Revolutie of de dood aan de Franse economie
Nu liet kwik beneden het
vriespunt is gezakt, laat de
ijzige stemming onder het
Franse volk zich des te meer
gevoelen. Werknemers van de
publieke diensten zetten zich
massaal aftegen het
hervormingsbeleid van de
regering-Juppé. Maar ook
studenten, doorgaans brave
onderwijzers, wegiverkers en
piloten van Air France ballen
hun vuisten. Frankrijk heeft de
stakingsgeest gekregen en het
offer dat voor de demonstratie
van onvrede wordt gebracht is
groot. Post wordt mondjesmaat
bezorgd en het openbaar
vervoer staat al meer dan
veertien dagen in de
parkeerstand. „Datzijn
ongemakken waar we overheen
moeten stappen. Frankrijk is
weer strijdbaar", roept de één.
„Maar we zijn metz'n allen wel
bezig dit land om zeep te
helpen zegt de ander.
boodschap van de
nse stakers aan de
eringJuppé op z'n
tnoptst: Non!
FOTO EP A
Vermoedelijk is hij die dag al talloze
malen langs dat ene tafeltje ge
marcheerd, waarop een verdwaald
exemplaar van het dagblad Le Parisien wacht
op de zoveelste lezer. Maar opeens is daar
dat moment dat de ober van café Le Direc
toire aan de Parijse Avenue MacMahon
wordt getroffen door de kop op de voorpagi
na. Hij leest en herleest het opschrift ter
grootte van chocoladeletters: Les Frangais ont
redécouverts la solidarité.
Prompt zet meneer de ober zijn lijf in de
feodale houding. En vraagt zich vervolgens
hardop af hoe die 'hufters' van dat blad zo
veel onzin bij elkaar weten te schrijven. Sma
lend herhaalt de horecaman de tekst, waar
van hij zojuist kennis heeft genomen: „De
Fransen hebben de solidariteit herontdekt,
laat me toch niet lachen. Wat de Fransen
hebben herontdekt is hun huis. Nu het open
baar vervoer al meer dan twee weken lam
ligt, kost het de mensen grote moeite om zich
door de verkeersopstoppingen van de avond-
spits te worstelen. Ze zijn uren onderweg, lif-
'De daklozen zijn de grote verliezers van de stakingsacties'
tend, kan niet schelen hoe. Dus iedereen is
blij na de dagelijkse ellende van het woon-
/werk-verkeer achter z'n 'IV te zitten. En dat
is heel wat voor een volk dat van uitgaan
houdt. Door dat gedoe zien we veertig pro
cent minder klanten dan normaal."
Ongevraagd geeft meneer de ober een
strikt persoonlijk getinte politieke boutade
ten beste. 'Maastricht', daar komt het volgens
hem allemaal door. De staatsschulden, de
ruim 3 miljoen geregistreerde werklozen.
„De overheid kijkt te veel over de grenzen
naar andere Europese landen, waar het eco
nomisch slecht gaat. En de boel daar maar
onderhouden met onze belastingcenten. Ge
zien de economische impasse waarin Frank
rijk verkeert, hebben we genoeg aan onszelf,
zou ik zo zeggen. Dat al die ambtenaren zo
blijven staan op hun recht om na 37,5 dienst
jaren uit te treden, is ook te gek voor woor
den. Zijn ze 55 jaar en zitten al op hun ach
terwerk te genieten van hun pensioen. Juppé
wil daar verandering in brengen door de
drempel te verhogen naar 40 dienstjaren,
maar dat is voor de bonden dus onbespreek
baar. En vandaar dus dat de hele boel in
Frankrijk nu vast zit."
Nu bus, trein en metro al ruim twee weken
in de remise staan, lijkt het zinnig te veron
derstellen dat de Parijse taxichauffeurs finan
ciële hoogtijdagen beleven. Maar op de taxis
tandplaats in de voorstad Neuilly spreken de
gezichten van de heren bestuurders andere
taal. Ze staan in de rij te wachten op klanten,
die maar niet willen komen. Met een veelbe
tekenende knik richting een passant sneert
taxichauffeur Lessigne: „De lui die normaal
de metro pakken, binden liever de rolschaat
sen onder. Ik heb nu eerder minder dan meer
passagiers."
De rolschaatser in kwestie blijkt te luiste
ren naar de naam Djengis Aildis en is schil
der van beroep. In tijden dat de metro geen
werk weigert, pleegt hij de ondergrondse te
pakken. „Ik ben een gelegenheids-rollerska
ter. De kunst heb ik me een paar maanden
geleden eigen gemaakt, toen er in Parijs ook
al werd gestaakt. Ik woon op vijf kilometer
van m'n werk. Op rolschaatsen doe ik er on
geveer een half uur a drie kwartier over. Een
taxi nemen? Mij te duur. En ik hoef niet bij
mijn patron aan te komen met de vraag of hij
zo vriendelijk wil zijn voor mij te betalen. Bo
vendien kan een taxichauffeur me niet garan
deren dat ik op tijd met de kwast in m'n hand
sta."
