'Frankrijk is aan het wegkwijnen'
Feiten &Meningen
PvdA zegt
Paars de
wacht aan
r T^.m leznm -7
fv- w 7& mzoiAUèf hiem&
XX
Tante Agaath stimuleert ondernemer
DONDERDAG 7 DECEMBER 1995
NIEUWSANALYSE
Het debat over de begroting van Sociale Za
ken is krap twee uur gaande als het PvdA-
kamerlid Adelmund het debat op scherp
zet. Blijft de WD aandringen op verlaging
van de uitkeringen „dan kan ik u voorspel
len dat het mooie tussen ons over en uit is."
Dreigende taal en dus ruikt oppositieleider
Rosenmöller (Groen Links) zijn kans: „Als
de PvdA haar zin niet krijgt over de uitke
ringen, is het voor die partij dan einde
paars?" Adelmund: „Daar ben ik heel dui
delijk over geweest."
WO-woordvoerder Van Hoof staaf er
aanvankelijk beduusd bij. Natuurlijk, de be
grotingsdiscussie over Sociale Zaken staat
altijd borg voor wat politiek vuurwerk tus
sen PvdA en WD. Maar paars de wacht
aanzeggen? Terwijl de meevallers in de so
ciale zekerheid in de honderden miljoenen
guldens lopen en er dus geen directe aan
leiding is voor nieuwe bezuinigingen?
De uitval van Adelmund gisteren naar de
WD kwam voor de liberalen dan ook tame
lijk onverwacht. 'Spandoektaai' sneerde
Van Hoof terug, nadat hij zich weer hervon
den had. Misplaatste opwinding, enkel en
alleen omdat Van Hoof vorige week had ge
zegd dat de hoogte en duur van de uitkerin
gen niet heilig zijn voor de WD. En dat is
geen nieuws, want dat roept de WD al ja
ren en zeker sinds zij deel uitmaakt van de
paarse coalitie.
De scherpe bewoordingen van Adelmund
dienden dan ook een ander doel. Zo kon de
PvdA wel wat sociaal geluid gebruiken, nog
geen week nadat zij akkoord ging met het
afschaffen van de Ziektewet. Maar meer
nog was de uithaal van Adelmund bedoeld
om partijgenoot en minister van sociale za
ken Melkert af te schermen. De bewinds
man is de afgelopen maanden mikpunt van
kritiek van WD en (in mindere mate) D66.
En krassen op dit PvdA-boegbeeld, dat irri
teert de sociaal-democraten mateloos.
WD en D66 laten niet na Melkert af te
schilderen als 'grote
vertrager': De man die
de noodzakelijk ge
achte modernisering
van de economie, ar
beidsmarkt en sociale
zekerheid frustreert.
Het begrotingsdebat
zou worden aangegre
pen om de minister
een toontje lager te la
ten zingen. 'Regelneef
Melkert', zoals D66-
woordvoerder Bakker de minister typeerde,
moest maar eens duidelijk gemaakt worden
dat de markt de samenleving meer vormt
dan wetten.
En dus zetten WD en D66 hun kritiek
gisteren op het uitblijven van de versoepe
ling van de arbeidsmarkt hard aan. Zo hard
zelfs dat Adelmund haar coalitiepartners
'ideologische prietpraat' toedichtte. De
knallende ruzie in het kabinet over minder
regels op de arbeidsmarkt, werd nog eens
dunnetjes overgedaan.
Maar WD en D66 hadden meer pijlen op
hun boog. Afgelopen maanden al toonden
zij publiekelijk hun ergernis over het trom
geroffel door de PvdA over de Melkert-ba-
nen voor langdurig werklozen. De niet afla
tende borstklopperij van de minister zelf,
PvdA-fractievoorzitter Wallage die luidkeels
verkondigt dat 'de revolutie bij Melkert is
begonnen', het was WD en D66 een doorn
in het oog.
En dus maakte Van Hoof duidelijk dat er
niet meer Melkert-banen moeten komen.
