RIBES NIGRUM,
een gezonde struik
Tuiniere
suiker gebruiken we
uiteraard wèl als we er
een heerlijke diep donke
re jam van maken, zowel
lekker op brood als in allerlei
gerechten. Dus is de zwarte bes
ook geschikt voor allen die niet
zoveel vertrouwen hebben in de
oude, vaak beproefde middelen.
dat er een piepklein aardappel
tje verscholen zat tussen de pot
grond. Dat heeft kans gezien
om groot te worden dankzij de
goede zorgen van de balkonbe-
zitter.
Chr. de Graaf uit Leiderdorp
vraagt of de bescherming van
noppenfolie, die om potten bui
ten aangeraden wordt, ook
voorzien dient te worden van
een afvoergat. Op den duur im
mers verzamelt zich het nodige
vocht binnen dat folie-pakket.
De praktijk wijst uit dat het niet
nodig is, mits men tijdens dooi-
perioden de folie even wat los
ser maakt. Dan verdampt een
eventueel teveel aan vocht snel.
Maar zodra er strenge vorst
dreigt, weer snel inpakken. Tij
dens vorst is er geen kans op te
veel afzetting van vocht.
Mevrouw Vuijst uit Haarlem
stuurt me zowaar een foto van
een zelfgekweekte dadelpalm.
Een en ander naar aanleiding
van een stukje over het zelf la
ten kiemen van dadelpitten.
Leuk om zo ook eens het resul
taat te zien, waarvoor mijn har
telijke dank.
tuinboeken
Sierheesters
De ruggegraat van de tuin
worden sierheesters wel
genoemd. In 'de Mooiste
sierheesters' zijn honderd
zestig struiken' afgebeeld.
Het boek begint met een
aantal algemene hoofd
stukken over het planten,
de verzorging, de bodem
en veel voorkomende ziek
tes. Belangrijk bij het kie
zen voor een bepaalde
heester is de functie die de
struik wordt toebedacht. In
een apart tekstkader wordt
bij elke soort de toepas
baarheid beschreven. Kun
je hem snoeien, is de struik
geschikt als heg of heeft de
soort een meer decoratieve
waarde en moet de heester
een centrale plaats krijgen
als blikvanger in de tuin?
Er is ook een overzicht van
groenblijven struiken op
genomen.
De mooiste sierheesters, Uitgeverij
Tlrlon, ISBN 90 5121 517 7. Prijs:
24,50 gulden.
Bloeiende
Camellia's in
Berkenwoude
Er is een toenemende be
langstelling bij tuinliefheb-
bers voor de ouderwetse
Camellia-bloemen. Was
het vroeger zo dat de plan
ten niet winterhard waren,
de laatste tijd zijn er Ca
mellia's uit Nieuw-Zeeland
verkrijgbaar die tegen onze
winters opgewassen zijn.
Ze kunnen zelfs tegen een
noordmuur geplant vrolijk
gaan bloeien. En dat hartje
winter, in februari. Je zou
de bloemen 'winterrozen'
kunnen noemen. Er zijn
ook Camellia's die in de
herfst al bloeien. Er zijn
aardig wat soorten, geuren
en kleuren verkrijgbaar. De
planten zijn niet goed
koop, maar wel bijzonder.
Hoveling Plant, Oosteinde
27a te Berkenwoude
(Krimpenerwaard ZH)
toont tientallen bloeiende
Camellia's van 15t/m 17
februari, van 10-16 uur.
Info: 01 82 - 36 25 55.
Sierhektverk
Spjjlenhekwerk
SctiulftiekJketi
Plantsoenhekken
Gaasafrastering
Sportveldafra»!
Tennisbaanaft-as!
Schoorsteenka|
Oudhollandscverll
ZATERDAG 27 JANUAR11996
(Vraag en antwoord
Beter laat dan nooit denkt me-
irouw Hombeek uit Leiden als
te nu het antwoord leest op
tiaar schrijven. Ze heeft last van
tevenblad, naar mijn mening
pet meest bewerkelijke 'on
kruid' dat er is. De lange wortel
kokken moeten verwijderd
Ivorden. Ze kunnen dienst doen
tls basis voor een thee, die door
pe eeuwen heen zijn nut heeft
bewezen als hij gedronken werd
ooor jichtlijders. Schrale troost.
