Leidsch Dagblad | 1995 | 23 december 1995 | pagina 16

21 22

PsZL onderzoekt premenstrueel syndroom

'Bijbelse wijsheidsliteratuur
onbekend literair genre'

Leiden

Overgave

Kerk Samenleving

ZATERDAG 23 DECEMBER 1995

CHEF HENNY VAN EGMOND. 071 -5356414, PLV.-CHEF HANS KOENEKOOP, 071 -

Cheque voor
orgel Pieterskerk

leiden De Leidse ondernemer
Theo Zandvliet heeft gistermiddag
een cheque van 2.500 gulden
overhandigd aan Henk van der
Post, lid van de hoofdredactie van
deze krant. Zandvliet is de eerste
ondernemer die geld geeft voor de
restauratie van het beroemde Van
Hagenbeerorgel in de Pieterskerk.
De actie wordt door het Leidsch
Dagblad gesteund.

Het uit 1643 stammende orgel
in de Pieterskerk bevat 1800 pij
pen. Voor de restauratie is nog
een bedrag van 1,3 miljoen gul
den nodig, nadat er al eerder be
langrijke giften zijn gedaan door
een aantal grote instellingen. In
het kader van de actie kunnen
mensen 300 kleinere orgelpijpen
adopteren voor 100 gulden. In
middels is op het speciale giro
nummer (57055, t.n.v. Uitgevers
maatschappij Leidsch Dagblad) al
enkele duizenden guldens binnen
gekomen. Sponsors van orgelpij
pen worden met hun naam ver
meld op een tableau in"8e kerk en
zij krijgen een afbeelding van het
orgel met een officieel document
waaop staat welke pijp zij hebben
geadopteerd. Grotere pijpen kun
nen - tegen hogere bedragen -
ook worden gesponsord.

FOTO HIELCO KUIPERS

Nieuwe anticonceptiepil helpt wellicht tegen klachten

LEIDEN CAROLINE VAN OVERBEEKE

Hoofdpijn, vermoeidheid, gewichtstoe
name, pijnlijke borsten, depressie, woe
de, huilbuien, lusteloosheid. In Neder
land hebben naar schatting 375.000
vrouwen zulke ernstige lichamelijke en
geestelijke klachten in de dagen vóór
hun menstruatie dat ze ermee naar de
dokter stappen. Bijna vier miljoen vrou
wen hebben wel last maar lijden in stilte.
Reden voor artsen van het Academisch
Ziekenhuis Leiden (AZL) om onderzoek
te doen naar het 'premenstrueel syn
droom', kortweg PMS. „We testen een
nieuwe anti-conceptiepil die mogelijk
ook helpt tegen PMS", aldus dr. F. Hel
merhorst.

Helmerhorst is gynaecoloog. Hij weet
uit zijn praktijk dat PMS heel ernstige
vormen kan aannemen. „Vrouwen kun
nen last krijgen op school, op hun werk:
melden zich ziek, nemen ontslag, er
kunnen relatieproblemen ontstaan. De
meest extreme gevolgen van PMS zijn

kindermishandeling, criminaliteit en al-
cholgebruik. Zelf heb ik een vrouw in
mijn praktijk gehad die uiteindelijk zelf
moord heeft gepleegd."

„PMS zit niet tussen je oren", zegt
arts-assistent Anita Damen. Zij is met
Helmerhorst en Laura Zandvoort verant
woordelijk voor het PMS-onderzoek.
Helmerhorst: „Het heeft te maken met
delen van de hersenen die verantwoor
delijk zijn voor de hormoonhuishouding
en de eisprong regelen. Op de één of an
dere manier is dat hormonale proces bij
vrouwen met PMS op hol geslagen. PMS
komt niet voor bij vrouwen vóór de pu
bertijd, na de overgang en tijdens de
zwangerschap."

Heel veel vrouwen tussen de 18 en 45
jaar, naar schatting 30 procent, hebben
last van PMS. De klachten beginnen
meestal een paar dagen voor de men
struatie, verdwijnen na het begin van de
bloeding, en keren elke cyclus terug.
Anita Damen: „Sommigen vrouwen ver
anderen zó in die periode, dat hun part

ners hun eigen vrouw niet meer herken
nen."

Er bestaat geen geneesmiddel tegen
PMS, hoewel vrouwen die de pil gebrui
ken minder klachten hebben. Het A£L
test nu een nieuwe anticonceptiepil die
veelbelovend lijkt. Helmerhorst: „Deze
pil is nog niet op de markt, maar dat zal
naar verwachting in 1996 of 1997 gebeu
ren. We hebben aanwijzingen dat een
van de stoffen daarin, DHSP, helpt tegen
PMS."