En benadrukte Bakker dat de gemeenten
nogal wat moeite hebben werklozen voor
die banen te vinden: Van de toegezegde
2.500 plaatsen zijn er pas 1.700 vervuld. Een
uiterst geïrriteerde PvdA-woordvoerder Van
Zijl antwoordde dat de Melkert-banen geen
uit de hand gelopen PvdA-hobby zijn. On
getwijfeld, maar feit is dat WD en D66 de
sociaal-democraten al geruime tijd de
l*vdAA noemen: de Partij van de Additione
le Arbeid.
Na de arbeidsmarkt en de Melkert-banen
was het de beurt aan de versoepeling van
het ontslagrecht, nog zo'n wetsvoorstel van
Melkert waar WD en D66 met smart op
wachten. En waar blijven die lagere loon
schalen in CAO's? jenden de coalitiepart
ners. En waarom worden dure CAO-afspra-
ken nog steeds wettelijk opgelegd?
Als sluitstuk zette WD-woordvoerder Van
Hoof de aanval in op het minimumloon.
Werkgevers mogen van de WD beduidend
minder betalen, de overheid vult het loon
aan tot het bijstandsniveau. 'Een honden
fooi', brieste Van Zijl. die slechts werd ge
rustgesteld dat dit voorstel ook D66 te ver
gaat.
Het was in deze geladen sfeer dat Adel
mund de WD waarschuwde niet aan de
uitkeringen te morrelen. Een schot voor de
boeg want noch de WD, noch het kabinet
stuurt daar op aan. „Er is helemaal nie
mand die op dit moment spreekt over
hoogte en duur van de uitkeringen", liet
Van Hoof dan ook weten. Maar ondanks het
verbaasde schouder ophalen, was de bood
schap hem duidelijk: de PvdA heeft na alle
'paarse' kritiek behoefte aan een 'rood' ge
luid. „Ik wil nog wel iets van m'n achterban
overhouden", verzuchtte Adelmund na af
loop.
Een rol speelt ook dat komende zomer de
discussie over de toekomst van de sociale
zekerheid losbrandt. Nu vast je grens aan
geven, kan dan geen kwaad. Melkert zal in
zijn antwoord aan de Kamer vandaag dan
ook verwijzen naar die discussie. Tot die
tijd zijn uitspraken van hem over hoogte en
duur van de uitkeringen niet te verwachten.
DEN HAAG MARC PEEPERKORN
Stakingen, massabetogingen,
rellen. President Chirac en pre
mier Juppé pogen Frankrijk op
te stoten in de vaart der volke
ren, maar miljoenen Fransen
houden liever een oude traditie
hoog: revolutie. „Frankrijk
kwijnt langzaam weg."
Wie in Parijs landt, moet zich in
een film wanen. Luchthaven
werknemers betogen, metrosta
tions zijn dicht, treinen rijden
niet. De film had 'Reds' kunnen
zijn, het relaas van 'Tien Dagen
Die De Wereld Deden Wanke
len' met Warren Beatty in de
hoofdrol. Honderdduizend sta
kers marcheren door de straten.
Parijs 1995, de hoofdstad van
het op drie na rijkste land van
de wereld, dat een periode van
grote economische voorspoed
doormaakte. „Twee miljoen be
togers, en mijn regering is in
moeilijkheden", zei Juppé.
„Daar willen wij graag aan mee
werken", reageerde Blondel, de
vakbondsleider.
Staken, betogen, de politie invi
teren voor een molotov-cock-
tailparty het behoort alle
maal tot het erfgoed. Een krant
registreerde: 'Frankrijk heeft
drie revoluties gekend (1789,
1830, 1848), twee keizerrijken
(van Napoleon I en Napoleon
III), vijf verschillende republie
ken, de Parijse Commune in
1871 (een bloedig oproer) en
een halve burgeroorlog in de ja
ren '40 (tussen voor- en tegen
standers van de nazi's)'.
Een andere krant, het weekblad
Time, verscheen met een
Franstalige editie op de straten
van Parijs. Time had Regis De-
bray, de voormalige guerrillero,
uit het museum gehaald. Hij
zei: „Frankrijk is aan het weg
kwijnen. Wij hebben alle grote
slagen van de laatste dertig jaar
verloren".
