/EIDEN
Positie van
Leiden is
tegenvaller
Tandenbus als wapen tegen gaatjes
Maatschappelijke organisaties in actie tegen koppelingswet
Politieke partijen huiverig
voor Breestraat-plannen
lf-verbeteringsplan
riteert Leidse raad
ontgroenschandaal was crisis-signaal'
Alternatieven voor kinderkunstuitleen
IERDAG 11 JANUAR11996
N ECMOND, 071-5356414, PLV -CHEF HANS KOENEKOOP, 071-5356429
Morrend
A C Politiek Oegstgeest
I I? is gisteravond mor
rend akkoord gegaan met
een noodoplossing voor
het afvalprobleem.
Hormoon
A CL Het b'otechnologie-
I O bedrijf Pharming
staakt het omstreden on
derzoek naar de produktie
van het Epo-hormoon.
eedschap uit auto gestolen
Uit een aan de Meloenstraat in Leiden geparkeerde be-
to is voor ongeveer 2000 gulden aan elektrisch gereed-
gestolen. In de nacht van dinsdag op woensdag werd een
jengebroken.
raak in huis
Terwijl de bewoners lagen te slapen werd in een huis aan
sstraat ingebroken. Gestolen werden 1500 gulden en
epapieren. De voordeur werd opengebroken.
NO 1896
Zaterdag 11 Januari
volking der gemeente Warmond bestond op 31 December
lit 1496 zielen. In den loop van 1895 zijn vertrokken met
schrift van woonplaatsverandering 58 m. en 61 v.; geko-
met getuigschrift van woonplaatsverandering 88 m. en 59
loren werden 25 kinderen van het m. en 25 van het v. ge-
Overleden zijn 15 m. en 8 v. Gesloten werden 10 huwelij-
lzoo is de bevolking vermeerderd met 55 zielen.
NO 1971
maandag 11 januari
lillende studentenverenigingen hebben hun eigen keuken,
is echter de algemene studentenmensa aan het Rapen-
De grote man is daar de heer J. Wouters. Als directeur van
ensa heeft hij tot taak te zorgen voor zo'n 700 tot 1200
ijden per dag. Twee koks zorgen voor de bereiding van de
ijden welke voor slechts één gulden vijf-en-tachtig worden
boden. Met verlangen ziet de heer Wouters uit naar het
int dat de nieuwe mensa aan de Kaiserstraat in gebruik
lorden genomen. Hij zal dan nog meer service kunnen bie-
an de studenten.
wim koevoet
alistisch' en 'een onge-
beperking van de rech-
Tijheden van individuele
den'. Zo oordelen de
raadsleden over de po-
van D66-wethouder Pex
berg om het funclione-
n de Leidse gemeente-
verbeteren.
raadscommissie be-
ke vernieuwing werd gis-
id een aantal op het eer-
icht eenvoudige maatre-
besproken: trainingen
ïadsleden. spreektijdbe-
^en, extra inspraakmoge-
en voor burgers die in
adscommissie hun zegje
doen, afspraken over de
eling van aan de ge
braad gerichte brieven en
1de aanwezigheid van
en wethouders tij
formatie-avonden,
van de PvdA,
Leiden Weer Gezel-
Groenen en de SP rea-
n echter geprikkeld,
r Aart van Bochove ver-
het standpunt van de
n met zijn opmerking
et de raad toekomt in-
volkomen te negeren' en
p raadslid 'heel goede re-
kan hebben om langdra-
pjn'.
Van door de gemeente betaal
de trainingen moeten de mees
ten ook al helemaal niets heb
ben. Het is aan de politieke par
tijen zelf om de leden van de
fracties beter te laten functione
ren.
Wethouder Langerrberg liet
zich door al die verontwaardi
ging niet van de wijs brengen.
Hij blijft van mening dat de
Leidse gemeenteraad toe is aan
"een gedragscode' die wat ver
der gaat dan hetgeen in de ge
meentewet is vastgelegd. „Mis
schien vindt u zelf allemaal wel
dat wat u doet zo gek nog niet is
maar uit verschillende onder
zoeken blijkt dat het publiek,
zeg maar: de kiezer, daar toch
anders over denkt. De publieke
tribune is ook vanavond weer
helemaal leeg."
Langenberg kon ook maar
weinig begrip opbrengen voor
de principiële uitspraken van
Van Bochove en anderen over
door de gemeente te vergoeden
trainingen. „Uw partijen beta
len toch ook niet voor andere
faciliteiten voor raadsleden,
zoals koffie en de postbakjes."
