'Beursfraude is nooit
meer uit te bannen'
Feiten &Meningen
D66 lijkt
op irritante
Calimero
'Dromen:
Oertaal die wf
zijn verleerd
Tijdbom onder autokostenfictie
maandag 15 januar11996
nieuwsanalyse;
Het is de klassieke reactie van een partij die
in de hoek zit waar de klappen vallen: Roe
pen dat er sprake is van een actie tot be
schadiging en ervan uitgaan dat de buiten
wereld een complot heeft gesmeed om de
partij te gronde te richten. Dit staat ook wel
bekend aJs het Calimero-complex, naar het
tekenfilmfiguurtje dat steeds maar roept dat
het niet eerlijk is dat de anderen groot zijn
en hij klein. Wekt zo'n uitroep aanvankelijk
nOg medelijden op, al snel slaat zij om in ir
ritatie.
D66 heeft zich afgelopen week zelfs tot
twee keer toe verlaagd terug te grijpen naar
de complot-theorie. Minister van justitie
Sorgdrager vergat even dat ze hopeloos had
gestunteld bij het wegsturen van procureur-
generaal Van Randwijck. De opschudding
die vorige week weer was onstaan over dat
ontslag (Van Randwijck zou niet zijn ontsla
gen wegens disfunctioneren, maar wegens
een reorganisatie) had niets te maken met
oprechte kritiek, maar paste volgens de mi
nister in een 'Actie Beschadiging D66'.
Want tegelijkertijd lag vice-premier en D66-
leider Van Mierlo onder vuur vanwege zijn
voorgenomen bezoek aan het Orient House
van de PLO in Oost-Jeruzalem. Dat kan
geen toeval zijn, zo bedacht Sorgdrager.
Nog voordat de minister van justitie haar
spijt had kunnen betuigen over deze wat
kinderachtige oprisping bleek Van Mierlo
zelf in een interview dezelfde gedachte ge
uit te hebben. Met name de WD is bezig
met 'imago-beschadiging', aldus Van Mier
lo, die zich vooral gestoord had aan de op
merking van WD'er Weisglas dat Van Mier
lo met zijn bezoek aan het PLO-hoofdkwar-
tier „als een olifant door de porseleinkast"
gaat. „Als je moeilijkheden hebt met de lijn
is het nog niet nodig te zeggen dat de ander
een olifant is", treurde Van Mierlo. WD-lei-
der Bolkestein ontkende meteen in alle
toonaarden dat er sprake is van een geregis
seerde actie beschadiging D66.
De tenen zijn wel erg lang geworden bij
de Democraten, zo blijkt uit dit staaltje zelf
medelijden. Je zou haast denken dat Van
Mierlo die vergelijking met een olifant let
terlijk neemt en Weisglas' opmerking in
verband brengt met zijn overgwicht. Maar
vermoedelijk liggen de zaken nog treuriger.
Van Mierlo neemt het de WD sowieso kwa
lijk dat deze kritiek uit. „Ik vind dat de WD
buitengewoon onachtzaam omspringt met
een minister van de eigen coalitie", zei hij
in NRCHandelsblad.
Voor iemand die zich altijd heeft laten
kennen als een voorstander van politiek du
alisme is dat een ver strekkende opvatting.
Als hij zich ergert aan de inderdaad opval
lend vaak afwijkende houding van de WD,
dan dient hij argumenten te gebruiken om
de liberalen voor zich te winnen. Roepen
dat ze altijd tegen zijn, wekt slechts de
lachlust op en is een democraat onwaardig.
Dat geldt nog meer voor mevrouw Sorg
drager, die geen enkel recht heeft te verwij
zen naar een geregisseerde actie tegen haar
partij. Bij het vorige debat over Van Rand
wijck kwam ze nog goed weg, hoewel ook
toen al betwijfeld werd of ze de Tweede Ka
mer wel voldoende had geïnformeerd.