„Voor dit onderzoek zijn we op zoek
naar vrouwen met PMS-klachten. Ze
moeten bereid zijn drie maanden de pil
te slikken. De ene groep vrouwen krijgt
een gewone pil, de andere groep de
nieuwe pil, maar niemand weet welke
pil ze slikt. De vrouwen noteren hun
eventuele klachten in een dagboekje."

Op dit moment doen tien vrouwen
mee aan het onderzoek. „Maar we heb
ben meer vrijwilligsters nodig om straks
goede uitspraken te kunnen doen. De
vrouwen die wij zoeken, zijn tussen de

18 en 40 jaar oud, hebben PMS-klachten
en geen alcohol- of drugverleden. Ook
hebben zij nooit medicijnen geslikt in
geval van psychische problemen."

Het AZL-onderzoek is anoniem en de
vrouwen kunnen op elk gewenst mo
ment stoppen. In totaal duurt het onder
zoek vier maanden: de eerste maand
mogen de vrouwen geen pil slikken,
maar kunnen ze wel een ander anticon
ceptiemiddel gebruiken. In totaal komen
de vrouwen zes keer naar het AZL. Er is
een vergoeding van 250 gulden beschik
baar na afloop van het onderzoek.

Helmerhorst: „Het is nog niet zeker
dat we het wondermiddel tegen PMS in
handen hebben, maar we vinden dit on
derzoek erg belangrijk." Laura Zand
voort: „We merken dat de vrouwen die
nu meedoen, het heel prettig vinden dat
hun klachten serieus genomen worden."

Theo Bakker

Zoontje wil thuis blijven met
de Kerst. En niet naar een ei
land. Mannetje wil in zijn ei
gen huis een boom met
lampjes en dan bij louter
kaarslicht gezellig samen aan
tafel gaan, terwijl een zoetge
vooisd 'Stille nacht, heilige
nacht' de kamer vult. Oprecht
verdrietig is-ie. Natuurlijk zeg
ik hem, dat we het op Texel
ook erg kersterig gaan maken.
Maar ik herken zijn hang naar
een warme kerstsfeer in zijn ei
gen huis. Terugblikkend naar
vroeger, naar mijn jongensja
ren, prijs ik me gelukkig dat
toen nog de centen ontbraken
voor een alternatieve, wande
lende viering.

Alleen al het van zolder ha
len van de houten kist met
beelden, de stal, het stro, de
lampjes, was een belevenis.
Het uitpakken van de beelden,
van de heilige koe en de heilige
schapen en tenslotte het kindje
Jezus, dat pas als de hele stal
was ingericht plechtig in zijn
kribbe werd gelegd, dat alles
gaf al een beschut, warm ge
voel. Een gevoel dat pas weer
week als de inmiddels bijna
kale boom de straat op ging.

Het op Kerstavond ter kerke
gaan, was ook zo glorieus op
windend. Dat je van alle kan
ten mensen op hun best ge
kleed af zag komen op wat on
getwijfeld een gloedvolle sa
menkomst ging worden. Bij
binnenkomst in de in mijn ge
val Lodewijkskerk vergaapte je
je altijd aan de stralende luister
van de kerk. Dit ging het hoog
tepunt van het kerkjaar wor
den, dat zag je aan alles.

De samenzang was iets heer
lijks. Het gaf een gevoel van
kracht, van saamhorigheid.
Maar eigenlijk zat dat gevoel in
heel de mis. Uit het samen
bidden sprak, als ik daar op te-

rug kijk, ook een ontroerende
overgave. Mooi woord,
'overgave'.

Maar de jaren zijn verstre
ken. Nog zou je je willen on
derdompelen in dat gevoel van
nestwarmte, van veiligheid,
van hoop. En partner zegt
'waarom zou je dat gewoon
niet doen.' Maar de betovering
is al zo lang geleden verbro
ken. Op een goede dag leer je
lezen, ga je beseffen dat alleen
met de mond beleden geloof
vals is, zie je in hoe zo'n katho
lieke kerk functioneert. En dan
weet je dat zelfs op kerstavond
de hang naar spiritualiteit het
niet mag winnen.

Nee, eerder nog zal ik me bij
de Lodewijkskerk posteren om
namens velen te protesteren.
Namens Ans Vermeer, die al zo
gebukt ging onder het grooot-
brengen van haar tien kinde
ren, maar die van meneer pas
toor te horen kreeg dat een elf
de in Gods naam er wel bij
kon.