Langenberg is voornemens
door te zetten en kondigde con
crete voorstellen aan. „Het CDA
wil absoluut geen trainingen",
liet Van Bochove nog eens we-
KatwijkLisse en Alphen profiteren
Vervolg van voorpagina
De consument kan voor de niet-dagelijkse boodschap
pen nu al onvoldoende slagen in winkelgebieden in de
eigen gemeente. De positie van Leiden valt zelfs tegen,
blijkt uit het rapport dat het bureau D P uit Den Haag
maakte in opdracht van de regiogemeenten, de Kamer
van Koophandel Rijnland en de provincie.
FOTO HIELCO KUIPERS
Schoolkinderen wordt verteld hoe ze het beste hun tanden kunnen poetsen. Daarna mogen ze oefenen op een enorm gebit.
leiden. debby nobel
Er wordt niet goed gepoetst op basisscho
len. Daarom is er nu de 'Sterke Tanden Bus'
die langs de scholen rijdt met voorlichting
over het gebit. Een tube tandpasta, een tan
denborstel, een paar gruwelverhalen over
gaatjes en een film over een jongetje dat
zijn tanden niet wil poetsen moeten de
leerlingen overhalen om voortaan goed en
minstens twee keer per dag te poetsen. Gis
teren stond de bus voor basisschool de Ste
venshof om de leerlingen van groep vier,
vijf en zes enkele 'poetswijsheden' bij te
brengen.
De voorlichtster haalt een reuzenkies te
voorschijn waarin een zwart gat gaapt.
„Weten jullie wat dit is? Als je dat hebt, ben
je nog niet jarig." 'Jaaa', joelt de bus 'het is
een gaatje'. Daarna volgen er vele verhalen
van leerlingen bij wie de tandarts al heel
wat kiezen heeft moeten boren. Één jongen
beweert zelfs dat de tandarts bij hem elf
gaatjes heeft geboord. „Hij deed het alle
maal in één keer en de verdoving werkte
niet."
Om zulke ellende voortaan te voorkomen
krijgen de leerlingen een poetskaart uitge
reikt waarop beschreven staat hoe de tan
den het beste schoon te krijgen zijn. Ter de
monstratie staat er voorin de bus een groot
gebit waarop geoefend kan worden. Een
meisje probeert de grote tandenborstel in
bedwang te houden. Volgens de instructies
schrobt ze eerst de binnenkant en dan de
buitenkant van het gebit en ten slotte bo
venop de kiezen.
De bus rijdt vooral langs zogenaamde ri
sico-scholen. Dat zijn scholen waar relatief
veel kinderen met cariës zijn. De GGD geeft
de namen van die scholen door aan tand-
pastaprocducent Prodent die het initiatief
tot de Sterke Tanden Bus heeft genomen.
De doelgroep is vooral 7- tot en met 10-jari-
gen. Dat is de leeftijd waarop de meeste
tanden en kiezen gewisseld worden en goed
poetsen dus van groot belang is. Bovendien
hebben kinderen in deze leeftijd vaak hele
maal geen zin om te poetsen.
Tot grote vreugde van iedereen wordt de
les in de bus afgesloten met het uitdelen
van een tandenborstel en glittertandpasta
met sinaasappelsmaak. De meeste leerlin
gen vonden het een leuke les.„Alleen wist ik
eigenlijk alles al." De komende tijd zal de
bus nog verschillende scholen in de Leidse
regio aandoen.
leiden/regio wim van wanrooy
Het feit dat Leiden-centrum
haar mogelijkheden als regio
naal verzorgend winkelgebied
onvoldoende benut, heeft geleid
tot een relatief sterke positie
van /Viphen aan den Rijn en
Katwijk. De vierde aankoop
plaats in de regio is Lisse.
Binnen de huidige detailhan
delstructuur is er te weinig on
derscheid tussen winkelgebie
den. Daardoor is er sprake van
een 'zwervende' consument, die
buiten de regio gaat winkelen.
Nu doet twintig procent dat al.
De belangrijkste concurrenten
voor Rijnland zijn de winkelge
bieden in Den Haag, Leidschen-
dam, Zoetermeer, Amsterdam,
Haarlem en Hoofddorp.
De impact van de grootschali
ge detailhandel zoals het Rijk
die de komende jaren in dertien
stedelijke knooppunten in Ne
derland wil aanwijzen zal
enorm zijn. Dergelijke winkel
concentraties kunnen een om
vang krijgen van 30.000 tot
50.000 vierkante meter. Die lo
caties zullen geen branchebe
perkingen opgelegd krijgen. Er
zal te allen tijde een zuigkracht
vanuit gaan. Maar het koop-
krachtlek voor de regio moet
toch met zes miljoen kunnen
worden teruggedrongen tot 174
miljoen gulden.
