Lekkere bak lawaai ook wel leuk'
Biografie: Elizabeth Schwarzkopf vurig aanhangster Hitier
[ieuwe opzet voor
Ie Grote Prijs
iln Leiden staat alles stil'
Impotent stuk niet te redden
Rostropovitsj spelend, dirigerend en kussend
Cultuur&Kunst
sdorp Posse wint Popprijs
Stichting Popmuziek
wil werk uitbreiden
ANDAG 8 JANUAR11996
'ormatie-avond Nieuwe Kunstschool
k jaGEESTDe Nieuwe Kunstschool aan de Geversstraat 85 in
^Ttgeest houdt woensdag 10 januari van 20.00 tot 22.00 uur
Binformatie-avond. Die wordt georganiseerd in verband met
■litbreiding van het lesaanbod. Half janauri worden de schil
den beeldhouwcursussen aangevuld met onder meer een
blok kunstfilosofie. Meer informatie is verkrijgbaar via coördi-
jrice Marianne Richèl, tel. 071-5170426.
ijperazanger bezwijkt tijdens optreden
I York De première van een opera in de Metropolitan in
Jiv York is vrijdag abrupt beëindigd omdat tijdens de uitvoe
rt een tenor onwel werd en van een drie meter hoge ladder
f De 63-jarige Richard Versaille overleed later in een zieken-
ik. Volgens een eerste diagnose zou hij een hartaanval hebben
Tregen. Versaille bezweek op het moment dat hij in de eerste
■tft de partij van Vitek zong, de griffier in de opera 'De Zaak
i hjkropoulos' van Leos Janacek.
9uw van James Brown overleden
igeles Adrienne Brown, echtgenote van de Amerikaanse
inger James Brown, is zaterdag overleden. Ze was 47 jaar
Brown overleed in een ziekenhuis waar ze was opgenomen
lat ze twee dagen eerder in een kliniek in Beverley Hills, na
cosmetische ingreep, buiten bewustzijn was geraakt. Een
irdvoerster van het ziekenhuis zei dat niets erop wees dat de
van Brown het gevolg was van de ingreep die ze had on-
aan. Ook zouden er geen tekenen zijn die wijzen op een
drijf. De lijkschouwer zei dat Brown waarschijnlijk een na-
rlijke dood is gestorven. Adrienne Brown was meer dan tien
getrouwd met de 62-jarige lames Brown en deed verschil
de malen aangifte bij de politie, omdat haar man haar mis-
ideld zou hebben. In de meeste gevallen trok ze de aangifte
;r in. Op 31 oktober vorig jaar werd Brown voor het laatst ge-
ïsteerd, omdat hij zijn vrouw geslagen zou hebben.
De in Duitsland geboren zangeres Eli
zabeth Schwarzkopf was in de Tweede
Wereldoorlog een vurig aanhangster
van het nationaal-socialisme. Zij on
derhield hartelijke betrekkingen met
nazi-kopstukken. Dat blijkt uit de bio
grafie van de schrijver Alan Jefferson
over de vermaarde 80-jarige sopraan,
die volgende week verschijnt. Jefferson
was bevriend met de overleden echt
genoot van Schwarzkopf, Walter Leg-
ge, die de grammofoonplatenmaat
schappij EMI leidde.
De Britse krant The Daily Telegraph
publiceerde zaterdag een artikel over
Jeffersons biografie. Schwarzkopf leid
de in 1935 een nationaal-socialistische
studentenvereniging. Zij maakte in het
Derde Rijk heel snel carrière, zonder
dat zij de gebruikelijke leertijd op pro
vinciale podia hoefde door te maken.
Volgens Jefferson maakte de zange
res, die nog enkele jaren geleden in
Nederland een masterclass gaf, vijf
films voor Joseph Goebbels, de nazi
minister voor propaganda. Zij sloot
zich in 1940 bij de nationaal-socialisti
sche NSDAP aan en kreeg het lidnum
mer 7 548 960.
Na de oorlog bestreed de zangeres
aanvankelijk dat zij nazi-sympathieën
had gehad, maar later verontschuldig
de zij zich daarvoor via haar advocaat.
