Kerstboom
laten staan
om jaar lang in huiskamer te
Invulling kerstsfeer krijgt steeds meer een individueel accent
Kerst
Kerststalletje hoort erbij
December maand
van bijzondere feesten
IDAG 15 DECEMBER 1995
27
esignballen in
kerstboom
oor, ze zijn er echt: design-
en voor in de kerstboom,
ïdgeblazen doorgroothe-
als Alessandro Mendini,
idio Gunnelli, Maria Chris-
Hamel en de Nederlandse
verper Bd Annink. Vanaf
staande zaterdag toont de
terdamse Kunsthal een be-
eiden hoeveelheid kunst
en uit de collectie van de
tse designfabrikant Antho-
eQuartett.
e firma gaf een aantal
raanstaande ontwerpers de
racht zich te buigen over
uiterlijk van de traditionele
itbal. Zij hebben ieder hun
in creatie uit mondgebla-
glas vervaardigd. Die vor-
met elkaar de tentoon-
ling 'Kunst met ballen',
leiding is het 150-jarig be-
n van de kerstversiering,
erhalve eeuw geleden
d de glazen bal voor het
;t gebruikt als aankleding
de kerstboom. De traditie
de opgetuigde kerstboom
nt overigens uit Duitsland
verd aan het begin van de
eeuw naar Engeland ge-
orteerd. Pas in 1841 toen
ingin Victoria aan het En-
e hof de boom tot stan-
rd-kerstversiering verhief,
d het een gewoonte die
over de wereld uitspreid-
tijds bestonden de versie-
jen nog uit noten, appel-
papieren slingers en
rsjes. De eerste glazen bal
het levenslicht in Lauscha
et Zwarte Woud. De ballen
den versierd met kraaltjes.
19de eeuw kwam de ex-
naar Engeland en de Ver-
;de Staten op gang.
■xemplaren die getoond
•den in de Kunsthal zijn op
iachtelijke wijze vormge-
n. De ontwerpers hebben
•p geëxperimenteerd met
echnieken en de mogelijk-
len van mondgeblazen
Tijdens de expositie zijn
:unst-ballen ook te koop in
iunsthal.
ist met ballen, kerstversie-
;en door kunstenaars, van
icentber t/m 7 januari in
(unsthal.
In veel huiskamers ontbreekt onder of naast de kerstboom het traditionele kerststalletje niet. Wie er thuis geen heeft, kan er rond Kerstmis wel een aanschouwen in tal van
kerken, die elk weer hun eigen kerstgroep opzetten. Vaak met levensgrote beelden, zoals deze uit een Belgische kerk afkomstige groep. foto hans van weel
De maand december, een periode van het jaar waarin
het zonlicht letterlijk op een laag pitje staat. Het is
waarschijnlijk daarom dat in de lage landen, twee bij
zondere winterfeesten worden gevierd, Sinterklaas en
Kerstmis.
Het kerstfeest is overigens van oud Germaanse oor
sprong. Men noemde het loei, het duidde op de zonne
wende, de terugkeer van het licht, na de kortste dag.
Slimme geloofsverbreiders hebben dat al in de oude tij
den gekerstend en omgedoopt tot kerstmis. Christus
geboorte viel in feite waarschijnlijk in mei.
Tijdens het Sinterklaasfeest op de avond van 5 de
cember worden cadeautjes en surprises in veel ge
vallen voorzien van een gedicht aan leden van het
gezin of familie gegeven. In het gedicht wordt op vrien
delijke maar wel ironische wijze de eigenaardigheden
van de ontvanger 'gehekeld'.
Kinderen kijken al weken uit naar de heilige uit
Spanje die op vriendelijke soms ook strenge maar altijd
rechtvaardige wijze de kleine mensen verrast met 'ge
heime' wensen. Zwarte Piet speelt, in de beleving van
dit kinderfeest bij uitstek, een belangrijke rol. Hij geeft
Sinterklaas alle informatie over het gedrag van de kin
deren. Piet kruipt over de daken en luistert aan ramen
en deuren. De gekste capriolen haalt de zwarte knecht
van Sinterklaas uit om de cadeaus bij de kinderen te
brengen.