En nu de Hibiscus syriacus, of
tewel de tuinhibiscus die dit
jaar geweigerd heeft om de
ploemen te openen. Wat kan
jlaarvan de oorzaak zijn? Deze
kruik houdt van veel zon, een
beschutte plaats, met veel hu
mus op de voet en niet te veel
'stikstof als mest. Hoe staat het
met de zuurgraad? Is de tuin
pan de 'zure' kant met een Ph
tonder 6, of juist andersom. Hi-
ipiscus houdt van neutraal. Te
puur wordt opgeheven door
ijniddel van een kalkgift, te ba
sisch, Ph boven 6 a 7, met veel
ïrf. Misschien helpt dat.
levrouw Oosterhof- Kooij uit
laarlem klaagt haar leed over
Ie vele slakken tussen de Hos-
's. Inmiddels is het leed
l oorlopig geleden. Maar er
lijn vast wel ergens tussen de
tolanten mooie slakkeneitjes die
gullen overwinteren. Dus in het
loorjaar is het weer uitkijken
Eind april worden die,
klein als die jonge slak
jes zijn, weer actief. Het kunnen
er heel wat zijn, want twee slak
ken (ze zijn hermafrodiet en pa
ren wèl, maar er zijn geen vrou
welijke of mannelijke exempla
ren) kunnen duizend nakome
lingen voortbrengen. Als de ei
tjes tussen de planten zijn helpt
een ruwe bedekking van de
grond niet, want ze zijn dan
'binnen'. Een probaat, maar
minder smakelijk-bestrijdings-
middel is: zoek slakken zodra ze
er zijn, kook een handvol van
die stakkerds inruim water,
zeef en verdun een op tien en
sproei hiermee de bedreigde
planten. Herhaal om de tien da
gen. Ik heb het al eens eerder
gescheven dat deze insektenbe-
strijding helpt, al weet men niet
of het komt door de afschrik
wekkende geur voor de slak of
omdat er eventuele ziekten voor
het dier verspreid worden. Ove
rigens: schaaltjes bier op 'gelij
ke' hoogte met de grond zijn en
blijven goede vallen.
Nogmaals een plattegrond van
het balkon van Jo en Piet
Mathot uit Hillegom en nog
maals het antwoord dat het niet
mogelijk is om op afstand een
compleet beplantingsadvies te
geven, temeer daar de stand ten
opzichte van zon en wind bij
mij onbekend is. Het advies
blijft: kijk goed hoe de zon komt
te staan (soms werpen belen
dende bómen of muren scha
duw) en schaf een goed en ge
degen boek aan over planten.
Let er op dat er planten zijn die
van schaduw of halfschaduw
houden (varens, tranend hartje,
hosta) planten die schaduw op
de voet moeten hebben (clema
tis, rhododendron, kamperfoe
lie) en planten die veel zon wil
len hebben (behaard grijsbladi-
ge planten, rozen, veel eenjari
gen, enz). En probeer te leren
van eventuele teleurstellingen
die ongetwijfeld het gevolg zul
len zijn af en toe. Aldoende leert
men met planten om te gaan.
Beter laat dan nooit moet me
vrouw Oost uit Leiden maar
denken, als ze nu pas het ant
woord op haar schrijven leest.
Eerst de kentiapalm, in het La
tijn Howeia, daarvan zijn er ver
schillende soorten. Ze hebben
met elkaar gemeen dat ze alle
maal nogal groot worden. Even
tueel samenbinden kan geen
kwaad zolang het alleen om de
stengels gaat. Het blad moet al
tijd voldoende licht en lucht
kunnen krijgen. Dus heel licht
samenbinden en mocht de
plant dan nog veel te groot zijn,
dan zullen bloemist of tuincen
trum wellicht uitkomst bieden.
Vaak willen die wel een mooie
grote plant terugnemen of rui
len tegen kleiner gewas.
Tweede probleem: waarmee
moeten bloembakken op vier
hoog, in de wind, beplant wor
den. De huidige (nou ja, vorige)
beplanting heeft steeds luizen.
Knoflookteentjes in de grond
houdt luizen redelijk op af
stand. Ze komen immers al vlie
gend op de geur van planten af.
