Het traanloze verdriet over
een vermoorde dochter
Feiten Meningen
In een stal?
Klagen
Nieuwe agenda?
Nieuwe telefoonnummers.
Een nieuw jaar en ook nieuwe nummers. Vergeet ze
niet in uw agenda te noteren. U vindt ze makkelijk
met behulp van de Omnummergids. Hebt u toch nog
vragen, bel dan het gratis informatienummer: 06-0096.
Bellen? Even tot iotellen.
ZATERDAG 23 DECEMBER 1995
Het boek De bijbel nu van Meir
Shalev, over wie ik vorige week
schreef, handelt, zoals van een
Joodse auteur te verwachten is,
uitsluitend over het Oude Testa
ment. Dat is jammer, want ie
mand die het land Israël goed
kent, had misschien de vraag
kunnen oplossen: werd Jezus wel
in een stal geboren? Ik heb dat
van kindsbeen af aan gehoord, en
ook altijd geloofd, maar de Engel
se schrijver A.N. Wilson zegt in
zijn boek Jezus, een biografie:
'Zelfs als we ieder woord van de
bijbel als letterlijk waar blijven
aannemen, vinden we nergens
dat Jezus in een stal werd gebo
ren. Geen van de Evangeliën be
weert dat'. I let is waar: nergens in
het evangelie van Lucas of Mat-
theüs staat dat Jezus in een stal
ter wereld kwam. Zeker, hij werd
in een kribbe gelegd, maar een
kribbe kan overal staan, en heeft
volgens
Wilson
misschien
op de over
dekte bin
nenplaats
van een
herberg ge
staan, maar
niet in een
stal. Als de
Wijzen uit
het Oosten
komen,
staat er in
het Evan
gelie van
Mattheüs
in vers 11:
'En in het
huis gekomen zijnde, vonden zij
het Kindeken, met Maria, Zijne
Moeder'. Daar is dus al sprake
van een huis! Over een stal wordt
door de evangelist niet gerept.
Jk heb vervolgens het boek Je
zus, een revolutionaire biografie,
van John Dominic Crossan, hoog
leraar Bijbelse geschiedenis aan
de DePaul Universiteit van Chi
cago, erop na geslagen, maar die
roert het stalprobleem niet aan.
Dat komt omdat hij een reu-
zestap verder gaat. Hij gelooft he
lemaal niet dat Jezus in Bethle
hem werd geboren. Hij merkt op:
'Het is niet leuk om het te moeten
zeggen, omdat het altijd zo'n
spannend verhaal is geweest,
maar de reis naar en van Betle-
hem voor een volkstelling is lou
ter een verzinsel, een schepping
van Lucas' eigen verbeelding'.
In dat verband zegt hij iets dat
moeilijk te weerleggen lijkt: 'Het
idee dat iedereen terugging naar
de woonplaats van zijn voorou
ders om zich te laten registreren
en daarna na huis terug te lceren,
zou toen, evenals nu, in bureau
cratisch opzicht een nachtmerrie
zijn geweest'. Desondanks staat
er in Lucas 2 vers 3: 'En zij gingen
allen om beschreven te worden,
een iegelijk naar zijne eigen stad'.
Ik herinner mij nog goed dat ik op
de Zondagsschool een keer ge
vraagd heb: 'Maar die herders
dan? Die hielden de wacht bij hun
kudde. Maar moesten die herders
dan niet op reis? Hoefden die dan
niet beschreven te worden?' De
zondagsschoolmeester wist daar
geen antwoord op, en die won
derlijke herders, die ondanks de
volkstelling gewoon thuis moch
ten blijven, hebben jarenlang
door mijn hoofd gespookt.
