Serviërs Sarajevo: nee tegen akkoord
Eurotop in Madrid is gedoemd tot succes
Buitenland
China geeft
dissident Wei
14 jaar cel
Twee Franse piloten na 104 dagen
vrij en weer gezond naar huis
ombrief voor Kohl
qilodeert voortijdig
Doden bij veerbootbrand
OENSDAG 13 DECEMBER 1995
155
9
AFP Agence France Presse ANP Algemeen Nederlands Persbureau AP Associated
Press DPA Deutsche Presse Agentur CPD Geassocieerde Pers Diensten RTR Reuter
jeoul akkoord met levering reactoren
•om» Zuid-Korea heeft vanmorgen ingestemd met de leveran-
e van nieuwe kernreactoren aan Noord-Korea. De regering in
eoul sprak haar steun uit aan het verdrag tussen de communis-
sche machthebbers in Pyongyang en een internationaal con-
prtium, waarbij Zuid-Korea betrokken is. Daardoor kunnen
loord-Korea en de Koreaanse Energie Ontwikkelings Organisa-
|e (KEDO) het verdrag zoals gepland op 16 december onderte-
enen.
Moordaanslag Rabin op video
Puzalem Een getuige heeft de moord op de Israëlische pre
bier Rabin gefilmd met een videocamera en de politie buigt
th nu over de band in de hoop verdere aanwijzingen te vin-
én. Tot nu toe beschikte de politie slechts over foto's die kort
k de aanslag, op 4 november in Tel Aviv, werden gemaakt. Op
t videobeelden is mogelijk te zien hoe Rabins moordenaar, de
5-jarige rechts-extremist Yigal Amir, gebruik heeft gemaakt van
ét gebrekkige veiligheidscordon rond de premier.
«ligeria stelt proces tegen Ogoni's uit
|GQSHet Nigeriaanse Hooggerechtshof in Lagos heeft giste-
jn de regering gelast het proces tegen negentien militante Ogo-
ti's uit te stellen tot 12 februari. De uitspraak van justitie volgt
p een klacht van een mensenrechtenactivist. De negentien le-
?n van het Ogoni-volk staan terecht voor moord op vier rege-
jigsgezinde Ogoni's in mei 1994.
P
'iloten doven laserstralen Las Vegas
's vegas Na talloze klachten van piloten dat zij werden ver-
Hndheeft de overheid bepaald dat de casino's in het gokpara-
'js Las Vegas na zonsondergang geen laserstralen meer op de
'mei mogen richten. Het verbod geldt binnen een straal van 32
lometer rond de internationale luchthaven McCarran en blijft
Tn kracht totdat de casino's kunnen bewijzen dat zij hun laser-
?ows ook kunnen opvoeren zonder dat piloten er last van heb-
fn.
tig procent afgenomen.
Milosevic heeft de economi
sche problemen heel lang op
het conto van de internationale
economische sancties tegen ex
Joegoslavië kunnen schuiven.
Nu die zijn opgeheven, zal de
voormalige communist op eco
nomisch gebied met duidelijke
resultaten moeten komen om
zijn positie te kunnen handha
ven. Daarvoor zijn ingrijpende
economische hervormingen no
dig. Als die uitblijven dreigt Ser
vië in een nog diepere econo
mische en waarschijnlijk ook
politieke crisis terecht te ko
men.
De kans dat de uiterst broze
vrede in Bosnië stand houdt te
midden van grote politieke
en/of economische instabiliteit
in de twee machtige buurlan
den, lijkt klein.
PEKING «AFP-Rtf-ANP
De Chinese dissident Wei lings
heng is vandaag in Peking tot
veertien iaar gevangenisstraf
veroordeeld. Dat meldt het
persbureau Nieuw China. Hij
wordt ervan beschuldigd de
Chinese regering te willen om
verwerpen. Wei verliest ook
voor een periode van drie jaar
zijn politieke rechten.
Volgens het persbureau gaat
het om een 'eerste uitspraak'
door het Hof, hetgeen betekent
dat het vonnis nog kan worden
gewijzigd. Wei heeft tien dagen
de tijd om in beroep te gaan.
