Een heer
in
het vliegverkeer
IIS
ZATERDAG 9 DECEMBER 1995
mbe
I uui
tarieven hanteren, want vliegtuigstoelen ver
kopen is hetzelfde als voeding, auto's of kle
ding aan de man brengen. Het is een enorme
markt, vergis je niet. Het gaat ons redelijk
goed. Maar British Midland is niet heilig. We
moeten het beter doen dan onze concurren
ten. Daarom zijn wij zo gericht op service, ef
ficiency en betaalbare prijzen. Waarom zou
den mensen anders met ons reizen in plaats
van met nationale luchtvaartmaatschappijen
als KLM en British Airways?"
Wie Bishop aanhoort, krijgt de idee dat hij
een droom heeft verwezenlijkt. „Bout", weer
legt hij. „Dromen hebben voor mij iets onwe
zenlijks. Ik wist al heel jong wat ik wilde en
dat ik in slaat zou zijn mijn doel te hereiken."
Die zelfbewuste houding schrijft hij toe aan
een goede opleiding ('Maar ik was geen grote
leerling') en aan de opvoeding door zijn ou
ders. „Mijn vader (van Australische afkomst,
red.) is altijd mijn grote voorbeeld geweest.
Hij heeft zichzelf tegen de verdrukking in
omhoog weten té werken. loiter is hij een uit
stekend zakenman geworden. Zijn invloed
heeft mij gemaakt tot wat ik nu ben. Hij wilde
dat ik hem in de zaak zou opvolgen, maar
daar had ik geen zin in. Ik heb altijd een on
afhankelijke geest gehad. Dat heb je nodig als
je het hoogste wilt bereiken. Kijk naar top
sporters of grote teamspelers. Onder hen zijn
maar weinig mensen, die zelfstandig genoeg
zijn om hun eigen weg te gaan."
Lening
Bishop wel. Hij zette een eigen koers uil,
volgde zijn gevoel en slaagde met glans. Op
zijn 21ste ging hij werken hij Mercury Airlines
in Manchester dat in 1964 werd overgeno
men door BM. Na de fusie maakte hij snel
promotie en werd op 30-jarige leeftijd mana
ging director. „Alleen werknemer blijven, was
niet mijn grote ambitie. Ik wilde eigenaar zijn
van een luchtvaartmaatschappij."
Op zijn 36ste leende hij twee miljoen pond
van een bevriende tandarts uit Californië,
kocht de eigenaar van BM uit en zette het be
drijf (met twee partners) zelfstandig voort. De
missie werd een groot succes. Hij doorbrak
beginjaren tachtig het monopolie van British
Airways om vanuit londen/l leathrow op de
belangrijkste Britse verbindingsroutes te vlie
gen. Breidde vervolgens het netwerk uit naar
Schiphol (als eerste - negen jaar geleden),
Dublin, Parijs, Brussel, Frankfurt, Nice, Bei
gen. Zürich en Praag. En prikkelde de con
currentie met scherpe tarieven. Inmiddels
runt Bishop een bedrijf, dat afgaande op de
verkoop van veertig procent van de aandelen
aan SAS, grofweg 145 miljoen pond waard is.
Hij glundert. Het gaal hem voor de wind.
Maar alles is betrekkelijk, weet ook hij. Hen
tegenslag zit in een klein hoekje. Iels soortge-
lijks overkwam BM in 1969. Toen stortte een
Boeing 737 van zijn maatschappij neer in
Kegworth, vlak bij Last Midlands. Daarbij
vonden 47 van de 116 passagiers de dood. Bi
shop was als eerste ter plekke en hielp twee
aaneengesloten dagen mee met de reddings
werkers. „Ik leid dit bedrijf', refereert hij aan
hel tragische ongeval. „Dus hoor ik bij dit
soort omstandigheden ook aan het front te
staan. Het heeft een blijvend litteken achter
gelaten. Ik zal het nooit meer vergeten."
Even blijft het stil. Alsof hij er nog iets aan
wil toevoegen. „Veiligheid gaat boven alles,
dus ook boven geld", zet hij zijn beloog
voort. „Lr zijn mensen die mij een entrepe-
neür (een ondernemer met bravoure, red.)
noemen. Dat ben ik dus niet. Ik ben een pro
fessionele operator, die zijn verantwoorde
lijkheden kent en neemt. Dok als het niet uit
komt of geld kost."