Maar er zijn ook wel eenjarige
bloemen die zelden of nooit last
hebben van luizen: afrikaan,
witte alyssum, lobelia bijvoor
beeld. Én waarom niet eens ge
probeerd met geraniums, liefst
enkelbloemig omdat dubbele
bloemen vaak smetten als er
veel regen is. Een geijkte combi
natie is rode geraniums met
alyssum en lobelia.
Tot slot de aardappeloogst die
heel onverwacht uit een bak te
voorschijn kwam. Aangezien ik
niet geloof in wonderen denk ik
Gezonde struiken bestaan natuurlijk niet. De kop bo
ven dit verhaal is maar een grapje. Maar de Ribes ni
grum, de gewone zwarte bes, levert wel veel ingrediënten
die gezondheidsbevorderend zijn. In vroeger jaren waren
zwarte bessen gewoon te koop bij de groenteboer. Van
daag de dag zijn ze vrij zeldzaam, vooral te verkrijgen in
speciaalzaken en meestal vrij duur.
Daarom verdient het aanbeve
ling om een zwarte bes in de
tuin te zetten als daar nog een
beetje ruimte voor is. Het is een
bescheiden struik die vrijwel el
ke grondsoort voor lief neemt
maar wel graag wat zon krijgt.
Plant hem nu, als er géén vorst
in de grond is of maak zelf een
winterstek (zie tuinrubriek van
16 december) en begin met het
opkweken van een eigen struik
je. Zorg wel dat de wortels het
eerste jaar voldoende vocht krij
gen zodat ze 'aanslaan'.
En wat kunnen we zoal doen
met de zwarte bes. Daar zijn ten
eerste de mooie groene blaadjes
die een vrij sterke geur hebben.
Ze doen min of meer aan de
geur van een ouderwetse apo
theek denken. Die blaadjes kun
nen geplukt worden en vers ge
bruikt of op de gebruikelijke
wijze gedroogd. Maar denk er
aan, pluk de stakkerd niet hele
maal kaal. Zet op de normale
wijze thee van de blaadjes: 1
eetlepel vers of 1 1/2 theelepel
gedroogd blad overgieten met
een kwart liter kokend water, 5
minuten trekken, zeven en
drinken. Is heel geurig. Goed bij
keelontsteking en volgens Mel-
lie Uijldert ook tegen reuma. In
elk geval onschadelijk.
Het sap van de zwarte bessen
blijkt een onovertroffen bron
van vitamine
C te zijn en
versterkt bo
vendien de
neusslijmvliezen.
Omdat het rijk is
aan looizuur, óók
goed voor de darmen, vooral bij
diarree. Maar dan mag er na
tuurlijk geen suiker in zitten. De
i greet buchner
geeft antwoord op
al uw tuinvragen
Brieven naar:
POSTBUS 507
2003 PA HAARLEM
1
W
0
W
R
A
T
E
L
2
L
A
I
S
T
R
I
G
3
G
E
D
N
E
I
E
G
4
E
A
N
G
E
S
L
S
5
T
S
T
A
V
P
E
L
6
L
R
0
0
T
U
U
S
7
S
L
w
A
P
E
M
R
8
R
0
E
K
0
E
S
T
9
T
R
E
I
M
E
I
L
10
L
S
0
0
I
D
s
S
11
S
P
D
I
N
E
E
T
12
T
w
E
L
IJ
L
E
R
13
R
I
N
S
I
C
G
0
14
0
L
E'
E
E
U
W
D
)pgave
ÏITAAT
Streep op elke regel de letters weg, die
amen het woord vormen dat overeen
komt met de omschrijving. De reste
rende letters vormen van boven naar
beneden en van links naar rechts een
ritaat.
Horizontaal:
peen; 2. sluw; 3. legeronderdeel; 4.
ireemde taal; 5. tas; 6. Egyptische wa-
jerlelie; 7. binnendijk; 8. verzoek-
:hrift; 9. molentrechter; 10. gids te
water; 11. muziekinstrument; 12. deel
ke. breuk; 13. gevaarlijke kans; 14.
roofdier.
oplossing
KRUISWOORDRAADSEL
TOM POES
Tom Poes en het Lemland
,,Ik begrijp niet, wat u bedoelt", riep
heer Bommel uit. ,,Ik heb in stilte
goed willen doen aan arme zwervers.