Elders, net name in de Verenigde Staten en Enge
land, moeten de kleinen het hebben van de bolle, ho-
ho roepende Kerstman, die zijn cadeaufeest op 25 de
cember viert. Dan vult Santa Claus de opgehangen sok
ken. Santa Claus is niets meer dan een verbastering
van Sinterklaas, die door de oudste emigranten vanuit
Nederland naar de Verenigde Staten werd overge
bracht.
Laat de creatieve geest van een
aantal bekende kunstenaars en
ontwerpers los op een doorsnee
kunst-kerstboom en het sfeerloze
groene plastic verandert in een col
lectors-item, dat volgens de makers
het gehele jaar door een plekje in
huis verdient.
GPD
EVfLIEN BAKS
Kunst voor een goed doel scoort altijd.
Want wie wil er niet een door kunstenaar
Rob Scholte opgewaardeerd boompje in
zijn bezit krijgen en en passant een bos in
Kameroen behoeden voor de ondergang?
En dus kan er deze weken a raison van 25
gulden per object worden ingezet op 24
kunst-boompjes van de hand van even
zovele Nederlandse kunstenaars, ontwer
pers, architecten en andere creatieve
geesten.
Het idee is niet nieuw. Het is al eens eer
der gebruikt door Rupert van Woerkom,
hoofdredacteur van het blad Elegance.
Toevallig ook de hoofdredacteur van het
blad Man, dat vorig jaar eenzelfde soort
actie opzette in de vorm van nachtkast
jes. Destijds ging de opbrengst naar het
Aids Fonds, nu is het de beurt aan het
Wereld Natuurfonds dat het geld zal be
nutten voor een project in het Westafri-
kaanse Kameroen, waar zo'n achtdui
zend kilometer bos moet worden be
schermd.
De kunstenaars werkten ook nu weer be
langeloos mee aan het project, waarvan
de resultaten te zien zijn op een reizende
tentoonstelling, die nu staat opgesteld in
de Bijenkorf in Rotterdam. Tot de deelne
mers behoren bekende namen als Dick
Dankers, Eibert Draisma, LoekCopijn,
Rob Lagrouw, Rob Eckhardt, Rob Scholte,
Miriam Slaats, Antoinette van den Berg,
Mirko Krabbé en Jan des Bouvrie.
Alle deelnemers kregen een sfeerloos,
kaal kunstboompje opgestuurd, waarmee
ze naar believen mochten stoeien. Hoe
wel de gemiddelde Hollander zijn kerst-
maar ook voor een bedrijf dat zich heeft
gespecialiseerd in parelmoer. De indus
trieel vormgeefster reist de wereld over
om her en der trendadviezen en verfris
sende ideeën te spuien. Het parelmoer
verwerkt ze nu al in vele produkten, bij
voorbeeld in verpakkingspapier. ..Ik kom
veel bij bedrijven en dan zie ik dat ze
werken op een manier die ze al heel lang
gewend zijn. Dan vraag ik altijd wat er
verkeerd gaat. Ie kunt iets namelijk ook
met opzet verkeerd doen, waardoor iets
heel leuks ontstaat. Zo zijn ook heel veel
uitvindingen gedaan."
Schoenen
Ook voor de 'coating' heeft ze nieuwe
methoden ontwikkeld. Antoinette:Je
kunt er stoelen mee bekleden, maar ook
placemats, tassen en tafelkleden. Eigen
lijk alles waarvoor nu kunstleer wordt ge
bruikt. Je kunt zelfs aan schoenen den
ken. Je kunt alles benutten wat je om je
heen ziet."
Het boompje voor de actie heeft zé op
zo'n manier gespoten dat het een blij
vend aandenken is geworden. „Ook dat is
weer een bepaalde techniek. I let is bijna
een soort mummificeren. Ik heb het
boompje op een ornament geplaatst om
dat ik vind dat we bomen als ornamenten
van de natuur mogen zien."
Ook de overige deelnemers hebben hun
inzendingen vergezeld doen gaan van
uitspraken en ideeën over kerst en na
tuur. Beeldend kunstenaar Marijn Morée
besluit: 'Laat de mens nog maar eens
goed nadenken. Een boom en een kind
zijn altijd onschuldig: koester ze'.
