'Evolutieleer in
schoolonderzoek
'Wij zitten hier in het centmm van de Europese koopkracht'
Binnenland
Laatste dienstplichtigen
uchtmacht zwaaien af
Ouders, leraren en leerlingen willen
allochtone taalles binnen schooltijd
'Beddenreductie treft chronisch zieken'
'Wie weigert wordt heus niet
gelijk over de grens gezet'
Tien procent Nederlanders
begrijpt simpele tekst niet
Jpo I
'NDERDAG 7 DECEMBER 1995
I Prinses Margriet in top Rode Kruis
den haag Prinses Margriet is op de 26ste Internationale Rode-
Kruisconferentie benoemd tot lid van de Standing Commission,
het negen leden tellende hoogste bestuursorgaan van het Rode
Kruis en de Rode Halve Maan. De conferentie begon op 3 de
cember en duurt nog tot 7 december. Op de agenda staat de be
scherming van burgerslachtoffers tegen de gevolgen van oorlog
centraal. Bescherming van vrouwen en kinderen en het gebruik
van landmijnen zijn enkele van de onderwerpen die daarbij aan
bod komen. Verder tracht de conferentie tot betere naleving van
het Humanitair Oorlogsrecht te komen.
Minder migratie Turkije en Marokko
den haag Steeds minder Turkse en Marokkaanse jongeren trou
wen met een partner uit het land van herkomst. De migratie
vanuit deze landen gaat hierdoor verder omlaag.x Dat is een van
de resultaten van een onderzoek dat het Nederlands Interdisci
plinair Demografisch Instituut (NIDI) in opdracht van het mi
nisterie van justitie. De omvang van de immigratie vanuit Tur
kije en Marokko wordt tegenwoordig voor een belangrijk deel
bepaald door huwelijksmigratie. De huidige generatie jonge
Turken en Marokkanen wil echter meer en meer zelf uitmaken
met wie ze trouwen en zo valt de keus steeds vaker op een al in
Nederland wonende man of vrouw.
Groningse scholier neergestoken
wiNSUMEen scholier is gistermiddag met een mes neergesto
ken op het perron van het Groningse station Winsum. Het
slachtoffer moest worden behandeld door een dokter en is voor
verder onderzoek naar het ziekenhuis gebracht. De jongen
kwam met de trein vanuit Roodeschool. Kort nadat hij was uit
gestapt, ontstond op het perron een schermutseling. De dader
stak de scholier met een mes en vertrok met de trein naar Gro
ningen. Naar hem wordt gezocht. De politie heeft een duidelijk
signalement.
Bende autodieven opgerold
sittard De politie in Zuid-Limburg heeft gisteren een bende
autodieven opgerold die op grote schaal dure personenauto's
heeft gestolen en geëxporteerd naar Griekenland. Twee mannen
en een vrouw uit Brunssum en een man uit Landgraaf zijn aan
gehouden. Al op 23 november werden in deze zaak drie mannen
Uit Heerlen en een man uit Maastricht opgepakt. De hoofdver
dachte, een 23-jarige man uit Heerlen, zou opdracht hebben ge
geven voor de diefstallen van voornamelijk BMW's en Merced-
essen. Handlangers stalen en demonteerden de wagens. De on
derdelen werden in Griekenland verkocht.
Geld voor Euregionale samenwerking
Maastricht Brabant, Limburg en Zeeland en vijf aan Nederland
grenzende Vlaamse provincies krijgen in het kader van de Inter-
reg-II-overeenkomst tot het jaar 2000 153 miljoen gulden steun
van de Europese Unie. Het geld is bestemd voor een grensover
schrijdend samenwerkingsverband tussen Nederland en België
in de Euregio Maas-Rijn en de Benelux op het gebied van eco
nomie, technologie, milieu en ruimtelijke structuur. De totale
investering voor Euregionale samenwerking bedraagt ongeveer
driehonderd miljoen gulden.