Zelfmoord
Intussen tot rede gekomen, kan taxichauffeur.
Lessigne hem daar geen ongelijk in geven.
„Door al die files wordt het werken ons bijna
onmogelijk gemaakt. Gewoonlijk vergt een
ritje van vier kilometer hooguit een kwartier.
Nu een uur. Vreselijk. Gelukkig kijken de
meeste passagiers mij er niet op aan. Zij we
ten ook wel dat ik niet over die kilometer
slange rij van auto's heen kan vliegen. Maar
ik erger me een ongeluk, achter het stuur. Ik
moest woensdag op het vliegveld Orly zijn. Ik
heb 2,5 uur nodig gehad om terug in Parijs te
komen. De hele Boulevard Périphérique
(ringweg, red.) zat verstopt."
Een collega, ter plaatse bekend als 'de Por
tugees', mengt zich in het gesprek. Hij zegt in
1964 het dictatoriale regime van Salazar te
zijn ontvlucht om in Frankrijk een beter le
ven te vinden dan in zijn vaderland. „Tot
voor kort had ik het hier enorm naar m'n zin.
Ik heb op de taxi een redelijk bestaan opge
bouwd. Dankzij mezelf en dankzij de Fran
sen. Maar wat er nu allemaal gebeurt, neigt
naar zelfmoord. Nog een paar van die weken
en Frankrijk wacht met kerst een economi
sche dood."
Voor het postkantoor van Neuilly kankert
een jongedame er hoorbaar op los. Ze staat
voor een gesloten deur, Nathalie Cléot. De
postbeambten hebben een werkonderbre
king ingelast. „Ik wilde mijn lunchpauze be
nutten om geld te halen. Hebben ze de boel
op slot gedaan. En niemand weet mij te ver
tellen wanneer het loket weer open gaat.
Trouwens, post heb ik ook al een dag of drie
niet meer ontvangen. Onderhand beginnen
al die acties me behoorlijk op de zenuwen te
werken. Ik fnag graag een avondje stappen,
maar dat is er niet meer bij. Het enige dat er
op zit is een taxi nemen of liften. Ik ga al te
voet naar mijn werk, een half uur lopen van
mijn huis. 's Zomers heerlijk om te doen, nu
loop ik te verrekken van de kou."
Provocatie
Het gesprek van de dag concentreert zich in
hoofdzaak op de vraag welke groepering nu
weer aanstalten maakt zich aan te sluiten in
de rij van stakenden. Begin deze maand kon
digde eerste minister Alain Juppé nog ferm
aan dat hij zijn plannen om de sociale zeker
heid (le Plan Secu) te hervormen zelfs niet zal
terugtrekken als er twee miljoen demon
stranten tegen te hoop lopen. „Dat zullen we
dan nog wel eens zien", was de reactie van
Mare Blondel, leider van de vakbond FO. „Op
deze provocatie zal door ons een passend
antwoord worden gegeven."
Actie, harde actie is het parool in Frankrijk.
In Parijs werd dinsdag betoogd op de Place
de la République, donderdag groepten dui
zenden stakende personeelsleden van Air
France samen op luchthaven Orly. Te zelfder
tijd was de Carrefour de l'Odéon in het Parij
se Quartier Latin de verzamelplaats van tallo
ze demonstranten. Van de partij waren dit
maal ook de onderwijzers. En uit vrees voor
de voorgenomen privatisering van de tele
foondienst schoven de employees van France
Telecom aan bij de club van muiters tegen
het regeringsbeleid.
Pierre Khalfa was er zo één. Als kaderlid
van de vakbond liet hij z'n stem krachtig ho
ren door de megafoon. „Dit massale protest
doet de kou vergeten. Er wordt hier gestreden
voor een goede zaak. De politiek van de
laatste vijftien jaar heeft veel werkloosheid en
sociaal uitgestotenen opgeleverd. De regering
moet maar eens weten dat alle begane blun
ders niet telkens verhaald kunnen worden op
de loontrekkenden. Of wij overwegen in het
uiterste geval het hele telefoonverkeer het
zwijgen op te leggen? Nee, vooralsnog is dat
geen optie. Maar als we tot het uiterste ge
dreven worden..."
Onder een spandoek even verderop een
jonge meid van een jaar of zestien. Daphne
Vatoriache, aangenaam. „Ik ben gymnasias
te. En ik ben woedend. Want wat Chirac en
Juppé met de Fransen denken te kunnen
doen, loopt de spuigaten uit. Die Juppé wil
de ouderen langer laten werken. Dat bete
kent dus dat de werkloosheid onder de jon
geren nog meer zal stijgen. Schande en nog
eens schande! Wij hebben straks ook recht
op een baan."
