Bosnië wordt erkend
door Klein-Joegoslavië
Hoofdpunten vredesakkoord Bosnië-Hercegovina
Buitenland
ransen blijven staken
adanks concessies Juppé
urkse premier blij met
)uane-unie met EU
Strak tijdschema
uitvoering akkoord
43 maanden
van strijd
en overleg
Koning Winter regeert in Bosnië
De hoofdpunten van het vredesak
koord voor Bosnië-Hercegovina zoals
dat vanmorgen in Parijs is onderte
kend:
Bosnië-Hercegovina blijft een soeve
reine staat binnen zijn internationaal
erkende grenzen. De republiek bestaat
voortaan uit twee staatkundige entitei
ten: de federatie van Bosnië en Her-
cegovina (51 procent van het grondge
bied) en de Servische Republiek (49
procent).
De centrale regering is verantwoor
delijk voor het buitenlands beleid,
handel, douane, immigratie, monetair
beleid, bekrachtiging van het interna
tionaal recht, communicatie, transport
en toezicht op het luchtverkeer.
Het parlement telt twee kamers; een
eerste kamer met 15 leden gekozen
door de parlementen van de twee
deelstaten, en een tweede kamer van
42 afgevaardigden die rechtstreeks
door de burgers van de deelstaten
worden gekozen.
Een uit drie personen bestaand pre
sidium wordt eveneens rechtstreeks
door de burgers gekozen. De federatie
krijgt twee leden in het presidium en
de republiek een lid.
Andere centrale instituten zijn een
constitutioneel hof en een centrale
bank.
De hoofdstad Sarajevo wordt onder
de paraplu van de federatie verenigd.
De oostelijke moslim-enclave Goraz-
de krijgt een corridor naar de federa-
De uiteindelijke status van het stadje
Brcko wordt binnen een jaar door ar
bitrage vastgesteld.
Het Bosnische regeringsleger draagt
de stad Mrkonjic Grad en het omlig
gende bergachtige gebied aan de Ser
vische Republiek over.
Binnen zes tot negen maanden wor
den vrije verkiezingen gehouden voor
de centrale regering en beide deelsta
ten. Vluchtelingen hebben stemrecht
in het gebied waar zij oorspronkelijk
vandaan komen.
De grondwet garandeert de mensen
rechten op het noogst mogelijke ni
veau. Een mensenrechtencommissie
bestaande uit een ombudsman en een
mensenrechtenkamer, zal schendin
gen onderzoeken en gezag hebben in
beide deelstaten.
Het vredesleger IFOR wordt ge
machtigd tot het gebruik van militair
geweld om beperking van de bewe
gingsvrijheid en geweld tegen burgers
en vluchtelingen te voorkomen. Het
leger krijgt onbeperkte bewegingsvrij
heid in geheel Bosnië en Hercegovina.
De overeenkomst dwingt de partijen
tot volledige samenwerking met inter
nationale onderzoekers en de vervol
ging van oorlogsmisdrijven. Deze ver
plichting geldt ook voor Servië en
Kroatië.
IFOR krijgt de bevoegdheid om aan
geklaagde oorlogsmisdadigers te ar
resteren, maar mag ze niet opsporen.