Maar dat is meer dan een heer-alleen
aan kan. Ik heb uw hulp nodig, want
ze zijn me uit de hand gelopen."
,,Dat had je eerder moeten beden
ken", bromde de commissaris. „Je
bent genoeg gewaarschuwd tegen
die lemmings. Maar je hebt met dat
dakloze gespuis geheuld. Je bent er
eentje van de derde weg."
Een ogenblik stond heer Ollie ver
baasd te kijken, maar toen kregen
zijn zorgen de overhand.
„Ik heb niet geheuld!" riep hij haast
schreiend. „Ik ben een heer van
stand - maar door mijn goedheid ben
ik zelf dakloos geworden..."
Bulle Bas keerde zich verrast om.
„Wat zegje daar?!" gromde hij. „Ben
je dakloos, Bommel?"
„J-ja", zei heer Ollie. „Ondank is 's
werelds loon. Men heeft mijn gast
vrijheid misbruikt, men heeft mijn
voedsel opgegeten en mijn meubilair
verwoest, men heeft mij uit mijn ei
gen huis gedrongen zonder een
woord van dank..."
De politiechef luisterde niet langer.
Hij wendde zich af en riep een agent
naderbij.
„Arresteer deze dakloze zwerver!"
beval hij. „En sluit hem goed op,
Flabbers. Hij is gevaarlijk!"
„Daar heb je het nu al", dacht Tom
Poes, die voor het poortje stond te
kijken. „Dit was te verwachten."
HET W E
R
DOOR HANS VAN ES
De barre winterse omstandigheden, zoals die vrijdag boven ons land
heersten, wekten herinneringen op aan de legendarische koudegolf
van eind december 1978, toen wind, sneeuw en extreem lage tempe
raturen de inleiding vormden tot een gedenkwaardige winter. Gister
middag schommelde het kwik in onze regio tussen -8 en -10 graden
en daarmee was het exact even koud als de 31ste december 1978.
^Middagtemperaturen, zoals die vrijdag werden gemeten, behoren tot
"de zeldzaamheden. Zelfs in de zeer strenge winter van 1963 werd
maar op een of twee dagen een maximum van lager dan -8 graden op
getekend. De 14de januari 1987 blijft nog altijd de onbetwiste koplo
per van de afgelopen decennia. Op die stormachtige dag mat ik te
Haarlem een minimum van -14.5en een middagtemperatuur van
maximaal -10.5 graden.
Voor een nog koudere dag moeten we terug naar 1 februari 1956,
toen het kwik in De Bilt bij Siberische transportkou niet hoger kwam
dan -11.2 graden na een minimum van -15.4. Het grimmige weer van
gisteren werd in de hand gewerkt door aanhoudende aanvoer van zeer
koude lucht uit Rusland, terwijl op enige hoogte iets minder koude
lucht uit Frankrijk vorderingen maakte in noordelijke richting. Hier
door onstond een omvangrijk sneeuwgebied, dat het hele land bedek
te.
De neerslag was meest licht, maar wel langdurig, zodat zich in de
loop van de dag op veel plaatsen een sneeuwdek vormde. De sneeuw
laag was nogal grillig, omdat de niet aflatende, ijzig koude oosten-
wind de droge, zeer luchtige sneeuw verstoof tot duintjes van soms
tientallen cnetimeters hoogte, terwijl andere
plekken schoongeveegd werden en sneeuwvrij bleven.
Ook grote delen van Duitsland, Engeland en België hebben nu een
witte laag en die kan de winterse kou alleen maar stimuleren. De uit
straling boven een vers sneeuwdek is immers sterker dan boven een
kale bodem. Bovendien krijgt het krachtige hogedrukgebied boven
Skandinavië versterking van een nieuw IJslands hoog. Het zit dus wel
snor met het vervolg van deze vorstperiode en de Elfstedenkoorts zal
de komende week ongetwijfeld hoog oplopen.
Het weerbeeld blijft onaangenaam, want er staat tot het midden van
volgende week een matige tot krachtige oostenwind, kracht 4 tot 6.
De neerslagkans wordt geleidelijk kleiner. Bij opklaringen zal het de
komende nachten matig, plaatselijk streng vriezen. In de middag
blijft het kwik 2 tot 5 graden onder nul.