Debray was niet de spreekbuis
der natie, maar hij bracht een
gevoel onder woorden dat veel
Fransen kwelde. Alle mijlpalen
leken debacles te markeren:
Dien Bien Phu in 1954, Algerije
in 1962, de Duitse eenwording
in 1990. Ja, zij konden nu met
de trein naar Londen, maar het
station waar ze uitstapten, heet
te Waterloo.
Tot Gorbatsjov ging alles nog
redelijk. Met slechts met één
been in de NAVO staand, kon
Frankrijk een rol spelen in de
wereldpolitiek die voor Londen
niet was weggelegd de rol
van intermediair tussen de Ver
enigde Staten en de Sovjetunie.
Maar de Koude Oorlog ging
over, het IJzeren Gordijn roestte
weg. En toen ook de Berlijnse
Muur omver ging, zagen veel
Fransen ineens weer de scha
duw van gisteren over zich
heenvallen de schaduw van
een verenigd Duitsland. „Zo
lang de Muur overeind stond,
was Frankrijk de belangrijkste
politieke macht in Europa", zei
de filosoof André Glucksmann.
„Met de val ervan, kwam ook
een einde aan de Franse over
heersing in Europa."
MUUR
De val van de Muur bracht nog
Werknemers in Parijs zoeken hun toevlucht tot de Bat-O-Bus-boot nu bus en metro staken en het openbare leven in de lichtstad in puin ligt.
OTO REUT!
een rampspoed over Frankrijk:
een langdurige recessie. Na een
socialistisch experiment met de
economie sloeg president Mit
terrand in 1983 ineens een te
gengestelde weg in. Mitterrand
besloot dat hel moest zijn afge
lopen met de devaluaties en
schonk zijn onderdanen een ge
heel nieuw begrip: 'franc fort'.
De franc, die geen centime
meer waard was, zou voortaan
even sterk zijn als de Duitse
mark.
Jarenlang ging dat goed. Het in-
flatiespook ging in de fles, de
devaluaties werden vage herin
neringen aan een voorbije tijd.
de franc was weer honderd cen
time waard. Jarenlang, totdat
Bonn werd opgezadeld met de
economische woestijn die de
voormalige DDR was.
Helmut Kohl beloofde in een
opwelling van goedertierenheid
elke Oostmark in te wisselen te
gen een Westmark. De woestijn
zou binnen tien jaar groen zijn,
zo zei de bondskanselier en hij
begon negentig miljard mark
per jaar naar Oost-Duitsland te
pompen. De Bundesbank, vast
besloten dat een kopje koffie
nooit meer een miljoen mark
zou kosten, kon maar één ding
doen: zijn rente verhogen.
De oplopende rentevoet in
Duitsland dompelde Europa in
de diepste recessie sinds de oor
log. Sommige landen Groot-
Brittannië, Italië keerden het
tij door de band met de mark
door te snijden. Zij wierpen het
keurslijf van het Europees Mo
netair Stelsel af en devalueer
den. De geruchtmakende dag
dat het Britse pond door de
EMS-vloer zakte, heette destijds
'Zwarte Dinsdag'. Nu, drie jaar
later, leeft die dag voort in de
beleving van miljoen Britten als
'Gouden Dinsdag'.
Maar Frankrijk had geen 'Gou
den Dinsdag'. Aanvallen op zijn
'franc fort' pareerde het met
renteverhogingen en duizenden
geldspeculanten liepen een
bloedneus op. Maar de specu
lanten waren niet de enigen die
verloren. De prijs die het land
betaalde voor een sterke munt,
was een recessie die volgens ve
len dieper dan noodzakelijk
was. Tussen juli 1990 en juli
1994 nam het aantal werklozen
toe met 800.000 tot ruim drie
miljoen en explodeerde het be
grotingstekort van twee procent
(van het bruto nationaal pro-
dukt) tot zes procent.
SIAMESE TWEELING
Voor de politici was het duide
lijk dat er geen alternatief was.
De prijs was hoog, maar: soit.