De kunstbomen-collectie staat t/m 17
december te kijk op de woonafdeling
van de Bijenkorfin Botterdam. Daarna
verhuist de expositie naar Amsterdam
(20 t/m 30 december). Belangstellenden
kunnen meedoen aan de loterij met een
minimum-inleg van 25 gulden per
boom. De verloting vindt plaats in janu
ari.
boom het liefst op
fleurt met heel veel
glanzende ballen en
lampjes, hebben de
vaderlandse vormge
vers, illustratoren, fo
tografen en beeldend
kunstenaars toch een
geheel andere visie als
het gaat om een fraaie
kerstboom.
Het merendeel van de
'kunst'-bomen heeft
namelijk niet veel
meer te maken met
het fenomeen Kerst
mis. De plastic boom
pjes zijn veranderd in
objecten die heel het
jaar een plekje in huis
zouden mogen heb
ben.
Neem de boom van de
Amsterdamse meubel
ontwerper Rob Eck
hardt. Hij maakte een
compositie die veel
weg heeft van een
schemerlamp. Emile
Ratelband sierde de
boom op met gekleur
de kaartjes met daarop
(hij kon het natuurlijk
weer niet laten) posi
tieve boodschappen
uit zijn eigen boek
'Tsjakkaa'.
Oranje
De inbreng van indus
trieel vormgeefster An
toinette van den Berg (29) - vorig jaar
scoorde zij samen met Eibert Draisma in
de nachtkastjes-actie - bestaat dit keer uit
een oranje gespoten kunstboompje, als
'symbool voor een lange levensduur'.
Het in kunststof gespoten boompje heeft
alles te maken met haar dagelijkse werk
zaamheden, waarin de zogeheten
'coating' een belangrijke plaats inneemt.
Met haar bijzondere technieken sleepte
ze dit jaar de Emmy van Leersum Aan-
Het oranje gespoten kunstboompje van Antoinette van den E
moedigingsprijs 1995 in de wacht.
Antoinette van den Berg doet aan wat ze
noemt esthetische innovatie. Ze probeert
vanuit bestaande technieken en met ge
bruik van bestaande machines nieuwe
technieken te ontwikkelen. Op deze ma
nier is bijvoorbeeld het flocken ontstaan.
Flocken betekent zoveel als oude produk
ten omhullen met een fluwelen laagje. Ze
past dit toe op onder meer (tuin)stoelen
en kandelaars.
Vier jaar geleden studeerde ze af
aan de Academie voor Industriële
Vormgeving in Eindhoven waar ze
zich had gespecialiseerd in
coating. „De basis vormde een
machine voor de verwerking van
nepleer", legt ze uit. „Verder werd
er niets met die machine gedaan.
Dat is toch zonde. Ik ontdekte dat
er veel meer mogelijk was. Ik heb
ook een tijdje aan een academie in
Engeland gestudeerd. Ik kroop er
achter een breimachine en ook
dan zie je dat je veel meer dingen
kunt doen met zo'n machine.
Vanuit de beperking heb je name
lijk de vrijheid van de wereld.."
Knopjes
Enkele jaren geleden begon ze
kunststoffen deurknoppen te ma
ken in felle kleuren. Ze legde ze
neer bij The Frozen Fountain, een
galerie voor eigentijdse vormge
ving in Amsterdam. Verkopen de
den ze echter nauwelijks, tot VT
Wonen begin vorig jaar aandacht
besteedde aan de deurknopjes.
Antoinette verkocht er een paar
duizend. Nu worden ze geprodu
ceerd in Taiwan en liggen ze in ve
le winkels te koop. In dezelfde se
rie heeft ze een fles;>enstop, kle
dinghanger, sleutelhanger en een
naamkaarthouder ontworpen.
De produktie laat ze graag aan an
deren over. „Ik ben een ontwer
per, altijd op zoek naar nieuwe
gpd technieken." Ook het flocken is in
middels uitbesteed aan een Ne
derlands bedrijf. Die techniek
heeft ze in samenwerking met de Bijen
korf ontwikkeld. „Bij het warenhuis had
den ze een idee. Er zijn immers altijd din
gen die overblijven en in het magazijn
belanden. Die artikelen hebben we te
voorschijn gehaald en die ben ik gaan
flocken. Echt een fantastische techniek."