Politiefunctionarissen van de Vere
nigde Naties zullen plaatselijke politie
korpsen opleiden, adviseren en instru-
)NDERDAG 14 DECEMBER 1995
eijaam Christophpher niet toegestaan
rs ?penhagen Een rechtbank in het Deense Grenaa heeft een
oeder gisteren een boete van 500 kroon (zo'n 150 gulden) op-
«legd omdat ze weigert de spelling van de voornaam van haar
ion Christophpher te veranderen. De vrouw betaalt al weke-
jcs 29 gulden boete sinds een rechtbank in 1989 bepaalde dat
spelling met dubbel 'ph' onwettig is. Volgens de Deense wet
e vogen ouders hun kinderen enkel namen geven die op de offi-
lele regeringslijst voorkomen. Cristophpher komt daar niet op
dehor; het moet Cristopher of Christoffer zijn, aldus het ministe-
m hiegtuig stort neer bij Verona
ar rona» Een Roemeens verkeersvliegtuig is gisteravond veron
gelukt bij de noord-Italiaanse stad Verona, kort na de start op
r»t vliegveld Villafranca. Alle 49 inzittenden zijn om het leven
•komen. Aan boord waren acht bemanningsleden en 41 passa-
ers, vooral Italianen. De Antonov AN-4 was het presidentieel
Sta{egtuig van de voormalige Roemeense dictator Ceausescu. Hij
totbruikte het toestel bij zijn reizen naar het buitenland. Het toe-
»1 stortte enkele minuten na de start neer in een weiland. De
stg irzaak is nog onbekend.
Colombiaanse president vrijgepleit
oducoTA» Een onderzoekscommissie van het Colombiaanse par
it vqnent heeft vanmorgen aanklachten tegen president Ernesto
miljanper wegens het aannemen van drugsgeld, laten vallen bij
brek aan bewijs. Daarmee is het gevaar van een afzettingspro-
dure tegen Samper voorlopig afgewend.
alestijn doodgeschoten in Hebron
1. {iron Een Israëlische grenswacht heeft vanmorgen een Pa-
itijn doodgeschoten, die twee joden met een mes had neerge-
)ken. De Israëlische legerradio meldde het incident dat ge
urde nabij de tombe van de Bijbelse aartsvaders Abraham,
lac en Jacob.
jkdlellen in Londense wijk Brixton
■Cm(NpEN* Demonstrerende jongeren zijn afgelopen nacht bij een
gnt monstratie in de Londense wijk Brixton slaags geraakt met de
ejd Jitie. Zeven van hen en drie politieagenten raakten gewond.
aanleiding voor de manifestatie was de dood van een zwarte
iajgeman met een zwak hart, die vorige week in een politiecel
Ij anprleed.
oden door noodweer in Indonesië
arta» Zware regenval en aardverschuivingen hebben op de
lonesische eilanden Java en Sumatra minstens veertien men-
ilevens gekost. Door de ondergang van een veerboot voor de
6t van Sulawesi zijn zeker vijf, maar wellicht tientallen doden
5irallen. Door het noodweer zijn rijstvelden overstroomd en
8)itplantages verwoest.
Jelgische ambtenaren demonstreren
35JSSELTienduizenden Belgische ambtenaren hebben gister-
j óddag in Brussel gedemonstreerd tegen de bezuinigingen op
3 a {^overheidsfinanciën. De demonstratie, die vreedzaam verliep,
d as georganiseerd door twee van de drie ambtenarenbonden.
3 9
3 a Mensenrechtenactivisten gangsters'
o i*ARE« President Mugabe van Zimbabwe heeft gisteren fel uit-
o b naald naar organisaties van mensenrechten in zijn land. Hij
I jlde hen gelijk aan criminele organisaties. In een toespraak
3 :igde Mugabe met meedogenloze actie tegen onder anderen
Zimbabwaanse organisatie voor mensenrechten (ZimRights),
hij beschuldigde van het aanzetten tot geweld. Dat zou het
j ra 1 zijn geweest vorige week tijdens demonstraties tegen ver-
:end politiegeweld in de hoofdstad Harare.
e beur
in Francisco kiest zwarte burgemeester
i francisco De meest liberale metropool aan de Amerikaan-
westkust, San Francisco, heeft de eerste zwarte burgemeester
lafeijn historie gekozen. In een nek-aan-nek race versloeg het
lat jarige politieke kopstuk Willie Brown de zittende Frank Jor-
ibola-virus' blijkt cholera
iéve Niet het ebola-virus, maar cholera is de oorzaak van
nc n sterfgevallen die een team van de Wereldgezondheidsorga-
vjhLlatie (WHO) in River Bay in Liberia heeft onderzocht. Volgens
VN-organisatie betekent dit dat tot nog toe maar één persoon
aaJhet grensgebied met Ivoorkust met zekerheid met het virus is
i $met.
