'Als ik een knal hoor, duik ik onder de tafel' Q. Het kan een leuke, nieuwe Russische Doema worden Schuld en boete van een Belgische verraadster Buitenland Chinese 'prinsen' nu 'vette ratten' ZATERDAG 9 DECEMBER 1995 Zaak-Irma Laplasse houdt links en rechts Vlaanderen al jaren bezig BRUSSEL ALY KNOL PEKING YVONNE VAN DER HEUPEN CORRESPONDENT lic( China's 'prinsen', de zonen en dochters van de partij-elite, zijn bo< door een officiële krant onder id vuur genomen. De verwende nakomelingen van de regerende communistische partijtop wor- ng| den ervan beschuldigd zich te verrijken ten koste van de nood sei lijdende staatsbedrijven die moeite hebben het hoofd boven water te houden. 'Deze mensen zijn een nieuw soort grote ratten die vertrou wen op plaatselijke staatsbedrij ven, de grote graanschuur, om zichzelf vet te mesten', schrijft het door de Staat gecontroleer de Wetenschaps- en Technolo gie Overzicht. Veel 'prinsen' zijn volgens de krant nagenoeg ge vrijwaard van gerechtelijke ver volging voor de wandaden die zij begaan en sommigen gebrui ken de invloed van hun ouders om zichzelf te verrijken. Het nieuwsblad beschuldigt verantwoordelijke partijfunctio narissen ervan onregelmatighe den die het welgestelde kroost begaat door de vingers te zien, omdat zij bang zijn de machtige ouders tegen zich in te nemen. Dit gebeurt nog steeds, ondanks een intensivering van de cam pagne om de corruptie aan te pakken. Zo is het nu verboden op staatskosten te gaan dineren en gasten te ontvangen, meldt het artikel kritisch. Als typerend voorbeeld van hoe rot het systeem is, noemde de krant een stad met 200.000 inwoners in de noordoostelijke provincie Heilongjiang waar meer dan honderd dansgele genheden zijn. De meeste klan ten zijn zonen en dochters van hooggeplaatste functionarissen van overheidsbedrijven in de stad. Hen van de plaatselijke noodlijdende staatsonderne mingen kon het salaris voor de 10.000 werknemers niet meer betalen en nam haar toevlucht tot het lenen van geld van een van haar werknemers een vermogende 'prins'. Het artikel beschrijft ook de ontdekking van arbeiders van een ijzer- en staalfabriek dat vrachten schroot die het bedrijf had gekocht verzwaard waren met keien, zodat de waarde van het oud ijzer ten onrechte werd verhoogd. De verkopers van de partij schroot bleken de kinde ren van een assistent-manager van de fabriek en een hoog- eplaatste ingenieur. Zij zijn voor hun wandaden nooit gerechte lijk vervolgd, bericht de krant zuur. Corruptie is een eeuwenoude Diana weer in opspraak LONDEN HANS GELEUNSE CORRESPONDENT Prinses Diana is opnieuw in opspraak geraakt. Een emo tioneel pleidooi van de rebel se prinses voor meer hulp aan jonge daklozen werd donderdag door de Labour- oppositie in het Lagerhuis onmiddellijk aangegrepen voor een felle aanval op de regeringspolitiek. Woedende Tory-afgevaardigden klaag den dat Diana veel te gevoe lig is voor 'partijpolitieke in vloeden'. Hoewel Diana tijdens haar toespraak tot een liefdadig heidsorganisatie voor thuis lozen elke politieke uitspraak vermeed, werden haar op merkingen over de noodzaak om kwetsbare jongeren meer kansen te geven, opgevat als kritiek op het regeringsbe leid. De oppositie verwijt premier Major onder meer dat bezuinigingen op huur subsidies voor jongeren het aantal daklozen vergroten. Toen Diana enthousiast klapte voor een kritische toe spraak van Labours scha- duwminister voor sociale za ken, Jack Straw, was voor de Tories het bewijs geleverd: Diana heeft de verplichte po litieke neutraliteit van het koningshuis opgeofferd aan een affaire met