Schwarzkopf zette haar carrière in
1947 in Londen voort. Dobr haar hu
welijk met Legge verkreeg zij in 1953
het Britse staatsburgerschap.
Dame
In 1992 onderscheidde koningin Eliza
beth Schwarzkopf op voordracht van
de regering-Major met de titel Dame
of the British Empire. De vroegere
oud-minister van cultuur, David Mei-
lor, erkent in The Daily Telegraph dat
de regering toen niet van haar nazi-
verleden op de hoogte was. ,,Als de
eerste zeventig bladzijden van het
boek aan de ministers bekend waren
geweest, had de regering waarschijn
lijk haar beslissing moeten herzien",
denkt Mellor.
msterdamse rapgroep Osdorp Posse heeft zaterdagavond tij-
het Noorderslag-festival in de Groninger Oosterpoort de Pop-
uitgereikt gekregen. Deze prijs, die is ingesteld door stichting
ïmus en de aan de Kunstenbond FNV verbonden BV Pop, gaat
de groep of artiest die in het voorafgaande jaar de belangrijk-
ijdrage heeft geleverd aan de Nederlandse popmuziek.
Osdorp Posse heeft een belangrijke rol gespeeld bij het ont-
i van een flinke golf Nederlandstalige rapgroepen. Van de vier-
I van de groep, Afslag Osdorp, zijn inmiddels 15.000 exempla-
erkocht.
Lingen gpdsenteerd tijdens een Grote Prijs-
avond in Amsterdam en kun-
Grote Prijs van Nederland nen daar 'bonussen' verdienen
R een nieuwe opzet. Die als platencontracten of optre-
d afgelopen weekeinde op dens.
in de Groninger Oosterpoort Daarnaast blijven de speciale,
Tuden Nederlands Popmu- vorig jaar ingezette competities
J Seminar gepresenteerd, voor dance- en songschrijvers
:e talentenjacht voor pop- bestaan. Er is echter geen alge-
fpen gaat samenwerken met mene winnaar meer, waarmee
diverse regionale talenten- de Grote Prijs verlost is van het
Jten in Nederland. De twaalf elk jaar terugkerende probleem
lijkse winnaars van die wed- van de zwaar omstreden beker-
len worden, naast zes groe- houder die in de meeste geval-
die zich op andere wijze len snel terugduikelde naar de
ten onderscheiden, gepre- vergetelheid.
Tröckener Kecks, zaterdag in LVC, maakt nieuwe start met oude nummers
De reacties op de laatste cd van de Tröckener Kecks lo
pen nogal uiteen. 'Hotel Nostalgia' bevat namelijk een
overzicht van vijfden jaar Kecks-repertoire, voorzien van
nieuwe arrangementen. Zanger Rick de Leeuw kan zich
helemaal voorstellen dat iemand die de oude versies pre
fereert, 'Hotel Nostalgia' een belachelijke plaat vindt. „Al
neem ik iemand die het een prachtalbum vindt wat seri
euzer. Ik teken alleen protest aan als iemand beweert dat
we onszelf er te gemaidcelijk van af hebben gemaakt. Dat
we goedkoop willen scoren."
,,Op verzoek van Gerben zijn we
'Souvenir' weer gaan spelen.
Dat hadden we zeven jaar niet
gedaan. Dan herontdek je als
band een kant van jezelf die je
uit het oog was verloren. Dat
het eigenlijk best wel leuk is om
met zijn vijven de ruggen te
krommen en een bak lawaai te
maken waar de honden geen
brood van lusten. We zijn een
tijdlang gefocust geweest op
goed en mooi spelen. Dat was
nuttig, want dat konden we na
melijk niet. Maar als je dat be
heerst, is het ook weer zaak om
af en toe weer eens lekker onge
controleerd herrie te maken.
Dat we dat nu alletwee kunnen
is de grote winst."
„Bovendien, waarom mag je
na vijftien jaar geen plezier
meer hebben in het openzetten
van een versterker om een potje
te hakken? Al is het grotesk als
we ons nu weer terug zouden
afficheren als een ongecontro
leerde lawaaiband. Als we met
de laatste cd van Green Day on
der onze arm dat soort teksten
en geluiden zouden maken, is
dat absoluut ongeloofwaardig."