In Rijnland neemt het winke
laanbod volgens de bestaande
plannen de komende jaren toe
tot in totaal bijna 54.000 vier
kante meter, terwijl hel aantal
inwoners met ongeveer 20.000
stijgt. Indien de provincie geen
regionaal beleid gaat voeren, zal
vanuit vrijwel alle gemeenten
een verdere afvloeiing van
koopkracht plaatsvinden naar
winkelgebieden buiten de regio.
De totale omzet in de regio
daalt, terwijl deze verdeeld
moet worden over aanzienlijk
meer vierkante meter winkelop
pervlak. Het functioneren van
de regionale detailhandel zal in
deze toekomstige situatie dalen
tol een niveau ver onder het
landelijke gemiddelde.
leiden alice van schuppen
Het Meldpunt Discriminatie
Leiden en het Comité De Leidse
Fabel van de Illegaal komen
binnenkort met een verklaring
waarin wordt geprotesteerd te
gen de voorgenomen koppe
lingswet die illegalen uitsluit
van collectieve voorzieningen
als onderwijs en gezondheids
zorg. De verklaring wordt door
verschillende Leidse maat
schappelijke organisaties on
dertekend en aangeboden aan
de Tweede Kamer. Dat is de be
langrijkste uitkomst van de dis
cussieavond over de invoering
van de koppelingswet die giste
ren in scholengemeenschap
Emilie Knappert werd gehou
den.
De Leidse gemeenteraad
heeft vorige maand al een motie
aanvaard waarin staat dat het
gebruik van onderwijs en zorg
voorziening wordt gegaran
deerd voor alle inwoners van
Leiden, ongeacht hun verblijfs
status. Het Meldpunt Discrimi
natie en het Comité De Leidse
Fabel van de Illegaal willen met
de verklaring de motie van de
gemeente ondersteunen. Wet
houder J. Laurier verklaarde gis
teravond het doel van de motie
die unaniem door de raad werd
ondersteund. „Met de motie ge
ven we een signaal af dat de
koppelingswet geen goede ont
wikkeling is", aldus Laurier.
„Ook willen we de instellingen
die met de wet te maken krijgen
een steuntje in de rug geven."
De koppelingswet die bin
nenkort in de Tweede Kamer
wordt behandeld heeft als doel
het illegaal verblijf in Nederland
te ontmoedigen. Mensen zon
der verblijfsvergunning worden
uitgesloten van collectieve voor
zieningen zoals onderwijs, zie
kenfonds en uitkeringen. Illega
len hebben alleen recht op on
derwijs voor leerplichtige kinde
ren, rechtsbijstand en hulpver
lening in geval van levensge
vaar. Door het koppelen van ge
gevensbestanden moet de uit
sluiting mogelijk worden ge
maakt.
„De koppelingswet is een
kwalijk instrument en veroor
zaakt alleen een koppeling tus
sen allochtoon, illegaal en cri
mineel", stelde S. Gresnigt, di
recteur van Studiehuis Leiden
en één van de sprekers op de
discussieavond. „Wij worden
door de wet belast met controle
op de verblijfsstatus en dat zijn
taken die ons niet toe komen.
De vertrouwensrelatie tussen
docent en cursist wordt hier
door aangetast."
Ook T. Nieuwenhuizen van
het Centrum Buitenlanders Rijn
en Lek sprak zich sterk uit tegen
de koppelingswet. „Met deze
wet wordt de omstreden pasjes-
wet van tien jaar geleden alsnog
ingevoerd", aldus Nieuwenhui
zen. „De illegaliteit zal zich ver
plaatsen en integratie zal sterk
worden bemoeilijkt. Ik roep op
tot burgerlijke ongehoorzaam
heid als de wet wordt inge
voerd."