Tijdens het proces had de po
litie een kordon om het ge
rechtsgebouw gelegd om de
buitenlandse pers op afstand te
houden. De autoriteiten hebben
de activist sinds vorig jaar ne
gentien maanden vastgehouden
zonder een aanklacht te formu
leren.
De 45-jarige Wei Jingsheng
leidde een beweging voor de
mocratisering in de jaren ze
ventig. Tijdens de beweging van
de Lente van Peking in 1978
1979 publiceerde hij op de be
faamde 'Muur van de democra
tie' muurkranten met felle kri
tiek op de autoriteiten. Daar
voor zat hij al van 1979 tot 1993
gevangen.
Vakbondsleider
vraagt onderzoek
decembermoorden
paramaribo anp
De politicus en vakbondsleider
Fred Derby en de nabestaanden
van de 15 slachtoffers van de
Decembermoorden van 1982 in
Suriname zullen samen probe
ren om de regering te bewegen
tot onderzoek naar de gebeurte
nissen in Fort Zeelandia. Dit
heeft de woordvoerder van de
nabestaanden, Henry Behr, gis
teren in Paramaribo bekendge
maakt.
Derby was de zestiende per
soon die op 8 december 1982
door militairen werd opgepakt
en naar het bolwerk van de mi
litaire politie in l ort Zeelandia
werd vervoerd. Hij was de enige
die er levend vandaan kwam.
De anderen werden gemarteld
en geëxecuteerd.
De stap van Derby is van gro
te politieke betekenis. De partij
waarvan hij voorzitter is, de Su
rinaamse Partij van de Arbeid
(SPA), maakt deel uit van de re
geringscoalitie Nieuw Front.
President Venetiaan is tegen
een onderzoek, Derby moet dat
nu bepleiten.
Parijs ontkent concessies aan Serviërs
door een lijkbleke luitenant José Souvignet. Bei
den zeiden echter in goede gezondheid te verke
ren. De nacht hebben ze in een militair zieken
huis doorgebracht.
Kapitein Chiffot en luitenant Souvignet werden
op 30 augustus met hun Mirage 2000 neergescho
ten nabij de Bosnisch-Serviscne 'hoofdstad' Pale.
Zij verlieten het rokende toestel met hun vlieg-
stoel om vervolgens echter in Servische handen te
vallen. Enige weken werden ze verzorgd in een
ziekenhuis in Pale. Maar na een paar reddingspo
gingen door NAVO-eenheden werden ze naar el
ders gebracht.
Souvignet zei dat hij en Chiffot, de piloot, in be
lendende kamers gevangen werden gehouden.
..Maar over het algemeen werden we goed he
handeld", zei hij. „We kregen goed te eten en
werden goed verzorgd".
President Chirac betuigde zijn 'tevredenheid'
over de medewerking van de Servische president
Milosovic aan de vrijlating van het duo. Milosovic
zou de Bosnische Serviërs onder druk hebben ge
zet. Chirac 'bedankte' Jeltsin, de Russische leider,
voor diens druk op Milosovic.
loden bij protesten tegen Rwandezen
yMA» Bij gevechten tussen het Zaïrese leger en dorpelingen in
,asisi, tachtig kilometer ten westen van Goma, zijn gisteren
nprtig doden gevallen. De dorpelingen protesteerden tegen de
,fiwezigheid van Rwandese vluchtelingen op hun grondgebied,
'ft Zaïrese leger bevestigde de gevechten, en heeft versterkin-
gestuurd.
apandreou niet langer beademd
-hene» De Griekse premier Andreas Papandreou ligt sinds gis-
en niet langer aan een beademingsmachine nadat de artsen
"in slaagden een plotselinge infectie de kop in te drukken. Pa-
3 ndreou (76) had maandag koorts gekregen. De artsen beslo-
1 de beademingsmachine, waar hij in het weekeinde vanaf
s gehaald, weer aan te sluiten. Dinsdag was de koorts gezakt
3 kon de premier weer op eigen kracht ademen.
