De verbluffende zegetocht van Zusje Cultuur en Kunst Nederlandse film verspreidt merkwaardig virus DINSDAG 9 JANUAR11996 ID/ Anderhalve maand geleden kon in diverse eetgelegenheden van de Griekse havenstad Thessaloniki een merkwaardigverschijnsel worden waargenomen. Gasten deden er verwoede pogingen om lepels en ander eetgerei aan hun neus te hangen. Een Nederlandse speelfilm, genaamd Zusje, bleek de verspreider van het besmettelijke virus dat ongetwijfeld vanaf 11 januari in vaderlandse etablissementen dezelfde zonderlinge tafelmanieren tot gevolg zal hebben. „Nederlandse films schijnen door het publiek altijd met extra scepsis te worden bejegend, maar ik geloof dat je er in het geval van Zusje niet eens meer bij stilstaat dat het een Nederlandse film is." Robert Jan Westdijk, Kim van Kooten en Clea de Koning in Thessaloniki. foto cpd In Zusje, een film van de buterend regisseur Robert Jan Westdijk, speelt debu terend actrice Kim van Kooten de rol van een meisje dat op een dag een zoek gewaande broer op haar stoep aantreft. De broer gaat haar hinderlijk volgen met een video-camera. Het meisje wordt geen moment rust meer gegund en dat gaat haar gruwe lijk de strot uithangen. Zoals een ander dan een tong zou uit steken in de richting van de op dringerige cameraman, zo hangt Kim van Kooten in een onbewaakt moment een lepel aan haar neus. Een magisch moment in de film Zusje. De truc met de lepel stamt uit het standaardrepertoire van de Utrechtse familie Westdijk. Tij dens menige maaltijd werden er dode momenten in de conver satie mee overbrugd. Anderhalf jaar geleden of daaromtrent werd er gedineerd in een hoofd stedelijk restaurant en zag Ro bert Jan - net met een lepel op zijn neus - ineens cineast Rudolf van den Berg binnenko men en zijn kant op kijken. Lange tijd heeft Robert Jan ge vreesd dat zijn collega de truc met de lepel zou annexeren voor gebruik in diens eerstvol gende film. Maar hij kan gerust zijn. Als deze maand Van den Bergs psychothriller The Cold Light Of Day in première gaat (een week na Zusje), zullen daarin geen lepels aan neuzen worden gehangen. Historie De foto van Kim-met-lepel is intussen historie geworden, vooral ook omdat de film zelf bezig is op curieuze wijze ge schiedenis te schrijven. In de laatste week van september had vrijwel niemand in Nederland gehoord van regisseur Robert Jan Westdijk (31 jaar), produ- cente Clea de Koning (27 jaar) of actrice Kim van Kooten (21 jaar), noch van hun film Zusje. Zelfs bij de diverse filmfondsen wist men van niets, want Zusje was geproduceerd met geld van privé-financiers. Clea de Ko ning: ,,Ja, dat kan dus, ook in Nederland. Het is nu al zeker dat de beleggers er goed geld aan over zullen houden." Tijdens het Nederlands Film festival was het nog een soort donderslag bij heldere hemel geweest toen op de openings avond de Prijs Van De Stad Utrecht aan Zusje werd toege kend. Het werd onmiddellijk de festivalfilm die je absoluut ge zien moest hebben. De-foto van Kim-met-lepel dook op in alle kranten en toen bovendien ook het Gouden Kalf voor de beste speelfilm van het jaar met Zusje werd gewonnen, was de rol prent - die nog maar door een paar honderd Nederlanders ook werkelijk was gezien - in publi citair opzicht al een doorslaand succes. Clea de Koning herinnert zich als het mooiste moment van 'Utrecht' de avond dat de Gou den Kalveren-nominaties be kend werden gemaakt: „We hadden er drie. De naam van Kim prijkte ineens tussen die van Willeke van Ammelrooy en Johanna ter Steege. En terwijl door de meeste aanwezigen heel zakelijk of gezapig werd ge reageerd, konden wij onze blijd schap niet op." Robert Jan: ..Ik had het win nen van de Prijs van de Stad Utrecht al ervaren als een hoog tepunt, want toen wist ik dat we in elk geval zouden opvallen. Maar met vervolgens die drie Kalveren-nominaties, bleek dat het dus nog gekker kon. Het winnen van de hoofdprijs was daarna een soort slagroom op de taart." Kim: ,,Ik vond het fantastisch dat in Utrecht Renée Soutendijk op me af kwam om me welge meend te feliciteren met mijn nominatie. Als tamelijk bijzon der is me bovendien bijgeble ven dat ik voor de avond van de première een kamer wilde re serveren omdat het een latertje beloofde te worden, maar de hotels zaten allemaal vol. Toen hebben ze Roeland Fernhout en mij de bruidssuite gegeven. Dat vind ik nog steeds zo'n giller, dat je naar de première van je eerste film gaat en met je tegen speler in een bruidssuite wordt gestopt. We hebben er hevig van genoten. Roeland had spe ciaal een hoogtezon meege bracht omdat hij vond dat hij van een huwelijksreis bruin te rug moest komen." 