Hoe wonderlijk dat de twijfel bij
zo'n ondergeschikt puntje kan
gaan knagen! Intussen staat al
lang vast dat. zoals Crossan in zijn
boek zegt, 'onder Augustus niet
zo'n wereldwijde volkstelling is
gehouden'. Bovendien: toen Qui-
rinius het bewind over Syrië voer
de, was Herodus, in de bijbel ver
antwoordelijk voor de kinder
moord te Bethlehem, al tien jaar
dood. Het is spijtig om te moeten
constateren dat er van het Lucas-
evangelie, dat ongetwijfeld dezer
dagen weer overal voorgelezen
zal worden, niet veel waar kan
zijn.
Een kiekje uit het familie-album. Moeder en dochter in gelukkige tijden, op vakantie op Grand Canaria. foto gpl
Moeder van Marijke van Dijk: Die mannen mogen niet meer verder leven
Onbegrijpelijk. Ze zal het nog vele malen
herhalen. Gewoon onbegrijpelijk. Het is
waarschijnlijk het enige woord, dat de ge
voelens van de Hilversumse mevrouw Van
Klooster ook maar enigszins kan benaderen.
Haar oudste dochter Marijke werd dit jaar in
Turkije door vier mannen wreed verkracht,
mishandeld en vervolgens op een gruwelijke
wijze vermoord. Eind mei vertrok Marijke
van Dijk onbezorgd samen met twee vrien
dinnen voor een korte vakantie naar Turkije.
„Eén dag heeft ze van het zonnetje kunnen
genieten. Daarna kreeg ik haar in een pak
ketje thuis."
„Waarom? Waarom heb je dat gedaan? Ze
was mijn kind!" Dat heeft mevrouw Van
Klooster in de rechtszaal van Alanya een
van de vier daders voor de voeten gewor
pen. ,,Ik riep dat tegen die dikkerd, Aii, die
haar de messteken heeft toegebracht. Maar
hij schudde zijn hoofd en praatte weer ver
der met een van die andere kerels. Geen
centje berouw, hoor. Absoluut niet." Het is
het enige moment tijdens het gesprek dat
ze heftig geëmotioneerd raakt.
Afgelopen dinsdag maakte mevrouw Van
Klooster, samen met haar jongste dochter
Margot, voor de achtste en naar zij toen
nog zo vurig hoopte laatste keer sinds ju
ni de zware gang naar de rechtbank in Ala
nya. Dat was telkens weer heel moeilijk.
Maar thuisblijven, dat zou nog veel moeilij
ker zijn geweest. „Ik vocht voor mijn doch
ter, die dat zelf niet meer kan. Marijke zou
voor ons precies hetzelfde hebben gedaan.
Dit mag niet in de doofpot gestopt worden.
Maar ik weet, het gebeurt dagelijks."
Op de salontafel staat een asbak vol sigaret-
tepeuken. De grote mok koffie met melk, de
zoveelste van die dag, wordt langzaam
koud. De gaskachel verwarmt de kleine,
knus ingerichte woonkamer met gemak.
Aan de muur hangt een aantal foto's van
Marijke, in kleur en zwart-wit. Een stralen
de jonge vrouw. In de kast staan de foto-al
bums van Marijke, met vooral veel vakan
tiekiekjes. Ook uit Turkije. Op de driezits
bank ligt het hondje van haar vermoorde
dochter, Dirk, heerlijk te slapen.
GEEN TRANEN
Mevrouw Van Klooster praat zacht, traan -
loos geëmotioneerd. De eerste weken heeft
ze natuurlijk veel gehuild, maar daarna
kwamen de tranen niet meer. Ze vertelt dat
volgens de psycholoog, bij wie ze sinds de
traumatische gebeurtenis onder behande
ling is, het verwerken van het drama eigen
lijk pas kan beginnen na de uitspraak van
de Turkse rechtbank. Die datum is nu be
paald op 18 januari. Ze ziet als een berg op
tegen de gevoelens die zullen loskomen.
„Dan valt voor mij de klap", zegt ze.
Hoop op de toekomst? Nee, die heeft ze he
lemaal niet meer. „Dit kan ik nooit meer
vergeten, nee, nee, ik zou niet weten hoe.