Labour. I^ibour-afgevaardigde John McFall dwong premier John Major donderdag in het La gerhuis tot verdediging van zijn sociale politiek met de opmerking dat Diana's uitla tingen aantoonden dat de re gering zich niets aantrekt van het lot van de daklozen. Woedende Tories zeiden na afloop dat Diana zich had omringd met 'socialistische speech-schrijvers'. De rel komt op een voor Diana cruciaal moment: er wordt tussen regering en ko ningshuis onderhandeld over een nieuwe rol voor de ge scheiden van kroonprins Charles levende prinses. Dia na wil benoemd worden tot goodwill ambassadrice. plaag in China, die echter na de machtsovername door de com munisten in 1949 grotendeels werd uitgeroeid. Sinds de eco nomische hervormingen zestien jaar geleden zijn gestart, is het fenomeen teruggekeerd in het leven van de Chinezen omdat functionarissen hun machtspo sitie uitruilen tegen geld dat door de hervormingen beschik baar is gekomen. Het meest hooggeplaatste slachtoffer van de verhevigde anti-corrutie campagne dit jaar is de partijsecretaris van Peking, Chen Xitong, geweest. Hij werd afgelopen september uit het Po litburo en het Centraal Comité van de partij gezet. De 65-jarige Chen is daarmee de hoogste partijfunctionaris tegen wie sinds 1949 discisplinaire maat regelen genomen zijn op grond van corruptie-aantijgingen. CORRESPONDENT Voor de één was ze een verraadster van de ergste soort, die terecht de doodstraf kreeg. Voor de ander was ze een 'arm menske dat door kogels werd neerge bliksemd'. Al meer dan vijftig jaar wordt in Vlaanderen gestreden om schuld en boete van Irma Laplasse. Deze Vlaamse boerenvrouw uit Oostduinkerke werd op 30 mei 1945 geëxecuteerd, omdat ze op de laatste oorlogsdag in België zeven verzetsstrijders zou hebben verraden. Donderdag begon voor het Militair Gerechtshof in Brussel een herziening van haar rechtszaak. Wellicht draait het proces uit op eerherstel voor Irma La plasse, waar Vlaamse ultra-nationalisten en rechts-extremen al jaren om vragen. In een zonovergoten Oostduinkerke stonden op 8 september 1944 de Cana dezen voor de poort. Twee 'weerstan- ders' van de zogeheten Witte Brigade voerden een aantal Duitsers als krijgsge vangenen af. Tijdens htin tocht door de stad namen ze ook de 19-jarige Fred La plasse gevangen, zoon van het notoir 'zwarte' echtpaar Henri en Irma Laplas se. Daarmee was feitelijk het doodvonnis van zeven verzetsstrijders getekend. Irma Laplasse, die de arrestatie van Fred had gezien, liep naar een Duitse schildwacht om een goed woordje voor haar zoon te doen. ,,Is het mijn schuld, maar ik geloof eerder aan het toeval, hebben de Duitsers een aanval gedaan of beter patrouille gedaan en zijn in een gevecht geraakt met de Witte Brigade, waarvan ik later vernam dat er zeven do den waren", schreef Irma Laplasse later in het dagboek dat ze in de gevangenis bijhield. De zeven verzetsstrijders, die door Ir ma Laplasse werden verraden en door de Duitsers werden omgebracht, hebben een kleine gedenkplaat gekregen in het centrum van Oostduinkerke. Hun na men zijn nauwelijks nog bekend. Maar Irma Laplasse is in de Vlaamse media uitgegroeid tot een heldin, aan wie tij dens de jaarlijkse Ijzerbedevaart in Diks- muide gedichten worden opgedragen en aan wie zelfs een toneelstuk is gewijd, dat nog steeds onder veel applaus wordt opgevoerd. Al enkele jaren na de executie van Ir ma Laplasse begon rechts Vlaanderen zich in te zetten voor haar eerherstel. Hier was geen verraadster terechtge steld, maar een Vlaamse Jeanne d'Arc, was de teneur. Ook allerlei 'politiekers' gingen zich ermee bemoeien, van de