Myanmar welkom bij Asean
ïgkok De landen van de Associatie van Zuidoost-Aziatische
3iden (Asean) zullen van Myanmar (Burma), Cambodja en
js geen hervormingen eisen alvorens deze landen in hun
l ^den op te nemen. Dat heeft premier Goh Chok Tong van
3 jgapore gisteren in Bangkok gezegd voor het begin van de
jÏÏijkseAsean-top.
i» arDe premier liet weten dat het
saneringsplan voor de Franse
ioogwaardigheidsbekleders spoorwegen in zijn geheel komt
,fcten vanmorgen in Parijs te vervallen. Ook zal hij zelf op
helikopters worden ver- 21 december de 'sociale top'
:d om de verkeerschaos te voorzitten die wordt gewijd aan
'lijken. De Fransen beleven de werkloosheid.
Jaag hun 21ste stakingsdag. De spoorwegbonden stemden
overleg tussen bonden en gisteren voor voortzetting van
'fing zit nog steeds muur-* de staking, maar er waren teke-
Ondanks aanzienlijke con- nen dat een groeiend aantal sta
les van premier Alain Juppé kers bij zowel de SNCF als de
h de meeste bonden te kie- Parijse metro bereid is het werk
[oor voortzetting van de ac- te hervatten als de regering de
It de regering geheel afziet stakingsdagen wil uitbetalen,
haar plan voor bezuinigin-
Ip de sociale uitgaven.
tsburg ANP-Rtr-DPAgers die zich voor het parle
mentsgebouw in Straatsburg
lurkse premier (giller heeft hadden verzameld. Ze hadden
ren verheugd gereageerd op een 'nee' gehoopt,
e instemming van het Eu- De volksvertegenwoordiging
?s Parlement met de doua- dreigde maandenlang de nau-
hie van de Europese Unie were samenwerking met Ankara
jurkije. Volgens haar is het te blokkeren wegens de beroer-
prd een eerste stap naar de mensenrechtensituatie, de
lolledigEU-lidmaatschap. bezetting van Noord-Cyprus en
l Europees Parlement gaf het brute optreden tegen de
:en aarzelend zijn fiat aan Koerden. Maar uiteindelijk
douane-unie. Het besluit stemde een ruime meerderheid
met gejoel en gefluit ont- (343 van de 528 aanwezigen)
fcn door enkele honderden, van de afgevaardigden voor een
lamelijk Koerdische beto- 'voorzichtig ja'.
Het vredesakkoord voor
Bosnië moet volgens een
zeer nauwgezet tijdspad
worden uitgevoerd. Een
deel ervan gaat vandaag
meteen in, de rest wordt
van kracht zodra de inter
nationale vredesmacht
IFOR het gezag heeft over
genomen van de blauwhel
men van de Verenigde Na
ties, Unprofor. De 60.000
man troepen van de IFOR
(Implementation Force)
zullen voor 'circa een jaar'
in ex-Joegoslavië zijn. Eind
januari, begin februari
moeten alle troepen, waar
onder ook een paar dui
zend Nederlanders, ter
plekke zijn.
Hieronder volgen de voor
naamste etappes die in het
akkoord zijn vastgelegd:
Binnen 30 dagen na de
gezagsoverdracht van Un
profor aan IFOR moeten de
strijdende partijen de wa
pens neerleggen en hun
burgermilities ontwapenen.
Als ze dat weigeren kan de
IFOR hen daartoe dwingen.
Binnen 30 dagen na de
gezagsoverdracht moeten
alle buitenlandse troepen in
Bosnië en hun adviseurs
het land met hun wapens
en uitrusting hebben verla
ten. Deze bepaling is vooral
gericht tegen huurlingen en
de mujaheddin, islami
tische brigades die aan de
zijde van de Bosnische
moslims strijden.