Gelukkig heb ik nóg een dochter. Zij steunt
me ontzettend veel en dat terwijl ze het er
zelf ook heel moeilijk mee heeft. Voor haar
wil ik nog wel verder leven, maar anders
had het voor mij echt niet meer gehoeven.
Voorlopig woont ze bij mij, maar ze gaat
vandaag of morgen toch weer naar haar ei
gen huis toe. En dat is goed, dat moet ook.
Ze is nog jong, ze moet nog iets maken van
haar leven.
De enige hoop die ik nog heb is dat bij die
vier daders de doodstraf voltrokken wordt.
Want wat ze die meisjes hebben aange
daan, dat is gewoon verschrikkelijk. Mijn
gevoel is: ze hebben mijn kind vermoord en
daarom mogen ze er van mij ook niet meer
zijn. Om te voorkomen dat, mochten ze
ooit toch nog vrij komen, het weer ge
beurt."
Ik wilde per se het autopsierapport van Ma
rijke hebben van de Turkse artsen, maar dat
kreeg ik niet. De Nederlandse ambassade
heeft daar toen in bemiddeld en gezorgd
voor de vertaling. Met Margot, evenals Ma
rijke verpleegkundige, heb ik het gelezen.
Het is heel verschrikkelijk. Marijke is daar
eerst vermoord met drie heel diepe messte
ken in d'r rug, die haar nieren en lever heb
ben geraakt. Daarna is ze driehonderd me
ter naar beneden gegooid. Daarbij is haar
hoofd verbrijzeld, haar arm en nek gebro
ken, haar linkerbeen afgescheurd en haar
buik opengescheurd. Dat hebben ze mijn
kind aangedaan."
PAKKETJE
„Ik heb haar niet meer mogen zien. Dat was
niet mogelijk. En dat begrijp ik ook wel,
want ze heeft daar na haar dood nog vier
dagen in de volle zon gelegen. In een pak
ketje heb ik haar thuisgekregen. En dan
kunnen andere mensen zeggen dat ze tegen
de doodstraf zijn, maar ik vind dat die man
nen het verdienen. Die mogen niet meer
verder leven. Ze hebben bekend dat ze er
mee door hadden willen gaan. Van elke na
tionaliteit hadden ze één vrouw willen ver
krachten en vermoorden. Na het drama wa
ren ze van plan geweest de volgende dag al
weer met hun busje naar het vliegveld te rij
den om daar vrouwen op te pikken."
Vlak voor de molestatie van de drie Hilver
sumse vrouwen hadden de mannen zich al
vergrepen aan een toeriste uit Georgië en
haar vervolgens ook vermoord. Mevrouw
Van Klooster heeft een foto van de blonde
derd meter naar beneden wordt gegooid,
dan is er niks meer van je heel. Het heeft
nog een dag of drie, vier geduurd voordal
d'r boven hadden. Maar al had het een h
jaar geduurd, ik was niet weggegaan."
AFSCHEID
Pas in oktober heeft mevrouw Van Kloosi
samen met Margot, het ravijn bezocht w:
Marijke aan haar einde kwam. „In het be
wilde ik dat niet, maar naderhand ben ik
toch meegegaan. Ik wilde met m'n eigen
ogen zien hoe die plek eruit zag. Daar he
ik heel bewust afscheid genomen van ha.
Ik heb nu een helder beeld van Marijke
voor ogen, hoe ze daar boven staat en af|
slacht wordt. De weg erheen is echt een
denrit. Een en al diepte en rotsen. Daar
werd het voor mij duidelijk: er was geen
ontsnapping mogelijk geweest.
Mevrouw van Klooster vertelt dat de drie
vriendinnen op die bewuste maandag
avond 22 mei, terugkomend van gezellig
winkelen, bewust hebben gekozen voorv
voer naar .hun hotel met een wit minibus
Want een taxi, dat vonden ze te gevaarlijl
De busjes zijn een vertrouwde verschijnii
in Turkse toeristencentra, waar ze vakani
vierders van en naar hun hotels vervoerei
De vrouwen kozen voor dit vervoermiddi
omdat daarin altijd méér mensen vervoe
worden. Een veilig idee. Dachten ze.