De dialoog stokt. De blik op het horloge is
veelbetekenend. Als hij opstaat, ziet hij
vanuit het raam een van zijn vliegtuigen over
het groene landschap van Leicestershire
scheren: „Van kindsaf aan heeft de luchtvaart
me al opgewonden. Dat ik in deze moeilijke
industrie een eigen plek heb weten te verove
ren, stemt me zeer gelukkig. Lr zijn niet zo
veel ondernemers zoals ik die al zo lang
overleven zonder dat zë hun onafhankelijk
heid hebben moeten prijsgeven."
trapk
3.75 5
aratui
afin.;
13,
vaste"van ve'e nieuwe Fokker-
me1- egtuigen die British Midland in
.-ket^mikheeft-
waai
roerd.
-Hofla
Ovei
-ïbbel
elcent
Sir Michael Bishop: ondernemer, musicus en TV-baas
British Midland, de tweede lijndienstmaatschappij van Groot
Brittannië, neemt in de luchtvaart een uitzonderlijke plaats in.
Waar veel internationale vliegbedrijven zijn aangewezen op
overheidssteun, blijft BM op eigen kracht overeind. De man
achter dat succes is 'Sir'Michael Bishop (53). Een bijzonder
gefortuneerd heer, wiens liefde voorde luchtvaart minstens zo
groot is als zijn passie voor de showbizz. We hebben allemaal
behoefte aan een uitlaatklep. Voor mij zijn dat televisie en
muziek."
Een gesprek met een kleurrijke Brit, op een unieke Engelse
locatie.
I - J ^k/ I et de regelmaat van de klok
V 0 I friemelt en draait hij aan zijn
gouden horloge. Alsof de tijd
m achtervolgt. Dat onrustgevoel blijkt
echts uiterlijke schijn. Want, hoewel hij ac-
ef is in een industrie die door turbulentie en
4i44/hStuimigheid worden beheerst, is Michael
766'pop de rust zelve. De general manager en
root-aandeelhouder van British Midland
iat zich niet opjagen door vrijgevochten
ichtvaartjongens of kapitaalkrachtige vlieg-
"jigbonzen. Laat staan zich verleiden tot ge-
rag dat niet bij zijn keurige, typisch Engelse
islag en status past. „Ik ben geen hell-raiser
uzieschopper, red.)", klinkt het onbewogen.
Vel iemand met een uitgesproken mening,
zeg waar het op staat. Vriendelijk, liefst
humoristische ondertoon, en duide-
|k. Dat is alles."
Het beeld dat van hem bestaat, correspon-
•rt aardig met de werkelijkheid. Achter de
ote kleine directeur gaat een* innemend
lens schuil. 'Sir' Michael, zoals hij door ie
reen wordt genoemd, blijkt een uiterst
larmante persoonlijkheid met een onschul-
ige blik, die zo vaak alleen bij kinderen te-
te vinden is. Een man ook die zich nooit
laten voorstaan op zijn gezag, macht en
jkdom. „Want", zegt 'ie, „zelfingenomen-
:id is me volkomen vreemd."
In de wondere wereld van de luchtvaart ge-
iet Bishop alom respect voor de wijze waar
hij met een eigentijds beleid zijn bedrijf
opwaartse richting' houdt. Bij vliegtuig-
mwer Fokker bijvoorbeeld wordt hij op
iden gedragen. Niet alleen vanwege BM's
:e voor Fokker 70 en 100 toestellen. Maar
ik door Bishops niet aflatende verbale sym-
ithie voor Neerlands vliegende hoop in
inge dagen. Ook Martin Schroder, presi-
lent-directeur van Martinair, heeft hem le-
•n kennen als 'een prettige en nuchtere
ian, die zijn onderneming uitstekend leidt'.
Hij heeft een mening, die hij op een verant-
bërgfroord agressieve manier uitdraagt. Maar
kosilijft een heer in het vliegverkeer."
Bishop moet er om lachen. Hij kent Schro
der nog uit de tijd dat de Nederlander voor
'jn toenmalige charterbedrijfje vliegtuigen
juurde bij de kleine luchtvaartonderneming
jjlj* vaar Bishop als 16-jarige een vakantiebaan-
je had. „Ik heb zijn zakeninstinct altijd ge-
veldig bewonderd", benadrukt de Brit. „Er
ijn veel overeenkomsten tussen ons. We
lebben het beiden goed gedaan. Er is slechts
ién groot verschil. Hij heeft van alle kanten
mlp gehad, van de KLM onder andere. Ik
liet. Ik heb veel meer risico's moeten" nemen
lan hij."
Zijn gedachten dwalen even af. Vanachter
Ie dikke brilleglazen zoeken zijn ogen een
iteunpunt in het in Georgiaanse stijl opge-
rokken kantoor. Een werkkamer, die met z'n
irachtige hoge plafond, groteske spiegel met
tilveren en glazen ornamenten en antieke
neubilair de sfeer ademt van een oud thea-
9 er De geest van het verleden waart er na-
1 Irukkelijk rond. Bishops voorliefde voor his-
orie en traditie is overal terug te vinden. „Al-
es uit de achttiende eeuw interesseert me",
zegt hij alsof hij gedachten kan lezen. „Archi
tectuur, muziek, schilderkunst. Noem maar
op."