Volgens De Weerd pakt een
bezettingswisseling verfrissend
uit. „Je gaat terug naar het be
gin. Opnieuw de oefenruimte in
om nieuwe mensen oude num
mers te leren spelen. Afspraken
maken enzo."
Wetende dat er nog voor de
zomer van 1996 een volgend al-
amsterdam michel vermeer
Het blijft wennen om Kecks-
krakers als 'Souvenir', 'Naar de
top', "n Nieuw begin', 'Nu of
nooit', of '1 op 1.000.000' te ho
ren in een nieuwe versie. Onwil
lekeurig worden ze toch verge
leken met de opnamen uit het
verleden. Volgens gitarist Rob
de Weerd is dat niet terecht.
„We zijn voor dit album de stu
dio ingedoken om te laten ho
ren hoe de Kecks in deze bezet
ting klinkt. Niet om er betere
versies van te maken. Het zijn
gewoon twee verschillende
bands die dezelfde nummers
spelen."
De Weerd doelt op de bezet
tingswisseling. Gerben Ibelings
(ex-Bad to the Bone) en Rob
van Zandvoort (ex-Jack of He-
arts) namen onlangs de plaats
in van de vertrokken drummer
Leo Kenter. „Daarmee hebben
we onze draai weer gevonden",
zegt De Leeuw. „Zonder schul
digen aan te wijzen; het is een
tijdlang minder geweest. Dat lag
aan kleine dingen die iedereen
zag, behalve wij. Je weet dat er
iets is, maar niet wat. Op een
gegeven moment stop je dan
met zoeken." De Weerd: „Het is
een raar soort sleet waarvan je
alleen niet weet hoe je hem aan
moet pakken."
Volgens De Leeuw is de her
nieuwde kennismaking met het
oude materiaal goed uitgepakt.
Tröckener Kecks: een overzicht van vijftien jaar Kecks-repertoire, voorzien van nieuwe arrangementen.
bum moet liggen met nieuw
materiaal, zou je 'Hotel Nostal
gia' als een plezierig tussen
doortje kunnen beschouwen.
De Weerd fel: „Absoluut niet.
Tussendoortje klinkt te negatief.
Alsof we dit album ongeïnteres
seerd hebben afgeraffeld. Er is
juist heel veel aandacht aan be
steed."
De betiteling 'overbrugging
van oud naar nieuw' spreekt De
Leeuw meer aan: „Sommige
mensen vinden het serieus een
bezwaar dat we de oude opna
men niet hebben gebruikt. Dat
betekent: je plundert wat platen
hier, wat platen daar, rot er een
hoesje omheen en klaar is Kees.
Dat zou ik pas stuitend gemak
zuchtig hebben gevonden. We
hebben de afgelopen zomer, ja,
die hele hete zomer, ruim twee
maanden in de studio gezeten.
Het mooie weer kwam alleen
tot ons via kranten en avond-
lussen al die gebruinde
gezichten vielen Kecks-leden
toen op door hun vaalbleke ge
laatskleur. Zo erg, dat mensen
ons spontaan sinaasappeltjes
aanboden voor de noodzakelij
ke vitamientjes."
Desondanks begrijpt De
Leeuw dat niet iedereen even
hard juicht bij het aanhoren van
Hotel Nostalgia. „Het is even
wennen. Ik kan niemand ver
plichten deze versies beter te
vinden, maar dit is nu eenmaal
hoe de Kecks voortaan klinken.
Voor altijd, want als we iets
doen, doen we het voor eeuwig.