Namens Jose Rodriques,
omdat hij als uitgebuite
Zuidamerikaanse armoedzaai
er nog steeds niet uit de voeten
kan met de woorden van de
paus die het bij zijn bezoek
vooral had over het verbod op
voorbehoedmiddelen.

Namens mezelf, om die pa
ter ter verantwoording te roe
pen die mij ter penitentie een
half uur liet bidden, omdat ik
me als jongen van zestien had
afgetrokken.

Namens alle vrouwen, om
dat volgens de kerk alleen de
man voldoende mens is om de
boodschap Gods uit te dragen.

Namens mevrouw Steiner en
meneer Klein en al die andere
Joodse mensen, wier familie is
vergast en die hebben moeten
dulden dat nazi's via het Vati-

caan naar Zuidamerika P
den vluchten. '8

L

Er schoot me van de v
nog een optie in het hoofd,r
betreft de daklozen, die
Leiden mooi in de kou D
liggen. Ik zou met alle dfl
zen in optocht de Lodev\ie
kerk in kunnen marcherenc
als één van de drie Heere^
heeft over die passage ii
Bijbel waarin staat: 'War(
aan de minsten der m^j,
doet, doet gij aan Mij.' K0:
of zo'n geestelijke er O] i
springt en zijn gelovigen
houdt deze mensen ondeP
te bieden. U en ik kenner
antwoord. Anders had al"
één van de eerwaardef
nachts zijn kerk opengeste

Toch doe ik niets, ga ik
posteren en geen daklozei
tocht houden.

Want je dochtertje heefjl
zwaar ongeluk gehad, I
vrouw waarvan je hield is c
leden, je voelt je 'waardel
je weet dat je leven aan he
lopen is, je zoekt wanh
een man die bij je past, je
zo moe, je voelt je in jezelj
gesloten, je vriend heeft i
zelf het leven benomer
hebt niet genoeg aan broo
spelen alleen, je ervaart
moderne leven als kil, kou
kan zoveel zijn dat je mo'
loos maakt, machteloos,
drietig. Je kunt zo'n sterid
hoefte hebben aan de wa
met anderen gedeelde de'
van kerstavond. Goed, laa}
zo zijn. f-

Zelf ga ik op dat eiland r-
met mijn ventje een boon^
pen en die optuigen. Er^
gaan er nog bij zingen u
Hoewel dat nooit zo zal zij*
bij de stal van mijn vadt,
moeder.

REDACTIE DICK VAN DER PLAS, 071 -5356481

Scheurkalender met levenswijsheden vol humor en vennaningen

Iedereen gebruikt ze. „Wie een kuil graaft voor een
ander valt er zelf in." Of: „Wie wind zaait, zal storm

oogsten." Het zijn bekende gezegden,
spreekwoorden of aforismen. Maar waar komen die
zegswijzen eigenlijk vandaan? Deze raadgevingen

stammen uit het Nabije.Oosten, uit de tijd van
koning Salomon en David, zo'n negenhonderd jaar
voor Christus. Slechts weinigen zullen weten, dat
deze in ons taalgebruik zo ingeburgerde wijsheden
rechtstreeks ontleend zijn aan de Bijbel, en wel aan
de zogeheten wijsheidsliteratuur van het Oude
Testament.

De Enschedese dominee Arnold Bek
kenkamp heeft ze verwerkt in een bij
belse spreukenkalender voor het
nieuwe jaar. „Het zou heel erg jammer zijn als dit
soort puntig geformuleerde levenswijsheden in
de vergetelheid zou raken.

Die bijbelse spreukenkalender was voor de her
vormde predikant een aardigheidje, zomaar een
tussendoortje. Sinds Ar
nold Bekkenkamp drie zonopom?
jaar geleden met emeri
taat is gegaan (hij stond
in Amerongen, Krabben-
dijk en Enschede, waar
hij vooral verbonden was
aan het Hervormd Rust
huis), gebruikte hij zijn
tijd deels om te publice
ren. Zo gaf hij vorig jaar
een boekje uit over de ge
schiedenis van de Her
vormde Gemeente Us-
selo. Momenteel werkt
hij aan een studie over
het leven van dominee
Rutgers, predikant in
Tubbergen, Lochem, Us-

selo en Rotterdam, die al vroeg zijn stem verhief
tegen het nationaal-socialisme. Ook is Arnold
Bekkenkamp betrokken bij de Twentse Bijbelver
taling. die Anne van der Meiden volgend jaar
hoopt te publiceren.