Modelvliegtuigjes en levensgrote foto's
over het onstuimige bestaan van British Mid
land markeren de rest van het decor. In de
fotogalerij is een prominente plek ingeruimd
voor Engelands voormalig premier Margaret
Thatcher. Als Bishop op de afbeelding wijst,
klinkt de bewondering voor het eigenzinnige
ex-premier nog steeds door. „Tijdens haar
bewindsperiode heeft ze de hele industriële
cultuur in Groot Brittannië op zijn kop gezet
en van nieuwe impulsen voorzien. Daar heb
ben wij optimaal van geprofiteerd."
- Bishop is er trots op dat Thatcher de hoofd
?i,
Michael Bishop, directeur van British Midland, in de cockpit van een Fokker 100: „Zelfingenomenheid is me volkomen
vreemd."
vestiging, waar 1.500 van de 4.000 werkne
mers werken, in 1986 met een lunch-visite
heeft vereerd. Vooral haar loftuitingen over
BM's unieke werkplek hebben zijn beschei
den inborst gestreeld. En terecht, want Do-
nington Hall, de residentie van de luchtvaart
maatschappij vlak bij Nottingham, is meer
dan een-Jwillekeurig kantoorpand ergens in
de groene coulissen van de Midlands.
Het zenuwcentrum van het concern be
staat uit een statig achttiende eeuws land
huis, een kapel en een lange reeks paarde-
stallen, gelegen in een dal van een natuurge
bied (Donington Park), dat in de middeleeu
wen gebruikt werd als hertenkamp en als
jachtgebied van Edward 1. Bishop kocht het
gebouwencomplex met dertig hectare grond
in 1981 voor zevenhonderdduizend gulden en
liet het voor twee miljoen gulden restaureren.
Verder investeerde hij vijf miljoen in het op
knappen van het aanpalende Hastings Hou
se, genoemd naar de familie die meer 'dan
zes eeuwen met Donington Castle en Do
nington Park verbonden was.
Het resultaat is verbluffend. Achter de mu
ren van het historische pand lopen de bouw-
lijnen van heden en verleden nadrukkelijk
door elkaar heen. Waar vloeren en plafonds
in de authentieke stijl en de oorspronkelijke
okergele kleur 'zijnopgetrokken, markeren
aankleding en interieur de moderne tijd. De
massale vertrekken hebben een ware me
tamorfose ondergaan. Zo is de kapel met ge
brandschilderde ramen omgetoverd tot res
taurant, zijn de paardestallen verbouwd tot
eigentijdse kantoren en is het landhuis onder
meer de high tech basis van de staf, de
vluchtleiding en de verkoopdienst. Roken is
er net als op de vluchten van de maat
schappijoveral verboden. „Wie zal me te
genspreken", weet Bishop, „als ik zeg dat dit
het meest ongebruikelijke hoofdkantoor van
een luchtvaartmaatschappij ter wereld is."
Bishop koestert deze omgeving, waar de
herinnering aan Robin Hood overal levend
wordt gehouden. Het enige storende element
is het nabijgelegen racecircuit, waar motorrij
ders tijdens hun trainingsrondjes de nodige
decibellen produceren. De geluidsoverlast
hindert hem échter nier. Net zo mm als het
lawaai van het in en - uitgaande vliegverkeer
van de vijf kilometer verderop gelegen lucht
haven East Midlands, de operationele hoofd
basis van British Midland. „Waarom zou ik?
Het zijn in de meeste gevallen mijn eigen
vliegtuigen. Ik heb niet voor niets deze loca
tie gekozen. Hier kan ik zicht houden op mijn
werknemers en op mijn bedrijf."
Suite
Bovendien ligt de luchthaven vlak bij Edgbas-
ton, de plaats waar Bishop woont. Tenminste
als hij er is. Want zakelijke verplichtingen en
andere bezigheden dwingen hem meer dan
eens tot een verblijf in een van zijn huizen el
ders in het land. Of tot een overnachting in
het luxe Savoy Hotel in Londen, waar hij al
zeventien jaar een permanente suite heeft.
Bishop mag dan een bescheiden en ingeto
gen mens zijn, leven doet hij graag in stijl. De
twee exclusieve auto's voor de deur, een Ro
ver Sterling en een Rolls Royce ('Mijn chauf
feur beleeft daar meer plezier aan dan ik')
zijn de simpelste uitingen van dat luxe be
staan.