E U
KNMI
Weersvooruitzicht
Geldig tot en met
zaterdag.
Noorwegen:
Flinke opklaringen, maar
van tijd tot tijd ook wol
kenvelden. Vooral langs de
westkust kans op een win
terse bui en temperatuur
rond het vriespunt. Verder
overdag lichte ol matige
Zweden:
Opklaringen afgewisseld
door wolkenvelden. Zater
dag vooral langs de kust in
het zuidoosten nog kans
op een sneeuwbui. Iets
minder koud; overdag
overwegend matige vorst.
Denemarken:
Wolkenvelden en overwe
gend droog Overdag
meest lichte vorst.
Engeland, Schotland,
Wales en Ierland:
Wolkenvelden en vooral
langs de Noordzeekust en-
kele sneeuwbuien. Maxima net iets bo
ven het vriespunt; zondag in Ierland en
het westen van Schotland middagtem
peratuur rond 4 graden.
België en Luxemburg:
In het algemeen veel bewolking en over
wegend droog. Maxima rond -2 graden.
Noord- en Midden-Frankrijk:
Zaterdag wolkenvelden en plaatselijk
wat sneeuw, ijzel of regen. Zondag in de
zuidwestelijke departementen enige tijd
regen, mogelijk voorafgegaan door
sneeuw of ijzel. Elders droog. Zondag
maxima van +1 graad in het noordoos
ten tot 5 in de Vendee.
Portugal:
Sterk wisselvallig en overwegend be
wolkt weer. Van tijd tot tijd buien, mis
schien onweer, Middagtemperatuur aan
de kust rond 14 graden.
Madeira:
Af en toe zon en van tijd tot tijd buien,
soms met onweer. Middagtemperatuur
rond 18 graden.
Spanje:
Half tot zwaar bewolkt en enkele buien,
mogelijk ook onweer. Maxima van 11
graden langs de Golf van Biskaje tot 16
langs de Costa Blanca en de Costa del
Sol; in het binnenland wat kouder.
Canarische Eilanden:
Zaterdag wolkenvelden en enkele buien.
Ook onweer is mogelijk. Zondag meer
zon en overwegend droog. Maxima rond
21 graden.
Marokko:
Westkust: Aanhoudend wisselvallig weer
met in het algemeen veel bewolking en
geregeld buien, soms met onweer; hier
en daar veel neerslag. Middagtempera
tuur van 15 graden in Tanger tot 20 gra
den in Agadir.
Tunesië:
Flinke perioden met zon. Zaterdag in het
noorden eerst nog een kleine kans op
een regen- of onweersbui. Zaterdag
maxima rond 17, zondag ongeveer 20
graden.
Zuid-Frankrijk:
Wolkenvelden, ook af en toe zon en
vooral zondag van tijd tot tijd regen. In
de Pyreneeen en Franse Alpen boven ca
1500 ook sneeuw. Maxima rond 9 gra
den, aan de Middellandse Zee-kust en
aan de voet van de Pyreneeen enkele
graden hoger.
Mallorca en Ibiza:
Zaterdag perioden met zon en vrijwel
overal droog. Zondag meer bewolking en
een toenemende kans op een bui. Ook
onweer is dan mogelijk. Middagtempe
ratuur rond 15 graden.
Italië:
Wolkenvelden, ook af en toe zon en op
beide dagen kans op een bui. Middag
temperatuur van 5 graden in het noor
den tot 16 op Sicilië.
Corsica en Sardinië:
Zaterdag perioden met zon en overwe
gend droog. Zondag meer bewolking en
een toenemende kans op een regen- of
onweersbui. Middagtemperatuur onge
veer 15 graden.
Malta:
Geleidelijk meef zon. Zaterdag eerst nog
kans op een regen- of onweersbui. Mid
dagtemperatuur rond 16 graden.
Griekenland en Kreta:
Zaterdag veel bewolking en een enkele
bui, mogelijk met onweer. Zondag enke
Ie opklaringen en overwegend droog.
Zondag maxima van 10 graden bij Thes
saloniki tot 16 in het zuidwesten.
Turkije en Cyprus:
Overwegend bewolkt en enkele buien.