Naast haar ontwerpactiviteiten heeft An
toinette van den Berg een adviesfunctie
bij enkele grote industriële bedrijven. Ze
werkt voor de autobranche bijvoorbeeld,
PD
5IREE VAN OOYIK
'derlanders lijken de kerst steeds intenser
vieren. Ongekend groot is dit jaar het
nbod van artikelen waarmee de woon-
tgeving kan worden opgetuigd. Opval-
id is dat de keus in ons land gevarieerder
goedkoper is dan in buurlanden met
igere kersttradities als Duitsland en En-
land. Diverse trends en modieuze kleur-
letten tonen bovendien aan dat Neder-
'd en heel eigen visie heeft op de feest-
gen.
opmars is het letterlijk uitdragen van
rstsferen, door verlichting en sfeerartike-
t buiten op de stoep of in de tuin te zet-
i. Binnen blijkt Kerstmis het jaarlijks
•ogtepunt van cocooning waar al vanaf
herfst naartoe wordt geleefd. Het interi-
r wordt volledig in kerst ondergedom-.
ld. I let uitleven van creativiteit in het zelf
aken van decoraties neemt grote vormen
n.
:en viertal sferen zet de trend komende
estdagen", zegt Evert Habich, inkoper
n de kerstartikelen voor het in dit opzicht
'ndsetiende warenhuis De Bijenkorf,
lieuw zijn het elegante barok-thema in
crème en goudtinten en de stoere, kleurige
heraldiek-trend. Dat zijn twee opvallende
en uiteenlopende sferen voor dit jaar."
Populair is ook het 'ijspaleis', een eigentijd
se aanpassing op de traditionele Neder
landse zilver- en wittinten. Daarnaast blijft
het van origine uit Engeland en Amerika
overgewaaide rood. groen en geruit een fa
voriete combinatie die dit jaar wordt aan
gevuld met natuurlijke materialen en ver
sieringen.
„Opvallend dit jaar zijn niet zozeer de
nieuwe trends, maar vooral de diversiteit
van het aanbod", meent Erik Grutter, ge
vestigd als zelfstandig stylist in Amsterdam
en gespecialiseerd in alle soorten groende-
coraties. „Kerstdecoraties worden in toene
mende mate een toevoeging in het interi
eur. Het obligate mandje met twee kaarsen
en een paddestoeltje is passé, nieuw zijn
bewust gekozen sfeerobjecten, kerstdeco
raties die fungeren als blikvanger." Voor in
het oog springende noviteiten verwijst de
decorateur naar draadfiguren voor buiten
in de vorm van kerstmannen, sneeuwpop
pen en rendieren. „Veel aandacht wordt
ook besteed aan deurkransen, manden met
kerstdecoraties en brandende vetpotten bij
de entree. Bomen worden fanatiek verlicht.
Wintergroen is niet langer een voorwaarde,
juist kale takken blijken verlicht heel deco
ratief."
Barok
„Barok vormt de hoofdtrend met combina
ties van crème, goud en transparant", licht
Evert Habich de jongste voorkeuren toe.
„Vergulde engelen, kroontjes en Franse le
lies zijn veel gezien, evenals met goud be
spoten wijnranken, denneappels en naturel
kuipjes van hout." Ook gevlochten manden
in zowel lichte als donkere uitvoering ho
ren bij dit thema. Barok sluit daarmee
naadloos aan op de deze winter ingezette
interieurtrend in sprookjessferen.
Heraldiek grijpt terug naar de Middeleeu
wen, met een knipoog naar de ridders van
weleer. Blauw is de hoofcltint, ondersteund
door groen, rood en geel. Accenten worden
gezet met zwart metaal. Linten en stoffen
zijn van zacht fluweel of hebben een zijde
achtige optiek. Er wordt veel gebruik ge
maakt van wapenschilden en andere heral
dische figuren. Het is een trend die goed
past bij een strak moderne inrichting.