Praten over geld en zijn bezittingen beho
ren overigens niet tot zijn favoriete onder
werpen. Maar als het moet, mijdt hij het item
niet. „Ik ben rijk, ja", geeft hij openlijk toe.
„Uit mijn mond zul je niet horen dat geld
niet belangrijk is. Anders had ik nooit kunnen
doen wat ik nu doe en heb gedaan. Het
maakt me onafhankelijk en stelt me in staat
regelmatig wat weg te geven aan goede doe
len. Dat zou iedereen eigenlijk moeten doen.
Maar goed: je kunt beter met geld verlegen
zijn dan er om verlegen zitten. Maar om nu
te zeggen dat het de hoogste prioriteit heeft,
nee dat niet. Het is slechts een van mijn mo
tivaties. Ik acht geluk en algemene voldoe
ning over het verloop van mijn carrière veel
waardevoller dan rijkdom.
Op identieke wijze kijkt hij aan tegen zijn
status van 'Sir'. Een eretitel, die hem in 1991
werd toegekend voor, zoals hij zelf zegt, 'zijn
verdiensten voor de beschaafde wereld'.
„Voor mij persoonlijk symboliseert deze on
derscheiding de vooruitgang, die bij British
Midland onder mijn leiding is ingezet. Daar
ben ik trots op, maar verder gaat de beteke
nis niet. Ik ben er in elk geval niet door ver
anderd."
Bishop blijft liever wie hij is. Niet alleen in
de glitter- en glamourwereld van de lucht
vaart, maar ook in de showbusiness. Sinds
1993 is hij als voorzitter van het commerciële
TV-station Channel Four nauw betrokken bij
een van de populairste omroepen in Groot
Brittannië. Daarvoor was hij aandeelhouder
van Central Television. „Dat bleek een lucra
tieve investering", kijkt hij terug. „Toen ik
mijn aandelen verkocht, hield ik er behoorlijk
wat geld aan over. Hoeveel? Dat houd ik voor
mezelf."
Berlusconi
Verder ijvert hij als president en geldschieter
voor het belang van het D'Oyly Carte Ope-
raTrust in Birmingham, een liefdadigheidsin
stituut dat onder meer werken van Gilbert
and Sullivan op zijn naam heeft staan. De
overeenkomst met Silvio Berlusconi, de Itali
aanse televisie- en voetbalmagnaat, dringt
zich even op. Maar die vergelijking wijst de
Brit af. „Ik wil niet met hem vergeleken wor
den. Buiten het feit dat die man relaties zou
onderhouden met corrupte organisaties,
opereer ik niet op die schaal. Ik ben een klei
ne zakenman, die muziek als hobby heeft en
daar wat geld in steekt. We hebben allemaal
behoefte aan een uitlaatklep. Voor de één is
dat het leiden van een voetbalclub, voor mij
is dat dit operagezelschap."
Zijn passie voor muziek is grenzeloos, zo
blijkt. Dank zij zijn moeder. „Een vrouw met
artistieke gaven", weet hij. „Voor haar huwe
lijk met mijn vader was ze beroepsmanne
quin en speelde ze amateurtoneel. Ze had
een enorme voorliefde voor opera en drama,
Ze wilde graag dat ik musicus was geworden.
Daar had ik evenwel te weinig talent voor.
Veel meer dan een redelijke pub-pianist ben
ik niet. Muziek hoort, althans voor mij, bij
het leven. Het heeft zo'n verbazingwekkende
draagwijdte van gevoelens, dat het je in aller
lei verschillende omstandigheden kan ont
spannen of stimuleren."
Meedogenloos
Voor Bishop is het veelal de ontspannende
impuls bij de zakelijke stress van alle dag.
Want zijn maatschappij, een van de weinige
onafhankelijke regionale luchtvaartonderne
mingen ter wereld, groeit en bloeit ondanks
de druk van de concurrentie nog steeds. Stij
gende omzetten (404,5 miljoen pond in 1994)
en winsten (4,4 miljoen pond), een toene
mend aantal passagiers (ruim vijf miljoen per
jaar), uitbreiding van het routenetwerk in Eu
ropa en een drastisch vernieuwde luchtvloot
(35 vliegtuigen) zijn de meetbare resultaten
van zijn gezonde ondernemersgeest.
„We hebben onze kansen altijd goed afge
wogen en slagvaardig gehandeld", zo ver
klaart hij het succes. „Dit is een meedogenlo
ze industrie, waarin je niet eerst gevangen
wordt genomen, maar direct wordt neerge
knald. Je moet alert zijn en blijven. Scherpe
Donington Hall: het meest ongebruikelijke hoofdkantoor van een luchtvaartmaatschappij ter wereld.
