Okinawa: De ontstoken
blinde darm van Japan
Feiten &Meningen
De vetpan
Verkrachting Japans meisje werkt als katalysator
voor onvrede onder bevolking
'We j uttei
elkaar op ov«
mooie wijvCé
Het aanzien van 1995: Twaalf maanden in een ui!
L U M N
Puur uit eigenbelang want zij zijn mijn
voornaamste wapen in de strijd tegen de slak-
ken voer ik dezer dagen de vogels bij in
mijn tuin. Ik strooi zonnebloempitten. Ik leg
elke morgen een paar rottende goudreinetten
neer. Ik hang vetbollen op. Ik spaar broodkrui
mels, die ik vervolgens uitstrooi. Ik rijg pinda's
aan een draad en hang ze op. Toch heb ik ge
merkt dat al deze maatregelen, hoewel de vo
gels er erkentelijk voor zijn, qua rendement in
het niet verzinken bij één trouvaille: de.vet-
De vetpan is een heel oude, zeer grote,
zwarte pan, een erfstuk waarin vroeger naar ik
aanneem erwtensoepwerd bereid voor de
leerkrachten en leerlingen van de biologisch
dynamische landbouwschool die indertijd in
mijn huis gevestigd
was. In deze enorme
vetpan werp ik, zodra
de vorst invalt, vele
witte blokken frituur
vet. Vervolgens smelt
ik die blokken op de
houtkachel, zodat de
hele pan vol vet komt
te staan. Dan laat ik
het vet weer afkoelen
en hard worden en
zet ik de pan buiten
op een muurtje.
Het duurt altijd
even voor de vogels
door hébben dat hen hier structureel hulp
wordt geboden om de winter door te komen.
Meestal zijn de koolmezen er 't eerst bij. Ze
strijken neer op het vet, en vullen hun maag
jes. Vervolgens komen de pimpelmezen. 'Dan
de merels en lijsters die de hinderlijke ge
woonte hebben eerst alle mezen te verjagen
die in de vetpan fourageren. Maar die mezen
gaan dan zolang in het klimop zitten en wach
ten rustig tot de merels weer opgekrast zijn.
De heggemussen verschijnen, het roodborstje
strijkt neer, zelfs het winterkoninkje weet de
vetpan te vinden. Het is, kortom, de hele dag
een komen en gaan van vogels.
Af en toe davert zelfs plotseling vanuit de
hemel een rood-wit-zwarte vogel neer, die
eerst in een vlier de kat uit de boom kijkt. Hij
spiedt woest rond alsof hij van het IRT-team
is. Na veel vijven en zessen daalt ook hij neer,
en begint met geweld op het vet in te hame
ren. Vetklodders komen ais een fonteintje om
hoog. Het is verbijsterend wat zo'n grote bon
te specht in luttele minuten weet aan te rich
ten. Mij blijft echter nooit lang en wat hij uit de
vetpan heeft opgeworpen, wordt door de me
zen en roodborstjes netjes weer opgeruimd.
In deze barre winter heeft zich voor 't eerst
een nadeel van de vetpan geopenbaard. On
langs keek ik tevreden naar buiten, naar de
slakkenvangers die in de vetpan fourageerden
en naar de vele pimpelmeesjes die in het kljm-
op ordelijk, alsof ze een nummertje getrokken
hadden, netjes op hun beurt zaten te wachten,
en zag toen opeens vanuit een berk iets blik
semsnel omlaag suizen. Een krijs van een vo
gel in doodsangst. In één klap lag de vetpan er
verlaten bij. Ik ben naar buiten gehold en zag
in de verte een grijze roofvogel verdwijnen
met één vqn mijn slakkenvangertjes in zijn po
ten geklemd. Nog wat later zag ik met een ver
rekijker dat hij op het bollenland van mijn bu
ren, geflankeerd door vier zwarte kraaien, zijn
prooi deskundig plukte. Het was of ik mijn va
der hoorde zeggen:'Wat is Gods' vrije natuur
toch mooi'.
Een woedende inwoner van Okinawa verbrandt de Amerikaanse vlag.
Hekken, prikkeldraad, 'Verboden
voor onbevoegden', versteende
wachters, betonnen barakken, open
ruimten. Een grijze lucht hangt over
de weg die van het vliegveld naar de
stad leidt. Aan weerszijden is het
verboden terrein. We wanen ons in
Oost-Duitsland, op de weg die ooit
Berlijn met de westelijke wereld ver
bond. De tropische hitte slaat toe,
reclameborden kleuren winkelge
vels, McDonalds lokt ons naar zijn
drive-in, Chineze karakters wijzen de
weg naar Naha, de hoofdstad van de
provincie Okinawa.