Het is geen geheim dat PvdA-fractieleider
Wallage haar zo hard aanpakte omdat ze de
Kamer niet uit eigen beweging vertelde wat
hij toen al wist: dat Van Randwijck zijn ze
ven resterende jaarsalarissen in één keer
kreeg uitbetaald en dat was verzuimd een
regeling op te nemen waardoor bijverdien
sten zouden worden gekort op de gouden
handdruk. Pas na lang trekken kreeg de Ka
mer dat te horen.
Iemand die dat soort essentiële informa
tie liever voor zich houdt, moet later niet
raar opkijken als ook binnen de coalitie
twijfels bestaan over haar uitleg. Het is bij
Sorgdrager inmiddels een kwestie gewor
den van geloofwaardigheid en niet van een
anti-D66-houding.
De 'het-is-niet-eerlijk'-theorie van D66
werd het afgelopen weekeinde onmiddellijk
tegen gesproken. Premier Kok zag geen en
kele aanleiding voor een complot-theorie,
evenmin als Senaatsvoorzitter en PvdA'er
Tjeenk Willink. „Een beetje onzin", vond de
laatste het. WD-leider Bolkestein liet laco
niek weten dat Van Mierlo de kritiek niet zo
zwaar moet nemen en dat er absoluut geen
sprake is van een actie tegen D66. Waarmee
D66 door grote broer WD andermaal op
zijn plaats werd gezet en opnieuw deed
denken aan dat uiterst irritante piepkuiken
Calimero.
DEN HAAG KOOS VAN WEES
Dit Palestijnse jongetje gehuld in gevechtspak met mitrailleur en Islamitische vlag herdacht zaterdag met duizenden andere Palestijnen de omgekomen Hamas-bommenmaker
Ayash. Deze werd een week geleden vermoedelijk vermoord door de lsrae"lische geheime dienst. Aanhangers van de Palestijnse afscheidingsbeweging Harnas hielden zaterdag op
de Westbank een herdenking. foto manoocher deghati
Doorenbos: De slimme misbruiker van voorkennis is nooit te pakken
Een nieuwjaar, een vertrouwd geluid: Joep van den Nieuwenhuyzen
komt weer eens voor de rechter wegens beursfraude. Vandaag behandelt
de Amsterdamse rechtbank de RDM-zaak. Van den Nieuwenhuyzen ver
diende rond de overname van de Rotterdamse scheepswerf zo'n twee
miljoen gulden door in aandelen van zijn eigen Begemann-concern te
handelen.
Ingewijden volgen de beurs
fraudezaken rond Van den
Nieuwenhuyzen met een men
geling van meewarigheid en
verbazing. Wanneer komt er nu
eens een fijne, panklare zaak
voor de rechter? Zo van: Be
stuurder van bedrijf kent goed
nieuws, houdt het geheim en
koopt gauw aandelen. Als het
goede nieuws bekend wordt,
stijgen de aandelen en is dikke
winst binnen. Pats! Misbruik
van voorwetenschap.
Het grootste probleem bij de
bestrijding van beursfraude is
volgens Dr. Mr. Daan Dooren
bos, voorkennisexpert en advo
caat, de wet, die er speciaal voor
in het leven is geroepen. „Bij
het verschil tussen voorkennis
en koersmanipulatie vertoont
de wet een leemte. Je kunt koer
sen rare sprongen laten maken,
zonder dat het strafbaar is."
Doorenbos houdt enige slagen
om de arm, maar noemt de
RDM-zaak 'eerlijk gezegd niet
zo'n prachtig voorbeeld van
voorwetenschap'. De HCS-zaak,
die Van den Nieuwenhuyzen in
maart voor de zoveelste keer
voor de rechter brengt, had naar
zijn overtuiging zelfs nooit als
voorkenniszaak moeten worden
vervolgd.
's Lands hoogste rechter, de Ho
ge Raad, heeft vorig jaar de wet
inmiddels van een noodver
band voorzien in zijn arrest
over de HCS-affaire. Deze zaak
voert terug naar juli 1991, toen
Van den Nieuwenhuyzen met
een (deels geheim) reddings
plan op zak miljoenen HCS-
aandelen dumpte op de beurs.
Hij deed dit om later, tegen de
lagere beurskoers, nieuwe aan
delen van het noodlijdende be
drijf te kunnen kopen.