Eerste politiewagens met zwarte doos
prinsenbeek Het politieteam Prinsenbeemden heeft als eerste in
Nederland zijn wagens uitgerust met een zwarte doos. De doos
registreert het rijgedrag van de chauffeur tot in de kleinste de
tails. Bij een ongeval worden alle relevante gegevens van dertig
seconden vóór tot vijftien seconden na de klap opgeslagen. De
zwarte doos, OOG (Opname Ongevals Gegevens), meldt ook
schade die wordt aangebracht als de wagens geparkeerd staan.
De doos laat zien welke snelheden gereden zijn, of de remmen
goed werkten, geeft aan wanneer de chauffeur licht- en ge
luidsignalen gebruikte en noteert de krachten die bij een aanrij
ding tussen twee voertuigen vrijkomen.
'Beulen' van kat naar psychiater
almelo De twee Almelose jongens (17 en 12 jaar oud) die heb
ben bekend dat ze vorige maand een kat in brand hebben gesto
ken, moeten meewerken aan een persoonlijkheidsonderzoek.
Dat heeft kinderrechter Derks gistermiddag bepaald bij de be
handeling van de strafzaak. Dp kater, Poesje genaamd, stierf als
gevolg van de mishandeling. Op last van de kinderrechter heb
ben de jongens via een excuusbrief in regionale kranten hun
spijt betoond over het mishandelen van het beestje. De jongens
worden er ook van verdacht een andere poes te hebben gebruikt
als voetbal.
foLgende week
aatste dienstplichtigen van de
uchtmacht af. Staatssecretaris
rnelich Meijling van defensie
n de bevelhebber van de lucht-
nacht luitenant-generaal Dros-
nemen dinsdag officieel af-
cheid van de laatste 48 dienst-
ilichtigen in het officierscasino
n Soesterberg. In 1993 besloot
le regering de opkomstplicht af
e schaffen en per 1 janurari
schakelt de krijgsmacht
;eheel over naar een beroepsle-
De laatste dienstplichtigen
an de marine en de landmacht
vaaien af in december volgend
ar.
Bij de luchtmacht bestond
wintig procent van het totale
Duidelijke taal van de demonstranten die gisteren naar Den Haag kwamen. Ze protesteerden tegen het voor
nemen om les in eigen taal en cultuur niet langer binnen schooltijd te geven. foto anp paul stolk
Zeker tweeduizend ouders, leer
lingen en leerkrachten hebben
gisteren in Den Haag geprotes
teerd tegen het kabinetsvoorne
men het onderwijs aan al
lochtone kinderen in hun eigen
taal niet langer binnen school
tijd te geven. Volgens de actie
voerders dreigt het onderwijs in
eigen taal en cultuur (OETC)
daardoor naar het tweede plan
te verschuiven. De demonstran
ten boden de vaste kamercom
missie voor ondeiwijs een peti
tie aan. De commissie buigt
zich vandaag over het onder
werp.
Ongeveer 65.000 allochtone
kinderen krijgen 2,5 uur per
week onderwijs in hun eigen
taal. Het gaat vooral om les in
Turks en Arabisch. Volgens het
actiecomité, dat wordt gesteund
door de onderwijsbond ABOP,
geeft het plaatsen van het on
derwijs in allochtone talen bui
ten het reguliere lesprogramma
veel problemen. OETC wordt
dan niet langer als volwaardig
beschouwd. Ouders worden ge
dwongen een keuze te maken
tussen het taalonderwijs en an
dere activiteiten buiten school
tijd, zoals sport en muziekles.
Ook vreest het comité voor de
positie van de ongeveer 1.000
leerkrachten OETC.
Staatssecretaris Netelenbos
(onderwijs) vindt het niet juist
dat allochtone leerlingen een
deel van het reguliere onder
wijsprogramma missen om les
in hun eigen taal te krijgen. Het
OETC, tegenwoordig 'onderwijs
in allochtone levende talen'
(OALT) geheten, vindt ze een
goede zaak, mits buiten school
tijd. Ze wil de verantwoordelijk
heid voor dat onderwijs overhe
velen van het Rijk naar de ge
meenten. Die kunnen volgens
haar het best bepalen waar be
hoefte aan is. Leerlingen van
verschillende scholen kunnen
dan samen lessen in één taal
volgen.