/rak Russisch vliegtuig gevonden
b iSKOuReddingswerkers hebben in de Siberische regio Cha-
rovsk het wrak gevonden van het Russische vliegtuig dat sinds
fige week woensdag werd vermist. Alle 89 passagiers en acht
manningsleden blijken te zijn omgekomen. Dat heeft het Rus-
che persbureau Itar-Tass vandaag gemeld. Het ministerie
Dr noodtoestanden heeft het bericht tegengesproken.
ware aanslag Algiers: 15 doden
JERSBij de ontploffing van een autobom in Ein Naadja, een
-jrstad van Algiers, zijn gisteren vijftien mensen omgekomen.
er dan veertig mensen raakten gewond, onder wie ook kinde-
De bom ging af voor een café. De aanslag was de ernstigste
Ws de presidentsverkiezingen van 16 november en tevens één
i de zwaarste van dit jaar.
voor de Duitse bondskan-
r Helmut Kohl bedoelde
brief is maandagavond in
postverdeelcentrum in
lingsdorf bij Berlijn geëx-
?erd. De Duitse justitie
tte dat gistermiddag be-
de enveloppe was geen
:egel geplakt, ook stond er
afzender of retouradres
Uit een eerste onderzoek
d dat de brief een explosief
J jsel bevatte dat ontploft bij
5 contact. Volgens een
3 dvoerder van de Duitse
2 ging het echter helemaal
5 >m gevaarlijke explosieven,
o om onschuldig vuurwerk.
ïn een werknemer van het
_Jrcentrum de brief in een
wilde leggen, ging de bom
in tweede explosie volgde
qo tt moment dat een expert
60e
001*
«led in India
jtmet met HIV
.ooi
.30 jlhi ap
.50*
30 procent van het bloed
:cliase bloedbanken is mo-
besmet met het AIDS-vi-
hepatitis of malaria. De
20 te Organisatie voor AIDS-
i.ooiole heeft dit gisteren be-
^jemaakt.
(instelling onderzocht 70
Runt van de twee miljoen
i00l voor bloedtransfusie in
op mogelijk besmet
3 50» Bij de resterende 30
soopt was geen onderzoek
lijk, aangezien deze cen
ten gegevens bijhielden,
rganisatie is een over-
- ichaam dat tot taak heeft
.jnen uit te vaardigen
bloedonderzoek en finan-
—tteun te geven aan deel-
T''j die bloedbanken opzet-
7,7a
grootste deel van het
'jin de bloedbanken is af-
ig van arme mensen die
>or geld verkopen. Vrij-
bloeddonors kent India
Kans dat broze vrede stand houdt lijkt uiterst klein
De Servische bevolking van Sarajevo heeft in een referen
dum het vredesakkoord van Dayton met overweldigende
meerderheid verworpen. Van de Serviërs in de Bosnische
hoofdstad sprak 98,78 procent zich uit tegen het plan om
hun wijken onder Bosnisch bestuur te plaatsen, aldus of
ficiële bekendmakingen vandaag.
sarajevo-boedapest hans gertsen
Het in november in het Ameri
kaanse Dayton gesloten ak
koord bepaalt dat de Servische
wijken van Sarajevo onder be
stuur van de door moslims ge
domineerde regering in het
centrum van de stad komen. De
Serviërs voelen echter niets voor
onderwerping aan de voormali
ge vijand. Van de 85.189 kiesge
rechtigden gingen er gisteren
78.149 naar de stembus, een
opkomstpercentage van 91,74
procent.
De verwerping van het ak
koord kwam niet als een verras
sing. Het is nog maar de vraag
of de tegen heug en meug ge
zette handtekeningen onder het
akkoord van Dayton voldoende
zijn om een definitief eind te
maken aan de slachting in Bos
nië. De tijd zal leren of het ak
koord, dat meer gebaseerd is op
onderling wantrouwen dan op
vertrouwen, de kiem voor toe
komstige conflicten in zich
draagt. Veel zal daarbij afhan
gen van de vraag of het lukt om
het door drieëneenhalf jaar oor
log volledig aan de grond ge
raakte Bosnië weer zicht op een
economische toekomst te ge
ven.
