Kiemen zijn er
in soorten
Tuinieren
De eerste sneeuwklokjes
10 HfcBKUARI 1996
Als de plek waar ze staan niet overhoop wordt gehaald, vermeerderen
de sneeuwklokjes zich jaar op jaar. foto cpd
FRANS WEGMAN GPD
Als het weer een beetje meezit
bengelen deze maand de
sneeuwklokjes aan de ranke ste
len. Oude volksnamen als naak-
te-mannetjes, -juffertjes, -meis-
kes of -wijfxes spreken van me
delijden met die bloempjes in
de koude winterwind. In de
buurt van Deventer heten ze
nakend-aarsje of elders: bloot-
köntjen ('De volksnamen van
onze planten' - dr. II. Uitticn).
Andere bolbloempjes als lente
klokje, winteraconiet en blauwe
irisjes zullen dra volgen, zoals u
op uw dagelijks tuinrondje zult
ontdekken. Zoals u ook de 'op
gestreken' lintbloempjes van de
to verhazelaar zult zien en de
zich strekkende katjes aan de
kronkelhazelaar. Andere strui
ken als de populaire Viburnum
tinus en Prunus subhirtella
'Autumnalis' tooien zich met
heuse bloemen. Kortom: de len
te is in aantocht.
Dit betekent dat u weer in de
tuin aan het werk kunt. Afhan
kelijk van de weersvooruitzich
ten kunt u als de vorst is ver
dwenen de beschermende
winlerbedekkingen verwijderen.
Bij een nieuwe vorstperiode de
bescherming weer aanbrengen.
Het stro om het pampasgras
kan op de composthoop. De
plastic zakken van de stamro
zen verwijderen. Ook het mate
riaal dat u op de plekken hebt
aangebracht om de bollen te
beschermen kan worden weg
gehaald. 'Losdekken'heet dat
en het moet op tijd gebeuren
anders beschadigt u later wel
licht de bloemstelen van uitge
lopen tulpen of hyacinten.
Nieuwe bladloze struiken
kunnen worden geplant of ver-
- plant als de grond niet meer be
vroren is. Maak een ruim plant-
gat. De grond onderin goed los
maken en er gedroogde koe
mest door werken. Aanvullen
met goede potgrond bevordert
de hergroei. Plant u een clema
tis tegen een muur verwijder
dan eerst alle puin en rommel
die u bij het graven tegenkomt.
Probeerde wortelkluit heel te
houden en zet een dakpan te
gen de voel van de struik. Cle
matis of bosrank groeit van ori
gine onder bomen. Ze heeft er
een hekel aan als de zon op
haar voet schijnt. Permanente
schaduw is dus geboden. Bo
dembedekkers kunnen daar ook
voorzorgen.
Liguster is wel de bekendste
heggeplant, maar er zijn tal van
struiken die als heg kunnen
worden aangeplant. Bottelroos,
zuurbes, chinees klokje, beuk
en haagbeuk, veldesdoorn. mei
doorn (mag weer) en coniferen
als Chamaecyparis of Cupresso-
cyparis staan in het tuincen
trum op u te wachten.
Voor de snoeischaar is er ook
werk. Om het jaar moet de
kamperfoelie worden terugge
snoeid. Nieuwe ranken van de
blauwe regen kunt u wegknip
pen want die geven toch geen
bloemen. Zomerbloeiende Cle
matis (die met die grote bloe
men) mogen ook gesnoeid. De
kleinbloemigen, zoals clematis
montana, iaat u ongemoeid, an
ders knipt u de bloemen er uit.
I lebt u bollen in potten in de
tuin ingegraven dan wordt het
wel tijd ze nu binnen te zetten
op een koele plek en de eerste
dagen donker te houden.
In de late winter- en de vroege voor
jaarsmaanden is onze behoefte aan vers
groen omgekeerd evenredig aan de prijs
van groente. Vooral bij verse groene
groentesoorten als sla, veldsla, spinazie
en dergelijke liegt het er niet om. Bo
vendien bevatten de groene kassoorten
veel nitraat dat in ons lichaam in een
schadelijke nitriet omgezet kan worden.
We moeten er dus zuinig mee zijn.
Wat dan?
We gaan zelf aan de slag. We hebben
tuin noch balkon nodig, alleen wat
schaaltjes of weckpotten. Voor de teelt
van sterrekers voldoet de weckpot niet.
