Pharming beëindigt
omstreden onderzoek
Baalbereen Katwiik maakt
plaats. Sensationele opruiming!
Nederland brengt eigen satelliet in de
Randstad
50 t/m 70%
■2»
Viaduct in A44 breder
DONDERDAG 11 JANUAR11996
975
Produktie Epo-hormoon is schadelijk voor dieren
Het Leidse biotechnologie-bedrijf Pharming, bekend van
de transgene stier Herman, staakt zijn omstreden onder
zoek naar de produktie van het hormoon Epo met be
hulp van transgene dieren. Dat heeft een woordvoerder
van het bedrijf, dat tot voor kort nog Gene Pharming
heette, gisteren bevestigd.
De Epo-produktie zou te scha
delijk zijn voor de dieren zelf.
Het onderzoek gebeurt bij de
Finse dochter van het bedrijf,
FinnGene. Critici van het bio-
technologisch onderzoek heb
ben eerder het Leidse bedrijf
bekritiseerd omdat het Epo-on-
derzoek onethisch zou zijn en
schadelijk voor het welzijn van
de dieren, waaronder de Finse
proefkoe Huomen.
Pharming kwam de afgelopen
jaren in het nieuws door haar
stier Herman. Door een bio-
technologische ingreep produ
ceren de vrouwelijke nakome
lingen van het dier het mense
lijk eiwit lactoferrine, hoopt het
bedrijf. Pharming denkt het
middel te gebruiken als genees
middel. De onderneming werkt
daarvoor onder andere samen
met Nutricia.
Dierenbeschermers en som
mige ethici hebben echter grote
moeite met het onderzoek. Ook
in de Tweede Kamer zorgde
Herman voor veel beroering,
omdat tot voor kort het ministe
rie van landbouw erbij betrok
ken was.
Vorig jaar kocht Pharming het
Finse bedrijf dat een soortgelijk
dier, de koe Huomen, had ont
wikkeld en daarmee het hor
moon Epo (erythropoietine)
wilde produceren. Epo werd
voorheen gebruikt door onder
andere Oostduitse sporters als
bloeddopingsmiddel. Bij hoge
doses is het gevaarlijk.
Pharming zag in Epo een
middel tegen bloedarmoede.
Critici, waaronder professor De
Boer, de 'maker' van Herman
die nadien in onmin is geraakt
met het Leidse biotech-bedrijf,
beweerde echter dat de Epo-
produktie zou leiden tot super-
opgepepte dieren. Volgens hem
zou de Epo-proeven schadelijk,
mogelijk zelfs dodelijk zijn voor
de beesten.
Pharming heeft die kritiek tot
voor kort steeds verworpen,
maar recentelijk besloot het be
drijf toch de Epo-produktie te
staken. ,,Het risico voor de pro-
duktiekoe is iets te groot", aldus
de woordvoerder. Het Epo, dat
bij de transgene koe in de melk
zit, zou in de bloedbaan van de
dieren kunnen komen en daar
mee het beest sterk oppeppen.
De Finse dochteronderneming
gaat zich nu richten op andere
stoffen en moet daartoe nieuwe
transgene dieren fokken.
Overigens heeft Pharming
naast Herman en zijn nage
slacht, waaronder vijf transgene
dochter-koeien, een nieuwe
foklijn opgezet. Daaruit zijn de
afgelopen maanden nog drie
transgene 'moeder'-dieren ge
boren, twee stiertjes en voor het
eerst ook een koekalf ('Ike'). De
dieren zouden in staat zijn veel
meer lactoferrine te produceren
dan mogelijk de Herman-doch
ters.
Bij WéPé damesmode
op Het Gangetje 4
kortingen in de winkel
Kom snel en profiteer hiervan!
sassenheim De werkzaamheden aan het viaduct over de Menneweg in Sassenheim zijn in volle gang. Het viaduct wordt verbreed, zodf-
bovenliggende snelweg A44 een vluchtstrook kan worden aangelegd. Rijkswaterstaat, als opdrachtgever van de werkzaamheden, verwi
het viaduct in april klaar is. In augustus moet de nieuwe vluchtstrook vervolgens nog worden geasfalteerd. foto»dickho\
Voor het eerst sinds 1983 brengt de Nederlandse
industrie weer een eigen satelliet in de ruimte. In
april 1998 zal een Space Shuttle het apparaat in
de ruimte brengen.
Het gaat om de Sloshsat (klots-satelliet), die
wordt gebouwd door het Nationaal Lucht- en
Ruimtevaartlaboratorium (NLR) en het in Leiden
gevestigde Fokker Space. De satelliet, zo groot als
een wasmachine, kost ongeveer tien miljoen gul
den. België en Israël hebben een klein aandeel in
de bouw. De Sloshsat moet gegevens opleveren
over de interactie in de ruimte tussen de vloei
stof, zoals brandstof en koelvloeistof, en de vaste
massa.
De Sloshsat is in feite een vloeistoftank voor
zien van meetinstrumenten. Hij gaat in de ruimte
gecontroleerde manoeuvres uitvoeren. De vloei
stof erin gaat dan klotsen. De instrumenten regi
streren welke invloed de beweging van de vloei
stof heeft op de stabiliteit van het apparaat. Het
klotsen kan de standregeling van een satelliet ver
storen. Dat heeft nog niet tot ongelukken geleid
maar kan volgens projectleider J. Prins van het
NLR wel problemen geven naarmate er meer
ruimtevaartuigen komen waarvan de brandstof
een groot deel van de totale massa uitmaakt.
Prins wijst erop dat de vloeistof invloed kan
hebben op het verschuiven en draaien van de sa
telliet. Ook bij het naderen van en koppelen aan
een ander ruimtelichaam heeft de werking van de
vloeistof invloed op de handelbaarheid van de sa
telliet. De analyse van de problemen in de toe
stand van gewichtloosheid in de ruimte kunnen
lessen opleveren voor soortgelijke situaties op
aarde. Prins denkt daarbij bijvoorbeeld aan de
werking van de vloeistoffen in de tanks van een
tankwagen of op een schip.
De Europese ruimtevaartorganisatie ESA is op
drachtgever van het project. Het gaat om de eer
ste volledig in Nederland gebouwde gebouwde
kunstmaan sinds de Iras die in 1983 de
werd geschoten. In de jaren zeventig
Nederland de ANS. De Amerikaanse ru
organisatie NASA draagt aan de bijna t\
durende missie tussen de 1 en 3 miljoei
door de lancering, het afschieten en hek
van de Sloshsat.
Het project heeft volgens Prins nog ef
doel. Steeds meer landen bouwen zelf I
„Het lijkt wel een rage", aldus Prins. Er
satellieten zijn aanzienlijk goedkoper e{
bereidingstijd is korter. Het Nederlandf
kost naar verhouding weinig en mo|
twee jaar klaar zijn.
katwijk, ambachtsweg11-13, tel. 071 - 40281si
Baaibergens Meubel promenade Katwijk.
8000m2 hart voor uw huis.