Vijftig jaar na de oorlog is Okinawa
nog steeds bezet door het Ameri
kaanse leger, dat de eilanden na de
Slag van Okinawa in 1945 in beslag
nam. In 1972 gaven de Amerikanen
de eilanden terug aan Japan. Offi
cieel is het Amerikaanse leger dus
geen bezettingsmacht meer, maar
het bleef om Japan te helpen de vij
and af te weren. Het Japanse leger
mag namelijk zelf niet buiten zijn
territorium actief zijn, zo staat in de
grondwet.
Van de 47.000 Amerikaanse militai
ren in Japan, zitten er dertigduizend
op Okinawa. De Amerikaanse bases
beslaan twintig procent van het tota
le grondgebied van het slechts
120.000 hectaren grote hoofdeiland.
Bovendien liggen de bases op de
mooiste en meest strategische plek
ken, zodat er geen efficiënte infra
structuur kan worden aangelegd om
Okinawa, een keten subtropische eilandjes in een idyllisch blauwe zee, is
de zuidelijkste provincie van Japan. Op zestienhonderd kilometer af
stand van Tokyo, ontsnapt Okinawa te vaak aan de aandacht van Japan
se regeerders. Maar niet meer sinds 4 september vorig jaar. De wrede
verkrachting van een twaalfjarig meisje door drie Amerikaanse militairen
wakkerde bij de Okinawanen een vuur aan dat al jarenlang smeulde. De
bevolking pikt de verwaarlozing door de gezagsdragers in Tokyo, die
niets doen om de Amerikaanse legerbases op het eiland in te krimpen,
niet langer.
industrie naar het eiland te lokken.
De militaire activiteiten op land, in
zee en in de lucht belemmeren een
optimale exploitatie van de tropi
sche charmes en witte stranden van
het eiland. De gouverneur van Oki-
nawa, Masahide Ota, pleit al jaren
voor een vermindering van het aan
tal legerbases op Okinawa, zodat het
eiland zich economisch kan ontwik
kelen. Maar steeds wordt Ota door
Tokyo afgepoeierd met een
'commissie die de zaak serieus gaat
bestuderen', en zelfs met toezeggin
gen die vervolgens niet worden na
gekomen.
Voor de bevolking op Okinawa is het
bezettingsgevoel onveranderd geble
ven. De Amerikanen zijn er nog
steeds met hun lawaai, vervuiling en
misdaden. Ze gebruiken alleen hun
moerstaal. Ze betalen met Ameri
kaanse dollars. Zij bepalen waar men
mag lopen of niet en waar men mag
bouwen of niet. Het enige verschil is
dat dit nu met de goedkeuring van
de Japanse regering in Tokyo ge
beurt en grotendeels op kosten van
de Japanse belastingbetaler. Japan
draagt namelijk zeventig procent
van de totale kosten van het Ameri
kaanse leger, yvat neerkomt op tien
miljard gulden per jaar.
Was dat geld in Okinawa gestopt,
dan was het nu een bloeiende ge
meenschap in plaats van een achter
gebleven gebied. Kinderen in Oki
nawa scoren lager op nationale
schooltests. Het gemiddelde inko
men ligt een miljoen yen (15.500
gulden) onder het landelijk gemid
delde. Er is een tweemaal zo hoge
werkloosheid (zeven procent) als in
de rest van Japan (3,4 procent).
De bevolldng pikt dat niet langer. Via
een massale boycot tegen de centra
le regering in Tokyo hoopt men nu
betere leefcondities af te dwingen.
De bewoners weigeren massaal nog
langer de huurverdragen van de mi
litaire bases te vedengen. Eind maart
lopen de eerste verdragen af. Dit
massale protest is uniek in Japan en
brengt de bazen in Tokyo in grote
verlegenheid.
Dankzij het verkrachtingsincident en
de erop volgende massale demon
straties heeft Okinawa dan eindelijk
een luisterend oor gevonden voor
het feit dat het een onevenredig deel
van de lasten draagt voor Japans ver
dediging, sterker nog, de ganse Azia
tische regio. De Amerikanen, en wel
licht ook veel Aziatische landen, wil
len hun 47.000 militairen in Japan
houden, maar dat hoeft niet per se
in Okinawa te zijn. „Als de Japanse
regering met alternatieve locaties
komt, verhuizen we graag", zegt de
Amerikaanse ambassadeur in Tokyo,
Walter Mondale.