Frankrijk en Duitsland waren
een Siamese tweeling. Duitsland
had Frankrijk nodig, omdat het
nog zuchtte onder de last van
de geschiedenis. Maar Frankrijk
had evenzeer Duitsland nodig.
De Frans-Duitse samenwerking
was altijd een verstandshuwe
lijk. Frankrijk, vernederd in de
Oorlog, wilde nooit meer ver
trapt worden onder de Pruisi
sche laars. Daarom zocht het in
de jaren '50 de verstrengeling.
Nu Frankrijk buiten Europa was
beroofd van zijn imperium had
het nog een andere reden om
de as met Bonn te koesteren:
Frankrijk kon alleen met hulp
van Bonn nog zijn invloed in de
wereld doen gelden. Als de 'Pré
sident de la Republique' nog ge
hoord wilde worden in Was
hington, diende hij tevens na
mens de Duitsers te spreken.
„Het is niet mogelijk om alleen
te staan en toch groot en sterk
te blijven", zei president Chirac.
Maar die as met Bonn impli
ceerde een gezamenlijke munt,
zo besefte Parijs. In Duitsland
had Kohl zijn nek uitgestoken
om de D-mark te versmelteq
met een aantal andere harde
munten. De oppositie poogde
zijn hoofd af te hakken en het
allerlaatste dat Kohl kon gebrui
ken, was wel een Franse aarze-
ling.
Op 26 oktober verscheen Chirac
op televisie als een herboren
Europeaan. Hij was gekozen om
zijn snode plannen de werk
loosheid terug te dringen, de
breuk in de samenleving te he
len, de belastingen te verlagen.
En ja, dat waren nog steeds
voornemens. Maar prioriteit
nummer één werd nu terug
dringing van het begrotingste
kort.
OFFERS
Dat tekort stond op zes procent
van het bruto nationaal pro-
dukt. Alleen als dat in de ko
mende jaren zou worden gehal
veerd, kon Frankrijk zich kwali
ficeren voor de Europese Mone
taire Samenwerking. Maar zo'n
halvering vergde offers.
In geen enkel Europees land gaf
de staat zoveel geld uit als in
Frankrijk: 56 procent van het
bruto nationaal produkt in
1994. Dat was niets nieuws.
Frankrijk was van meet af aan
een kapitalistisch land zonder
kapitaal. Bij gebrek aan een gro
te financiële markt, waar bedrij
ven geld konden lenen, stichtte
de staat die bedrijven.
Sommige van die bedrijven,
zoals Renault en Aérospatiale,
waren een groot succes gewor
den. Maar vele andere zongen
schier altoos mee in het koor
van stervende zwanen: Crédit
Lyonnais, France Telecom, Air
France. De SNCF had een we
reldwijde reputatie: haar TGV-
treinen werden verkocht tot in
Korea. Maar de trotse SNCF
zucht onder een schuld van 180
miljard franc.
De werknemers van deze be
drijven begrepen dat de sub-
sisiekraan een keer dicht zou
gaan, wilde Chirac zijn begro
tingstekort kunnen terugdrin
gen. Zij hadden maar weinig
aansporing nodig om te rebelle
ren.
Die prikkel kwam toen Chirac
zijn gehele regering ontsloeg,
Juppé en een aantal belangrijke
ministers herbenoemde en de
aanval opende op het dure stel
sel van sociale voorzieningen.
Blondel, de vakbondsleider, riep
op tot een staking nog voordat
Juppé zelfs maar zijn bezuini
gingsplan bekend had gemaakt.
De film was begonnen. Maar
zoals met de meeste Franse
films zou slechts een klein deel
van het buitenlands publiek
hem zien. Weinig buitenlanders
komen deze week in Parijs aan.
Het luchtverkeer is ontwricht en
ook de trein uit Waterloo Sta
tion is vertraagd stakers heb
ben de spoorlijn in brand gesto
ken.
PARUS CEES VAN ZWEEDEN
CORRESPONDENT
WIM STEVENHAGEN
BELASTING BELICHT
PboKEfAAK) Tor wij zeé&Ea)
1 &A HfJè&LitfT rt&K f/T
/yiBSTUlTÊUP&NJ, VAT K4N jul
Möorr 20 Vooe. /fV
-v< H&r MlieUZUWAL?