Daarvoor kiezen we een schaaltje. Voor
12 cm doorsnee hebben we genoeg aan
één eetlepel zaad. Maar eerst vullen we
even op met wat grond of zand. Turf
mag ook, als het maar vocht vasthoudt.
Daarop komt een driedubbele laag kéi
kenrolpapier en daarop wordt het oran
je-bruine zaad verdeeld. Ons bakje gaat
in het volle licht op een warme plaats.
Verder is het een kwestie van vochtig
houden en wachten op de dingen die
gaan komen. Na tien dagen kunnen we
enkel centimeters lange knalgroene
kiemblaadjes oogsten. Ze worden nooit
geblancheerd of verwarmd, maar rauw
op soep of saus-gestrooid, op de boter
ham of in de sla gebruikt. Het papier
wordt vervangen door een laag nieuw
papier en er kan opnieuw gezaaid wor
den.
Heel anders gaat het met het kiemen van taugé, de
kiemen van een boon, de katjang idjoe. Die is het lek
kerst als de kiem blank en ongeveer 3 cm lang is. Dat
doen we in een weckpot. Gewoon de bodem bedek
ken met boontjes, de weckpot afsluiten met een scho
ne doek, even flink natmaken en water weg laten lo
pen. Dat herhalen we twee keer per dag en de weck
pot zetten we op een donker, maar vooral warm plekje
weg. Na ongeveer 5 a 6 dagen kunnen we oogsten.
Deze kiemen worden geblancheerd en niet alleen in
Indische gerechten, maar ook in salades en groente
gerechten gebruikt.
Ongeveer op dezelfde manier kunnen we aan de gang
gaan met allerlei andere zaden. Maar koop ze vooral
niet in de zaadhandel edoch in het reformhuis. Dan
zijn ze zeker niet ontsmet en dus naar alle waarschijn
lijkheid giftig. We kunnen zowel bruine bonen als ook
linzen, mosterdzaad, tarwe en noem maar op, laten
kiemen. Het is een sport. We moeten alleen elke dag
tweemaal even spoelen met schoon water en vooral
alle water weer goed weg laten lopen en we moeten
een warm plekje in huis hebben. Na een dag of vijf
zijn al deze kiemen geschikt voor comsumptie. Te
lang laten kiemen is niet goed voor de smaak. Verder
worden deze kiemen bij voorkeur gedurende 'n mi
nuut of zeven geblancheerd vóór ze in diverse gerech
ten worden verwerkt.
En wat voegen ze toe aan onze voeding? Dat is dan
niet mis. Tijdens het kiemproces maken planten met
behulp van het water dat wij aanbieden en de zuurstof
die ze uit de lucht halen een groot aantal vitamine A,
E en C aan. Gratis voor niets dus uit simpele zaden.
GREET BUCHNER
geeft antwoord op
al uw tuinvragen
Brieven naar:
POSTBUS 507
2003 PA HAARLEM
illustratie han van der ven
Vraag en antwoord
Veel dank voor de aardige complimenten die de
ze rubriek krijgt van J. Kaptein uit Heemstede.
Er wordt inderdaad getracht zoveel mogelijk eer
bied uit te dragen voor al wat leeft en groeit. Ook
als het gaat over 'onkruid' en 'ongedierte'.
En over onkruid gaat de vraag van I. Kaptein, al
weet ik niet zeker of je mos wel onkruid mag
noemen. In elk geval luidt de vraag of het vele
mos in eigen gazon mede veroorzaakt wordt
door de overmatige mosgroei in de buurttuin.
Het antwoord is simpelweg ontkennend. Mos
vermenigvuldigt zich namelijk met minuscuul
kleine sporen die kilometers ver met de wind
meedrijven. Er is dus altijd en overal kans op
mosvorming als de omgeving geschikt is voor de
groei van dit kleine plantje. Schaduw, een zure
omgeving (pH onder 5), vocht en liefst ook nog'
wat extra stikstof wordt zeer op prijs gesteld door
mos. Laat nu de regen momenteel niet alleen
zeer zuur zijn, met een pH net iets boven 4 en
laat diezelfde regen nu ook nog eens flink wat
stikstof bevatten afkomstig van onze bio-indu-
strie. Dan is het duidelijk dat er tegenwoordig
veel meer mosvorming is dan jaren geleden.