christendemocratische CVP, de nationa listische Volksunie en van het ultra rechtse Vlaams Blok. In een zojuist in België verschenen boek van de rabiate publicist Johan Anthierens worden vooral deze 'officiële' Vlamingen die zich om de goede eer van Laplasse bekommeren, op de korrel ge nomen. Maar, schrijft Anthierens, 'in werkelijkheid knijpt nationalistisch Vlaanderen hem voor de dag dat nabe staanden van de vermoorde verzets mensen het aanhoudend sublimeren van Irma Laplasse en denigreren van haar slachtoffers zat zijn en riposteren'. Het kan nauwelijks verwonderen, dat Anthierens de herziening van de rechts zaak tegen Irma Laplasse maar onzin vindt. Als 'getuige-voert hij onder meer Irma Laplasse zelf op, die in haar geva- genisdagboek na de oorlog de vloer aan veegde met het verzet, dat ze 'gespuis' noemde. Democraten waren in haar ogen 'spelbrekers'. Het Militair Gerechtshof in Brussel, dat nu onderzoekt of er fouten zijn ge maakt in het proces tegen Irma Laplasse, zal hoe dan ook een definitieve uitspraak doen. Beroep daartegen is niet meer mogelijk. Maar, zoals in de Vlaamse pers werd geschreven, het Gerechtshof kan ook nog oordelen dat de strafmaat voor Laplasse destijds eenvoudigweg te streng was, wat. zoals het linkse dagblad De Morgen cynisch schreef 'bij een ter doodveroordeling een erg theoretische opkikker blijft'. Rechts en links Vlaanderen hebben al lang hun stellingen betrokken in de zaak-Laplasse, maar een écht bevredi gende uitkomst van de herziening van het proces zit er voor niemand in. Levenslang voor moord niet paddestoelengif ZURICH «AP Een rechtbank in Zürich heeft een 26-jarige Zwitserse vrouw samen met haar evenoude vriend tot levenslange gevan- gensstraf veroordeeld. De vrouw en haar vriend hadden in september 1993 de huisarts ge beid toen de 26-jarige echtge noot plotseling was overleden De politie vertrouwde de zaak niet en bij een autopsie werd in een arm van de overledene een injectiegaatje gevonden. Bij een analyse werd in het lichaam padiiestoelengif vastgesteld. Vier dagen na de dood van de computerdeskundige werden de vrouw en haar vriend gear resteerd. De vrouw en haar vriend ver zamelden giftige paddestoelen Met het daaruit geperste gif spoten zij op 21 september tie slapende echtgenoot in. De man stierf drie dagen later, na een uiterst pijnlijke doodstrijd. Tienduizenden inwoners van Sarajevo lijden onder ernstige oorlogstrauma 's „Begint de oorlog weer?", zo vraag ik me verschrikt af. Vanuit mijn kamer in het beruchte Holiday Inn hotel in Sarajavo - berucht omdat het op het gevaar lijkste punt van 'Sniper Al ley', de 'Sluipschutterslaan' ligt - hoor ik een stuk of vijf, zes luide knallen. SARAJEVO HANS GERTSEN CORRESPONDENT Als ik naar buiten kijk lijkt het menens. Met zware boodschap pentassen zeulende buurtbewo ners zetten het onmiddellijk op een lopen. De frontlijn is im mers nog geen tweehonderd meter verderop. Even later, als de dodelijk geschrokken omwo nenden uit het zicht zijn ver dwenen, blijkt het om een 'grap' van een groepje opgeschoten jongeren te gaan. Verscholen achter een paar struiken steken ze rotjes aan. Het zichtbare ef fect zorgt voor dolle pret achter de struiken. Naar het onzichtbare effect van de knallen kan men slechts gis sen, maar het moet niet gering zijn. „Elke keer als ik een knal hoor, duik ik onder de tafel", zo vertelt Liliana Savic me later die avond als ik haar het voorval vertel. „Die jongens hebben echt een heel ziek gevoel voor *humor." Liliana lijdt, net als talloze an dere inwonersvan de Bosnische hoofdstad, onder de gevolgen van de gruwelijke belegering die ruim drieëneenhalf jaar heeft geduurd. Ze slaapt slecht, heeft regelmatig last van nachtmer ries en ze durft, ook nu de oor log voorbij is, nauwelijks nog de straat op. Bij het zien van een militair uniform gaat ze hyper ventileren. „Ik ben nog maar een licht ge val", zegt de 30-jarige vrouw mét een geforceerde lach op het gezicht. „Alleen al in deze flat (een grauwe, Bijlmerachtige ga lerijflat aan de rand van de stad- red.) ken ik ten minste tien an deren die ernstige psychische problemen hebben door de oor log." Psychische problemen Ze vertelt het verhaal van een Servische vrouwen en kinderen kijken naar een demonstratie in het Servische deel van Sarajavo tegen het vredesakkoord van Dayton. buurvrouw die toevallig uit het raam stond te kijken toen een Servische granaat vlak bij een groep buurtbewoners neer kwam. „Die vrouw heeft afge rukte ledematen gezien en ken nissen die zwaar gewond op straat lagen. Denk je dat ze die beelden ooit kan vergeten?", zo vraagt Liliane me. Liliane heeft de komende jaren waarschijnlijkprofessionele psychologische hulp nodig om haar oorlogservaringen te kun nen verwerken. Haar buur vrouw zeker. En waarschijnlijk nog vele tienduizenden andere inwoners van Sarajevo. „Nu het eindelijk vrede lijkt te zijn, ko men de psychische problemen los", zo voorspelt Liliane. Betrouwbare gegevens over de ernst en de omvang van de psy chische problemen onder de bewoners van de Bosnische hoofdstad zijn nog niet beschik baar. „Ik weet alleen dat het aantal mensen met een post traumatisch stress-syndroom enorm moet zijn", aldus prof. dr. Fuad Sisic, directeur van het chirurgisch centrum van het Kosevo-hospitaal. Pogingen om op de afdeling psychiatrie wat wijzer te wor den, lopen op niets uit. „Ik heb helaas geen tijd om met journa listen te praten", zegt professor Izeta Licanin, de enige dienst doende psychiater. „Ik heb vori ge week een interview gegeven aan een plaatselijke krant. Daar staat alles in. Lees dat maar na." Reactie In het betreffende interview met de krant VecernjeNovine noemt ze schrikbarende cijfers. Vol gens de gerenommeerde psy chiater zou ten minste zestig procent van de ruim 300.000 in woners van Sarajevo aan een meer of minder ernstige vorm van een oorlogstrauma lijden. „Post-traumatische stress is een normale reactie van mensen die een abnormaal heftige gebeur tenis hebben meegemaakt. Het verlies van een geliefde, het zien van een slachting of het onder gaan van verkrachting of zwaar gewond raken bijvoorbeeld", zo doceert professor Izeta in de krant. fOtO RtUTfRS Het voorbeeld dat ze noemt spreekt boekdelen. Semsudin Radak was enkele maanden ge leden getuige van de verschrik kelijke slachting die een Servi sche granaat aanrichtte op de Markala-markl in het hart van de stad. Tientallen mensen wer den daarbij gedood, een veel voud raakte ernstig gewond. De man zelf raakte slechts licht ge wond en verleende spontaan hulp aan tientallen slachtoffers. „Hij liep met de afgerukte lede maten te sjouwen van een man die vlak voor hem stond toen de granaat viel", zo vertelt de psy chiater. In eerste instantie leek er met Semsudin Radak weinig aan de hand. Pas ruim een maand na de afschuwelijke gebeurtenis kreeg hij psychische problemen. Slapeloosheid en voortdurend terugkerende beelden van de verschrikkingen die hij had ge zien. Sinds twee maanden wordt Samsudin vrijwel elke nacht achtervolgd door steeds dezelfde nachtmerrie: Hij zit aan tafel en wacht tot zijn moe der het eten brengt. Die zet hem vervolgens een zak vol bloederige menselijke ledema ten voor. Vervreemding I let 'geval