Drie maanden heeft de samensteller nodig ge-

vrijdag

januari

Dominee Arnold Bekkenkamp: „Goddeloosheid is buitengewoon onverstandig."

had om het materiaal te verzamelen en te orde
nen voor zijn bijbelse spreukenkalender, die hij
heeft gebaseerd op de bijbelse wijsheidslitera
tuur. Voor velen is de bijbelse wijsheidsliteratuur
(Spreuken, Wijsheid van Jezus Sirach, Wijsheid
van Salomo, Psalmen, Job, Prediker) een onbe
kend literair genre, aangezien ze deels behoren
tot de zogeheten 'apocrieve' (verborgen) boeken
van het Oude Testa-
ment, die in het Grieks
Ept'^ipre*) geschreven waren,

zaterdag

6 Onbekend

Katholieke christenen
zijn er iets meer mee
januari vertrouwd dan hun

protestantse geloofsge
noten, omdat die apo
crieve wijsheidslitera
tuur wel in de rooms-
katholieke, maar niet
in de reformatorische
'canon' (standaard)
van bijbelboeken is op
genomen. Het bekend
ste wijsheidsboek is
het boek Prediker, dat
niet ophoudt de mens ervoor te waarschuwen dat
alles in een mensenleven vergankelijk en nietig
('ijdel') is: „IJdelheid der ijdelheden, alles is ijdel-
heid". zegt Prediker.

Bekkenkamp vergelijkt het idee van een bijbel
se spreukenkalender met de formule van de Suc

ces-agenda's. Daarin staan onder aan de bladzij
den ook spreuken te lezen. Maar met een andere
sfeer. „Zo van: Als je maar goed je best doet, dan
kun je rijk worden. En wie arm is. moet wel dom
zijn." Zijn spreukenkalender daarentegen is er
een van oude levenswijsheden, vol humor, more
le en religieuze vermaningen en relativeringen.

Glimlachen

Er wordt in deze

zaterdag

spreuken een appèl
gedaan op het indi
viduele geweten.

Wat of de strekking
van de boodschap
van deze bijbelse
spreuken is?

„Goddeloosheid is
buitengewoon on
verstandig", vat de
ontwerper kort sa
men. „Dat wordt
heel nuchter gepo
neerd. Het is dom
om goddeloos te
zijn. Dan loopt het
fout met de mens af.

En het spiegelbeeld daarvan is de Vreze des He
ren. De Here vrezen, dat is het begin van alle
wijsheid voor de mens. Die gedachte is de rode
draad in alle bijbelse wijsheidsliteratuur. Vele ke
ren wordt die tekst herhaald."

In Bekkenkamps bijbelse spreukenkalender

zondag

september

-

voor 1996 ligt de nadruk meer op het informatie
ve karakter dan op het bieden van een stichtelijk
woord. De formule van zijn scheurkalender is de
zelfde als die van de Twentse spreukenkalender
die uitgeverij Van de Berg jaarlijks uitgeeft. Alleen
heeft Bekkenkamp onder de spreuk van de dag
dikwijls ook het equivalent uit de Statenvertaling,
de Groot Nieuws Bijbel, de Duitse Bubervertaling
of de New English Bible ge
plaatst. Op de achterkant
van het blaadje wordt be
knopt informatie gegeven
over het bijbelboek, de ont
staansgeschiedenis. de ver
taling ervan door dichters
als Jacob Cats en De Genes-
tet in de- Gouden Eeuw, en
de verwerking ervan door
hedendaagse theologen.
,/Soms zijn deze spreuken
heel moralistisch, zeer
vrouwonvriendelijk of eli
tair", waarschuwt de En
schedese emeritus-predi
kant. „Maar de manier
waarop ze fulmineren tegen
dronkenschap of luiheid,
daar kan ik om glimlachen. Dat vind ik heel
mooi."

Bijbelse spreukenkalender, samengesteld door
dominee A. Bekkenkamp. Uitgeverij Van de
Berg, Enschede. Prijs 18,95 gulden.

Rooseveltstraat 82
Postadres: Postbus 54,
2300 AB Leiden

L O F

LEIDSCH DAGBLAD

(Opgericht 7 maart 1860)

KANTOOR

071-5356356

Geen krant ontvangen?

Bel voor nabezorging:

Ma. t/m/vr. 18.00-19 30 uur en

Zaterdag 10.00-12.00 uur 071-51280:

DIRECTIE

B. M. Essenberg,

G. P. Arnold (adjunct), J. Kiel (adjunct)

HOOFDREDACTIE

J.G. Majoor, F. Nypels,

H. G. van der Post (adjunct)

PUBUC RELATIONS

W. H: C. M. Steverink 071-5356356 per kwartaal (NL)

OMBUDSMAN
R.D.Paauw 071-5356215

Tel. dag. 9.30 -11.30 uur of per, post.