Dat er nu een akkoord is, is
op zich al een klein wonder. Nu
het akkoord morgen in Parijs
met veel ceremonieel onderte
kend wordt, breekt de volgende
fase in het vredesproces aan.
Maar liefst 60.000 zwaar bewa
pende NAVO-soldaten, onder
wie 20.000 Amerikanen, zullen
moeten toezien op de uitvoe
ring ervan.
De NAVO-missie in Bosnië
zal echter slechts van beperkte
duur zijn. President Clinton
heeft het Congres immers moe
ten beloven dat het gros van de
Amerikaanse troepen hooguit
een jaar in Bosnië zal blijven.
Als het onderlinge wantrouwen
dan nog overheerst en als er
dan nog geen duidelijk begin
gemaakt is met de wederop
bouw van het vrijwel totaal ver
nielde Bosnië, ziet het er slecht
uit voor de vredeskansen op wat
langere termijn.
De Amerikaanse VN-gezant
Albright verwoordde het afgelo
pen weekeinde in Londen als
volgt: „De aanwezigheid van
60.000 NAVO-soldaten in Bos
nië kan helpen verzekeren dat
de wonden van de oorlog het
komende jaar niet opnieuw
open gaan. Maar de enige the
rapie die die wonden kan doen
helen bestaat het herstel van de
Bosnische economie, democra
tie en rechtsstaat." Die opgave
zou wel eens vele malen ge
compliceerder kunnen zijn als
het sturen van 60.000 NAVO-
militairen.
Maar niet alleen de vraag of
het lukt om Bosnië op korte ter
mijn weer een economisch per
spectief te bieden is van kapi
taal belang. Andere factoren die
de slaagkans van vrede beïn
vloeden zijn de politieke en
economische ontwikkelingen in
Servië en Kroatië. De Kroatische
president Tudjman en zijn Ser
vische tegenhanger Milosevic,
beiden in hoge mate medever
antwoordelijk voor de oorlog in
Bosnië, regeren hun landen op
zeer autoritaire wijze.
Tudjman ontpopt zich on
danks zijn dalende populariteit
steeds meer als een pure dicta
tor maar hij heeft in ieder geval
op economisch gebied veel
minder zorgen dan Milosevic.
De Kroatische economie wordt
langzaam maar zeker geprivati
seerd en groeit fors. De Servi
sche economie daarentegen zit
totaal in het slop. Veertig pro
cent van de Servische bevolking
leeft onder de armoedegrens en
het gemiddelde inkomen is
sinds 1992 met maar liefst zes-
madrid aly knol
en paul koopman
Een autobom die zes slachtoffers
maakt in de Spaanse hoofdstad.
Franse stakingsacties die het bezui
nigingsprogramma van de regering-
Juppé in gevaar brengen. Belgische
overheidswerkers die massaal de
straat op gaan. De Eurotop, vrijdag
en zaterdag in Madrid met als voor
naamste thema de invoering van de
Europese eenheidsmunt, had niet
onder een slechter gesternte kunnen
beginnen. Toch is de Eurotop bijna
gedoemd tot succes op straffe van
onrust op de valutamarkten, markt
verstorende devaluaties en een pittig
Europees gezichtsverlies.
De Europese staats- en regeringschefs
staan in Madrid voor het principiële
besluit of op 1 januari 1999 de zoge
heten Economische en Monetaire
Unie (EMU) met één munt van start
kan gaan. Welke lidstaten van de Eu
ropese Unie zullen toetreden wordt in
een later stadium bepaald.
De EMU en de E-munt, die in Madrid
zijn naam krijgt, zijn volgens de voor
standers noodzakelijk om het Europe
se bedrijfsleven meer kansen te geven
en meer banen te scheppen. De EMU
elimineert de hoge kosten (zo'n 50
miljard gulden per jaar) voor het
voortdurend omwisselen van de be
staande Europese valuta. Kosten, die
ook de Europese toerist tegenkomt
wanneer hij van de ene EU-staat naar
de andere reist.