■rV
Waarschijnlijk wordt het vanaf volgend
jaar aantrekkelijker voor particulieren
om geld te lenen aan beginnende on
dernemers. Door de zogeheten 'tante
Agaath-regeling' kunnen zij namelijk op
bepaalde fiscale voordelen rekenen.
Voor beginnende ondernemers is het
verkrijgen van voldoende kapitaal vaak
een knelpunt. Een startende onderne
mer heeft zich tegenover geldverstrek-
kers nog niet kunnen bewijzen, waar
door hij moeilijk geld kan los krijgen of
soms slechts tegen een hoge rente.
Om beginners meer kans te bieden en
hun geldverstrekkers meer zekerheid,
stelt de regering de zogenoemde 'tante
Agaath-regeling' voor. Door deze rege
ling, die op 1 januari in werking moet
treden, wordt het voor particulieren
aantrekkelijker om aan beginnende on
dernemers geld te lenen. De regering
denkt hierbij vooral aan familieleden,
vandaar de naam.
Wanneer men geld aan een startende
ondernemer uitleent, loopt men na
tuurlijk meer risico dan wanneer men
het gewoon op een deposito bij een
bank zet. Dan krijgt men keurig op tijd
rente betaald zonder dat er veel met het
geld kan gebeuren. Bij een beginnende
ondernemer is dit wel anders. Hij of zij
kan bijvoorbeeld door tegenvallende re
sultaten niet in staat zijn de rente te be
talen of kan (erger nog) de hele lening
niet meer terugbetalen.
Om aan deze onzekerheden tegemoet
te komen, krijgt de geldverstrekker (la
ten we haar net als de regering tante
Agaath noemen) bepaalde fiscale voor
delen. Zo is de rente die tante Agaath de
eerste acht jaar na het verstrekken van
de lening krijgt, tot maximaal vijfdui
zend gulden per jaar vrij van inkom
stenbelasting. Voor echtparen geldt een
vrijstelling van tienduizend gulden. De
ze rentevrijstelling komt bovenop de al
bestaande rentevrijstelling van duizend
gulden (voor gehuwden tweeduizend
gulden).
De tante Agaath-rentevrijstelling geldt
ook voor rente of dividend, uitgekeerd
aan een particulier door een participa
tiemaatschappij. Dit is een maatschap
pij die zich voor ten minste zeventig
procent bezighoudt met het verstrekken
van leningen of deelneemt in beginnen
de ondernemingen. Wat hier gebeurt, is
dat een particulier een aandeel in een
participatiemaatschappij neemt, die op
zijn beurt dit geld weer uitleent aan een
beginnende ondernemer.
De rente of dividend die de particulier
van de participatiemaatschappij krijgt,
valt dus onder de tante Agaath-rente-
vrijstelling. Het voordeel van een parti
cipatiemaatschappij is dat een dergelij
ke maatschappij deelneemt in meerde
re beginnende ondernemingen en zo de
risico's dus spreidt.
Een belangrijk onderdeel van de rege
ling is dat particulieren die een tante
Agaath-lening hebben verstrekt, hun
verlies mogen aftrekken als ze hun geld
kwijt zijn. Dit is een belangrijke uitzon
dering op het bestaande systeem in het
Nederlandse belastingrecht. Tot nu toe
waren vermogensverliezen bij particu
lieren nooit aftrekbaar. Er zit wel een
maximum aan. namelijk vijftigduizend
gulden per startende ondernemer.
Een ander voordeel is er op gebied van
de vermogensbelasting. Normaal moet
men namelijk belasting betalen over het
vermogen. De Agaath-leningen worden
echter gezien als ondernemingsvermi
gen en zal daarom in de meeste geval1
len zijn vrijgesteld van vermogensbeli t
ting.
Om al deze voordelen te krijgen, moei
wel aan een hele reeks voorwaarden
worden voldaan. Om te beginnen mo
tante Agaath geld lenen aan een begin
nende ondernemer. