Kremlin-schatten in Rotterdam
Een open-luchttempel ter ere van De Leeuw
P.C.Hooftprijs voor K. Schipper!
Indië-festival voor
herhaling vatbaar
Eerbetoon aan Katwijkse schilder Cox
Origineel feestje van jarig TIG
DINSDAG 12 DECEMBER 1995
941
FR& K.UNS1
CHEF GERT VISSER. 071 -5356
Daphne Meijer gast Burcht Literair
leiden De Amsterdamse schrijfster Daphne Meijer is donderdag
te gast bij Burcht Literair. Ze is de auteur van de historische ro
man 'Het plezier van de duivel' dat zich ten dele afspeelt in Lei
den. Het boek gaat over 'juffrouw Antje' een kleindochter van Ja
cobus van Rijndorp. Halverwege de achttiende eeuw was zij, een
'krom gebocheld creatuur', de directrice van de Leidse Schouw
burg. In 1993 debuteerde Meijer met 'Resten van de eeuw': een
autobiografisch verhaal over de joodse achtergrond van de
schrijfster. Burcht Literair, in de benedenzaal van sociëteit De
Burcht, begint om 20.15 uur.
Auto-ongeluk Rob de Nijs
Hilversum De zanger Rob de Nijs heeft zijn kerstgala gister
avond in het Utrechtse muziekcentrum Vredenburg moeten af
zeggen als gevolg van een auto-ongeluk dat hem in de nacht van
zondag op maandag in België is overkomen. Rob de Nijs geeft
momenteel een serie kerstconcerten. Het optreden in Utrecht
wordt niet dooreen ander concert vervangen. Zijn kerstgala in
Amsterdam zaterdagavond gaat wel 'door.
Vips en gewone mensen samen over tapijt bij Filmpje
Voorstellingen afgelast
Amsterdam Toneelgroep Amsterdam heeft een aantal voorstel
lingen van Barnes' Beurtzang in het eigen theater op het voor
malige Westergasterrein in Amsterdam afgelast. Wegens ziekte
van Lineke Rijxman, één van de hoofdrolspeelsters, gaan de
voorstellingen op dinsdag, woensdag en donderdag niet door.
Op 18 en 23 december staan twee extra optredens gepland.
Mensen die een kaartje hadden, kunnen dit ruilen voor één van
die twee avonden. Ze kunnen ook hun geld terugkrijgen.
Michael Jackson uit ziekenhuis
new york De gezondheidstoestand van de Amerikaanse popster
Michael Jackson is zodanig verbeterd dat hij vandaag het zie
kenhuis heeft verlaten. Jackson stortte vorige week tijdens een
repetitie voor een tv-show als gevolg uitdroging in elkaar. Als de
verzwakte 37-jarige zanger niet meteen aan het infuus was ge
legd, had de maag-darmontsteking samen met een lage bloed
druk dodelijk kunnen aflopen, aldus de artsen. Zijn zuster en
zangeres Latoya Jackson gelooft overigens niet dat Michael ziek
is. Het betreft een publiciteitsstunt, verklaarde ze vanuit Holly
wood.
Uitbreiding Stedelijk kan beginnen
Amsterdam De gemeente Amsterdam en de Portugese architect
Alvaro Siza hebben gisteren de overeenkomst getekend waar
mee Siza formeel de opdracht heeft gekregen voor de uitbrei
ding van het Stedelijk Museum. Het is de bedoeling dat in april
1996 het voorlopig ontwerp voor de uitbreiding klaar is. Na vast
stelling van het definitieve ontwerp kan de bouw vervolgens
midden 1997 van start gaan. Voor de uitbreiding is een bedrag
van ruim dertig miljoen gulden uitgetrokken.
Eens in de twee jaar in Den Haag
den haag-anp
De organisatoren van het Fes
tival Indië/lndonesië willen in
Den Haag elke twee jaar een
festival rond een bepaald the
ma organiseren. Onder de
noemer De Haagse Lente
wordt nu gewerkt aan het
eerstvolgende festival in 1998.
Het thema daarvoor moet nog
worden bepaald, aldus direc
teur 'I on van de Langkruis. Na
het Samuel Beckett Festival in
1992 was het Festival Indië-
/Indonesië, dat afgelopen
weekeinde na elf dagen ein
digde, het tweede themafesti
val in Den Haag. Het heeft
15.000 bezoekers getrokken.
De zeventig voorstellingen en
concerten haalden een gemid
delde bezettingsgraad van bij
na tachtig procent, tien pro
cent meer dan waarmee de or
ganisatie in de begroting reke
ning had gehouden.
ROTTERDAM ANP
Stilletjes dook Paul de Leeuw gisteravond weg in
de hoek van de achterste rij van bioscoop Thalia.
Het Rotterdamse bioscoopcentrum aan de Kruis
kade, waar hij als jongetje altijd kwam om naar
James Bondfilms te kijken, was na zoveel jaar he
lemaal aan hem gewijd. Maar de brutale Leeuw,
die even tevoren nog met veel bravoure op straat
de ongewone première van zijn eerste speelfilm
inluidde, moest even tot zichzelf komen om zijn
produkt voor het eerst op groot doek te zien in
een volle zaal.
Hoe zal „Filmpje!" het doen? De fans in de zaal
lagen al na een paar minuten dubbel. Zo te zien
een waardig afscheid van de typetjes Bob en An
nie de Rooy. De Leeuw zelf zat er wat onwennig
bij. De echte reacties komen pas los in de auto op
weg naar huis of misschien morgen pas, zo sprak
De Leeuw eerder die dag.
De viervoudige première in even zoveel vlak bij
elkaar gelegen bioscopen blijkt in elk geval een
succes. Genodigden en de „gewone mensen" lie
pen buiten broederlijk naast elkaar over het tapijt
dat met dranghekken was omgeven. Binnen de
hekken verstomde het opgewonden gelach zodra
vips als Willeke Alberti als tegenliggers kwamen
aanlopen.
Buiten de hekken moest het publiek zonder
kaartje zich tevreden stellen met hooguit een
glimp van Paul de Leeuw. „Paultje... Paultje",
scandeerde het over de Kruiskade. De hele straat
was voor de gelegenheid veranderd in een open
luchttempel ter ere van De Leeuw. Een onge
woon spektakel voor een maandagavond op de
Kruiskade, waar je normaal op die tijd een kanon
kunt afschieten. Grote spots zwaaiden hun
schijnsel hoog tegen het miezerende wolkendek.
De horeca verhoogde de sfeer met Filmpje-scho
tels, een Bob en Annie-steak en uitnodigende
teksten als „Hallo Boppers".
Camerateams struikelden bijna over elkaar in
hun jacht op De Leeuw. De entertainer raakte er
zelf ook door opgezweept. Een gulle lach op zijn
behoorlijk afgeslankte gezicht, een snelle grap,
het kwam er allemaal even vlot uit. „Bekende Ne
derlanders zijn uit"! hield Ivo Niehe hem voor.
„Dat zou een strop zijn voor Vanessa", improvi
seerde De Leeuw. De pointe volgde later, maar
die ging verloren in alle rumoer.
De 2000 fans die zondag uren in de rij hebben
gestaan om een kaartje te bemachtigen, toonden
in elke bioscoop hun dank aan Paul door een uit
gebreide staande ovatie tijdens zijn binnenkomst.
„Hij is zo oprecht en eerlijk", zegt de 24-jarige fan
Paul Moreel uit Rotterdam. Twee Rotterdamse
accountants van Moret, Ernst Young beamen
dat. „Hij kan wel grof zijn, maar hij stelt zicha
ook heel kwetsbaar op", zegt een van hen. M
puntje wat deze fans betreft is de zwarte hanq
in kaartjes die zich zondag voordeed bij de b
scoopkassa's: „Je koopt een kaartje voor vijftig
gulden en iemand voor je staat ze weer door
verkopen voor honderd gulden. De opbrengsi
bedoeld voor het Sophia Kinderziekenhuis,
zwarthandelaar ben je dus fout bezig."
De entree van De Leeuw in Thalia verliep
heel in stijl. Hij zou nog een verhaaltje vertel
als introductie op de film, maar in de chaos \s
zoekgeraakte microfoons en operateurs die pl(
seling het zaallicht uitdoen en de film starten h
De Leeuw naar boven, naar de achterste rij o
daar met bezweet gezicht moederziel alleen t^
sen zijn fans op een stoel neer te ploffen en:
wachten op de dingen die komen gaan.
Boymans mikt op kwart miljoen bezoekers
Na succesnummers als Het Goud der Thraciërs, Goden
en Farao's, Meesterwerken uit de Hermitage en De Ver
boden Stad (Peking), probeert Boymans-van Beuningen
opnieuw een kwart miljoen bezoekers binnen te halen
met 'Schatten van de Tsaar'. Honderd topstukken uit het
Kremlin-museum, waaronder bewerkte pistolen, ikonen,
gewaden en religieuze objecten. Hoogtepunt is de kroon
van Peter de Grote (1672-1725) die met talloze diaman-
ten is versierd.
ÉHi!
rotterdam peter van eukelenburg
De tentoonstelling luidt de
reeks van activiteiten in waar
mee wordt herdacht dat Peter
de Grote drie eeuwen geleden
een bezoek aan ons land bracht.
De Russische tsaar verliet St.
Petersburg in 1696 voor een
verblijf van een half jaar op de
werven van de Verenigde Oost-
indische Compagnie in Amster
dam.
Voor de 'Tsaar' is de oude in
gang van Boymans weer open,
als tweede entree. Om zo de
verwachte toeloop ruimer te
kunnen ontvangen. Nog mooier
zou zijn geweest ingang en uit
gang te scheiden en het publiek
een natuurlijke rondgang door
het hele museum te laten ma
ken, maar dat lukte niet in ver
band met het garderobe-pro
bleem: hoe kom ik na afloop
aan m'n jas die ik eerder bij de
ingang heb achtergelaten?
Na 'Peking' dacht organisator
en adjunct-directeur van Boy
mans, Johan Ter Molen: waar
ter wereld is nóg zo'n schat aan
kunst, die normaal gesproken
voor het publiek verborgen
blijft? Hij kwam uit bij het
Kremlin, dat enorme Moskouse
complex van regerings- en ker
kelijke gebouwen, al eeuwen
lang het centrum van de macht
in Rusland. „We wisten van de
ongelooflijke hoeveelheden
kunstschatten daar vanaf de ze
ventiende eeuw. Bovendien is
er de overeenkomst met De
Verboden Stad in Peking, een
groot mysterieus ommuurd ge
bied. Het verschil is dat het
Kremlin nog steeds functioneert
als regeringscentrum en dat er
dus enorme veiligheidsmaatre
gelen gelden. Binnen het com
plex is sinds midden vorige
eeuw een museumpje enkele
dagen in de week open, maar
daarin is slechts het topje van
de ijsberg van de totale hoeveel
heid Kremlin-kunst te zien. De
rest ziet niemand ooit. Daaruit
wilde ik de beste dingen naar
Rotterdam halen. Bij de eerste
onderhandelingen daarover, nu
bijna vier jaar terug, lukte het
niet. Ze vroegen exorbitante be
dragen vanuit het idee dat in
het Westen alles mogelijk is, en
ik kreeg niet eens vrijheid te
kiezen wat ik hierheen wilde
halen. Daarna hebben wij het
Kremlin een beetje aan het lijn
tje gehouden. Want ze boden
wel korting, maar tien procent
korting op een waanzinnig be
drag levert nog steeds een
waanzinnig bedrag op, dus daar
gingen we niet op in. Pas twee
jaar later werd het serieuzer,
kon ik meer vrijheid krijgen om
te kiezen en werden we het
eens over een bedrag. Voorjaar
'94 heb ik daar m'n keuze rond
gemaakt. Natuurlijk zeiden ze
toen op zeker moment nog dat
ik te veel vroeg, maar dat hoor-
De mijter van Peter de Grote.
de bij het spel. Met forse bedra
gen van sponsors en met een
toeslag van vijf gulden op de
normale toegangsprijs van Boy
mans (behalve voor de Muse
umjaarkaart) hopen we eruit te
springen."
Met de tentoonstelling zijn vijf
Russische collega's uit het
Kremlin meegereisd. Waarom
blijven die Russische collega's
eigenlijk niet in Rotterdam tij
dens de duur van de tentoon
stelling, zoals destijds de Chine
zen in Boymans op de schatten
uit hun Verboden Stad bleven
letten? Dan hadden ze per slot
zo nodig ook zelf een nieuw
lampje in zo'n Crouwel-vitrine
kunnen doen. Ter Molen,
schouderophalend: „Het was
goedkoper om ze twee keer op
en neer te laten reizen dan ze
de volle periode hier onderdak
te bieden. Bovendien, het is wel
zo prettig om die mensen hier
niet de hele tijd over de vloer te
hebben. Het zijn er vijf, omdat
ze ieder voor een apart onder
deeltje van de Kremlin-collectie
verantwoordelijkzijn."
Pronk-kasteel
Tijdens zijn speurtochten door
het Kremlin had Ter Molen zich
meer en meer verbaasd. „Ik
sloeg soms werkelijk achterover
bij het zien van sommige din
gen. Pistolen gemaakt in Am
sterdam met ivoren handgre-
foto gpd De diamanten kroon van Peter de Grote.
pen afkomstig uit Maastricht. In
de zeventiende eeuw hier in
Nederland gekocht door Peter
de Grote! Het bestaan van die
dingen was bij mijn weten niet
eens bekend, buiten het Krem
lin dan. Want er is geen enkele
documentatie over. Ook zilve
ren voorwerpen door ambassa
des van diverse landen aan Pe
ter de Grote geschonken, in for
maten en hoeveelheden die in
de zeventiende eeuw kennelijk
nodig waren om iets van de
Russen gedaan te krijgen, maar
waar wij geen weet meer van
hebben. Die dingen zijn in
West-Europa al lang omgesmol
ten, maar staan in het Kremlin
nog rustig tegen de muur. Eén
drinkbeker van anderhalve (i
ter hoog bijvoorbeeld, gebn,
waarde nihil, louter pronks<
Of een enorm groot verguld^,
veren model van het kas J
Kronborg in Denemarken,
laatjes in de gevel voor reuks
fen."
Is het allemaal wel mooi
zitten er ook dingen bij die f
licht indrukwekkend, maarl
woon lelijk zijn?
Ter Molen: „Ja, somnL
mensen zullen bepaalde diri
wanstaltig vinden. Smaken r
schillen. In elk geval is alles
we tonen heel uitzonderlijk.
Schatten van de Tsaar, I
seum Boymans-van Beui
gen, t/m 4 februri 1996.
Landschappen met iets extra '5
katwuk sjoerd de jong
De Katwijkse schilder Peter Cox
(1912-1985) was bekend bij veel
van zijn plaatsgenoten. „Als je
door de straten van Katwijk
loopt en door de ramen bij de
mensen naar binnen kijkt, is de
kans groot dat je een schilderij,
aquarel of ets van hem ziet han
gen." zegt Ben van der Linden.
„Meestal een duintje," vertelt
André Groeneveld, „en de eige
naren weten dan precies waar
Cox het in de Zuidduinen heeft
geschilderd." Groeneveld en
Van der Linden zijn de samen
stellers van de expositie met
werk van Cox in het Katwijks
Museum, die afgelopen zater
dag is geopend.
Cox genoot zijn artistieke op
leiding tussen 1932 en 1935 aan
de school voor Kunst, Techniek
en Ambacht in 's-Hertogen
bosch. Snel daarna koos hij
voor het onzekere bestaan van
kunstschilder. In die tijd werd
hij, net als zijn vader Gerrit en
broers Gerard en Huub, gere
kend tot de schilders van de
Limburgse 'Plasmolengroep',
die samenkwamen in restaurant
De Piasmolen. Hij is te typeren
als een realistisch landschaps
schilder, met -iis sterke punten
bomen en duinen. „Maar hij
wist zijn schilderijen vaak iets
extra's, een bepaalde stemming,
mee te geven," vertelt Van der
Linden. „Zijn vroegere land
schappen hadden zelfs een
zweem van surrealisme, te ver
gelijken met als je naar de wol
ken kijkt en daarin van alles
ziet."
Van 1950 tot zijn dood in
1985 woonde Cox in Katwijk.
Daar vestigde hij in 1974 in een
Het schilderij 'Herfstbos' van de Katwijker Peter Cox (1912-1985).
voormalig vissershuisje aan de
Louwestraat zijn atelier en gale
rie 'De Luwte'. Vele Katwijkers
maakten daar een praatje met
hem. „Hij was een kleurrijk fi
guur, hield van een drankje en
een sigaar en trok er vaak op
uit," zegt Groeneveld. „Hij was
een echte broodschilder, moet
duizenden schilderijen, aqua
rellen en tekeningen hebben
gemaakt waarvan hij vele heeft
verkocht." „En niet alleen aan
badgasten en Katwijkers in zijn
galerie in Katwijk," vult Van der
Linden aan. „Ook stond Cox
met een caravan op de markt
van Sisteron in de Provence om
zijn werk te slijten."
De ruim veertig werken op de
tentoonstelling zijn ingedeeld
naar de vier natuurgebieden
waar Cox de meeste van zijn
theaterden door tegen opkomend fascisme te proteste
ren, worden de jongeren in deel twee geconfron
teerd met hun egoïsme. Zelden bezochten ze hun
moeder. Na haar dood beseffen ze pas hoe hun
moeder geprobeerd heeft dat tegenover de mede
bewoners uit het huis te verzwijgen.
Dat alles vormt de meer serieuze opmaat naar
het echte feestje. Een verliefde opa weet met zijn
bejaarde vriendin op een listige manier van Zijn
gierige kinderen een leuk vakantiereisje voor
twee personen los te peuteren. De zaal heeft dik
ke pret, het feestje kan nu niet meer stuk.
Na de pauze trakteert TIG het eigen publiek op
een verrassende, gekostumeerde repertoirekeuze.
De spelers wagen zich namelijk op zeer verdien
stelijke wijze aan een echt stukje commedia del-
l'arte. Men durft op een leeg toneel te spelen en
maakt in het tweede bedrijf gebruik van een ka
rakteristiek Italiaans achtergronddoek. Dat is een
ander TIG, met een andere stijl dan we gewend
zijn. Waarmee is bewezen dat deze kwieke vijfen
zestigjarige nog bruist van vitaliteit.
TIG viert een kroonjaar. De bijna op de kop af
vijfenzestigjarige toneelvereniging wilde daarom
extra goed voor de dag komen. En dat is op een
originele wijze gelukt.
TIG mag dan wel 'bejaard' zijn geworden.
Voorlopig gaat deze vereniging het nog niet een
beetje rustig aan doen. Integendeel, met een
staalkaart van eigen kunnen heeft de vereniging
dat willen bewijzen.
Voor de pauze stonden onder de verzameltitel
'Avondrood' drie korte eenakters centraal. Met
een knipoog naar de leeftijd van TIG speelden
bejaarden in deze stukken de hoofdrol.
In dat drieluik zit een aardige opbouw. Terwijl
in het eerste stuk de bejaarden ietwat in de war
zijn, maar in elk geval voor een goede zaak strij-
Zijn beschouwend proza 'verleidt de lezer'
Dikste Fat Bor
overleden
new york dpa/afp )ef<
Darren Robinson, met iï)e
ruim tweehonderd kilo éiv
van de zwaargewichten vivc
de rapgroep Fat Boys, is zger
dag op 28-jarige leeftijd ovula
leden. Hij stortte in nadatan
voor vrienden had gezongjle
Robinson maakte met soi
ritmische keelgeluiden naie\
als de menselijke ritme-bor
van de Newyorkse rappeer
Samen met Mark Moralester
Damon Wimbley vormde' F
de Fat Boys. Het drietal w<s
samen bijna vierhonderd flic
lo. De groep werd ontdektlle(
dens een rap-concours iolj
1984. Van hun albums ïie
miljoenen exemplaren \le
kocht. un
rei
erl
den haag anp
onderwerpen vond. Naast de
vennen in De Peel, waar hij in
het plaatsje Mook is geboren,
waren dat de knotwilgen langs
de rivier de Linge, de Katwijkse
duinen en de bergen in de
Franse Provence.
Expositie 'Peter Cox (1912-
1985)'. Van 9 december 1995
tot en met 17 februari 1996 in
het Katwijks Museum, Voor
straat 46.
De P.C.Hooftprijs voor Letter
kunde 1996 is toegekend aan
auteur K. Schippers (59). De
schrijver van proza, poëzie en
essays krijgt de prijs voor zijn
beschouwend proza.
De P.C.Hooftprijs, die afwis
selend voor poëzie, proza en es
says wordt toegekend, is 75.000
gulden groot. Daarnaast wordt
50.000 gulden beschikbaar ge
steld voor een specifiek literair
doel dat verband houdt met het
bekroonde oeuvre. De prijsuit
reiking heeft in mei in het Let
terkundig Museum in Den
Haag plaats.
„Schippers demonstreert
door de jaren heen een oor
spronkelijke manier van kijken.
Het verrassende van zijn es
sayistiek is, dat hij door zijn
omcirkelende wijze van schrij
ven de lezer verleidt tot zijn
blik", aldus de jury in haar rap
port. Deze staat onder voorzit
terschap van Hugo Brandt Cor-
stius en bestaat verder uit
Maarten Doorman, Jan Fontijn,
Nicolaas Matsier en Xandra
Schutte.
K. Schippers is een pseudo
niem voor Gerard Stigter. Na
het tweede nummer van het
tijdschrift voor teksten Barbar-
ber, dat hij samen met Gerard
Bron, Hendrik Marsman en
Frits Jacobsen in 1958 had op
gericht, koos hij voor de schrij
versnaam K. Schippers. Zijn le
raar Nederlands op de HBS,
Rob Nieuwenhuis, bracht hem
in contact met het werk van on
der anderen Nescio, Willem Els-
schot, A. Alberts en Simon Car-
miggelt.
Reclame
In de jaren zestig verdiende hij
de kost met het schrijven van
reclameteksten. Schippers was
redacteur van het tijdschrif Hol
lands Diep (1975-1977) en
werkte mee aan onder meer de
Haagse Post en de literaire tijd
schriften De Gids en Maatstaf.
Thans publiceert hij regelmatig
artikelen over beeldende l£ei
in NRC Handelsblad. e's
K. Schippers heeft vooi«lg
letterkundige werk versch!V(
de prijzen gekregen. In
was dat de poëzieprijs
gemeente Amsterdam vooi
klok en Profil en in 1980 oi
hij de Custodaprijs, drie j;
ter gevolgd door de Muil
liprijs (voor Beweegredenej
1990 werd aan Schippers
Greshoffprijs van de Jan
pertstichting toegekend
Museo Sentimental.
Vorige winnaars
P.C.Hooftprijs waren ondi
deren A. Alberts (1995, pr<
Bemlef (1994, poëzie) en
Komrij (1993, essay).