Dictatuur
Een willekeurige impressie van uit de losse
pols gekalkte strijdkreten, meegevoerd op la
kens, bordkarton en op helmen: 'Chirac en
Juppé, zes maanden is lang zat'. En ook: 'Ja
tegen vrijheid, gelijkheid en solidariteit; nee
tegen de dictatuur van de EG'.
De rondgedeelde vlugschriften predikten
bijna anarchie. De verhoudingsgewijs mild
ste leuze kende als afzender de CNT, de asso
ciatie van internationale arbeiders: 'Algehele
staking om samen aan een andere toekomst
te bouwen'. Het oproer kraaide vooral in Le
Bolchevik, het orgaan van de Internationale
Communistische Liga: 'Voor een nieuw, re
volutionair bestuur."
De gestaalde kaders kruipen weer uit hun
schulp om als oude kameraden op te mar
cheren tegen de 'schuld van het kapitaal'.
„De tijd is er meer dan rijp voor", aldus stu
dent biochemie Eric. „Je moet veel dieper
graven dan de regering om op het probleem
van Frankrijk te stuiten. Het kapitalisme,
daar ligt het aan. Ten koste van anderen ver
dwijnt hier veel geld in de broekzakken van
lieden die daar eigenlijk geen recht op heb
ben. De samenleving moet hoognodig omge
vormd. Voor iedereen gelijke kansen en rech
ten, zo zou het moeten zijn. Daar is nu geen
sprake van, Frankrijk kent een klassemaat
schappij."
Vincent Dipasquelle had er een taxirit van
twee uur voor over om vanuit een Parijse
voorstad de hervonden gemeenschapszin
onder werkende en niet werkende Fransen
van nabij te toetsen. „Alleen een revolutie
kan dit land redden. Ik heb de sfeer van ca-
meraderie jaren node gemist. Of ik socialist
dan wel communist ben, verzin dat zelf
maar. In elk geval ben ik blij dat Frankrijk is
ontwaakt, dat de strijdbaarheid is terugge
keerd. De files en alle andere ongemakken
die het gevolg zijn van al die acties, be
schouw ik als een luxe-probleem. En deze
demonstratie was alleen nog maar een gene
rale repetitie voor dinsdag." Naar verwach
ting gaan in Parijs dan vele tienduizenden
betogers de straat op.
Verrijken
Met hoeveel plichtsbetrachting straatveger
Mouchère z'n taak op de Champs Elysécs
ook vervuil, uiteraard kan hij in z'n eentje de
ellende van Frankrijk niet allemaal wegbeze-
men. „Er is in dit land zoveel rotzooi, de hui
dige impasse valt alleen te doorbreken met
een krachtige hand. Wat er nu aan de hand
is, daar heeft de hele politiek schuld aan.
Links manipuleert rechts. En rechts speelt
links uit. Die politici zijn er alleen maar op
uit zichzelf te verrijken."
Nee, tot dusver heeft hij geen moment
overwogen de bezem in de hoek te gooien.
Op zich heeft Mouchère niks tegen actievoe
ren, wel tegen diverse actievoerders. „Dins
dag wisten ze op station Saint I^izare aan de
Place de la République weer geen maat te
houden. Veroorzaakten rellen, etcetera. Ik
gruw van geweld, daar laat ik me niet mee in.
Wat ik wel zie zijn de misstanden waar ande
ren, demonstranten niet uitgezonderd, de
ogen voorsluiten."
Met een hoofs gebaar dwingt Mouchère
zijn gehoor de aandacht te richten op het
leed dat dezer dagen letterlijk op straal ligt,
gesymboliseerd door een dakloze. Normaal
huist de man in de warme catacomben van
de ondergrondse, nu ligt hij in een winkel
portiek te kleumen. Een fatsoenlijk woord is
amper uit hem te krijgen. Het is van connerie
dit en van connerie dal. Alles is klote, nu. Dat
de samenleving als gevolg van die protestac
ties tegen de regering vrijwel geheel is ont
wricht, gaat goeddeels aan hem voorbij. In de
optiek van de goegemeente staat hij toch al
jaren buiten de maatschappij.
Straatveger Mouchère toont mededogen:
„'De toegangshekken van de metrostations
zijn al meer dan twee weken dicht. Voor mij
zijn de daklozen de grote verliezers van die
stakingen, maar vrijwel geen mens hoor je
daarover praten. Opkomen voor het eigenbe
lang vindt men hier veel belangrijker."
ZATERDAG 9 DECEMBER 1995
Twee Fransen dansen
aan de kop van één
van de vele demon
straties die Parijs de
ze week beleefde.
FOTO REUTER*, CHAR
LESPLATIAU