Omdat het nu niet de tijd is om met bestrijding
van mos te beginnen, zal er in maart een en an
der te lezen zijn over mos-bestrijding in het ga
zon en de verdere zorg voor ons veeleisende
groene tapijt in de tuin.
Slerhekwerk
Spyienhehwerk;
Schulfliekkem
Plantsoenhehkem
Gaasafirastering 'j
Sportveldafirasterlng
Tennisbaanafrasterlngt
Schoorsteenkappen
Oudhollandbsevertidatlrag
1
E
A
A
E
R
D
E
N
2
B
C
O
T
O
M
E
R
3
P
P
R
O
E
E
M
R
4
K
I
A
S
B
E
L
5
S
V
E
E
E
R
E
N
6
S
G
T
A
O
E
N
D
7
D
Z
E
O
E
P
A
N
8
R
R
A
O
G
G
E
P
9
K
L
O
U
P
M
E
R
10
A
A
B
A
R
A
E
R
11
S
T
E
A
G
N
E
A
12
R
K
A
M
P
E
Z
L
13
B
A
O
L
I
O
T
G
14
D
K
O
N
A
IJ
K
N
OPGAVE
OPLOSSING
CITAAT
Streep op elke regel de letters
weg, die samen het woord vor
men dat overeenkomt met de
omschrijving. De resterende let
ters vorrrfen van boven naar be
neden en van links naar rechts
een citaat.
Horizontaal:
I. grond; 2. zuivelprodukt; 3.
vrucht; 4. dikke staaldraad; 5.
pluim; 6. rang; 7. kus; 8. graan
soort; 9. metaal; 10. goudstaaf;
II. oefentijd; 12. bedehuisje;
13. vaartuig; 14. knaagdier.
KRUISWOORDRAADSEL
HEINZ
o jaas&tjz e/j
wat za& je paw 7
l/ep /n dp <5 anp £w
j/j zat wpp de kpaatt
te lezew
Tom Poes en het Lemland
Heer Bommel kwam langzaam over
eind en staarde vol ontzetting naar
de zee. Daar was een lange lijn
zwemmers te zien, die zich met flin
ke slagen naar de horizon bewoog.
„Ho! Stop!", riep hij. „Kom terug! Dat
gaat verkeerd!"
Zijn-klagende stem verwoei echter in
de wind en er was niemand, die om
keek. Nu werd de eenzame heer door
een paniek aangegrepen. Roepend
snelde hij naar de golven waar hij
zich enige tijd armzwaaiend langs de
vloedlijn bewoog. Doch toen dit geen
enkel gevolg had sprong hij te water
en begon de trekkers te volgen. De
zee was koud en de stroom trok aan
zijn ongeoefende ledematen. Maar
de schrik over het gebeuren schonk
hem reuzekrachten, zodat hij al
spoedig de laatste lemming begon in
te halen. „Blub blub... terug!" riep hij,
het hoofd uit de golven heffend. „Jul
lie... gaan verkeerd... blub..."
„Waarom verkeerd?" vroeg de ach
terste zwemmer, die met rustige sla
gen de golven kliefde. „Lemland ligt
achter grote water, dat weet ieder
een!"
„Nee... dat is niet zo!" hijgde heer
Bommel. „Daar... blub... ligt Lemland
niet!"
„Waar dan wel?" vroeg de ander. „Ik
weet het niet!" riep heer Ollie in
wanhoop. „Maar het ligt niet daar.
dat is zeker!"
De lemming glimlachte om de dom
heid van dit antwoord en hij legde er
een slagje op om de verloren tijd in
te halen. Maar toen heer Bommel
zijn hand uitstak om hem tegen te
houden werd hij boos. „Ga terug
naar je eigen vervelende land, grote
wam!" riep hij uit. „Hebben nu last
genoeg van je gehad.
En met deze woorden beet hij kwaad
naar de uitgestoken vingers...