De Hoge Raad vernietigde de
veroordeling van de zakenman
om twee redenen: beursfraude
moet gericht zijn op direct
voordeel uit de aandelenhan
del-met-voorkennis en dat was
onvoldoende aangetoond. Bo
vendien moet het koersverloop
dat uit de handel volgt 'op ob
jectieve wijze' te voorspellen
zijn. Daarover hebben al flink
wat deskundigen zich het hoofd
gebroken.
Doorenbos: „Dat zijn twee heel
moeilijke punten. Wat de koers-
beweging betreft kun je vóst in
het procesdossier uitlatingen bij
elkaar gaan sprokkelen in de
richting van 'de koers gaat da
len of stijgen'. Dat zou naar
mijn gevoel een heel willekeuri
ge beslissing zijn."
Over het voordeel dat Van den
Nieuwenhuyzen uit de verkoop
van de HCS-aandelen zou heb
ben, is de Haagse advocaat nog
stelliger. „Op de lange termijn
zou er ooit een voordeel uit
kunnen rollen. Maar ik zie niet
hoe uit die transactie van Van
den Nieuwenhuyzen direct
voordeel kon ontstaan."
Aan het front neemt Doorenbos
bewegingen waar die wijzen op
een strengere aanpak van
beursfraude. „De Stichting Toe
zicht Effectenverkeer maakt
zich heel serieus op voor een
soort offensief om nu echt ste
vig de zaken aan te pakken. Ik
denk dat daar de nodige zaken
uit zullen voortkomen. En ook
echt 'klassieke' voorkennisge-
vallen afgestraft worden."
Met stijgende verbazing beziet
hij het ministerie van financiën,
dat tegenstrijdige geluiden laat
horen over wel of niet strengere
wetsbepalingen. „Als het straf
waardig genoeg is om in de
strafwet op te nemen, moet je
er wel wat aan doen."
Zelf is Doorenbos er voorstan
der van dat koersmanipulatie
bij wet strafbaar wordt gesteld.
„Het is een vorm van oneerlijke
handel. En als een beurslid het
nu doet is er het (tucht)recht
van de beurs. Terwijl als een
particuliere belegger met een
grote portemonnee het doet
niemand hem wat kan maken.
Ik denk dat er binnen nu en tien
jaar een bepaling komt die
koersorkestratie strafbaar stelt."
Uitbannen van beursfraude is
volgens hem uitgesloten. „De
slimme en kapitaalkrachtige
misbruiker is nooit te pakken.
Iemand die het echt geraffi
neerd aanpakt en van tevoren al
vijf tussenstations inbouwt en
daar het geld doorsluist, daar
kom je dus niet achter. Je komt
alleen bij het directe adres te
recht."
„Dat kan een stroman zijn",
vervolgt Doorenbos. „Vreemd
genoeg zijn er altijd mensen die
als stroman willen fungeren en
bereid zijn de klappen op te
vangen. En in de Verenigde Sta
ten stuiten de autoriteiten nogal
eens op misbruikers die actief
zijn via belastingparadijzen met
hun beruchte bankgeheim."
DEN HAAG RAYMOND PEIL
Niks geen bedrog. Dromen zijn levi
echt, je moet ze alleen kunnen duii
En dan kom je dingen van je zelf ai
weet die je liever niet voor het voei
brengt. „Dromen zijn een spiegel,
geven de meest oorspronkelijke be
den over jezelf', zegt Jankees van I
aan de vooravond van de opriehtir. 8'
van de Nederlandse Vereniging voi
Studie van Dromen (VSD).
Geen land in de wereld dat in verb
ding zoveel psychologen kent als N
derland. Geen land ook dat op tele
een cursus uitzendt over dromen
ac). En nu dan is er in Nederland,
navolging van de Amerikanen, een
eniging opgericht die meer 'droom
werk' wil: Onderzoek, congressen,
zingen, regionale droomgroepen,
sussen, dromen op de elektronisch
snelweg. De initiatiefnemers zijn vi
psychologen die elkaar vorig jaar h
ben ontmoet op een internationaal
droomcongres in Leiden.
