J,
Speurtocht
naar
oorlogsmisdadigster
Pastoor vroeg begrip voor pedofiele onderwijzer
Miep Oranje, oorlogsmisdadigster. Ze is al meer dan
vijftig jaar spoorloos. Leeft ze nog of is ze inmiddels
overleden, niemand die het weet. Dat ze ergens nog een
anon iem bestaan leidt, moet zeker niet worden
uitgesloten.
Als ze nog leeft, wordt ze op 6 mei 73 jaar. Jan de Jong
uit Hoogeveen is een speuractie begonnen naar de vrouw
uit Soest. Een paar honderd Nederlanders werden het
slachtoffer van haar verraad aan de Duitsers.
r ui
oormalig verzetsman Jan de Jong
uit Hoogeveen wil weten waar
Miep Oranje, die jarenlang in
woonde en in Soestdijk naar de mulo
iinds haar mysterieuze verdwijning in
i gebleven. De Jong die in Zwolle ille-
ierk deed, zit het nog steeds hoog dat
dster Miep Oranje, die aanvankelijk ac-
is bij de landelijke Raad van Verzet
en de kleine verzetsgroep Rolls Royce
i later verzetswerk deed voor de Lan-
Ondergrondse (LO), tot nu toe haar
te straf is ontlopen. Miep Oranje is
iet bij verstek veroordeeld, memoreert
g-
rdat zij aanvankelijk in het verzet zat
goed op de hoogte was van de ins en
in de illegaliteit, zijn een paar honderd
anders slachtoffer van haar verraad
jen. Een aantal van hen is door de
rs geëxecuteerd of in concentratiekam-
ïgekomen. De Jong: „Ik zat destijds in
zet in Zwolle. Daar deden zo'n twee-
d mensen verzetswerk. Daar kwam
Iranje vanuit Soest bij. Op een gegeven
nt verraadde ze al haar vrienden en
innen. Als je daar over doordenkt.f."
ong werkte in de jaren tachtig een tijd-
nformant bij de rijksrecherche op zoek
lorlogsmisdadigers. Hij kreeg bij deze
tie het dossier van Miep Oranje onder
n heeft toen haar zaak onder de aan-
van de autoriteiten gebracht. In het
zat een brief van een ex-politieke ge-
te die na de oorlog in een geallieerd
angskamp van het Rode Kruis in Duits-
at. Die man heeft daar Miep Oranje ge
ien Zwollenaar, Wim Lengton, leider
Knokploeg (KP) in Soest, is ook door
rraad van Edith (haar illegale naam)
leven gekomen. Hij werd gefusilleerd.
Jong memoreert het boek 'Het grote
hem hét gedenkboek over het
„Als je in dat boek de fotolijst bekijkt
die mensen, omgekomen door verraad
dith, dan maakt dat een diepe indruk
5j. Van het verraderswerk van Miep
zeg ik: erger dan wat zij deed, kan
Verhouding
7 van het standaardwerk Het Konink-
Nederlanden in de Tweede Wereld
van dr. Lou de Jong komt de zaak van
Oranje ook aan de orde. Ze wordt om
schreven als een aantrekkelijke jonge vrouw.
Tijdens haar verzetswerk wordt ze gearres
teerd en tijdens haar hechtenis kwam het tot
een verhouding met de Amsterdamse SD'er
Herbert Oelschlagel. Deze liet haar vrij met
de afspraak dat zij voor hem zou gaan wer
ken. Een van de velen die door verraad van
Miep Oranje in Duitse handen vielen, was
mevrouw Kuipers-Rietberg die bijna twee
jaar tevoren de aanzet had gegeven tot de op
richting van de LO.
Mevrouw Kuipers - in verzetskringen 'tante
Riek' - overleed in een concentratiekamp.
Oelschlagel, wiens bureau van de Sicher-
heitsdienst in de toenmalige Euterpestraat in
Amsterdam was gevestigd, is door het verzet
geliquideerd. Hij ligt begraven op het Duitse
kerkhof in het Limburgse IJsselstein.
Volgens Lou de Jong is Miep Oranje na de
oorlog als echtgenote van een hoge Ameri
kaanse militair naar de Verenigde Staten ver
trokken. „Pertinent onjuist", zegt de Hoog-
eveense speurder De Jong. In de jaren tachtig
is namens mr. P.M. Brilman, officier van jus
titie speciaal belast met het opsporen van
Nederlandse oorlogsmisdadigers, nog een in
tensieve speuractie in Amerika geweest, die
niets heeft opgeleverd. Ook in Canada is ge
zocht, omdat werd vermoed dat ze met een
Canadees getrouwd zou zijn. Maar ook die
zoekactie liep dood.