„Marijke kende Turkije goed, ze is er mef
malen geweest. Nooit problemen gehad.l
Nooit. Ze zijn gewoon in het verkeerde bi
je gestapt. Er zaten toen nog meer mense
in, maar die stapten al snel uit. Daarna w
den ze ontvoerd. De deuren gingen op sl|
Weg. De bergen in. Een lange tocht. Wij c
den er, in het licht, twee uur over. Zij heb
ben er vier uur over gedaan. Ik stel me de
doodsangsten voor die ze gehad hebben.
Opgesloten, geen kant uit kunnen. Marijl
was groot, echt sterk. Maar tegen vier ma
nen met messen, daartegen kun je niks b
ginnen. Ze werden zo murw geslagen, mi
handeld, toegetakeld, verkracht. Het is hf
erg geweest in die bus."
GELUK
Hanneke en Suzanne zijn verderop terecl
gekomen. Die hebben ze toen tien meter
naar beneden gegooid. Die mannen heb
ben zich vergist, ze dachten dat het daar
dieper was. Ook Hanneke en Suzanne
mochten niet meer leven. Ze zijn eerst ge
wurgd en vervolgens uit de bus gegooid.
Daarna zijn die mannen nog een keer ter
geweest en hebben ze messteken in hun
keel gekregeh. Dat is hun geluk geweest,
want daardoor kregen ze weer lucht. And
waren ook zij echt dood geweest en hadd
ze de daders nooit meer kunnen aanwijzi
In het begin, toen ik m'n autootje nog ha
ging ik elke dag naar het graf van Marijke
Nu ga ik er zeker eens per week nog heer
Het helpt me wel. Het gevoel dat je d'r le
vend bij je hebt, dat krijg ik daar. Daaron
hebben we Marijke laten begraven en nif
laten cremeren. Dan heb je helemaal gee
plek meer waar je naar toe kan. Het is er{
belangrijk om zo'n plek te hebben. In hel
begin had ik heel sterk het gevoel: ze loof
naast me. Zo dichtbij."
hilversum renate van iperen
jonge vrouw op haar televisietoestel staan,
naast een foto van dochter Marijke. „Kijk
maar, oo|<: zo'n schatje om te zien. Die foto
heb ik gekregen van haar zusje. Haar heb
ben ze ook met z'n vieren verkracht en
daarna met schroevedraaiers bewerkt. Dat
heeft dat kind allemaal meegemaakt. Je kan
je gewoon niet voorstellen dat er zulke
mensen op de wereld bestaan."
Gelukkig was dochter Margot net bij haar
thuis op het moment dat de politie aan de
deur kwam om haar te vertellen wat zich in
Turkije had afgespeeld. „Het was toen nog
niet duidelijk dat ze dood was. Maar Margot
zei direct: 'Mama, je hoeft er geen hoop
meer op te hebben, want Marijke is er niet
meer.' Maar ik had nog wel een klein beetje
hoop. We zijn er snel heengevlogen en toen
kwamen we daar aan. De andere twee
meisjes lagen zwaar mishandeld in het zie
kenhuis. Maar Marijke lag nog in het ravijn.
Achteraf wist ik het ook wel: als je driehon-
Mevrouw van Klooster met het hondje van haar vermoorde dochter.
foto gpd
De wind huilt door de
i straten. Natte sneeuw-
J buien. De Engelse win-
ter >s 'n aantocht en het
öicl empire siddert. En wat
i londen kunnen ze klagen en
overdrijven, sommige
Engelsen.