.personeelsbestand uit dienst
plichtigen. Het ging daarbij
jaarlijks om ongeveer 4.000
man. Het overgrote deel van
hen vervulde een functie op sol-
daats- of korporaalsniveau, met
name in de bewaking. Daar
naast zette de luchtmacht
dienstplichtigen in op tech
nisch, operationeel-ondersteu-
nend en administratief gebied.
Voor al deze taken trekt Defen
sie Beroeps Bepaalde Tijd-per-
soneel (BBT-ers) aan.
De 10.000 jongens die nog
moeten opkomen, krijgen
voortaan maximaal een halve
dag studieverlof per week en
een volledige vergoeding van de
studiekosten bij het behalen
van een diploma.
utrecht
De beddenreductie in zieken
huizen dupeert reumapatiën
ten en andere chronisch zie
ken. Acute patiënten gaan
vóór. Daardoor komen chro
nisch zieken op de wachtlijst
terwijl ook zij ziekenhuiszorg
nodig hebben. Dit zei voorzit
ter Van der Linden van de Ne
derlandse Vereniging voor
Reumatologie gisteren in
Utrecht bij de uitreiking van de
Galenus-prijs. De onderschei
ding gaat naar
middel Enablex dat wordt ge
bruikt bij de behandeling van
gewrichtsontstekingen.
Volgens Van der Linden is
thuiszorg een oplossing voor
reumapatiënten. „Maar een
aanzienlijk deel van de patiën
ten loopt uiteindelijk thuis vast
en heeft ziekenhuiszorg nodig.
Bij een acute gewrichtsontste
king is ziekenhuisopname, met
medicatie, fysiotherapie, ergo
therapie en eventueel opera
ties door een reumachirurg, de
aangewezen behandeling",
zegt Van der Linden.
Volgens de reumatoloog be
steden de ongeveer 7.000 huis
artsen in Nederland gemiddeld
twintig procent van hun tijd
aan patiënten met reumati
sche klachten. Ongeveer drie
miljoen mensen hebben van
die klachten. De verwachting is
dat het aantal patiënten door
de vergrijzing toeneemt.
Het in de prijzen gevallen
middel Enablex is wel in Ne
derland geregistreerd maar
nog niet verkrijgbaar. Van der
Linden hoopt dat het middel
volgend jaar beschikbaar komt.
Adviesgroep bovenbouw HAVO en VWO tegen idee Netelenbos
I)e evolutietheorie hoeft niet per se deel uit te maken van
het centraal schriftelijk eindexamen. De stuurgroep die
het ministerie van onderwijs adviseert over vernieuwin
gen in de bovenbouw van HAVO en VWO, vindt dat de
evolutieleer beter kan worden ingepast in de schoolon
derzoeken. Zo blijft de mogelijkheid open om in de klas
het bijbelse scheppingsverhaal te behandelen naast de
evolutietheorie. Staatssecretaris Netelenbos (onderwijs),
vindt wél dat de evolutieleer onderdeel moet zijn van het
'centraal schriftelijk.'
den haag gpd
De stuurgroep Profiel Tweede
Ease doet haar aanbevelingen
in een advies over de inhoud
van diverse examenvakken. Het
rapport is een onderdeel van
plannen om de gehele boven
bouw van HAVO en VWO op
nieuwe leest te schoeien. De
voorgestelde invoering van een
examen-dossier, dat de school
toetsen moet vervangen, springt
daarbij het meest in,het oog.
Volgens de stuurgroep kan de
evolutieleer beter opgenomen
worden in het schooldossier
n plaats va
chriftelijk.
van de leerling i
het centraal i
voornaamste re
keuze noemt de groep dat het
gaat om een maatschappelijk
gevoelig onderwerp.
De stuurgroep rakelt met haar
afwegingen weer een discussie
op die afgelopen zomer begon
na publicatie van het voorstel
van de Koninklijke Academie
van Wetenschappen (KNAW) de
evolutieleer in het vervolg cen
traal te examineren. Sinds vorig
jaar maakt de theorie voor
het eerst verplicht deel uit
van de schoolonderzoeken op
alle scholen voor voortgezet on
derwijs. Volgend jaar wordt het
ook verplicht voor MAVO en be
roepsonderwijs.