Jankees van Dijk is van beroep 'dn
werker'. Op zijn nachtkastje ligt alt
een schrift en potlood, 's Morgens
ook 's nachts krabbelt hij zijn dron
op papier. De mens droomt zo'n vi
tot vijf keer per nacht, alleen verget
we de beelden meestal. Wie bij het
waken onmiddellijk'de hersens pij;
kan zich trainen in het herinneren
dromen. Van Dijk: „Soms heb ik 'i
tends wel drie dromen opgeschrev
Deze ochtend telde hij er twee. En
was daar een beeld bij van wegen
bestraat worden. Van Dijk heeft zo
ideeën over de betekenis van deze
rugkerende droom, maar toetst ze
altijd nog aan iemand anders. „Eér
droom kan wel vijf betekenissen h
ben. Droom je steeds over een hon
omdat je waakzaam moet zijn of zi
hond aan een lijn en voel je je geke
tend? Om erachter te komen wat d
juiste betekenis is, is het raadzaam
droom aan een ander te vertellen,
ander kan wijzen op punten die jij
het hoofd ziet. De interpretatie die
onmiddellijk raakt, een zogenoemi
'aha-erlebnis' geeft, is doorgaans d
juiste."
Sinds Van Dijk tien jaar geleden be
met het bestuderen van dromen is
relatie met zijn vrouw stukken verb
terd. „Ik heb m'n zwakke plekker le
kennen en ben daardoor veel besclj
dener geworden. Meer open ook. V j;
der ga ik.beter met spanningen omj
vroeger." Volgens Van Dijk staan nf
sen die in contact komen met hunr
nerlijke roerselen, steviger in hun e
schoenen. Ze weten waarom ze stei
weer dromen dat ze de trein misset,]
tanden verliezen of in hun blootje
staan. „Met meer zelfkennis zie je 01
wereld kalmer." c
Van Dijk volgde een particuliere opk
ding tot 'droomwerker' bij de 'Elfen;
bank' en geeft nu cursussen in buu
huizen en zijn eigen tuinhuis 'Kam
„Het interpreteren van dromen kui
leren. Net als een vreemde taal. De
droom is een oertaal die we zijn vei
leerd." Van Dijk verwijst naar de E
waarin wel tachtig dromen en visot
voorkomen. Mohammed kreeg ooi
beelden via dromen. En de Talmoe
zegt dat een niet geduide droom is
een niet geopende brief. Tot in de 5
deleeuwen werden dromen serieus
nomen. Daarna brachten mensen
verband met magie en helderziend
en rustte er een taboe op. Pas deze
eeuw kreeg het moderne droomoro
zoek weer nieuwe impulsen door h
werk van Sigmund Freud en Carl Ji
Voor de komende decennia voorsp
de nieuwe droomvereniging een he
leving van droomwerk. „Eigenlijk is
nu al sprake van een revival. Thera|
ten maken gebruik van dromen, m
het is ook steeds vaker onderwerp i
praatprogramma's." Van Dijk verkl
de belangstelling voor dromen uit
individualisering. „Eigen identiteit
persoonlijke groei zijn belangrijk in
ze luxe samenleving. Nou, als je je 1
zig houdt met bewustzijnsgroei koi
vanzelf terecht bij dromen. Over ee
aantal jaren is droomwerk net zo n
maal als yoga. Dat vonden we derti
jaar geleden ook vreemd en mystie
nu is het gewoon een vorm van li
chaamsoefening.
EDAM MONIQUE DE KNEGT
TOM JANSSEN
BELASTING BELICHT
KfT ORl£NT Hoost 6 VUi Kant Op ,MMR
PfnK Mn évfn MHTf
Het Hof in Den Bosch heeft zeer recent
beslist dat het verhoogde autokosten-
forfait (24 procent in plaats van twintig
procent van de catalogus waarde van de
auto van de zaak) in strijd is met een
mensenrechtenverdrag. Door deze uit
spraak mag de Belastingdienst alleen
nog maar de normale autokostenfictie
(20 procent) bijtellen. Ik raad iedere be
lastingbetaler die het verhoogde auto
kostenforfait bij zijn inkomen moet op
tellen dan ook aan om bij zijn aangifte
inkomstenbelasting daartegen bezwaar
te maken. De aangifte moet binnen twee
maanden in de bus liggen. Iemand die
privé in een auto van de zaak rijdt, moet
twintig procent van de cataloguswaarde
van die auto bij zijn inkomen optellen.