Maar ik kan met iemand mee
voelen als hij zegt dat we van
die oude versies af hadden
moeten blijven. Ik weet name
lijk ook niet hoe ik reageer als
blijkt dat Bruce Springsteen op
eens al zijn nummers heeft her
schreven."
igels van kater Visser kunnen nog gemeen krassen
recensie susanne lammers
Visser. Gezien: 6/1, Leidse Schouw
burg.
begint altijd met bezwe-
srituelen. Droge huishoude-
mededelingen: „U heeft
it op tien liedjes voor de
ze; tien erna." Het schuiven
het tafeltje waarop de reis-
ker, de teksten en het flesje
:r. Onhandig rommelen met
microfoon. Stug een frag-
it voorlezen uit een 'grote
tsenverhaaltje' in een kin-
jasje. Al die dingen lijken be
id om zijn onzekerheid en
uwen naar een uithoek van
podium te jagen. Om het
:n van zijn handen tot een
vaardbare frequentie terug
rengen.
reemd toch, want Joop Vis-
zingt al jaren voor volle za-
die bovendien altijd van
n zijn zich volledig in te laten
tken. Zijn liedjes zijn de
ipste van Nederland. Ik ken
n tekstdichter die zo listig
het Nederlands om kan
ingen en die daar bovendien
ke evocatieve wijsjes onder
it te spelen.
lij deelt zijn liedjes in cate-
ieën in, er is een aardrijks
serie, een huis-, tuin-
keukenserie, een romanti-
ie, een politieke serie. De
drijkskundige klinkt het
est naar 'vroeger'. Valse lied-
waarin met Ideine, elegante
Idelen Nederlandse plaatsen
plaatsjes geportretteerd wor-
Montfoort, Haarlem,
ringeloo.
Ded getroffen
k Leiden wordt getroffen,
ar goéd getroffen. In Leiden
at ^les stil. Niets beweegt, er
•eurt niets. „Het zijn de stra-
niet, het zijn de stegen niet,
zijn de mensen niet. Het is
water, dat eindeloos ver-
dt, van eeuw tot eeuwig-
d."
ds hij zingt over politiek is hij
t meer venijnig maar on-
ïuanceerd. Ook dan treft hij
Joop Visser Valse liedjes.
wel eens doel („de Europese
norm voor gladheid wordt uit
gedrukt in lubbers"), maar zijn
scheldkannonade op Bolkestein
doet zelfs een fervent anti-W-
D'er. akelig aan.
In de 'romantische serie' zijn
liederen te vinden, waarin hij
nu eens zwartgallig, dan weer
boosaardig het vertrek van zijn
lief bezingt. De moord op de
melkboer, omdat het echtelijk
bed altijd, zo realiseert hij zich
ineens, naar kaas rook. „Mis je
zo, hou van jou, dag en nacht,
jij alleen," heet het in een ander
lied. Of: „Kom toch terug, ik
weet dat je niet deugt." Zo raakt
hij het meest, als de oude schle
mielige kater, die te moe lijkt
om zich te verweren, maar
wiens nagels nog gemeen kun
nen krassen.
recensie susanne lammers
Voorstelling: Verloren erf van Sam She-
pard. Door Littens Sacrum. Gezien: 7/1,
Imperium Theater, Leiden. Nog te zien:
13/1, Kapelzaal K&O, Leiden.
In Sam Shepards 'Verloren erf,
gaat het over zo'n typische, ver
vuilde, Amerikaanse platte-
landsfamilie-met-een-geheim.
In dit geval is het de moord op
een onecht kind, misschien
zelfs wel het resultaat van een
incestueuze relatie tussen moe
der en zoon. De vader is de da
der. Hij begroef het lijkje op het
erf en vanaf dat moment is de
boerderij onvruchtbaar. Totdat
'het geheim' eindelijk aan een
buitenstaander, de verkering
van kleinzoon Vince, verteld
wordt. Dan groeit de maïs weer.
Dat is tevens het moment dat
de kleinzoon het roer over
neemt en de oude moordenaar
sterft.
'Verloren erf zou 'de weer
spiegeling van Shepards kijk op
het gezin als wankele hoeksteen
van de Amerikaanse samenle
ving' zijn, 'die aan elkaar hangt
van ontkenningen en fantasie-
en'. Toepasselijker lijkt me de
uitspraak van de Amerikaanse
toneelcritica Mary McCarthy,
dat dit soort drama sadistische
fantasietjes in een realistische
vermomming is. Prima hoor, als
de personages in dienst staan
van een 'idee', maar in de eerste
plaats moeten ze herkenbare
mensen van vlees en bloed zijn.