Netelenbos staat op het
standpunt dat de evolutieleer
uiteindelijk schriftelijk geëxami
neerd dient te worden. Voordat
zij daarover een beslissing wil
nemen, zoekt zij nadere advie
zen Een van dè adviezen was
die van de stuurgroep. Onder
wijsraad en deskundige leer
krachten en hoogleraren moe
ten hun adviezen nog uitbren
gen.
De commotie die is ontstaan
over de plannen met betrekking
tot de evolutietheorie, dreigt de
ingrijpende veranderingen in
het onderwijs op 11AVO en
VWO te overschaduwen. De
voorstellen, die rond de eeuw
wisseling moeten zijn inge
voerd, verplichten de leerling
veel zelfstandiger te werken dan
tot nu toe het geval was. De rol
van de docent wordt er een van
begeleider.
Minister Dijkstal biedt eerste inburgeringscontracten aan
utrechtanp Utrecht zo 1.500 nieuwkomers wegwijs maken in
de Nederlandse samenleving.
Hoewel al jaren over allerhande inburgerings-
roules is nagedacht, vertoont de nieuwbakken
overeenkomst volgens sommige betrokkenen nog
onvolmaaktheden. Zo verloopt de aansluiting op
de beroepspraktijk stroef. Verder kampen veel ge
meenten nu al met lange wachtlijsten voor de
taallessen. Vluchtelingenwerk Nederland vindt
dat het vervolgtraject niet goed is uitgewerkt.
Woordvoerder Holthuizen: „Inburgering vergt
meer dan beheersing van de Nederlandse taal
Ook willen wij dat er een eerlijk beeld wordt gege
ven van de toekomstverwachting. Wanneer ie
mand het traject heeft doorlopen, betekent dat
niet dat er meteen een baan beschikbaar is."
Er was ook forse kritiek op de korting op de uit
kering voor een vluchteling die de cursus niet
volgt. Entzinger: „Na het plan om onwilligen te
korten op de bijstand, viel iedereen over ons
heen. Natuurlijk wordt iemand die niet meewerkt
niet meteen de grens overgezet. De sanctie heeft
ook positieve kanten. Vrouwen krijgen soms geen
toestemming van hun man onderwijs te volgen,
terwijl ze dat wel willen. Die sanctie is een mooie
stok achter de deur. Excessen dat mensen die
twintig jaar in Nederland wonen nog steeds de
taal niet beheersen, proberen we zo uit te ban-
Minister Dijkstal (binnenlandse zaken) heeft gis
teren in Utrecht aan tien 'nieuwkomers' een in
burgeringscontract aangeboden. Met die over
eenkomst verplichten uitkeringsgerechtigde bui
tenlanders, die erkend zijn als asielzoeker of in
hel kader van gezinshereniging in Nederland ko
men wonen, zich vanaf 1 januari taal- en maat-
schapijlessen te volgen. Als zij die afspraak niet
nakomen, kan een korting op de uitkering volgen.
De gemeente met wie de nieuwkomer het con
tract afsluit is verplicht maatschappelijke vor
ming en onderwijs aan te bieden. Nieuwe inwo
ners die niet afhankelijk zijn van sociale voorzie
ningen, mogen zelf bepalen of ze de cursus vol-
gen.
Binnenlandse Zaken heeft in samenwerking
met de hoogleraar minderhedenbeleid Entzirtger
een model-inburgeringscontract ontwikkeld. Ge
meenten kunnen die overeenkomst vervolgens
naar eigen inzicht invullen. In Utrecht werken de
afdeling sociale zaken, het Bureau Nieuwkomers,
de stichting Vluchtelingenwerk en verschillende
onderwijsinstanties intensief samen bij de bege
leiding van nieuwkomers. In 900 uur krijgen de
nieuwkomers les in de Nederlandse taal, een cur
sus maatschappijkennis, training in sociale vaar
digheden en een oriëntatie op de arbeidsmarkt.