Waarom is Miep Oranje nooit bij verstek
veroordeeld, hetgeen wel gebeurde met tal
van andere Nederlanders die ook verkeerd
waren tijdens de Duitse bezettingsjaren? Jan
de Jong: „Ik heb de indruk, dat de topmensen
binnen de LO zich ervoor schaamden dat het
mogelijk was dat iemand als Miep Oranje de
zaak heeft verraden. Stel je voor dat het tot
een proces was gekomen. Dat zou een schan
de voor de LO zijn geweest, zo moet door de
leiding zijn gedacht".
„Het LO-blad 'De Zwerver' heeft na de oor
log nooit de naam van Miep Oranje gepubli
ceerd. Ik heb alle nummers van De Zwerver
die nog na de oorlog zijn verschenen, door
genomen, maar de naam van Miep Oranje
kwam ik niet tegen. Dat is een vreemde zaak.
Die naam had erin moeten staan. Toen
kwam ook nog eens de Engelsman Windham
Wright op de proppen. Ik denk, dat men te
gen die man heeft gezegd: neem haar mee,
maar kom nooit meer in Nederland terug".
Windham Wright was een eenarmige majoor
van de Intelligent Service (de Britse Veilig
heidsdienst) en nauw
betrokken bij onder
vragingen. Hij moet
verliefd zijn geworden
op de gevangene
Miep Oranje. „Wie
was niet verliefd op
haar...?!", roept De
Jong uit. Door haar
charmes in de strijd te
gooien, wist ze Wright
voor zich te winnen.
Het stel zou na de
oorlog naar Tanzania
zijn vertrokken, waar
de Britse majoor een
boerderij bezat.
In het oostelijk deel
van Afrika is inmid
dels ook een zoekac
tie gaande naar Miep
Oranje. Daarvoor
heeft haar ex-vrien
din, de schrijfster
Mink van Rijsdijk, de
nodige sporen uitge
zet. Mink van Rijsdijk
was destijds ook ac-
ZATERDAG 16 MAART 1996
Verraadster Miep Oranje. Nog steeds onvindbaar.
FOTO ARCHIEF
tief in Rolls Royce en woonde tijdens de oor
logsjaren in Soest. Hoe het speurwerk in Afri
ka precies gebeurt, wil ze liever niet zeggen.
„Want je weet maar nooit", meent Mink van
Rijsdijk, wiens broer Arend door het verraad
van Miep Oranje ook is vermoord.
De Jong heeft inmiddels bij zijn zoekactie
assistentie gekregen van de Hoogeveense ju
rist mr. George de Jongste (76). Het tweetal
plaatste oproepen in dag- en weekbladen en
schreef in nieuwsbrieven van het voormalig
verzet over de affaire Miep Oranje. Maar tot
nu toe heeft dit weinig opgeleverd. Min of
meer bij toeval is De Jong op 74-jarige leeftijd
aan zijn speurmissie begonnen. „Ruim een
kreeg ik een adres van iemand
met wie ik op school in dezelfde klas gezeten
heb. Het was het adres van Willy van den
Berg, die ik aan het eind van de oorlog terug
zag en die later naar Australië is geëmigreerd.
Zij had in het verzet samengewerkt met Miep
Oranje. Een broer van Willy is in het verzet
omgekomen. Willy was net als Miep een koe
rierster voor het centraal bureau van de LO.
Uit Australië schreef ze mij dat ze Miep nooit
had vertrouwd".
Willy geeft er in haar brief een voorbeeld
van. Het moet gebeurd zijn in het oorlogsjaar
1943. Willy en Miep ontmoeten elkaar op het
station in Den Haag. Bij de uitgang staat de
SD. Miep stelt Willy gerust en loopt op de
Duitsers af. Ze knoopt een gesprek aan en
keert even later naar Willy terug. Okay, we
kunnen doorlopen, zegt Miep vervolgens te
gen haar mede-koerierster.
De Jong: „Vervolgens kreeg Willy van Miep
een Ausweis van de SD. Het is een verhaal
dat je nauwelijks kunt geloven. Maar het is
waar. En zo zijn er meer dingen met Miep ge
beurd toen ze nog middenin het verzetswerk
zat. Die brief uit Australië heeft mij aangezet
tot m'n speuractie".
Nieuwe punten
Het zoekwerk van De Jong heeft tot nu toe
twee nieuwe punten opgeleverd. ,„Miep
Oranje heeft eind oktober 1943 in de gevan
genis in Amsterdam gezeten. Dat is nieuw en
Miep Oranje:
al 50 jaar
niet te vinden
klopt niet met het verhaal dat ze in januari
1944 is gearresteerd (dat zou gebeurd zijn in
de bossen bij Lage Vuursche red.). Ze kan
toen wel gearresteerd zijn, maar dan moet
het een schijn-arrestatie zijn geweest. Ie
mand zomaar in de cel stoppen gebeurde wel
meer door de SD. Dan konden gegevens aan
medegevangenen worden ontlokt".