Woont men echter op meer dan dertig
kilometer van zijn werk dan moet men
24 procent bij het inkomen rekenen. De
ze hogere bijtelling is er om de Neder
landse burger te stimuleren om dichter
bij zijn werk te gaan wonen, en zo het
milieu te sparen. Het Hof in Den Bosch
heeft nu beslist dat deze verhoogde bij
telling in strijd is met het internationale
gelijkheidsbeginsel, zoals vastgelegd in
het 'Internationale Verdrag inzake Bur
gerrechten en Politieke rechten' (IVBP).
De uitspraak van het Hof komt niet ge
heel onverwacht uit de lucht vallen. In
maart van het afgelopen jaar merkte de
Hoge Raad in een arrest op dat de ver
hoogde bijtelling wel eens in strijd kan
zijn met het gelijkheidsbeginsel. In de
fiscale vakliteratuur werd toen al gespro
ken van een 'op scherp staande tijd
bom'. Er werden zelfs kamervragen ge
steld naar aanleiding van de opmerlong
van de Hoge Raad.
Voor belastingadviseur prof. dr. M.W.C.
Feteris van Coopers Lybrand was dat
voldoende aanleiding om een proefpro-
cedure te voeren die dus onlangs werd
gevyonnen.
De ongelijkheid in de fiscale wetgeving
zit nogal ingewikkeld in elkaar. Het zit
hem in de extra vier procent die iemand
die op meer dan dertig kilometer van
zijn werk woont, moet bijtellen bij zijn
inkomen. Deze bijtelling is opgenomen
omdat deze mensen door hun grote
woon-werkverkeer het milieu meer ver
vuilen. Belastingbetalers met een auto
van de zaak die privé minder dan dui
zend kilometer per jaar in de auto van
de zaak rijden, krijgen deze extra vier
procent bijtelling echter niet. Zij moeten
alleen maar de werkelijke privé-kilome-
ters bij het inkomen tellen (en dus niet
het autokostenforfait).
Hierdoor ontstaat ongelijkheid: Iemand
met een auto van de zaak die dertig kilo
meter van de zaak woont en minder dan
duizend kilqmeter privé rijdt, krijgt geen
extra bijtelling van vier procent. Degene
die meer dan duizend kilometer privé
rijdt, moet deze vier procent extra bijtel
ling wel bij zijn inkomen optellen. Daar
was het Hof Den Bosch het dus niet mee
eens. Beide gevallen zijn even schadelijk
voor het milieu omdat ze beiden op een
afstand van meer dan dertig kilometer
van het werk wonen. Hier heeft het pri-
vé-gebruik geen invloed op. Door alleen
bij belastingbetalers die meer dan dui
zend kilometer privé rijden vier procent
bijtelling te vragen schendt de wetgever
het gelijkheidsbeginsel.
Op het ministerie van financiën wor
de uitspraak van het Hof in Den Bos
op dit moment bestudeerd. Financii
kan twee kanten op: het bijltje erbij
neergooien en de Wet op de inkoms
belasting wijzigen of in beroep gaan
gen de uitspraak bij de Hoge Raad.
De belastingbetaler mét een auto va
zaak die op meer dan dertig kilomet
van zijn werk woont, kan bij zijn aan
te in plaats van de 24 procent-bijtelli
de twintig procent-bijtelling claimen
Gaat de inspecteur in de definitieve i
slag toch over tot het opleggen van d
procent-bijtelling dan kan men binn
zes weken bezwaar maken onder vei
zing naar de ongelijke behandeling!
optreedt. Desnoods doet men er een
pie van deze rubriek bij. De inspecte
zal het bezwaarschrift in beginsel aft
zen, maar mocht de Hoge Raad het l
de toekomst) eens zijn met de uitspt
van het Hof in Den Bosch dan zal de
specteur ambtshalve vermindering v
lenen.