Het dichtst bij huis ligt het 'ijspaleis' als
sfeerbeeld. Hoewel het vaak wordt vergeten
bestaat de traditionele Nederlandse kerst
versiering uit zilver- en witaccenten.
De toevoeging van accessoires en kerstbal
len in koele pastels geven de sfeer een ei
gentijds tintje. „Bij de Bijenkorf hebben we
gekozen voor mint als basis in dit thema",
geeft Habich aan. Heel mooi daarbij staat
frosted' glaswerk op tafel en in decoraties.
Transparant glas kan ook. Hout, zink. zil
verkleurig metaal, mandwerk en natuurlij
ke materialen geven het 'ijspaleis' de ver
eiste diepte voor het midwinterfeest.
Traditioneel en natuurlijk slaan de handen
ineen. Het Anglo-Amerikaanse rood, groen
en geruit wordt komende kerstdagen veelal
gecombineerd met natuurlijke 'onbespo
ten' elementen. Stro, raffia en blankhouten
kerstboomversiering zijn daarvan voor
beelden.
Kleurig fruit
„Kerst en creativiteit zijn synoniem dit
jaar," zegt Annemiek ter Boor, styliste van
Intt atuin Hilversum. „Het zelf maken van
decoraties scoort gigantisch hoog." Opval
lend dit jaar is dat er in de groendecoraties
veel met harde materialen wordt gewerkt.
Daarnaast spant kleurig fruit de kroon en
geven gedroogde kruiden kerst een eigen
luchtje. In planten blijft de kerstster favo
riet maar dan wel in miniformaat.
Direct daarna volgen de minicyclamen, ter
wijl de kerstster in gewoon formaat er een
nieuw kleurtje bij heeft, roze met een don
kerder tintje rondom het blad. Nieuw is
ook de anthurium, een van wit naar roze
verlopende flainingoplant.
In fruit worden vooral veel granaatappels
gebruikt, die als voordeel hebben dat ze
vanzelf indrogen. Wel aan bederf onderhe
vig, maar ook in trek zijn de kleine rode
sterappeltjes en zuidvruchten als limoe
nen, sinaasappels en citroen. De meeste
vruchten zijn ook in gedroogde vorm te
koop, heel of in schijfjes. Nieuw voor in de
keuken zijn kant-en-klare kruidenguirlan
des. Laurierblad, rode pepers, en citroen of
sinaasappelschijfjes vormen de geurige
hoofdbestanddelen. Tip van de styliste
vooreen snel te maken decoratie: „Schik
wat mini-kerststerren in een platte schaal.
Zet er wat klimoprankjes tussen en deco
reer het geheel met denneappels en bij
voorbeeld wat vogelhuisjes."
Guirlandes
„Het zelf maken van decoraties is heel leuk.
Vooraf kunnen er spullen worden gezocht
in het bos en in de eigen tuin. De decora
ties kunnen zo duur of goedkoop worden
gemaakt als ie zelf wil", geeft Grutter aan.
f ips om snel een leuk effect te bereiken
heeft de Amsterdamse stylist te over. „Een
grote, wat kille ruimte bijvoorbeeld krijgt
meteen al sfeer door groene guirlandes
langs de muren te hangen, op ooghoogte of
langs het plafond. Kleine ruimten lenen
zich goed voor kransen."
Gemaakt van wilgeteen of olijftakken zijn
deze heel decoratief of juist speels met wat
verlichting er doorheen gevlochten. Gezel
lig ogen ook wilgetenen manden, simpel
gevuld met wat takken of denneappels.
Vers fruit en eventueel daartussen een
sprankje verlichting geeft een extra leven
dig effect. Ongekend is ook de uitstraling
van een mooi gedekte tafel met kerstgroen.
En tenslotte, kaarsen en een plateau
waxinelichtjes geven zelfs het meest strak- i
ke interieur een uitstraling van gezellig
heid, aldus de stylist die meent dat kerst -
sferen niet speciaal in het verlengde hoe
ven te liggen van de gekozen 'dagelijkse' j
interieursferen. „Ilet is heel goed mogelijk
dat mensen juist rond de feestdagen kiezen
voor een totaal ander thema in huis."