Met die bedoeling zou Miep Oranje ook
wel eens heel bewust in het Amsterdamse
huis van bewaring aan de Havenstraat zijn
opgesloten. Dat ze in oktober 1943 ook daad
werkelijk in de cel zat, wordt bevestigd door
de 73-jarige mevrouw Tineke Wibaut-
Guilonard, die toen was opgepakt door ver
raad van Irma Seelig. ,„Deze vrouw was van
joodse afkomst en een soortgelijk type als
Miep Oranje. Irma is wel voor haar verrader
swerk na de oorlog veroordeeld. Miep Oranje
kwam eind oktober 1943 bij mij in de cel. Ik
vond haar hypernerveus. Het vreemde was
dat ze een heleboel dingen vertelde. Iemand
die in het verzet zat en gearresteerd werd,
deed zoiets niet".
,Door die verhalen van haar werd ik direct
argwanend. Ik vertrouwde haar niet. Dat
werd nog eens versterkt toen ze tegen mij zei,
dat ze wel eens een dagje uit wilde. En tot
mijn grote verbazing gebeurde dat ook. Een
gearresteerde verzetsvrouw die vanuit haar
cel een dagje uit kon. Dat was onmogelijk.
Maar Miep Oranje kreeg het voor elkaar, 's
Avonds na het dagje-uit, keerde ze weer in de
cel terug. Ongelooflijk".
Mocht Miep Oranje worden gevonden en
aan Nederland uitgeleverd, dan is het nog
maar de vraag of haar oorlogsmisdaden niet
zijn verjaard. „Het kan in elk geval een inte
ressant juridisch gevecht opleveren", veron
derstelt mr. De Jongste.
:etsman Jan de Jong (links) en jurist George de Jongste: zoeken
(Vervolg vorige pagina)
Op de Don Boscoschool riep nie
mand onderwijzer Kamp een
halt toe; het misbruik ging door.
Zo zag een invalster die een keer het maga
zijn inliep om wat kleurpapier te halen, een
bloot jongetje staan, samen met Kamp. Ver
bouwereerd meldde ze het aan een juf. Het
verhaal ging door het hele team, maar de po
litie werd opnieuw niet ingeschakeld.
Pas in 1985 kwam er een eind aan het jaren
lange misbruik van leerlingen. Niet dankzij
het team, maar dankzij enkele ouders. Een
van hen was Joyce, de moeder van de 9-jarige
Bas. Ze had argwaan gekregen.
„Mijn zoontje zat bij Kamp in de klas en
zijn gedrag werd met de dag moeilijker. Ik
dacht: wat is er in godsnaam aan de hand?
Hij was niet meer te hanteren. Met Kamp
had ik toen een heel goed contact, hij kwam
heel serieus over. Ik nam hem vaak in ver
trouwen. 'Als jij zo doorgaat, ga je naar een
gesticht', zei ik wel eens tegen Bas. Kamp
wist dat en speelde dat uit. Later hoorde ik
van Bas dat Kamp had gedreigd: 'Als jij tegen
je moeder zegt dat wij spelletjes doen, ga je
naar het gesticht'. Ik liet Bas een paar keer
per week overblijven. Later kwam ik erachter
dat Kamp hem tussendemiddag mee naar
huis nam."
Op een avond stond Joyce's ex-man in de
hal van haar flat. Met een pistool. De 9-jarige
Bas had zijn vader verteld dat hij met Kamp
'vieze spelletjes' moest doen. „Mijn ex wilde
die vent overhoop gaan schieten. Gelukkig
kon ik hem tot bedaren brengen." Ze deden
aangifte bij de politie. Kamp belandde in een
politiecel. „M'n zoontje werd verhoord en is
toen nog rondgeleid. Die rechercheur zei:
'Kijk, hij zit daar achter die deur en krijgt straf
voor wat hij heeft gedaan'."
De inmenging van de politie en het daarop
ontstane rumoer binnen de schoolgemeen
schap, dwongen het bestuur een avond voor
de ouders te beleggen in de aula. De be
stuursleden posteerden zich op het podium,
de woedende vaders en moeders in de zaal.
Meerdere ouders vertelden tijdèns die bij
eenkomst dat hun kinderen met rare verha
len over Kamp thuiskwamen. Enkelen onder
hen hadden ook aangifte gedaan, 't School
bestuur onder leiding van een nieuwe voor
zitter, de Bloemendaalse notaris mr. L van
Noordwijk, werd flink onder vuur genomen.
'Wie zet er nou een junkie in een apotheek'
riep een vader, en: 'Je moet de kat niet op het
spek binden'.