Op Cyprus eerst nog zon en vooral zon
dag buien. Maxima van 9 graden op de
Dardanellen tot rond 18 graden op Cy
Duitsland:
Aanhoudend koud weer met een schrale
oostenwind. In het algemeen veel be
wolking en overwegend droog. Overdag
lichte of matige vorst. In het zuiden
temperatuur rond of net iets boven het
vriespunt.
Zwitserland:
Wolkenvelden en vooral zondag later op
de dag sneeuw, beneden 1300 meter
overgaand in regen. In Wallis en Grau
bunden overwegend droog. Middagtem
peratuur in de dalen meest tussen 0 en
+5 graden.
Oostenrijk:
Overwegend veel bewolking en vooral in
Stiermarken en Kannthië af en toe
sneeuw, beneden 1000 meter regen,
mogelijk ook ijzel. In het noordoosten
maxima enkele graden onder nul, in dc
dalen in Tirol iets boven het vriespunt.
Wolkenvelden maar ook hier en daar
zon. Kans op wat lichte sneeuw. Over
dag matige of strenge vorst.
Tsjechië en Slowakije:
In het algemeen veel bewolking en kans
op wat sneeuw, mogelijk ook ijzel. Iets
minder koud; overdag meest matige
Hongarije:
Bewolkt en af en toe sneeuw, mogelijk
ook ijzel. Overdag overwegend lichte
ZONDAG 28 JANUARI 1996
Zon- en maanstanden
Zon op 08.27 Zon onder 17.1/
Maan op 11.59 Maan onder02.16
Waterstand
IJmuiden Katwijk
Hoog 09 25 22.16 08.58 21.49
Laag 05.15» 17.46 04.56 «17.27
MAANDAG 29 JANUARI 1996
Zon- en maanstanden
Zon op 08.25 Zon onder 1/.1H
Maan op 12.34 Maan onder03.18
Waterstand
IJmuiden Katwijk
Hoog 10.35 23.30 10.08 23.03
Laag 06,15 18.35 05.56 18:16
Weerrapporten 26 januari 19 ui
station
wee.
wind
tomp neersl
Amsterdam
sneeuw
0no9
•9
•10 0.2
De Bilt
9
10 0.2
Declen
06
•10
•10 0.0
Eeide
•6
10 05
Eindhoven
-8
8 0.1
Den Helder
old
-7
•9 00
Rotterdam
ono5
•9
•9 0.2
Twente
o5
-10
•11 02
Vlissmgen
ono8
7
•8 02
Maastricht
no 5
-7
-7 30
no 7
2
0 50
020 10
16
12 0.1
w/w3
13
00
06
■9
14 00
Boedapest
I|«l
onol
•3
half bew.
220 2
13
5 ,L0
no 3
-7
•7 00
Cyprus
ono 10
15
11 '0.0
Dublin
06
2
0 2.0
Franklurt
o2
•2
7 0.5
Genève
ol
0.0
Helsinki
n2
-12
•19 0.0
Innsbruck
half bew.
o2
3
■6 0.0
Istanbul
half bew.
11
5 0.0
Klagonlurt
hall bew.
nwl
12 0.0
Kopenhagen
motsneeuw
ono 8
•3
•5 0.1
Las Palmas
22
14 0.2
ver 6
16
9 10.0
regen
o2
00
-1
•3 .0.3
luiemburg
sneeuw
ono 3
•6
■7 -i<)
Madrid
n3
7
1 '8.3
Malaga
W2W3
13
5 110
Mallorca
w3
16
0L
Malta
half bew
18
i5 ;02
Moskou
Ol
•10
19 07
Munchen
ol
•5
8 0.1
Nice
w3
14
8 0.
Oslo
nl
7
10 -0.1
•3
4 a."
o2
9
11 $2
wow 2
17
8 :so
Split
metontv
Stockholm
nnwl
•9 'Ó.0
Warschau
-11
17 2?
Wenen
20 5
1 «6
rrw2
0.0
hall bew
220 2
36
22 00
Buenos Aires
29
18 00
Casablanca
16
11 00
Johannesbur
w.s.O
26
21 20
Los Angeles
n 2
15
7 00
New Orleans
2 7
23
11 00
New York
half bew
27
4 J (j
TelAviv
half bew.
20 2
22
5 00
Tokyo
6
2 00
Toronto
020 5
2
6 ;öo
Turns
w3
17
11 io
Vancouver
o2
•1
-il?