Okinawa is dan wel een wormvor
mig aanhangsel ver weg van het
kloppend hart van Japan. Nu Japans
blinde darm serieus begint op te
spelen, voelt men zich in Tokyo ook
niet lekker. Het wordt tijd dat Tokyo
een effectieve kuur vindt voor het
chronisch leed in de zuidelijke pro-
vincie, al is het alleen maar om de
vrede in het binnenland en de Azia
tische regio te bewaren.
OKINAWA .JUDITH STALPERS
CORRESPONDENT
|in«
Ver\>eling ciIoh^
T jjfsta
Camp Hansen, een afgelej ldl
basis in het midden van h
land, is een overslagplaats
Amerikaanse mariniers. Ie
paar weken komt er een n k
contingent onervaren, mij
maal geschoolde, jonge so
ten. Ze blijven zes tot twar
maanden op Okinawa,
's Morgens vroeg begint dj
ning. Ze moeten scoren, a
krijgen ze geen bevorderii
et r 1
3 [ed
161 o
t'. vC
a eg,
Schieten op bewegende di iolle
of met echte munitie over nde
weg 104, die de Japanse ai ntiei
teiten dan om veiligheids: ittrc
nen voor het publiek afslu re m
Door het oerwoud kruipei ide
te spinnen vermijden, det ling
sche hitte trotseren. Vechi este:
gen de ingebeelde vijand,
dit deel van de aardbol zw intei
haren en spleetogen heeft ivolc
Om vijf uur is de dag voor!
kunnen de mariniers met j,
dollars belastingvrije ham!
gers, pizza's, bier en tequi NEN
de rimboe van Okinawa ki
Niet dat het leger geen am ,g|g
vorm van vertier biedt. „\I Q
moet je anders doen in de 0
uithoek?" zegt Scott, een2
rige marinier. „De film ini n ni
huisbioscoop heb je al twi ^j'j
keer gezien, je bent te moi f-
te sporten. Dan ga je toch s
een paar maten bij elkaar
Na een paar glazen ga jet j°ee]
opjutten. Stoer praten, ovi
mooie wijven. Ja, er wordi
over het versieren v
gepraat." Hij was nog niei
Camp Hansen toen een t\
jarig meisje werd verkrach
Twee van zijn kampgenoti ri,
een matroos behoren toti H
aangeklaagden.
„Het Amerikaanse leger is haa
en door seksistisch", bewi
Vrouwenvereniging in Oki dan
die vorige week in een paj St
grote advertentie in de Ne nne
York Times tegen de aanv he
heid van Amerikaanse mi en
ren op Okinawa protestee >m;
Hoe kun je als soldaat ooi e ii
ders denken, wanneer je 1 rhc
ste baas na het verkrachti Ier
cident in het openbaar ze 'e
„Die jongens waren goed n
Voor het geld van de huui St
die ze gebruikten hadden eec
ook een hoer kunnen beta 'P°
Admiraal Richard Macke, Ier
perbevelhebber van de A >esi
kaanse troepen in de Stille 'de
Zuidzee, moest enkele daj ta<
ter zijn ontslag nemen. he
De openbare aanklagers e olf
tegen de drie aangeklaagd
vorige week maandag een
zware straf vanwege huns
tisch optreden. „Het feit d ll
slachtoffer als een pakketjiJ
plakband werd vastgeboni
duidt erop dat het slachtol ri
voor geen gram als mensi L
beschouwd", aldus de pro
reur. „Ze zijn vaak voor he !H/
eerst van mammie weg, vc
het ëerst in het buitenland
kunnen ziGhzelf niet in toe za
houden". Sergeant SteveS |0,
zoekt een verontschuldigd j
voor zijn jongere collega's,
eiland is te klein. Je kunt e ,gC
welijks met een auto rondi
den. De verveling slaat son
toe." Hij verheugt zich op; r
reis in maart met zijn vrou 3r(
een vriend naar Tokyo: „L(
even uithalen in Roppongi
uitgangswijk van Tokyo). I ar
vriend gaat er een mooi wi dj
versieren." Het was een lai >rt
dag voor Steele, die daardo ,t(
zijn officiële positie als wol ,t
voerder van de mariniers o
Okinawa uit het oog verloc [e,
OKINAWA .JUDITH STALPERS Er|
CORRESPONDENT
TOM JANSSEN
Bladerend door het jaar; twaalf maan
den teruggebracht tot een uur. 1995 is
voorbij en bestaat nog slechts uit een
verzameling bladzijden vol foto's en let
ters.