Een volstrekt ongeloofwaardig
zooitje gemankeerde figuren op
de speelvloer is niet bij machte
welke visie dan ook uit te dra
gen. Geen kip op deze boerderij
met wie je je identificeren kunt.
De toeschouwer doodt intus
sen de tijd met het vinden van
een antwoord op de vraag waar
om Litteris Sacrum dit stuk op
wilde voeren. De spelers doen
heldhaftig hun best het stuk le
ven in te blazen. Je ziet ze bezig
in een eindeloze poging een
omgevallen pot stroop op te
ruimen. Men tracht de lappen
tekst kakelend, dreigend, hyste
risch, boos of dronken uit te
spreken. Maar echte woorden
worden het nooit.
De speelvloer is morsig, aan
vuile zakdoeken en wrakkige
meubels ontbreekt het niet en
ook de spelers zitten onder de
modder. Maar een impotent
stuk red.je niet met cliché's.
De Stichting Popmuziek Ne
derland (SPN) wil zich omvor
men tot een Nationaal Pop In
stituut, een instelling die bre
der is opgezet dan de SPN en
zich meer op het publiek richt.
Dat staat in het beleidsplan
dat de SPN voor 1997-2000, de
periode van het nieuwe Kun
stenplan van staatssecretaris
Nuis, heeft opgesteld.
De historische collectie van
de SPN, het Nationaal Popar
chief, moet in het instituut
voor het publiek toegankelijk
worden gemaakt via tentoon
stellingen, presentaties en een
aan Internet gekoppelde data
bank. Dat gebeurt in het me
diacentrum, een belangrijk
onderdeel van het instituut.
Ook zal de nieuwe instelling
de huidige SPN-taken uitvoe
ren, zoals het geven van subsi
die en andere ondersteuning,
speciale projecten en promo
tie van de Nederlandse pop
muziek. Om het plan uit te
voeren is wel een extra over
heidsbijdrage van 870.000 gul
den nodig op de huidige be
groting van 2,3 miljoen gul
den.
Het pleidooi voor een Natio
naal Pop Instituut bevestigt de
conclusies van het onderzoek
'20 jaar popheleid'. De pop
muziek heeft zich in Neder
land ontwikkeld van een anti-
maatschappelijke jeugdcul
tuur in de jaren '70 tot een vol
wassen onderdeel van de tota
le cultuur, aldus een van de
vaststellingen.
muziek
recensie aad van der ven
Koninklijk Concertgebouworkest o.l.v. Mstislav Ro
stropovitsj, m.m.v Gidon Kremer (viool), Mstislav Ro
stropovitsj (cello), Reinbert de Leeuw (piano), Sergei
Leiferkus (spreekstem). Werken van Sjostakovitsj,
Oestvolskaja en J.S. Bach Gehoord: vrijdagavond, za
terdagavond en gistermiddag, Concertgebouw, Am
sterdam.
Sinds het optreden van Leonard Bern
stein is er op het podium van het Con
certgebouw niet meer zoveel gekust en
geknuffeld als in het afgelopen weekein
de, toen Mstislav Rostropovitsj de musi
ci van het Concertgebouworkest zijn
dank betuigde.
Na afloop van een zeer geladen uit
voering van Sjostakovitsj' Achtste Sym
fonie beende de Russische meester be
drijvig door het orkest, alsof hij bang was
bij zijn huldebetoon iemand over te
slaan. Dat was nog maar het begin van
het vijf concerten tellende 'Rostropo-
vitsj-festival'.
Zaterdagavond trad hij op als gast bij
Reinbert de Leeuw, die een programma
aan Galina Oestvolskaja had gewijd. Ro
stropovitsj speelde met De Leeuw het
'Grand duet' voor cello en piano en diri
geerde ten slotte een ensemble uit het
Concertgebouworkest in de Tweede
Symfonie.