Semsudin' is volgens de psychiater haast een school voorbeeld van het 'post trauma tische stress-syndroom'. Ze be handelt de man met slaapmid delen, anti depressiva en ge sprekken. Ze zegt dat er een goede kans is dat hij er over heen komt, de vraag is wel wan neer. Het feit dat Semsudin Radak snel hulp heeft gezocht is daar bij een positieve factor. De psy chiater zegt te vrezen dal veel andere mensen die lijden onder ernstige psychische problemen er te lang mee rond blijven lo pen. „Eén van de karakteristie ken van dit soort problemen is dat mensen die er aan lijden tie neiging hebben om zichzelf af te sluiten. Ze vervreemden daardoor steeds verder van hun omgeving, raken aan de drank of drugs en beseffen niet meer dat ze hulp nodig hebben", al dus Izeta Licanin. Ze verwacht dat dit soort pro blemen de komende maanden een enorme omvang zal nemen. „Tot voor kort waren de men sen hier voornamelijk bezig met overleven. Ze moesten elke dag urenlang op pad om water, brandstof en eten te organise ren. Nu het leven hier zich gaat normaliseren, krijgen de men sen tijd om zich alle verschrik kingen van do afgelopen drieën eenhalfjaar te herinneren. Er zal ongetwijfeld heel veel op ons afkomen de komende tijd." Veel generaalsartiesten en criminelen stellen ziclr kandidaat MOSKOU HANS HOOGENDUK CORRESPONDENT De zesde Russische Doema zal begin januari voor de eerste zitting bijeen komen, 90 jaar nadat het eerste Rus sische parlement met deze naam door de tsaar genadiglijk was toege staan. Het kan een heel kleurrijk parlement worden. Alle partijen hebben zich na melijk uitgesloofd om opmerkelijke kandidaten op hun lijsten te zetten. Kunstenaars, zangers, journalisten, zakenlieden, misdadigers, fascisten en natuurlijk generaals zijn royaal vertegenwoordigd. Uit kringen rond president Boris Jeltsin was dan ook te horen dat de nieuwe Doema mogelijk nog minder professioneel zal werken dan de oude: „We zullen heel wat ar tiesten en militairen hebben maar niet genoeg juristen, politieke experts en economen". Het aantal kandida ten in kaki is indrukwekkend. Ex-vice- president en generaal b.d. Alexander Roetskoi zal zeker van de partij zijn net als de nieuwe ster, generaal b.d. Alexander Lebed. Roetskoi en Lebed beschouwen deze parlementsverkie zingen als een opwarmronde voor de presidentsverkiezingen volgende zo mer. Op de lijsten staan verder tien tallen topofficieren van wie sommi gen nog vol trots de onderscheiding 'Held van de Sovjetunie' dragen. Kortom, de nieuwe defensiecommis sie van het parlement lijkt op het eer ste gezicht een dependance van de generale staf te worden. In de praktijk zal het met deze democratische mili taire greep naar de macht echter wel meevallen, want de strijdkrachten in Rusland zijn hopeloos verdeeld. On der de kandidaten met veel sterren zijn er die voor en tegen Jeltsin en voor en tegen Gorbatsjov hebben ge vochten. Toneelspeler Artiesten met klinkende namen zijn ook erg in trek bij de partijen. 'Ons huis is Rusland', de beweging van mi nister-president Viktor Tsjernomyr- din, heeft de in Rusland vermaarde toneelspeler en regisseur Nikita Mi- chalkon als tweede op de lijst staan. Daarbij konden de communisten na tuurlijk niet achterblijven. Zij wisten de uiterst populaire artiest Nikolai Goebenko te strikken. Hij moet het nieuwe, humane gezicht van de partij uitbeelden. Bij de partij van generaal Lebed vond de artiest-zanger en entertainer Michael Nozjkin onderdak. 