Ook pastoor Berkhout was als geestelijk
adviseur aanwezig. Hij vroeg opnieuw begrip
voor de pedofiele Kamp. Karin stond op. „Ik
zei: 'Ik heb er helemaal geen begrip voor'.
Toen zei Berkhout: 'Als u maar weet dat
Kamp mij heeft verteld dat u altijd een ver
houding met hem wilde'. Dat zei-ie zomaar,
in die volle zaal. Ik klapte volledig dicht."
In de woordenwisselingen over de gang
van zaken, gilde Joyce razend haar woede uit
over Kamp: 'Castreren die vent!'
Joyce (die na de bijeenkomst Bas meteen
van de Don Bosco haalde) is nog steeds ver
ontwaardigd over de houding van de school
leiding. „Van die mensen heb ik nooit meer
wat gehoord. Echt, helemaal niets. Ze hebben
nooit gevraagd hoe het nu met mijn kind
ging, of gezegd dat het ze speet dat dit alle
maal was gebeurd."
Ze kwam Kamp al weer snel tegen op
straat. De onderwijzer was door de rechter
veroordeeld tot drie maanden voorwaardelij
ke celstraf en liep dus meteen na de uitspraak
weer vrij rond. Joyce: „Als ik hem op straat
tegenkwam, schold ik hem uit: 'Vuile smerige
pedofiel! Kinderverkrachter!' Voorbijgangers
zullen wel gedacht hebben 'wat is dat voor
een a-sociaal mens'. Op een keer stoof hij op
me af. 'Als je niet ophoudt', riep-ie, ,ga ik een
klacht tegen jou indienen. Ik ben mijn baan
kwijtgeraakt en ik ben onder behandeling. Ik
heb het óók moeilijk'."
Epiloog
Karin belandde overspannen thuis. Op ver
zoek van het schoolbestuur meldde ze zich
na enkele maanden bij een psychiater te Aer-
denhout. Onder de toevoeging 'Dit soort za
ken gebeuren nu eenmaal in het onderwijs',
verklaarde de arts dat ze weer aan het werk
mocht. Ze stond nog een half jaar voor de
klas op de Don Boscoschool. Tegenwoordig
geëft ze les op een openbare basisschool in
Haarlem-Noord. Achteraf trekt ze zich de ha
ren uit het hoofd dat ze destijds de zaak niet
eerder aanhangig heeft gemaakt bij de poli-
Mike heeft de gebeurtenissen verwerkt. „Ik
kon er thuis altijd over praten. Ik ben blij dat
mijn moeder het zo heeft aangepakt."
Mike's moeder is nog steeds boos. Ze heeft
de reactie van de directie en het bestuur van
de Don Boscoschool altijd onbegrijpelijk ge
vonden. Ook het feit dat dit gebeurde op een
rooms-katholieke school. „Ik had hem nota-
bene op een rooms-katholieke school gezet,
omdat ik dacht: dan komen ze in een be
schermde omgeving."
Hans kreeg nachtmerries en angsten en
heeft daar nog steeds last van. Slechts lang
zaam slaagt hij erin te leven met de herinne
ring aan de verkrachtingen. Hij liep jarenlang
bij de Riagg. Na tien jaar voor de Was te heb
ben gestaan in het basisonderwijs, is hij nu
kunstenaar en disc-jockey.
Joyce verhuisde naar een andere buurt. Tot
op de dag van vandaag heeft ze een moeiza
me verhouding met haar zoon Bas, die door
alle strubbelingen bij de Riagg en in het spe
ciaal onderwijs terecht kwam.
Ton begint binnenkort aan een vierde serie
therapeutische gesprekken bij de Riagg. Zijn
vertrouwen in volwassenen is te vaak be
schaamd, zegt hij, waardoor hij neerslachtig
en contactgestoord is geworden. Op 1-7-jarige
leeftijd is hij voor tien zaken veroordeeld,
waaronder inbraken. Op eigen verzoek had
hij vorig jaar bij de Riagg een gesprek met
Kamp, in het bijzijn van een therapeut. Kamp
verklaarde toen dat hij niet homoseksueel is,
en geen pedofiele gevoelens meer heeft. Ook
bood hij zijn excuses aan.
Kamp gaf na zijn veroordeling
die tot onmiddellijke vrijlating
leidde, verschillende kinderen uit
de buurt bijles aan huis. De afge
lopen jaren werkte hij onder
meer op Atheneum Hageveld in
Heemstede en een school in de
omgeving van Den Haag. Hij
staat nog steeds voor de klas.
Lezers die naar aanleiding van dit
artikel behoefte hebben aan een ge
sprek, kunnen bellen met de SOS Te
lefonische Hulpdienst in Haarlem
023 - 5 471 471.
De organisatie is dag en nacht be
reikbaar, ook in het weekeinde.
Desgewenst wordt doorverwezen
naar gekwalificeerde hulpverle
ningsinstanties.
