LAATSTE LOTEN!
Nu 5 miljoen
netto in
de Jackpot.
Aandeel DSM nooit een hoogvliegej
Straf weerhoudt jongeren niet van drughandel f:
Feiten &Meningen
7PO\„, U£flïWPIScRiiViii<l4Tie
HU KieÊ/ wr
'X StóPUP JIJ")
1 MlET, 0<Vfc 8
Deze maand valt-ie zeker.
Directeur helpt
scheepswerf
Vulkan naar
de ondergang
Kritiek VEB
DONDERDAG 22 FEBRUAR11996152
WM hélé LtveKi HÉ» ut MoemJ 1
W&l: "AFm&U)V/b£ geNJÉ
NOÉ} re JOHÉI \IOOR; MTêA S&tftJP
v Jê wr wetje komt qgr kjjkeM
V Snotaap OF iV"F heb. m w«i> s
\^\/oo)2. eizvARwé,-*^-^
/wje X
ge^wr,- ).e
TOfRAllCPE xyi"
iTANS
V je-iejöwii,
PXVoog"
In de Staatsloterij Jackpot zit nu maar liefst 5 miljoen netto. En daar blijft het niet bij.
Want naast de Jackpot is de extra prijs deze maand wel heel bijzonder. Als u 'm wint, ontvangt
u iedere week f 2.000,- netto zakgeld tot het Jaar 2000! Koop dus nu uw Staatsloten.
De trekking is dinsdag 27 februari.
Meer kans, meer geld, in de Staatsloterij.
NIEUW SANALYSE
De meest gehate man in Bremen en de havensteden in de
deelstaat Mecklenburg-Vorpommeren heet Friedrich Henne-
mann. De 59-jarige voormalige president-directeur van de
scheepswerf Vulkan wordt behalve door zijn natuurlijke te
genstanders, de bijna 23.000 werknemers en de regionale en
lokale politieke grootheden, ook door kenners van de bran
che als de hoofdschuldige van de dreigende ondergang van
het concern beschouwd.
Het is natuurlijk overdreven om een debacle van deze gi
gantische omvang in de schoenen van één man te schuiven.
De raad van commissarissen, de banken, de vakbonden en
de politiek hebben ook hun rol in het drama gespeeld. Maar
dat Hennemann de hoofdrol speelde, bestrijdt eigenlijk nie
mand. Hennemann was een man van-de grote concepten en
zo mogelijk nog grotere ambities die hij wilde realiseren met
talenten die uiteindelijk te klein zijn gebleken.
Wat de grootondernemer uit Bremen voor ogen stond, was
inderdaad spectaculair. Hij wilde van de scheepswerf een
maritiem superconcern maken. Er zouden in Bremen, Ros
tock en Stralsund niet alleen schepen van stapel lopen, het
concern moest ook de toon aangeven bij de produktie van
hoogwaardige scheepselektronica en de maritime machine-
en installatiebouw.
Hennemann kende de bedrijfstak waarin hij zijn aspiraties
wilde uitleven goed. Hij was in de jaren zeventig als vertegen
woordiger van Bremen betrokken bij de sanering van de
scheepsbouw, die in die periode net als de Nederlandse wer
ven, RSV bijvoorbeeld, regelmatig met injecties van de over
heid in leven moest worden gehouden. In 1987 zocht Vulkan
een nieuwe president-directeur en met zijn kennis en erva
ring leek Hennemann de aangewezen man. En inderdaad,
met hem aan het roer begon een nieuw tijdperk in de ge
schiedenis van de scheepsbouw in het noorden van Duits
land.
Het toverwoord van de ondernemingsgoeroes in die tijd
heette diversificatie. Een onderneming moest zich niet uit
sluitend toeleggen op het fabriceren van één produkt, in dit
geval schepen, maar de blik ook op andere activiteiten rich
ten. Zo kon het risico gespreid en in slechte tijden de kans op
verliezen verminderd worden. In sommige concerns werkte
die diversificatiestrategie, in andere (bijvoorbeeld Daimler
Benz) niet, zoals de werknemers van Fokker kunnen beamen.