Twee wekeji geleden, toen het kwik
nog rond de plus tien schommelde,
waren ze bij mij in de buurt al te be
zichtigen. Kleumende mannen bij de
bakker. Wat een weer. wat een weer.
was ik maar bij moeder thuisgebleven,
zei een robuuste kerel, terwijl hij zich
de handen warm klapte alsof de bloed
somloop door een Siberische vorst in
ongerede was geraakt.
Op straat zag ik dames met witbonten
oorkleppen op uit het tweede autootje
stappen om boodschappen te gaan
doen. Daar was ik niet echt verbijsterd
over want van de penny shoes-troela's
die mijn buurt onveilig maken, kun je
alles verwachten.
Van de week had ik het (juchtig aan de
stok met zo'n exemplaar. Op hoge be
nen - een hele prestatie met lage hak
ken - stapte ze weeklagend op me af
toen ik op mijn achter haar auto gepar
keerde motor wilde stappen. Ze kon
niet weg omdat 'dat ding' te dichtbij
stond. Of ik soms geen ogen in m'n
hoofd had. Die keken, met enige verba
zing, nadrukkelijk naar de anderhalve
meter brede kloof tussen mijn voorwiel
en haar achterbumper.
Dit demonstratieve kijken en de op
merking dat een paar extra-rijlessen
uitkomst konden bieden, brachten
haar in staat van razernij. Nog nooit in
haar leven was ze zo'n 'a-sociale bas
taard' tegengekomen, ik moest snel op
rotten naar het zooitje waar ik vandaan
kwam. Graag gedaan, zei ik en vertrok.
Een ander lid van deze aparte sekse
heeft er bij mij in de straat hoogstper
soonlijk voor gezorgd dat een prachtige
boom schuin tegenover mijn huis par
does is geamputeerd. Sommige takken
hingen namelijk zo laag dat de vuilnis
wagen er niet onderdoor kon. Daar
door bleven de van wieltjes voorziene
vuilcontainers verderop in de vijftig
meter lange en wat smalle straat onge-
leegd.
De vuilnismannen weigerden de vuil
nisbakken naar hun wagen toe te rij
den. Ze klaagden dat hun werk al
zwaar genoeg was en de vakbond vast
ook tegen. De bewoonster die gewoon
lijk haar auto langs de stoeprand te
genover de boom parkeert, weigerde
die één keer per week op een andere
plek te zetten, zodat de vuilniswagen
kon passeren. Nee, er werd woedend
bij de wijkraad geprotesteerd en die liet
onmiddellijk de elektrieke zaag uitruk
ken.
Het zal allemaal wel met het weer te
maken hebben. Want op nationale
schaal wordt er ook heel wat afge-
klaagd en getobd. De treinen bijvoor
beeld reden niet op tijd omdat herfst
bladeren de rails bedekten. Heisa. Deze
week begon het wat nattig te sneeuwen
en de televisie voorspelde meteen
groot onheil op de wegen.
Een hele opluchting was dat ik mijn
Russische vriend Roeslan op bezoek
had. Hij vond het wel lekker weer hier.
En alles werkte gewoon, de bussen, de
treinen, de telefoon, de post. Elke mor
gen pakte hij opgewekt de ondergrond
se voor weer een toeristisch uitstapje
naar het centrum.
Dat was fout want mijn metrostation
ligt aan de Northern Line die niet voor
niets in rouwzwart op het Under
ground-schema staat aangegeven en in
de volksmond misery-lineheei. Tot
drie keer toe deed hij ruim twee uur
over een metro-rit die normaliter een
half uurtje in beslag neemt.
De derde keer, op zaterdagavond, deed
de stoppen bij hem doorslaan. „Er
wordt niets omgeroepen, niemand
weet wat er aan de hand is maar op het
elektronische bord dat de aankomst
van*de treinen aangeeft worden wel
voortdurend de winnende cijfers van
de lotto geprojecteerd. Zoiets is me in
Moskou nog nooit overkomenklaag
de de Rus. Dat klonk heel erg Engels.
hans geleunse correspondent
I