'Mijn vaderland' sloeg helemaal een goede slag met het werven van Josif Kobzon, wiens po pulariteit in Rusland te vergelijken is met die van Frank Sina tra in de VS. De ver gelijking gaat in meer opzichten op, want de Washington Post noemde de schatrijke zanger 'de tsaar van de Russische maffia' en de Amerikaanse ambassadé weigerde hem deze zomer een toeristenvisum te verstrekken. Maar zingen kan hij. Eens kreeg Leonid Brejznjev tranen in zijn ogen toen hij hem hoorde zingen en Boris Jeltsin kuste hem na een concert vol op beide wangen. Of de patriottische liederen die hij nu zingt zijn minipar- tij over de kiesdrempel van vijf pro cent zullen dragen is echter zeer de vraag. Eén van de bekendste kandidaten die overhoop ligt met de justitie en pro- VERKIEZINGEN 5RUSLAND beert aan strafver volging te ontko men door parle mentslid te blij ven, is Sergej Ma- vrodi. Hij is het dubieuze genie achter MMM, een obscure beleg gingsmaatschappij die in 1994 miljoe nen Russen be rooid heeft achter gelaten. Zijn partij is ver boden, maar Ma- vrodi heeft geld genoeg om in een of ander district direct te worden ge kozen. Op die manier blijft hij on grijpbaar voor de justitie. Hij is niet de enige die dit probeert. Valentina So- lovjova, die als directrice van een de beleggingsfirma meer (jan 300 mil joen gulden zou hebben verduisterd, voert vanuit de gevangenis een dure campagne voor een zetel. Klinkende namen Er zijn ook goedkopere methodes om extra stemmen te vergaren. Diverse partijen hebben klinkende namen op hun lijsten gezet die echter niet toe behoren aan de desbetreffende figu ren. Zo staat er op de lijst van de mys terieuze, schatrijke genezeres Üjoena Davitasjvili ook een Alexander Ivano- vits Lebed. Djoena heeft voorde Kiescommissie gezworen dat dit niet dè generaal is en dat ze ook niet de bedoeling heeft gehad met 'haar' lx*bed de kiezers te misleiden. Ook op andere lijsten staan veel gewone mannen en vrou wen die toevallig dezelfde naam dra gen als de trekpaarden van concurre rende partijen. Een heel ander probleem heeft de be kende Russische schrijver en politicus Lduard Svanko. Hij is in het hele land alleen maar bekend onder zijn pseu doniem l.imonov. Maar helaas mocht hij van de Kiescommissie onder die naam niet op de lijst. Een schande, vindt Svanko-Limonov. In Rusland, aldus de schrijver-politicus, is het heel gebruikelijk van naam te veranderen. Als voorbeelden gaf hij Gaidar, die vroeger Golikov heette, Lenin was eens Oelanov en Stalins achternaam was Dzjoegasvili. Svanko-l.imonov: „Trouwens, Vladimir Zjirinovski heet te eens Edelstein. Nu zou Zjirinovski in zijn paspoort staan, maar niemand heeft ooit zijn pas gezien. Ik heb hem in de Russische banja (soort sauna red.) gezien, ik heb al zijn intieme de len gezien, maar zijn paspoort? Nooit". Knokken Parlementslid Vladimir Nikolajevits l.ysenko, leider van de Republikeinse Partij, heeft het ook niet makkelijk bij zijn campagne. Ilij wordt vaak ver wisseld met zijn naamgenoot Nikolai l.ysenko van de kleine fascistische Nationale Republikeinse Partij. „Als mijn aanhangers voor mij op pad gaan worden ze uitgescholden of zelfs geslagen omdat mensen mij met die fascist verwarren", klaagde hij on- latins. De andere l.ysenko was deze week weer in het nieuws omdat een bom in zijn kantoor ontplofte. Deze l.ysenko houdt overigens ook wel van een rob hertje knokken in het parlement. Een botsing met ex-generaals is na de ver kiezingen dus zeer wel denkbaar. Voor bijpassende muziek kan worden gezorgd, regisseurs zijn dan ook aan wezig en met de waarschijnlijke ver kiezing van de befaamde specialist Fyodorov is de medische kant in pri ma handen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1995 | | pagina 7