Hennemann was een overtuigd aanhanger van deze filoso
fie. Hij kocht het ene bedrijf na het andere, zodat Vulkan nu
uit negentig ondernemingen in binnen- en buitenland be
staat. Aanvankelijk zag het er naar uit dat de voorheen vaak
kwakkelende scheepsbouw een gouden toekomst tegemoet
ging. De omzet werd in zeven jaar verviervoudigd, tot zes
miljard mark, bijna zeven miljard gulden. Het aantal werkne
mers steeg van 8000 tot 28.000 in 1993. De winsten waren
meestal bescheiden, vijftig miljoen in 1994, maar er werd, in
tegenstelling tot het verleden, weer regelmatig winst ge
maakt.
Ook in de voormalige DDR sloeg Hennemann toe. Hij
kocht na de omwenteling van 1989 voor symbolische bedra
gen geprivatiseerde werven in het oosten en mocht daarvoor
van de Duitse overheid en de EU miljarden aan steun opstrij
ken. Een zorgvuldige boekhouding schijnt de visionair er
toen al niet op na te hebben geWduden. Hij goochelde con
stant met bedragen, ook met de 850 miljoen mark uit Brussel
die waren bestemd voor twee werven in het oosten.
Dit geld verdween in de kas van het moederbedrijf en
wordt nu door EU-commissaris Van Miert teruggeëist. De
Vulkandirectie had zich schuldig gemaakt aan frauduleus
handelen, aldus Van Miert gisteren in Brussel. Hij wil 'binnen
de mogelijkheden van de Europese wetgeving'; wel kijken of
deze werven nog geholpen kunnen worden.
Twee jaar geleden verschenen de eerste tekenen aan de
wand. Vulkan moest zijn organisatie 'stroomlijnen' en het
mes ging in het personeelsbestand: vijfduizend banen wer
den geschrapt. Dankzij de steun van de vakbeweging, die er
van overtuigd was dat het behoud van arbeidsplaatsen bij
Hennemann voorop stond, en de banken die een oogje dicht
knepen, wist hij zich nog ruim een jaar staande te houden.
Toen vorig jaar bleek dat de voorspelde winsten uitbleven,
er dreigt voor '95 een verlies van zevenhonderd miljoen,
moest hij in november zijn biezen pakken. Onbekenden heb
ben begin deze week een aanklacht tegen hem ingediend we
gens het verstrekken van valse informatie over de toestand
van het concern.
De erfenis die hij zijn opvolger, Wagner, heeft nagelaten is
inderdaad rampzalig. De orderportefeuille is gevuld, maar op
elke order wordt verlies gemaakt, soms zelfs tientallen mil
joenen. Wagner heeft gisteren surseillance van betaling aan
gevraagd. Op een persconferentie kondigde hij aan dat Vul
kan zich gaat concentreren op de scheepsbouw en elektroni
ca. Dat deze sanering banen gaat kosten is zeker. In Bremen,
waar de werkloosheid nu al zestien procent is, vreest men het
ergste.
PETER VAN NUUSENBURG CORRESPONDENT
WIM STEVENHAGEN
Hij was een voorbeeld voor
zijn Marokkaanse leeftijdsge
noten. Rachid (27) genoot ook
aanzien bij de politie en buurt -
werkers in de Enschedese ach
terstandswijk Deppenbroek.
Tot hij samen met zijn broer,
ouders en neef in 1994 werd
opgepakt. Rachid en broer
Yassin kregen wegens hun
aandeel in de drughandel zwa
re straffen. Niemand had ze te
gengehouden: vader niet, de
imam niet, en zelfs Allah niet
Rachid en Yassin zijn volgens
hun advocaat van het rechte
pad afgedwaalde 'snotapen',
maar justitie en de rechter in Al
melo herkenden in hen de lei
ders van een criminele organi
satie die handelde in harddrugs.
Ze zijn veroordeeld tot zes en
een half jaar en zes jaar hechte
nis. Binnenkort dient het hoger
beroep.