'Utrecht' eind september was één groot feest voor de makers van Zusje. Het vermoeden dat het om wellicht niet meer ging dan een Hollands binnenbrand je, of een 'freak accident' zoals Westdijk het omschrijft, werd anderhalve maand later gelo genstraft. Het trio toog naar Thessaloniki, met Zusje onder de arm. Kim, Clea en Robert Jan werden tien dagen ontvangen als filmsterren en smaakten de genoegens van een vijf sterren hotel. Ze trokken als jongste en springerigste eregasten van het Filmfestival veruit de meeste aandacht in de media en in de discotheken. Zusje werd be kroond met de Zilveren Alexan der en een geldprijs van 30.000 dollar. De foto van JCim-met-le- pel dook op in alle Griekse kranten. Een week later was het op nieuw raak op het Festival van Turijn. Robert Jan Westdijks film werd er onderscheiden met zowel de Speciale Jury Prijs als de Publieksprijs. Volgens de cineast waren Thessaloniki en Turijn twee to taal verschillende ervaringen: „Op het Griekse festival dolden we met zijn drieën rond, in Ita lië was ik alleen. Dat maakte het voor mij al heel anders. Maar opvallender was dat het publiek zo verschillend reageerde. In Thessaloniki hadden we erg veel studenten en ander jong volk in de zaal en werd er heel veel gelachen. In Turijn zaten er alleen maar bloedserieuze cine fielen met catalogi op de knieën aantekeningen te maken. Maar alle voorstellingen waren uitver kocht en Zusje kreeg er het hardste applaus dat ik tot dus ver heb gehoord. De film werd er, zo leek het, meer gewaar deerd naar het thema dan naar zijn amusementswaarde. Sneeuwbaleffect Succesvolle festivalpresentaties plegen een sneeuwbaleffect te krijgen. Drie weken na de Zuid- europese bekroningen van Zus je haalde het toonaangevende Amerikaanse vakblad Variety uit met een klinkende recensie, plus een kleurenfoto van Kim- met-lepel. Voor 1996 staat Zusje op de verlanglijsten van de fes tivals van Angers, Gothenburg, Istanbul, Kiev en Genève. Maar eerst zijn nu de Nederlandse bioscopen aan de beurt. In Thessaloniki leken de op richters van Grote Broer Film werken nog ietwat beducht dat na alle Utrechtse lof en prijzen het publiek wel eens te hoge verwachtingen zou kunnen koesteren. Twee weken voor het roulement een aanvang neemt, blijkt men nu geruster op een goede afloop. Clea: „Nederlandse films schijnen door het publiek altijd met extra scepsis te worden be jegend, maar ik geloof dat je er in het geval van Zusje niet eens meer bij stilstaat dat het een Nederlandse film is. Er is sprake van een leuk verhaal met ook nog een prikkelend mysterie, er is een spannende voïm en er is volop humor." Robert Jan; „Nu is gebleken dat men de bedoelingen van Zusje in het buitenland net zo gemakkelijk blijkt te kunnen op pikken als in Utrecht is gebeurd. Nederlandse film? Dat zegt me niets. Het is trouwens geen film waarmee, wat sommigen schij nen te denken, ik me heb willen afzetten tegen de rest van de Nederlandse cinema, als state- over hedendaagse jongeren, voor mensen die in de jaren ze ventig of tachtig jong zijn ge weest, is het allemaal net zo herkenbaar. Ik zie mezelf zeker niet als filmer van een nieuwe generatie. Ik ben géén genera tie." Onzin Kim: „Je hebt van die oudere ci neasten die films maken waarin ze dan wel eventjes zullen laten zien hoe jongeren leven; beze ten van seks en drugs en ner gens echt in geïnteresseerd. Onthullingen over de generatie Nix. Je reinste onzin is dat. Jon geren van nu zijn niet