Terugtrekking
Binnen 30 dagen na de
ondertekening moeten de
strijdende partijen al hun
troepen terugtrekken achter
een scheidslijn. Aan weers
zijden van deze lijn worden
bestandslijnen ingesteld.
De bufferzone wordt vier
kilometer breed en zal door
de IFOR worden bewaakt.
Sarajevo: a) Binnen zeven
dagen na de gezagsover
dracht moeten de strijden
de partijen een aantal door
de IFOR geselecteerde posi
ties langs de bestandslijn
hebben ontruimd, b) Bin
nen 30 dagen na de gezags
overdracht moeten de strij
dende partijen zich uit de
bufferzone terugtrekken.
Gorazde: Binnen 30 dagen
na de gezagsoverdracht
moeten de strijdende partij
en hun troepen terugtrek
ken. Zij moeten mijnen en
en andere obstakels langs
de vroegere linies tussen
Serviërs en moslims oprui
men, ontmantelen of ver
nietigen. Zij moeten alle be
kende mijnenvelden aan
duiden en de IFOR ervan
op de hoogte stellen.
Teruggave
Binnen 45 dagen na de
gezagsoverdracht moeten
de strijdende partijen de
gebieden ontruimen die
hun krachtens het vredes
plan niet toekomen. Gedu
rende 90 dagen na de ont
ruiming mogen zich geen
troepen hergroeperen in de
geëvacueerde zones. Tus
sen de 30ste en de 91ste
dag worden deze zones
door de IFOR bewaakt.
Het verdrag bepaalt dat de
IFOR gebruik kan maken
van geweld als de partijen
zich niet ontwapenen in de
scheidingszones gedurende
de eerste 30 dagen na de
gezagsoverdracht. Dat geldt
ook, als ze zich 45 dagen na
de gezagsoverdracht niet
hebben teruggetrokken uit
de over te dragen gebieden
of als ze 30 dagen na de ge
zagsoverdracht nog troepen
in deze gebieden legeren.
Binnen 120 dagen na de
gezagsoverdracht moeten
alle zware wapens zijn te
ruggetrokken. De troepen
worden ingekwartierd in
plaatsen die door de IFOR
zijn aangegeven en gede
mobiliseerd.
Commissie
Zodra het akkoord is on
dertekend, wordt een ge
mengde militaire commis
sie geïnstalleerd. Die moet
binnen 30 dagen na de ge
zagsoverdracht worden ge
ïnformeerd over de troepen
ter plekke, hun ligging, het
soort en aantal soldaten dat
tien kilometer aan weerszij
den van de bestandslijnen
gelegerd is, en de grens tus
sen de twee politieke deel
staten (het Servische deel
en de moslim-Kroatischc
federatie).
De commissie moet bin
nen 120 dagen na de ge
zagsoverdracht ook kaarten
krijgen met de posities van
allegrond-luchtraketten,
meervoudige raketlanceer-
ders, anti-luchtdoelsyste
men en mijnenvelden.
Gevangenen
Binnen 21 dagen na de
ondertekening van het ak
koord moeten de partijen
lijsten opstellen van al hun
gevangenen en die aan het
Internationale Rode Kruis
(ICRK) doorgeven.
Binnen 30 dagen na de
gezagsoverdracht moeten
alle gevangenen worden
vrijgelaten door tussen
komst van het Internationa
le Rode Kruis.
parus ap
De strijd in Bosnië-Hercegovi
na heeft meer dan drie jaar ge
duurd. In het kort nog eens de
belangrijkste 'wapenfeiten':
1992
29 februari
Bosnië-Hercegovina onafhan
kelijk. De Bosnische Serviërs re
ageren met het uitroepen van
hun eigen staat. De gevechten
beginnen,
april
Serviërs belegeren Sarajevo.
30 mei
Verenigde Naties kondigen
sancties af tegen Servië en
Montenegro, de enige twee re
publieken die in de Joegoslavi
sche federatie blijven, wegens
het opstoken van de oorlogen in
Bosnië en Kroatië.