071-1»

RUBRIEKSADVERTENTIES^.

Maandag t/m vrijdag van 8.30 tot 17e

071a.

ABONNEMENTEN
bijvooruitbetaling: ei

per maand (acceptgiro) 1

per maand (autom. betaling) el
per kwartaal (acceptgiro)
per kwartaal (autom. betaling)
per jaar (acceptgiro)
per jaar (autom. betaling) el

VERZENDING PER POST it;

REDACTIE

GJ. Visser, chef redactie nieuwsdienst/kunst

H W. van Egmond, chef red. Groot Leiden geluidscassette beschikbaar Voor
A.J.B.M. Brandenburg, chef eindredactie regio
F. Blok, chef eindredactie algemeen

W F. Wegman, chef red. Duin- en Bollenstreek
W. Spierdijk, chef sportredactie

J. Preenen, chef binnen-, buitenland,

LEIDSCH DAGBLAD OP CASSETTPU

Voor mensen die moeilijk lezen, slee61
hebben of blind zijn (of een andereO(
dicap hebben), is een samenvatting
regionale nieuws uit het Leidsch Dar
geluidscassette beschikbaar Voor i^
0486-486486 (Centrum voor Gespré 1
tuur, Grave). lil

ONGEVALLENDIENST D(

Academisch Ziekenhuis: vanaf zaterdag 13.00 t/m dinsdag 13.00 era
woensdag 13.00 t/m vrijdag 13.00, Diaconessenhuis: maandag t/m,
8.00 tot 17.00 en vanaf dinsdag 17.00 tot woensdag 8.00; St. Elisabi
kenhuis: dagelijks.

BEZOEKUREN »g

DIACONESSENHUIS at

(tel. [phone]): dagelijks 14.30-15.15 uuren 19.00-19.45 uur. je
Kraam- en zwangerenafdeling: buiten de gewone bezoektijden, vot-
ners bovendien van 10.30- 11.15uurenvan 19.45 - 21.00 uur
Special Care Unit: 10.30-11.00 uur, 15.00- 15.30 uuren 19.00-19 3(7^
na overleg met de dienstdoende verpleegkundige. Er

Kinderafdeling: 10.30-19.00 uur, na overleg met de dienstdoener
pleegkundige. x

Jongerenafdeling: 14.30-15.15 uuren 19.00-19.45 uur.

RIJNLAND ZIEKENHUIS vestiging St. Elisabeth P

(tel. [phone]): dagelijks 14.00-15.00 uur en 18.30-19.30 uur, Ui
en II daarnaast ook 11.15—12.00 uur. Ie;

Kraamafdeling: 14.30-15.30 uur en 18.30-19.30 uur (voor vaders \q0
uur). rj,

Kinderafdeling: 14.30-19.00 uur (voor ouders de gehele dag).
Afdeling hartSewaking (CCU)en intensive care (IC): 14.00—14.3010
18.30-19.00uur. :h

Spoedeisende hulp: dag en nacht geopend

RIJNLAND ZIEKENHUIS vestiging Rijnoord

(tel. [phone]): dagelijks 14.00-15.00 uur en 18.30-19.30 uur,r
en II daarnaast ook 11.15-12.00 uur. re

Geen spoedeisende hulp meer mogelijk Vc

II

ACADEMISCH ZIEKENHUIS x

(tel. [phone]): alle patiënten (behalve kinderen) 14.15-15.00 p
18.30-19.30 uur.

Avondbezoekuur afdeling Verloskunde 18.15-19.00 uur. 19.00-20.00|e
leen Partners/echtgenoten met kinderen. Er

Voor zwangeren: zaterdag en zondag van 10.00 tot 11.00 uur, uitfcz
voor partners/echtgenoten en eigen kinderen. h(

Kinderafdelingen: voor ouders van opgenomen kinderen is er een ru^
zoek moeelijkneid in overleg met de hoofdverpleegkundige.

Voor andere bezoekers gelden de volgende tijden, keel-, neus- en er'
kunde en neurologie: 14.15-15.00 uur en 18.30-19.30 uur; oogheelkil»
heelkunde 14.15-15.00 uur en 18.30-19.00 uur.

Kinderkliniek: zalen voor peuters, kleuters en grote kinderen: 15.1»|<
uur; babyzaal en boxenafdeling: volgens afspraak.