Volgens huisarts K. Engelberg
is er geen wet die artsen kan
verbieden hulp te verlenen. „Ik
help mensen waarvan ik vind
dat zij hulp nodig hebben. Dat
kan niemand mij verbieden. Pas
in het geval van ziekenhuisop
name wordt door de bureaucra
tie de zaak een stuk ingewikkel
der." Engelberg stelde voor om
de regionale zorgverzekeraar te
vragen een fonds op te richten
voor medische hulpverlening
aan allochtonen.
oricus Otterspeer zocht naar verklaring voor gebeurtenissen in 1911
[caroline van overbeeke
onderlijfkapsels,
pikopstekers,
vibrerende vinge-
en hangballen. Met
benamingen van
delen schokte een
Leidse studenten tij-
un ontgroening de 'zedi-
ederlandse samenleving
1911. Het Leidse ont-
chandaal was geboren,
siteitshistoricus profes-
llem Otterspeer legde de
>p de originele tekst van
Ise studenten en schreef
ekje over het schandaal,
n of nul: benamingen
Ie weinig gefortuneerde
die zich eerst
onderwerpen aan een
voordat hij mag
tot de studentenge-
,,'Bejaunus' heette
in de middeleeuwen,
k', en zijn lot was onaan-
schrijft Willem Otter-
kernachtig. Otterspeer
zich in de geschiede-
deze kleurrijke kwellin-
het schandaal van 1911
verklaren,
ontgroenpraktijken zijn
tijden, stelt Otterspeer,
haar beginjaren kent de
universiteit dergelijke ri-
>el: jongemannen moes-
n worden in de mannen-
happij. Die ontgroenin
gen vaak op hetzelfde
erstejaarsstudenten wor-
Dor ouderejaars onder-
i aan lichte of zwaardere
gen. Ze worden afgezon-
mochten bijvoorbeeld
ollege volgen, moesten
iderejaars de collegedic-
thee in-
en en allerlei baldadig-
jj
Willem Otterspeer: „Er zijn gevallen bekend van groenen die dronken in
doodziek werden, en soms zelfs krankzinnig."
heden ondergaan. Ouderejaars
deden zich op hun kosten te
goed aan drank en voedsel."
„Eerstejaars werden ook ge
dwongen tot drinken, vloeken
en het verrichten van onzedelij
ke handelingen. Soms ging dat
nogal ver: er zijn gevallen be
kend van groenen die dronken
in de koude gracht werden ge
gooid, doodziek werden en
soms zelfs krankzinnig."
Volgens Otterspeer nam de
weerstand tegen deze ontgroen
praktijken vanaf de tweede helft
van de negentiende eeuw toe.
„De ontgroeningen werden
steeds harder: wetten moesten
uitspattingen "voorkomen. Dat
leidde ertoe dat het Leidse Stu
denten Corps zich steeds meer
terugtrok op eigen terein en
achter gesloten deuren ont
groende. In 1911, het jaar van
de zedelijkheidswetgeving, vol
trok zich een schandaal in Lei
den. Dat wat achter gesloten
deuren gebeurde, lekte naax
de koude gracht werden gegooid,
FOTO HENK BOUWMAN
buiten."
Een Leidse hoogleraar, J. de
Groot, een fervent tegenstander
van het 'groenlopen', stuurde
een zeer pikant libretto van een
toneelstuk van Leidse studenten
naar de Tweede Kamer. Het
stuk was een persiflage en werd
uitgevoerd door de groenen.
„Seks was taboe in de Neder
landse samenleving: homo
seksualiteit en prostitutie waren
strafbaar geworden. Het seksue
le tintje aan de tekst leidde tot
vragen in de kamer en zeer veel
aandacht in de pers. Sommige
delen uit die tekst werden door
de kamerleden niet uitgespro
ken maar in het latijn omschre
ven, zó schandalig vonden zij
het."
Volgens Otterspeer was de
opvoering van het gewraakte to
neelstuk een 'tamelijk onschul
dig studentenfeestje'. „De tekst
van het libretto is vol seksuele
toespelingen maar nogal lach
wekkend: we kunnen ons nu
nauwelijks nog voorstellen dat
er destijds zo'n stennis over
werd gemaakt. Maar anno 1911
lag alles wat met seks te maken
had zeer gevoelig: de studenten
werden ervoor gestraft al was
die straf zeer mild: ze kwamen
ervan af met een boete."
Volgens Otterspeer was het
scabreuze toneelstuk van de
Leidse studenten een crisissig
naal. „De Leidse universiteit
maakte begin deze eeuw een
grote bloei door en dat ging ge
paard met allerlei veranderin
gen: er kwamen ineens vrou
wen en mensen uit de lagere
klassen studeren. Het studen
tencorps reageerde daar heftig
op. Die heftigheid kwam onder
meer tot uiting in het voor die
tijd zeer pikante toneelstuk dat
de Nederlandse samenleving
schokte."