H
T
mmmmi
WEER
DOOR HANS VAN ES
Zelden zullen de verschillen in temperatuur in ons land zo groot f\
weest zijn als vrijdagmorgen vroeg. De vorst was in het zuiden v;
land al sterk afgenomen: Vlissingen noteerde een minimum van
slechts -2.2 graden. In onze regio was het al een stuk kouder
sommige plaatsen strenge vorst: -9 tot -11 graden. Verder naar
noorden waren de omstandigheden gunstig voor diepvriestempt
ren. De aanwezige zeer koude lucht kwam volledig tot rust en b
dere hemel daalde het kwik te Leeuwarden tot -16.3. In Twentl
waar nog sneeuw lag werd zelfs -20.5 graden gehaald; het onbt
dieptepunt van deze winter en tevens de laagste temperatuur
derland sinds januari 1985. In de loop van de dag liep het kwil
Ie land al flink op; in het zuiden zelfs boven nul. Een zeer diepe
pressie bij Ierland ondernam een vastberaden aanval op het vo
bied. Later op de dag namen wind en bewolking toe en in de av
reikte een sneeuwzone, voorafgaand aan de dooi over de weste
provincies. Vanmiddag loopt de temperatuur in de westelijke k
vincies al tot 2 a 4 graden boven nul. In de binnenstromende o
lucht klaart het op, maar er kan later op de dag weer een winte
vallen. De vrij krachtige zuidwestenwind houdt het kwik vannaj
juist boven nul. In het noorden en oosten van het land verloopt
aanval van de dooi moeizamer; wellicht blijft het kwik daar nof
me tijd rond het vriespunt hangen. In komende 48 uur trekt d(
depressie langzaam via de Noordzee naar ons land. Er blijven
matig buien vallen met regen, hagel of natte sneeuw. Ondank
lichte dooi blijft de bodem stijf bevroren, zodat een kleine nar
opklaring voldoende is voor plotseling optredende gladheid. C
kaarten voor komende week wijzen nu duidelijk op een nieuw
offensief. Op maandag trekt de lagedruk verder door naar het
en zuiden van Europa. Dat heeft verstrekkende gevolgen; de v
komt vanaf dinsdag weer in de noordoosthoek terecht en na e*
riode met regen of sneeuw keërt de kou terug.
E U
KNMI
Weersvooruitzicht
Geldig tot en met
zaterdag.
Noorwegen:
Overwegend veel bewol
king en vooral in het zui
den van tijd tot tijd
sneeuw. Stevige zuid- tot
zuidoostenwind. Langs de
westkust maxima rond het
vriespunt; in net noorden
en langs de oostgrens ma
tige of strenge vorst.
Zweden:
Wolkenvelden en vooral
zondag in het midden en
zuiden af en toe sneeuw.
Flink toenemende zuid
oostenwind. In het noor
den strenge tot zeer stren
ge vorst. Elders overwe
gend matige vorst.
Denemarken:
Veel bewolking en van tijd
tot tijd sneeuw. Zondag
-ook enkele opklaringen.
Veel wind. Overdag lichte
Engeland. Schotland, Wales en Ierland:
Veel bewolking en van tijd tot tijd win
terse buien. Zondag ook opklaringen.
Harde tot stormachtige west- tot noord
westenwind. Maxima zondag van 6 gra
den in het oosten tot 10 in het zuidwes-
België en Luxemburg:
Overwegend veel bewolking en enkele
buien, vooral zaterdag nog met winterse
neerslag. Zaterdag veel wind. Maxima
zondag rond 5 graden.
Noord- en Midden-Frankrijk:
In het algemeen veel bewolking en van
tijd tot tijd buien, in de oostelijke depar
tementen met winterse neerslag. Vooral
langs de Kanaalkust veel wind. Maxima
zondag uiteenlopend van een graad of 9
in Bretagne tot plus 4 in het uiterste
oosten.
Portugal:
In het zuiden perioden met zon en
droog. Naar het noorden toe meer be-
wölking en kans op regen. Middagtem-
peratuur van 11 graden langs de kust in
het noorden tot 16 plaatselijk in de Al-
Madeira:
Zon, afgewisseld door wolkenvelden. Za
terdag nog een kleine kans op een bui.
Middagtemperatuur ongeveer 16 gra-
Spanje:
In het noorden wolkenvelden en af en
toe regen. Elders nu en dan zon en voor»
al zondag aan de costa's in het oosten
en zuidoosten kans op een bui. Ook on
weer is dan mogelijk. Geleidelijk iets
kouder; zondag op de meeste plaatsen
maxima tussen 9 en 14 graden. Aan de
Costa del Sol plaatselijk maxima rond
17 graden.
Canarische Eilanden:
Flinke perioden met zon. Op de noord-
stranden ook wolkenvelden en zaterdag
nog een kleine kans op een bui. Maxima
zondag op de zuidstranden rond 21 gra-
Marokko:
Westkusb'wolkenvelden en kans op een
'bui. Naar het zuiden toe meer zon en
meest droog. Maxima van een graad of
17 in het noorden tot circa 23 in het
zuiden.