Gistermiddag zat Rostropovitsj moe
derziel alleen op het grote podium van
het Concertgebouw om de Tweede, Der
de en Vijfde Suite voor cellosolo van Jo-
hann Sebastian Bach ten gehore te bren
gen. Misschien was dat nog de meest
memorabele gebeurtenis. De cellotech
niek van Rostropovitsj mag dan niet
meer de gaafheid van vroeger bezitten
en de dansritmen mogen dan af en toe
wat stroef klinken, de toon die hij aan
zijn Stradivarius ontlokt, is nog altijd van
een vervoerende schoonheid. En vooral
in de Sarabandes, de meditatieve centra
in deze suites, blijkt, dat zijn nobele ex
pressiviteit nog niets aan kracht heeft
verloren.
De cellist Rostropovitsj stijgt ook met
het klimmen der jaren nog altijd ver uit
boven de dirigent Rostropovitsj. Hij mag
dan talrijke operavoorstellingen in het
Bolsjoi Theater hebben geleid en bijna
zeventien jaar lang voor het orkest van
Washington hebben gestaan, als dirigent
kleeft hem nog steeds iets aan van de
goedwillende amateur. Hij neemt voor
zich in door de gedreven en hartverwar
mende manier waarop hij zich inzet
voor de muziek. Hoe houterig hij ook de
maat slaat, in Russische muziek - bij
hem hoe gekwelder hoe mooier - laait
het vuur altijd hoog op. Dat elke distan
tie bij hem afwezig is, maakt zijn inter
pretaties wel vaak grof en overdreven
pathetisch. De uitvoering van de Achtste
van Sjostakovitsj was daar niet vrij van.
Wat Rostropovitsj in zulke muziek
mist - het vermogen om emoties te be
heersen en spanning te doseren, ook het
gevoel voor de pijn van binnen bij deze
componist - bezit violist Gidon Kremer
juist in sterke mate. Die combinatie van
factoren bij Kremer maakte de uitvoe
ring van het zelden gespeelde, overwe
gend introverte Tweede Vioolconcert
van Sjostakovitsj zo bijzonder.
Over het geheel aan Galina Oestvols
kaja gewijde concert kan gezegd worden
dat het iedere luisteraar ertoe dwong
zijn positie te bepalen ten opzichte van
wellicht de meest ongenaakbare, onaan
gename en onrustbarende muziek, die
in deze eeuw is gecomponeerd. We kun
nen hier in die zin van 'minimale mu
ziek' spreken, dat de ingrediënten - be
paalde intervallen en ritmen - zeer sim
pel zijn. Maar tegenover de over het al
gemeen geoliede, vrijblijvende klankpa
tronen die we hier 'minimal music' noe
men, staat het obsessieve gedram van
Oestvolskaja, voor wie elke creatieve
daad een hartstochtelijk credo is.
Ongetwijfeld wordt Oestvolskaja's
werk nergens hoger gewaardeerd dan in
Nederland, waar Reinbert de I.ceuw bij
zonder door haar gefascineerd is en mu
sicoloog Elmer Schönherger haar al ja
ren 'op het aambeeld der muzikale
waarheid' laat 'hameren'. De Leeuw
speelde ook zaterdag haar muziek - het
programma varieerde van het Octet uit
1950 tot de Tweede Symfonie uit 1979
met alle onbaatzuchtige toewijding en
intensiteit, die hem, zoals bekend, als
vertolker een ware dienaar van de com
ponist maken.
Ook de samenwerking tussen De
Leeuw en Rostropovitsj in het 'Grand
duet' was zeer intens. Vreemd overigens,
dat Oestvolskaja dit werk in 1959 voor
Rostropovitsj componeerde, maar dat de
ineestercellist hel pas zaterdagavond
het was hem gevraagd in hel kader van
dit project - voor het eerst speelde. Komt
dal doordat het 'Grand duet' veertien
jaar op publikatie moest wachten of be
seft de meestercellist nu plotseling - nu
iedereen over Oestvolskaja praat dat
dit waardevolle muziek is?
De Oestvolskaja-exegeten doen met
instemming van muziekuitgeverij si-
korski in Hamburg nog altijd hun best
de componiste als een martelaarster af
te schilderen. Een Russische martelaar
ster. Reken maar dat dat werkt. Daar
weet Rostropovitsj trouwens ook alles
van.