W. Otterspeer: De opvoeden
de kracht van den groentijd: Het
Leidse ontgroenschandaal van
1911, prijs 22,50. Verkrijgbaar in
de Leidse boekhandels. Don
derdagmiddag neemt rector
magnificus L. Leertouwer het
eerste exemplaar van het boekje
in ontvangst in het Academisch
Historisch Museum aan het Ra
penburg.
leiden wim koevoet
Op D66 na twijfelen de college
partijen over het plan van D66-
wethouder Pex Langenberg
voor de Breestraat. Ook de
grootste oppositiepartij, de
WD, maakte gisteravond in de
raadscommissie verkeer duide
lijk dat zij nog niet overtuigd is
van de noodzaak om het aantal
bussen dat door de Breestraat
rijdt verder terug te brengen en
de auto's definitief een halt toe
te roepen met elektronische pa
len die alleen de grond in zak
ken voor het openbaar vervoer,
taxi's, alarmverkeer en voor
vrachtauto's die de winkels be
voorraden.
De partijen lieten gisteravond
nog niet het achterste van hun
tong zien omdat zij de in
spraakprocedure, die deze week
is begonnen, niet willen frustre
ren. Maar dat wethouder Lan
genberg nog geen raadsmeer-
derheid achter zich heeft, werd
toch wel duidelijk.
Volgens Aert van Bochove
(CDA) bevat het plan eigenlijk
te veel onzekerheden om het de
inspraak in te sturen. De opera
tie Breestraat is hoofdzakelijk
bedoeld als voorbereiding op de
komst van de sneltram, die aan
het begin van de volgende eeuw
tussen Alphen aan den Rijn en
Noordwijk moet gaan rijden.
Zekerheid over de komst van
de tram is er echter nog niet.
Vooral het omleiden van veel
buslijnen over Hooigracht en
I^ngegracht, zo is de verwach
ting, zal tot veel inspraakreac
ties leiden. De gemeente kan
deze omstreden maatregel
slechts verdedigen met een ver
langen en niet met feiten, be
toogde Van Bochove.
Volgens Paul Duijvensz van
Groenl.inks lijkt de Breestraat
door het radicale plan van lan
genberg 'een doodzieke patiënt'
die alleen met een spoedopera
tie nog kansen maakt. Hij vindt
dat zwaar overtrokken. In ver
gelijking met zeven jaar gele
den, toen voor auto's een inrij
verbod werd ingesteld, vindt
Duijvensz dat de situatie op de
Breestraat sterk is verbeterd.
Duijvensz is bang dat het
plan van wethouder langen
berg ten koste gaat van het aan
tal reizigers met het openbaar
vervoer.
Om de Hooigracht te ontlas
ten bestaan er weliswaar plan
nen voor de aanleg van een
'noord-zuidverbinding' (het
doortrekken van de Kanaalweg)
maar ook hiervoor geldt dat er
nog niets zeker is, voegde Van
Bochove (CDA) daaraan toe.
Wethouder langenberg hield
zich ietwat op de vlakte. I lij zei
dat het plan 'geen blauwdruk' is
en dat zowel de gemeenteraad
ais de burger die wil meepraten
enkele keuzes krijgt voorgelegd.
Bijvoorbeeld of de Breestraat al
leen overdag of 24 uur per dag
dicht moet voor auto's.
leiden debby nobelbedacht om de laidse jeugd bekend te maken
met beeldende kunst.
Het CBK wil in de komende jaren veel gaan sa
menwerken met scholen; bijvoorbeeld door aan
tentoonstellingen een educatief programma te
verbinden. Ook in de raadscommissie werden
nog enkele ideeën naar voren gebracht. E. van
der Veen (PvdA) vond dat de-beslissing over wat
nou eigenlijk kinderkunst is, moet worden over
gelaten aan een kinderpanel. „De stukken die-
kinderen mooi vinden, moeten dan jaarlijks wor
den tentoongesteld op een volwassen plek zoals
het CBK of de lakenhal." Wethouder I'. langen
berg (D66) stemde daarmee in en vond verder
dat er in het CBK een rek gereserveerd zou moe
ten worden voor kinderkunst.
Het leek zo'n goed idee. Zes jaar geleden diende
het raadslid E. Snelders van D66 een motie in
over een kinderkunstuitlc-en die door de gemeen
teraad werd aanvaard. De bedoeling was dat er in
het Centrum Beeldende Kunst (CBK) behalve de
'gewone' kunstuitleen ook een speciale plek voor
Idnderkunst kwam.
Het plan is echter niet haalbaar, zo is gebleken.
„Het is wel jammer dat de uitleen niet gereali
seerd kan worden. Maar hoewel de letter van de
motie'niet uit de verf is gekomen, denk ik toch
dat er naar de geest is gehandeld.", aldus Snel
ders gisteravond in de raadscommissie cultuur.
Inmiddels zijn er namelijk wel andere manieren