Rachid, de oudere van de twee,
mag vrijuit praten want hij is
een bekennende verdachte.
Yassin (20) echter heeft een be
roep gedaan op het zwijgrecht.
Bovendien, zo vertelt Rachid,
bewoog Yassin zich toch in de
schaduw van zijn grote broer.
„Yassin heeft als jongere broer
naar mij te luisteren", zegt hij.
Dat is Marokkaanse traditie.
Direct na zijn arrestatie, in sep
tember 1994, werd Rachid op
staande voet ontslagen. Hij
werd, samen met twaalf andere
verdachten, van zijn bed gelicht
door het 140 man sterke
Samson-team van de Enschede
se politie. De bende werd ver
antwoordelijk gesteld voor han
del in harddrugs naar onder
meer Marokko en Duitsland,
wapenbezit en het gebruik van
geweld. Vrijwel iedereen was
Marokkaans en de meesten
kwamen uitTetouan, een stad
in het noorden van Marokko.
Op zijn werkplek arrangeerde
Rachid drugdeals met behulp
van semafoon en telefoon. Nie
mand verstond hem.
De eerste keer dat hij in drugs
'bemiddelde' was in een disco
theek. Rachid werd aangescho
ten door een man die vroeg of
hij nog iemand kende die coke
snoof. Hij hoefde vrijwel niets
anders te doen dan in een en
hetzelfde gebouw met links co
caïne aan te pakken en met
rechts aan een ander door te ge
ven. Hij werd er vijftig gulden
rijker van. „Ik dacht: dat is mooi
snel te pakken. Wat zou jij dan
doen", vraagt hij uitdagend. Het
was in de begintijd van zijn car
rière als radio-verslaggever. Hij
werkte in dat eerste proefjaar
met behoud van uitkering, fi
nancieel nauwelijks interessant,
vond hij. Met drughandel werd
je rijker.
Bij zijn stap van heling naar
handel in heroïne en cocaïne
speelde mee dat zijn neef, zijn
broer en zijn toenmalige vrien
din verslaafd waren. Waar je
mee leeft, word je mee besmet.
De gedachte dat hij verdiende
over de ruggen van verslaafden
heeft hem nooit gehinderd. De
volgende stap was om zelf hero
ine en cocaïne te gaan inkopen
om een aantal klanten te kun
nen voorzien. „Als je eenmaal
aan het geld hebt geroken, gaat
dat van zelf."
Bij de risico's is hij pas stil gaan
staan toen hij zich er op grotere
schaal mee ging bezig houden.
Zijn redenatie was verbluffend
eenvoudig. Hij zag dat drughan
delaren die evenveel als hij
dealden een jaar gevangenis
straf kregen. Tot die tijd hadden
ze een goed leven gehad. Dat
leek hem acceptabel. „Groter
heb ik het daarom ook nooit
willen aanpakken", zegt hij. Zes
en een halfjaar, daar had de
handelaar niet op gerekend. Dat
hij een strafblad zou krijgen kon
hem niet schelen. Dat hij zijn
baan zou kwijtraken, telde niet.
Rachid woonde in Enschedese
achterbuurt Deppenbroek. Van
wege probemen met Marokka
nen in ondermeer die wijk, zet
ten in 1991 de politie, het con
sultatiebureau voor alcohol en
drugs, de reclassering en de ge
meente een Marokkanenproject
op om de sterk toegenomen cri
minaliteit onder Marokkaanse
jongeren een halt toe te roepen.
In de stuurgroep moest ook een
Marokkaan zitten. Dat werd Ra
chid.
„Omdat ik zo gemakkelijk
praatte, vonden ze. Maar eigen
lijk vond ik het niks. Er werd te
veel vergaderd. Ze steken vijftig
mille in een buurthonk, kopen
sportbroeken en T-shirts voor
de Marokkaanse jongeren en
dan moeten die gaan voetbal
len. Dat werkt niet."
Zelden zijn hulpverleners zo ge
schokt geweest als toen bleek
dat Rachid handelde in drugs.