1993
2 januari
Plan om Bosnië op te delen in
tien provincies, voornamelijk
langs etnische lijnen wordt ge-
geeft de Bosnische Serviërs
daarna 10 dagen om hun zware
wapens terug te trekken uit de
omgeving van Sarajevo en
dreigt met luchtaanvallen als ze
dat niet doen.
18 maart
De Bosnische moslim-regering
en de Bosnische Kroaten sluiten
na Amerikaanse bemiddeling
een akkoord dat een einde
maakt aan onderlinge strijd.
1995
1 januari
Ingang van een bestand van
vier maanden.
I mei
Pogingen bestand te verlengen
mislukt.
II juli
Serviërs lopen Srebrenica onder
de voet.
25 juli
Ook Zepa valt in Servische han
den; duizenden burgers slaan
op de vlucht.
15 augustus
Verenigde Staten laten een
nieuw vredesplan rondgaan en
beginnen een intensieve pen
deldiplomatie.
30 augustus
NAVO-vliegtuigen bombarde
ren Servische stellingen om hen
te dwingen zware wapens bij
Sarajevo weg te halen,
september
Bosnische regeringstroepen en
Kroaten gaan voort met offen
sieven tegen de Serviërs. Tien
duizenden Serviërs slaan op de
vlucht.
20 september
NAVO en VN kondigen einde
aan van de luchtaanvallen na
dat de Serviërs hun zwaarste
wapens rond Sarajevo wegha
len.
1 november
Amerikanen openen vredes
overleg in Dayton, Ohio, met de
presidenten van Kroatië, Bosnië
en Servië.
21 november
In Dayton worden de Balkan-
leiders het eens over een alge
hele regeling voor de 43 maan
den oude oorlog in Bosnië.
22 november
Veiligheidsraad van de VN
schort de sancties tegen Servië
op en verlicht het wapenembar
go tegen voormalige Joegoslavi
sche republieken.
1 december
NAVO akkoord met stationering
60.000 militairen in Bosnië.
6 december
Eerste C-130 Hercules-trans
portvliegtuigen Amerikaanse
luchtmacht landen inTuzla. 12
december
Servische inwoners Sarajevo
verwerpen in referendum vre
desakkoord
14 december
Ondertekening vredesakkoord
in Parijs. Servië en Bosnië er
kennen eikaars grenzen.
Clinton krijgt van Congres toestemming voor sturen militairen
Bosnië-Hercegovina en klein-Joegoslavië hebben elkaar van
morgen formeel erkend als onafhankelijke staat. Dat ge
schiedde vlak voor de ondertekening van het Akkoord van
Dayton, in Parijs. Eerder namen de Amerikaanse Senaat en
het Huis van Afgevaardigden een belangrijk obstakel voor de
uitvoering van het vredesplan weg, door in te stemmen met
het sturen van Amerikaanse troepen naar Bosnië.
De ministers van buitenlandse za
ken van Bosnië en Klein-Joegosla
vië (Servië en Montenegro) wissel
den bij de plechtigheid in Parijs
brieven uit die de volledige we
derzijdse diplomatieke erkenning
bezegelden. Klein-Joegoslavië en
Kroatië hebhen nog geen over
eenstemming gesloten over het
aanknopen van diplomatieke be
trekkingen.
De doorbraak kwam enkele
uren voordat in het Elyseépaleis
onder toezicht van onder anderen
de Franse president Chirac, de
Amerikaanse president Clinton en
de Britse premier Major de presi
denten van Servië, Kroatië en Bos
nië hun handtekeningen onder
het vredesakkoord zetten.
Bosnië krijgt van de Verenigde
Staten noodhulp om de komende
maanden door te komen. Presi
dent Clinton maakte vanochtend
een 'snel effect-pakket' van 140
miljoen gulden bekend voor eco
nomische en humanitaire hulp.