Een afsluitende toets volgt. In het nieuwe jaar wil
Ongeveer tien procent van de
Nederlandse beroepsbevolking
heeft grote moeite om een sim
pele tekst te begrijpen en een
voudige rekensommen te ma
ken. Dat komt neer op ongeveer
één miljoen mensen. In inter
nationaal opzicht is dat percen
tage niet slecht. In andere Wes
terse landen gaat het om vijftien
tot twintig procent. Daar staat
tegenover dat Nederland be
trekkelijk weinig mensen met
een hoge graad van geletterd
heid telt.
Dat blijkt uit een gisteren ver
schenen rapport van de OESO,
de organisatie van geïndustriali
seerde landen, over de 'functio
nele geletterdheid' van de be
roepsbevolking. Het is geba
seerd op onderzoek in Neder
land, Canada, Duitsland, Polen,
de Verenigde Staten, Zweden en
Zwitserland.
In Nederland werden 3.000
mensen aan een test onderwor
pen. Daarbij ging het om de
vraag of ze artikelen, formulie
ren en grafieken kunnen begrij
pen en bijvoorbeeld de prijs van
hun boodschappen kunnen uit
rekenen. Het gaat dus niet al
be-
het kunnen li
maar ook om het kunnen
grijpen. Het onderzoek richtte
zich dan ook niet louter op an
alfabetisme, aldus de Neder
landse wetenschappers die aan
het onderzoek meewerkten.
Volgens de onderzoekers
haalt een groot deel van de Ne
derlandse beroepsbevolking een
goed gemiddeld niveau. Relatief
weinig mensen hebben proble
men, maar de groep die het
hoogste niveau baalt is ook vrij
beperkt. Dat beeld verschilt
raakt er een beetje uit, zegt ir-
I. Hanse, die voor het ministe
rie van economische zaken be
drijven naar ons land probeert
te halen.
Uit een recent onderzoek van
Buck Consultants blijkt dat 22
procent van buitenlandse inves
teerders, die naar Europa kwa
men, in de periode 1991-94
voor Nederland koos.
Wie vraagt naar de sterke kan
ten van Nederland hoort overal
dezelfde antwoorden: rustig,
stabiel land, meertalige bevol
king, goede verbindingen en
prima banken en financiële in
stellingen. Die zijn essentieel
voor de vestiging van bedrijven.
En de files? Ga maar eens in
Londen, Parijs, Brussel of Ber
lijn kijken.
„Nederland doet het relatief
goed hier", oordeelt J. de Beau
fort Wijholds van het Interna
tionaal Monetair Fonds in Was
hington. Prof. I. Blommestein.
econoom bij de club van geïn
dustrialiseerde landen OESO:
„Er is in algemene zin een be
hoorlijk positief oordeel over
Nederland, om daar zaken te
doen".
Het zijn vooral Japanse en Ame
rikaanse bedrijven die deze kant
op komen. Hanse van het Com
missariaat voor Buitenlandse
Investeringen (CBIN) is heel
stellig: „De'duizend grootste be
drijven in Japan komen naar
Europa. Japan is te klein voor
hen." R. de Vilder van de Am
sterdamse Kamer van Koop
handel: „Wij zitten in het cen
trum van de Europese koop
kracht."
Het CBIN richt zijn pijlen ook
op de Verenigde Staten. „Daar
zijn een paar honderdduizend
bedrijven, waarvan vele kleine
re, die best in staat zijn om de
oversteek te maken." Omdat de
economie in de VS niet lijkt op
te houden met groeien, heeft
tachtig procent van de lopende
CBIN-projecten daar plaats.
Een sterk Nederlands punt
Ierland en Luxemburg proberen
dat inmiddels te kopiëren is
de Rotterdamse belastingin
specteur. Topambtenaren van
Economische Zaken spreken
zelfs liefkozend over 'de vrind
jes in Rotterdam'. Daar kunnen
buitenlandse investeerders af
spraken maken teneinde nare
fiscale verrassingen te voorko
men.
Al die positieve geluiden bij el
kaar opgeteld, is het eigenlijk
wonderlijk dat buitenlandse on
dernemingen niet massaal naar
Nederland komen. Drs.
A. J. Weitenberg van de Bra
bantse bedrijvenlobby BOM:
„In Vlaanderen, Spanje en Ier
land worden volop voordelige
leningen aan buitenlandse in
vesteerders gegeven."