dommer, luier of nihilistischer dan vorige generaties. Wat mij speciaal be valt aan Zusje is dat dergelijke cliché's er niet in voorkomen. Het is gewoon een spontane film zonder ingewikkelde of on oprechte bijbedoelingen. Ik kan me sowieso in geen enkel op zicht identificeren met de gene ratie Nix. Zusje was nog maar net in Utrecht gelanceerd, of ik werd gevraagd voor een radio panel over de verloedering van de jeugd. Ik heb feestelijk be dankt voor de eer. Want ik ben helemaal niet verloederd." Kim van Kooten Kim van Kooten stuqg( scenario aan de Filma mie. Westdijk had haai£ö? gaten gekregen tijderfh< Utrechtse Kalveren-ga)rn' 1993 en vond dat ze g$n'r was voor de hoofdrol )er film die hij wilde makei hapte niet onmiddellijk want ze heeft geleerd j af te houden als onbekï— iets van haar willen varr argwaan dat ze niet weta] in Kim zijn geïnterefc^ maar in de dochter vaifc v beroemde vader Kees. jcn De aandacht die ajd. heeft gekregen, heefthQ t overrompeld. Op een viewtje of twee had zi. gehoopt, inmiddels zijth er al een stuk of twinti worden. Kim wil nu Pr gaan met acteren en hef^ middels een korte film r*'; nomen met Matthijsr Heijningen jr. Haar r- grote filmervaring wa?Pa Aristocats. Nu noemt z verfilming van StendhaL Rouge Et Le Noir, droomproject om od mee te kunnen „Maar ik blijft me allel richten op schrijven. IlJ korte verhaaltjes vooi boekje over Zusje en i lekker op dreef met eet scenario's." Clea de Koning Ze is afgestudeerd juris Clea de Koning won essay-prijs voor haar si De Nederlandse Ei Markt Na De Strafbaa ling In November 1988. vader is onderneme kreeg een enthousiaste cineast, genaamd Wei op bezoek die geld voc film nodig had. Clea we bij gehaald en gleed naar het vak van filmp cente. Ook de volgend van Robert Jan neemt der haar hoede, maar ai regisseurs kunnen evei op haar interesse rekeni Clea: „Dat Zusje wei produceerd buiten alle i diekanalen om, had ,t< ken met een verlangen vrijheid. Omdat het ee|0i gie-debuut betrof zou hi veel energie hebben gi om commissies ergens j overtuigen. We wildei woon snel aan de slag." „Nu Robert Jan eer zijn naam heeft gev< n moet het simpeler zijt met het Filmfonds zak doen. Omdat het boveil een grotere produktieAi worden, wil ik met bei< nancieringssystemen ken, ook weer met partii re investeerders dus. dies zie ik niet zo zee subsidies maar als lenii Het zou mijn eer te na ei om ze niet terug te bel e Voorlopig denk iic in elk vier, vijf films te produc h En als het mocht mislul ach, dan kan ik nog kinderen produceren Robert Jan Westdf Vanaf zijn vijftiende wis bert Jan Westdijk zekei. hij architect wilde woi Maar hij schreef ook g De opstellen die hij rr] inleveren op de middel school in Bilthoven u feuilletons. Geboren en gegroeid in hartje Uti was hij in 't Hoogt et' Rembrandt-bioscoop aan huis. „Het malle is altijd van film heb gehou maar er nooit bij heb sti staan dat die dingen wo gemaakt, door mensen het moment dat - ik zat de vijfde - dit besef tol doordrong, wist ik ook d zo iemand wilde zijn. Ik meteen begonnen met per-8 en ben vervolgens de Filmacademie gegaan Nadien maakte hij filmpje dat De Rode heette en dat hij lievei vergeten. Hij ging zich b houden met opdrachtf intussen schrijvend aan je. Komende zomer denl te beginnen aan de opna voor zijn volgende pre „Een schelmenroman, twee vrienden die geen anden nodig hebben, ze hebben elkaar. Het za harder worden, meer i iets minder reflectie, wel weer met dezelfde mor als in Zusje. Ik he vreselijk veel zin in." Maar de prille roem zijn tol: „Het is moeilijk me te concentreren op scenario. De nasleep vat festivals en dan nu h( première helpen brei van Zusje, ik moet ze dat ik het zwaar heb on schat. Zit je net lekke schrijven en - piep, piep - valt er weer een binnen. Uit Australië, mand wil een band van 2 zien. Ben je meteen weei lemaal opgewonden. er bestaan erger mani om van het werk te wo gehouden." i Kim van Kooten en de truc met de lepel. Magisch moment uit de film Zusje.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1996 | | pagina 6