De Senaat in Washington gaf
gisteravond het groene licht voor
het sturen van Amerikaanse troe
pen, die eenderde van de NAVO-
vredesmacht zullen uitmaken.
Met 69 stemmen voor en 30 stem
men tegen nam ze een motie aan
waarin staat dat president Clinton
zijn verplichtingen in Bosnië mag
nakomen. De Senaat eist wel dat
de troepen er maximaal een jaar
blijven en dat de regering zich in
zet voor de training en bewape
ning van de moslim-Kroatische
federatie in Bosnië.
Er is nog geen overeenstem
ming over het sturen van een vre
desmacht naar Oost-Slavonië, het
door Serviërs beheerste deel van
Oost-Kroatië. De discussie hier
over leidde gisteren tot een felle
aanval van de VS op secretaris-ge
neraal Boutros Ghali van de VN.
Aanleiding was een rapport van
Boutros Ghali, waarin hij voorstel
de niet de VN, maar de internatio
nale gemeenschap een vredes
macht naar het gebied te laten
sturen, net als in Bosnië. Boutros
Ghali heeft zijn voorstel inmiddels
ingetrokken omdat het op onjuis
te wijze naar buiten is gebracht.
bevolkingsaandeel Serelêre I Kroaten J moslims I geen meerderheid
resp. gebiedscontrole: 1 1 L—1
accepteerd door moslims, maar
osnische Serviërs wijzen het af.
maart
Bosnische Kroaten en moslims
raken onderling slaags,
april, mei
Na Servische aanval op de oos
telijke enclave Srebrenica stelt
de Veiligheidsraad van de VN
zes 'veilige zones' voor Bosni
sche moslims in: Sarajevo,
Tuzla, Bihac, Srebrenica, Zepa
en Gorazde.
1994
5 februari
Meer dan 60 mensen vinden de
dood en 200 raken gewond als
een mortiergranaat inslaat op
een markt in Sarajevo. NAVO
tuzla» De zwaarste sneeuwval sinds de Olympi
sche Winterspelen van 1984 heeft gisteren ge
zorgd voor chaos in Sarajevo. Het openbaar ver
voer raakte ontwricht en in een groot deel van de
Bosnische hoofdstad viel de water- en stroom
voorziening uit. De Bosnische regering kondigde
de noodtoestand af. Ook in Tuzla, waar het me
rendeel van de Amerikaanse soldaten zal worden
gelegerd, viel een dik pak sneeuw. Verscheidene
vrachtwagens en jeeps raakten van de weg. De
Bosniërs zetten paard en wagen in als alternatief
transport (foto) bij het in gereedheid brengen van
het vliegveld.
FOTO REUTER ODD ANDERSEN
Samenstelling bevolking
vóór de oorlog.
Vóór het begin van de oorlog
in april 1992. telde Bosnië
4,4 miljoen inwoners
(ca. 46% moslims; 34% Serviërs;
20% Kroaten)
De balans in 1995: meer dan 200.000
doden; 3 miljoen inwoners zijn op.de
vlucht geslagen Huidige schatting van
de samenstelling van de bevolking
38% moslims; 36% Serviërs;
26% Kroaten
Tot de zomer van 1995 heb
ben de Servische troepen bijna
70% van het grondgebied onder
controle gekregen
De NAVO-bombardementen op
Servische stellingen rond Sarajevo
luiden een nieuwe fase in: het
strijdtoneel verplaatst zich naar
midden- en noord-Bosnië, waar de
moslims en Kroaten een groot
offensief beginnen.
Vlak voor het vredesoverleg
in de Verenigde Staten verov
eren Kroaten en moslims gebied
en in noord-, west- en centraal
Bosnië terug. Volgens de VN be
zetten de Serviërs nu 48%, de
moslims 31 en de Kroaten 21
van het grondgebied Op 12 okto
ber wordt een bestand tussen de
strijdende partijen overeenge
komen
Servische veroveringen
op hoogtepunt