De EMU moet ook een einde maken
aan de concurrentievervalsing op de
interne Europese markt als gevolg van
onverhoedse devaluaties van bijvoor
beeld de lire of de peseta, waardoor
Italiaanse of Spaanse produkten goed
koper worden. Tenslotte moet de E-
munt uitgroeien tot een krachtige in
ternationale munteenheid, zodat, in
de woorden van voorzitter Jacques
Santer van de Europese Commissie,
niet langer 'iedere nies van de dollar
ons koorts bezorgt'.
De offers die voor de EMU moeten
worden gebracht zijn echter niet ge
ring. De Franse burger is er in ieder
geval nog niet van overtuigd dat zijn
regering allerlei pijnlijke bezuinigin
gen moet doorvoeren om zich straks
voor de EMU te kwalificeren.
,De EMU vergt op basis van het Ver
drag van Maastricht van de toetreders
een begrotingstekort dat niet hoger is
dan 3 procent van het bruto binnen
lands produkt (BBP) en een over
heidsschuld die niet boven 60 procent
van het BBP uitstijgt.
Frankrijk had ook zonder de EMU in
het verschiet moeten snoeien in zijn
begrotingsuitgaven. Het kampt net als
vele andere Europese landen met een
snel vergrijzende bevolking, voor wie
door de schulden van nu straks geen
geld meer is. Maar of de EMU de wer
kelijke boosdoener is of niet, een han
dige kop van Jut is hij in elk geval. De
actievoerders in Parijs, deze week ge
volgd door demonstrerend overheids
personeel in Brussel, vragen zich een
voudigweg af wat het nut van banen
in de toekomst is als er nu eerst banen
moeten sneuvelen.
De onrust in Frankrijk zou als een in
tern probleem kunnen worden afge
daan ware het niet dat Frankrijk een
cruciale rol speelt bij de totstandko
ming van de monetaire unie. Zonder
Frankrijk wil het economisch mach
tigste land in de EU, Duitsland, niet
aan de EMU beginnen en zonder
Duitsland heeft de EMU geen zin.
In Duitsland zelf spelen ook de nodige
sentimenten. Voor de Duitsers staat
met de EMU hét symbool van het
Wirtschaftswundervan na 1945, de
keiharde D-mark. op het spel. Zij wil
len die niet zomaar verkwanselen
voor de één of andere boterzachte Eu
ropese munt en bijbehorende hogere
rentetarieven.
De Duitse minister Waigel (financiën)
heeft al ettelijke malen geprobeerd de
Maastricht-criteria voor toetreding tot
de EMU aan te scherpen. Omdat dat
zonder een verdragswijziging niet mo
gelijk is luidt zijn laatste bod een 'sta
biliteitspact'. Daarmee zouden de EU-
staten, die op 1 januari 1999 tot de
EMU toetreden, zich moeten ver
plichten om na die datum zo mogelijk
nog strenger op de kleintjes te letten.
Waigel stelde ruim twee weken gele
den voor te streven naar een begro
tingstekort van niet meer dan 1 pro
cent van het BBP. Landen, die hun te
kort na 1999 weer boven de 3 procent
laten oplopen, zouden moeten reke
nen op fikse boetes. Het principe van
een straffe begrotingsdiscipline na
1999 viel bij de Nederlandse minister
Zalm (financiën) in goede aarde. Maar
of bij eventuele 'ongehoorzaamheid'
de draconische sancties van Waigel
noodzakelijk zijn, is voor Nederland
nog geen uitgemaakte zaak.
De ballotage voor de EMU-club wordt
in elk geval streng. Zelfs volgens de
jongste cijfers van de Europese Com
missie, die van nature graag de zaken
van de zonnige kant ziet, komen mo
menteel maar twee landen echt in
aanmerking: Duitsland en Luxem
burg. Omdat volgens het Verdrag van
Maastricht ook landen mogen mee
doen, die een daling van de over
heidsschuld 'in een bevredigend tem
po' laten zien, maken ook Ierland,
Finland en Nederland een goede kans.