„Frankrijk verscheurt energiere
keningen en geeft op last van
hogerhand grond weg", ver
moedt drs. F. Migchelbrink.ex-
CBIN en nu bedrijvenlokker bij
het noordelijk NOM. „Maar we
willen in Nederland ook geen
bedrijven die na een paar jaar
weer vertrekken."
Stilstand is achteruitgang. Dat
geldt ook voor het vestigingskli
maat. Consultant R. Buck: „In
Wychen bij Nijmegen stond een
Amerikaanse fabriek die na de
overstroming met het hele ma
chinepark naar Frankrijk is ge
trokken. Eén op de vier buiten
landse bedrijven in Frankrijk
zou na een uitslaande brand
zijn heil buiten Frankrijk zoe
ken."
Ook het International Institute
for Management Development
in Lausanne, dat Nederland on
langs goede rapportcijfers toe
kende. wijst op het belang van
bijblijven in een snel verande
rende wereld. Prof, S. ïarelli.
„Swissair laat een deel van zijn
boekingen in Bombay afhande
len. Amerikaanse banken ge
bruiken Ierland om financiële
gegevens te verwerken. India en
de Filipijnen hebben een bloei-
endesoftware-industrie."
De VN-organisatie voor handel,
hulp en ontwikkeling Unctad
wijst uit een iets ander gezichts
punt op de noodzaak om be
weeglijke multinationals in het
oog te houden. „Zij waren de
laatste jaren zeer actief met in
vesteringen, maar weinig banen
gingen van het westen naar ont
wikkelingslanden. I Iet ging er
vooral om natuurlijke grond
stoffen te exploiteren en nieuwe
markten aan te boren, in de
meeste gevallen meer dan al
leen de goedkope arbeid."
R. Koedijk van KPMG heeft het
over 'pro-actief beleid'. Zijn col
lega Peer benadrukt evenzeer
dat „we niet achterover moeten
leunen". De collega's van Moret
zien ook dat er niet zoveel rek
meer zit in het aantrekken van
méér buitenlandse bedrijven.
„De lonen in Nederland zijn
hoog, dus je kunt alleen dingen
maken die veel waard zijn",
stelt een hoge IMF-ambtenaar.
„Je hebt een goed onderwijssys
teem nodig, anders zijn er on
voldoende hoogopgeleide
werknemers".
Dit is het tweede deel van een
serie over de Nederlandse eco
nomie. De eerste aflevering
stond in de krant van 6 decem-
sterk van de situatie in de VS.
Daar zit ruim twintig procent
op het laagste niveau, maar
scoort ook meer dan twintig
procent op het hoogste niveau.
In Nederland ligt die laatste ca
tegorie enkele procenten lager.
Zweden komt in de internatio
nale vergelijking op alle fronten
als beste uit de bus, Polen als
slechtste.
Dat gelijkmatige beeld in Ne
derland komt ook naar voren
als gekeken wordt naar beroe
pen. Nederlandse managers en
leidinggevenden zitten minder
vaak in de hoogst scorende
groepen dan in andere landen.
Dat geldt ook voor technici.
Daar staat tegenover dat Neder
land bij de administratieve be
roepen, in de dienstverlening en
in de landbouw een hoger ni
veau van geletterdheid kent dan
in ander landen.
AKZO sluit
fabriek Arnhem
arnhem gpd
AKZO Nobel heeft definitief be
sloten dal de fabriek voor
rayonbandengarens in Arnhem
wordt gesloten. Bij de fabriek
werken op dit moment 350
mensen. Omdat de vestiging op
het industrieterrein Kleefse
Waard zwaar verliesgevend is,
wil Akzo Nobel de sluiting zo
snel mogelijk doorvoeren. Het is
niet uitgesloten dat de poorten
r dicht gaan.
De fabriek kar
grote problemer
ste oorzaak daar
als grondstof
ipt al jai
De belangrijk-
ran is dat rayon
or autobanden
eds
wordt
rangen
door polyester. Toen de prijs
voor grondstoffen onlangs ver
der omhoog ging, stapten nog
meer fabrikanten over op po
lyester.