Ze dachten dat juist hij het
voorbeeld was van hoe het ook
kon lopen met Marokkanen:
een opleiding afmaken, een
baan krijgen en goed werk doen
voor de gemeenschap. Ze ble
ken zich volstrekt te hebben
verkeken.
De moskee heeft niet al te veel
betekenis voor Marokkaanse
jongeren, zegt Rachid. Zeker de
ontspoorde jongeren hebben er
weinig te zoeken. De gedachte
dat het moskeebestuur of de
imam zou kunnen helpen bij
het heropvoeden van die kna
pen, lijkt niet op z'n plaats. Me
dewerkers van het Marokka
nenproject hebben eenmaal
daarover een gesprek met de
De Vereniging van Effectenbezitters
(VEB) is verstoord over de gisteren aan
gekondigde aandelentransactie van
DSM. Door een beperkt aantal Neder
landse institutionele beleggers een be
lang van twintig procent te geven, ver
leent DSM hun onevenwichtig veel
stemrecht voor weinig geld, meent de
organisatie van particuliere beleggers.
Gisteren werd bekend dat de Neder
landse Staat het merendeel van zijn be
lang in DSM afstoot. De overheid ver
koopt 7,34 miljoen van de 11,3 miljoen
aandelen.
Volgens VEB-directeur P. de Vries doet
de transactie sterk denken aan een
nieuwe beschermingsconstructie. DSM
lijkt zich volgens De Vries al voor te be
reiden op een vijandige overname als
reële mogelijkheid. Het concern neemt
kennelijk daarom het zekere voor het
onzekere: het onderbrengen van een
groot belang via cumulatief preferente
aandelen bij bekende, mogelijk zelfs be
vriende aandeelhouders.
De beurs en de Vereniging van Effecten
Uitgevende Ondernemingen (VEUO)
hebben vorig jaar een compromis ge
sloten over juridische beschermings
constructies voor op de beurs genoteer
de ondernemingen. Een vijandige partij
moet eerst zeventig procent in de be
laagde onderneming opbouwen, alvo
rens een bod uit te brengen, zo luidt de
jongste afspraak. Een afkoelingsperiode
van anderhalfjaar en een onafhankelijk
panel van deskundigen zijn dan de vol
gende hobbels om te nemen. Minister
Zalm (financiën) wil een nog verdere
versoepeling.
DSM doet hetzelfde als Ahold en Hoog
ovens, die onlangs ook preferente aan
delen plaatsten bij bevriende partijen.
Hoogovens heeft door laten schemeren
dat het een beschermingsmaatregel is,
Ahold ontkent dat. Ook DSM ziet de
aandelentransactie niet als bescher
ming.
ROTTERDAM ANP
De kleine belegger hoeft er niet rouwig om te zijn dat hij niet in aanmerking
komt voor de 7,34 miljoen DSM-aandelen, die de staat verkoopt. Degenen die
sinds 1989 de stukken hebben aangeschaft, hebben weinig plezier (lees: koers
winst) aan hun bezit beleefd.
In 1989 verkocht de rijksoverheid de eerste portie DSM-
aandelen voor 108 gulden per stuk. Alleen de snelle be
slissers met een fabelachtig gevoel voor timing hebben
toen de buit binnengesleept. Zij konden hun stukjes
kwijt voor 140 gulden en sindsdien is het eigenlijk al
leen maar kwakkelen geweest met het aandeel. In
schrijvers op de tweede pluk aandelen, voor 125 gulden,
hadden nog minder reden tot vrolijkheid.
Vooral het jaar 1993, met koersen tussen de 70 en 100
gulden, was een moeilijke periode. Het bedrijf raakte in
de rode cijfers en kon zich pas in 1994 enigszins revan
cheren. Aan het eind van dat jaar, waarin de beurs per
saldo geen centimeter vooruitkwam, noteerde DSM
ruim 137 gulden, mede ondanks de veelbelovende
vooruitzichten voor 1995.
Het afgelopen jaar schoten beleggers nog steeds niet
veel op met het chemiebedrijf. Ondanks de 'koop'-aan-
bevelingen, waarmee tal van analisten hen om de oren
sloegen, miste DSM de beursbrede hausse grotendeels.