Het was weer een turbulent jaar. Nog
maar net oud; werd de Tsjetsjeense
hoofdstad Grozny kapotgeschoten. „Zo
veel doden, zoveel verwoesting. Waar is
het allemaal voor nodig", verzuchtte
een inwoner van de stad. 'Macht en
geld' luidt het onuitgesproken ant
woord. Tsjetsjenië heeft olie in de grond
en president Jeltsin, ver weg in Moskou,
heeft de opbrengst van die olie hard no
dig. Of de verzuchtende inwoner van
Grozny nog leeft, valt te betwijfelen. Na
januari ging de strijd doodleuk door. Nu
ruim een jaar later zijn er duizenden
slachtoffers bij en is een einde voorlopig
niet in zicht.
'Als de mensen geweld kunnen gebrui
ken, dan kan ik het ook', moet moeder
tje aarde hebben gedacht en legde bin
nen een minuut de Japanse stad Kobe
in puin. De aardbeving was. niet alleen
hevig (7.2 op de schaal van Richter),
maar ook heel dichtbij. Omdat het epi
centrum zich vlak onder het aardopper
vlak bevond, waren de gevolgen alles
vernietigend.
En of het nog niet genoeg was, hield de
natuur ook stevig huis in Europa. Een
tussentijdse zondvloed zorgde voor veel
nattigheid en ellende, maar ook nostal
gie. De Nederlandse leeuw moest weer
eens worstelen en zien boven te blijven.
Met man en macht werd gevochten te
gen het water dat dreigend hoog door
de Nederrijndelta kolkte.
Als water bevriest, krijg je ijs. En daarop
kunnen die dekselse Nederlanders zich
snel voortbewegen. Rintje Ritsma, afge
lopen weekeinde wereldkampioen,
werd het een jaar geleden ook. Falko
Zandstra, toen er wel bij, was zo onder
de indruk dat-ie zijn maatje een volle
zoen op de wang gaf.
Droevig nieuws: Ischa Meijer overlijdt
op zijn verjaardag aan een hartaanval.
52 jaar slechts. De Nederlandse TV blijft
hem zichtbaar missen. Dat geldt in Rus
land voor de populaire TV-presentator
Vladislav Listijev. Die werd op 1 maart
in het trappenhuis van zijn woning ver
moord. Listijev wilde de lucratieve tus
senhandel in reclame op TV uitschake
len. De maffia wilde dat niet.
De burgeroorlog in Afghanistan, bloedi
ge rellen in Istanbul, huilende madon
na's in Brunssum, de gifgasaanslag in
de metro van Tokyo, Burundi, Pakis
taanse strijder tegen kinderarbeid ver
moord, akkoord over Betuwelijn, de
vijftigste mei, het ebolavirus, de dood
van Annie M.G. Schmidt en een onver
wacht optreden van de Rolling Stones
brengen ons op de 24ste mei. Wenen.
Ajax wint de Champions League. Het
Braziliaanse sambadoelpunt van Patrick
Kluivert is op een foto in de maak.
Een inmiddels achterhaald interview
met Michael Jackson en Lisa Marie Pre
sley over ware liefde en groot geluk (on
langs werd de echtscheiding afgeroe
pen) brengt ons tot het mediaspektakel
van het jaar: de dumping van de Brent
Spar. Shell wilde van een olieplatform af
en was op weg deze te laten zinken in
de oceaan. Greenpeace mobiliseerde de
wereldpers door met valse voorlichting
Shell als een milieubandiet af te schil
deren. Greenpeace won en Shell par
keerde het platform in een Noors fjord.
Later dat jaar kwam Shell weer in op
spraak; toen als milieubandiet in Nige
ria.
Mooi weer, een ingepakte Reichstag,
het schandaal van Srebrenica, de dood
van wielrenner Casartelli, de Kroaten in
Veronica en SBS 6, de Franse kernpr
ven, treiterende boeren, O.J. Simpso
de wereldtitel van Danny Nelissen ei
afgang van Claes brengen ons in dei
zendste aflevering van Goede Tijden
Slechte Tijden. Feestje voor de cast!
nog één keer het mysterie van de sein'
„GTST heeft geen begin, geen midde
en geen eind. Het gaat altijd maar
door."
De moord op Rabin, de IRT-affaire,
nieuwe Beatles-CD, het openhartige
TV-intlrview van prinses Diana, de)11
reldcup voor Ajax, de stakingsgolf in
Frankrijk en de winst van Oranje op! u(
land leveren de lezer af bij het drams
van Alanya. Rechterlijke chaos en em 1*
ties.
Het boek eindigt met de Kerst in
Bethlehem en de vele gestorvenen vj
het vorige jaar. Het boek kan dicht.
Het Aanzien van 1995, twaalfmaal J1
den wereldnieuws in woord en beet
Prijs: 27,50 gulden (Het Spectrum).
DEN HAAG FRED VAN GARDEREN