Tunesië:
Zaterdag flinke perioden met zon en
droog. Zondag ook wolkenvelden en een
toenemende kans op een bui. Middag-
temperatuur ongeveer 16 graden.
Zuid-Frankrijk:
Wolkenvelden en vooral in het westen
nu en dan regen. Langs de Middellandse
Zeekust ook af en toe zon. Op beide da
gen in de Franse Alpen hier en daar wat
sneeuw. Middagtemperatuur van 6 gra
den in de omgeving van Lyon tot een
graad of 11 in het uiterste zuiden
Mallorca en ibiza:
Perioden met zon en vooral zondag kans
op een regen- of onweersbui. Middag
temperatuur zondag rond 14 graden.
Italië:
Zaterdag geregeld zon en overwegend
droog. Zondag wolkenvelden en van het
westen uit een toenemende kans op re
gen of een bui. Ook onweer is mogelijk.
Middagtemperatuur zaterdag van plus 4
graden in het noorden tot 15 op Sicilië.
Corsica en Sardinië:
Perioden met zon en vooral zondag kans
op een bui, misschien met onweer.
Maxima rond 14 graden.
Malta:
Geleidelijk meer zon. Zondag later op
nieuw kans op een regen- of onweersbui.
Maxima zondag ongeveer 15 graden
Griekenland en Kreta:
Naast zon ook wolkenvelden. Zaterdag
eerst nog kans op een bui en op de
Egeische Zee een stevige noordenwind.
Middagtemperatuur van 5 graden in het
noorden tot 14 in het zuidwesten.
Turkije en Cyprus:
Opklaringen en op de meeste plaatsen
droog, maar zaterdag aan de Turkse
zuidkust en op Cyprus nog wisselvallig
met van tijd tot tijd buien, soms met on
weer. Middagtemperatuur van ongeveer
6 graden op de Dardanellen tot 17 op
Duitsland:
Veel bewolking en van tijd tot tijd
sneeuw, later in het westen ook regen en
mogelijk ijzel. Zaterdag in het oosten
eerst nog zon en op de meeste plaatsen
droog. Maxima zondag uiteenlopend van
enkele graden onder het vriespunt in het
oosten tot +5 in Nordrhein-Westfalen.
Zwitserland:
Wolkenvelden en .hier en daar sneeuw,
later in de dalen ook regen. Middagtem
peratuur in de dalen oplopend tot onge
veer +4 graden op zondag.
Oostenrijk:
Wolkenvelden en af en toe wat
In het noordoosten aanhouden*
In de dalen in het westen midda
ratuur oplopend tot ongeveer +3
Zaterdag perioden met zon. In
van de dag toenemende be
maar op de meeste plaatsen dro
dag veel bewolking en hier en t
sneeuw. Geleidelijk minder koi
dag overdag overwegend matige
Tsjechië en Slowakije:
Wolkenvelden, ook hier en dé
Vooral zondag kans op sneeuw,
koud; zondag overdag lichte tol
Hongarije:
Wolkenvelden en zondag'later
kans op sneeuw. Overdag mees
ZONDAG 11 FEBRUARI 1996
Zon- en maanstanden
Zon op 08.04 Zon onder
Maan op 00.30 Maan ondf
Waterstand
IJmuiden Katwijk
Hoog 07.42 «20.05 07.15
Laag 03.25* 15.40 03.06
MAANDAG 12 FEBRUARI 1996
Zon- en maanstanden
Zon op 08.02 Zon onder
Maan op 01.40 Maanonde
Waterstand
IJmuiden Katwijk
Hoog 08.35 21.05 08.08*
Laag 04.06 16.24 03.47
Weerrapporten 09 februari 19 u
station weer wind t*
Den Hi
Rotterdam
Vhssmgen
Aberdeen
Bordeaux
Dublin
Frankfurt
Genève
Helsinki
Innsbruck
Istanbul
Klagenfurt
Kopenhagen
Las Palmas
Lissabon
Luxemburg hall
Madrid
hall bew
hall bew.
half bew.
Wenen c
Zurich I
Bangkok c
Buenos Aires I
Casablanca z
Johannesburg l
Los Angeles z
New Orleans t
New York z
Tel Aviv z
Tokyo f
Toronto ti