„Het ontbreken van een solide staat van dienst heeft tot
gevolg dat beleggers het aandeel historisch laag waar
deren. Het bedrijf is te afhankelijk van schommelingen
in prijzen en valuta", meent een chemie-analist.
De aankondiging van de verkoop door de staat lijkt
Doornroosje te hebben wakker gekust. In een bijna
nimmer vertoonde hectische handel schoot DSM uit de
winterslaapkoers van 142 naar ruim 152 gulden. De
dreiging dat een groot aantal aandelen van het rijk in
één klap op de beurs zou kunnen komen, is uit de
lucht: dit verhoogt de waardering voor het concern.
Beleggers hebben immers een enorme hekel aan onze
kerheid. De vraag wanneer en hoe minister Zalm
(financiën) het staatsbelang zou verzilveren, leidde de
afgelopen maanden geregeld tot speculatieve en ze
nuwachtige koersbewegingen. De ergste kou is nu uit
de lucht: de staat heeft nog elf procent van de aandelen
in handen en kan daar nu of te zijner tijd nog een aar
dig gaatje in de begroting mee dichten.
De staat heeft de 7,34 miljoen aandelen verkocht aan
grote beleggers als banken en verzekeraars. DSM hoopt
daarmee minder last te hebben van heftige koersuitsla-
gen 'als gevolg van analistenrapporten of kranteberich-
ten', zoals de vertrekkend financieel directeur Timmer
mans vorig jaar zei. De verkochte aandelen zijn omge
zet in 'cumulatief preferente' aandelen, die voorrang
hebben op de winstuitkering en waarop in goede jaren
het tijdens slechte perioden misgelopen dividend als
nog wordt uitgekeerd.
Of DSM op die manier immuun wordt voor heftige
koersschommelingen, is daarbij zeer de vraag. Zo is bij
voorbeeld ongeveer een kwart van de uitstaande,
beursgenoteerde effecten in handen van Amerikaanse
beleggers. Die kennen geen genade als de kwartaalcij
fers een keertje tegenvallen. Unilever kan er deze week
over meepraten en Philips heeft vorig jaar daardoor ook
al eens een beroerd dagje op de beurs meegemaakt.
Dank zij het afstoten van het staatsbelang hoopt DSM
in versterkte mate het imago van staatsbedrijf af te
schudden. In de internationale beleggingswereld zijn
dergelijke bedrijven zelden in trek, vanwege de (ver
meende) ambtelijke cultuur en een gebrek aan slag
vaardigheid. Daarmee zou ook een notering aan de
beurs in New York aantrekkelijk worden. „Haast heb
ben we daar niet mee", laat het bedrijf overigens weten.
AMSTERDAM RAYMOND PEIL
Dit is het laatste deel van ei g,
serie over tnoskeeën in Netb
land. De vorige delen stond
in de krant van 17,19,20 d1
februari.
imam gevoerd. Die wilde v\i iet
meewerken, maar dan allee 'ai
zijn manier: streng, traditioi at
en conservatief. De Nederla oc
se hulpverleners geloofden! 'tu
niet in.
Rachid weet dat de Islam dr ot
handel verbiedt, maar hij he
zich er weinig van aangi
ken. „Ik ben een praktizerer -
moslim. Mijn dagindelingw
door de gebeden bepaald. M
ik ben geen vrome moslim.l
bent jong en hebt je wilde li
ren." Met een zekere regelm
kwam hij wel bij de moskee
ke maand schonk hij trouw
twee of drie tientjes.
Hij kwam ook wel eens bij d
Turkse moskee om geld tev
selen. „De mensen daar had
Duits geld nodig om inkope
Duitsland te kunnen doenv
hun winkel. Ik had Duits gel
uit drughandel dat ik wilde!
wisselen in Nederlands geld p
wisselde het tegen een voor:
en voor mij net iets gunstige
koers dan de banken doen.'
Het bedrijfsterrein van DSM in Heerlen.