Dat geldt ook voor Groot-Brittannië
en Denemarken maarzij hebben ooit
een voorbehoud bedongen en nog
niet uitgemaakt of ze wel of niet aan
de EMU willen deelnemen. Frankrijk
komt er wel wat de overheidsschuld
betreft; hel begrotingstekort is echter
vooralsnog veel te hoog.
Met heel veel moeite en fantasie wor
den wellicht ook Oostenrijk, Spanje,
Portugal en Zweden aan boord ge
haald. Griekenland, Italië en België
zijn de echte zorgenkinderen. I )aarbij
neemt België een merkwaardige posi
tie in. I let land kent een harde munt,
weinig inflatie, gaat wat begrotingste
kort betreft in de goede richting maar
heeft een onwaarschijnlijk hoge
staatsschuld van meer dan 130 pro
cent. België rekent echter op een
enorme dosis clementie omdat het
meent net zo min als Frankrijk op de
stoep te kunnen blijven staan.
Welke landen worden toegelaten
wordt niet in Madrid bepaald maar
wel het tijdstip waarop de samenstel
ling van de EM IJ-kopgroep bekend
wordt. Frankrijk wil dat, met het oog
op zijn verkiezingen in het voorjaar
van 1998, op eind 1997 of het vroegste
begin van 1998 vastleggen. Duitsland
neigt naar een later tijdstip in 1998.
Beide landen hebben hun eigen rede
nen.
Frankrijk wil de toetreding bepalen op
basis van de prognoses over 1997,
omdat prognoses zonder veel omwe
gen positief kunnen worden uitgelegd.
Duitsland daarentegen wil alleen be
slissen op basis van reële cijfers over
'97. Nederland ziel dat niet anders.
President Chirac (gebarend) verwelkomt Souvignet (links op de foto) en Chiffot. foto epa gerard fouet
Na 104 dagen in Servische gevangenschap te heb
ben verkeerd zijn twee Franse luchtmachtofficie
ren gisteravond teruggekeerd in eigen land. Ze
werden bij aankomst verwelkomd door president
Chirac. Parijs heeft vanmorgen ontkend dat het
aan de Bosnische Serviërs concessies heeft ge
daan om de vrijlating van de twee piloten te be
werkstelligen. De vrijlating is het resultaat van de
Franse vastberadenheid de afgelopen maanden,
aldus minister Millon (defensie).
Millon verwierp de suggestie dat Parijs in ruil
voor de vrijlating van de piloten garanties had ge
geven voor het lot van de Bosnisch-Servische lei
der Karadzic en diens legerleider Mladic. Het duo
is door het internationaal Joegoslavië-tribunaal
aangeklaagd wegens oorlogsmisdrijven. Millon
maakte duidelijk dat Frankrijk morgen het vre
desakkoord over Bosnië niet had ondertekend, als
de twee piloten niet waren vrijgelaten.
Een met zijn been trekkende Frédéric Chiffot
kwam als eerste uit het regeringsvliegtuig dat hen
in Belgrado had opgehaald. Hij werd gevolgd
manilla» Naar
schatting zeven
tien mensen zijn
vandaag om het
leven gekomen bij
een brand op een
Filipijnse veerboot
(foto). Het schip
was met circa 160
passagiers op weg
van de hoofdstad
Manilla naar het
eiland Mindoro,
125 kilometer zui-
de restanten onderzocht. Klaar
blijkelijk was nog niet alle
springstof geëxplodeerd. Nie
mand raakte gewond, er ont
stond evenmin schade.
De achtergrond van de aan
slagpoging is onduidelijk. Een
directe samenhang met de serie
bombrieven in Oostenrijk, waar
maandag weer exemplaren ont
ploften, is nog niet gebleken. De
constructie van de Duitse brief
was anders. Maar het is niet uit
te sluiten dat de aanslagen de
afgelopen twee jaar in het Al
penland als voorbeeld dienden,
meent Justitie.
delijker. Er ont
stond een brand
aan boord die zo
snel om zich heen
greep dat de opva
renden in zee
moesten springen.
foto reuter
romeo ranoco
M JtlE 'i
