Frankfurt
Genève
Helsinki
Innsbruck
Istanbul
Klagenfurt
Kopenhagen
Las Palmas
Lissabon
Rome regen
Split met or
Stockholm sneeui
Warschau zwaar
Wenen zwaa-
Zünch licht b
Bangkok licht b
Buenos Aires licht b
Casablanca hall bc
Johannesburg onbew
Los Angeles onbew
Hew Orleans half be
New York regen
8 0 0.0
7 -1 0.0
7 1 0.0
11 0 0.0
2 1 3.0
13 10 0.2
14 10 1.0
4 -1 0.1
9 0 0.0
14 7 0.2
12 1 0.0
22 13 0.1
8 -6 0.0
1 -1 0.1
21 14 0.0
-1 0.0
1 0.0
1 0.0
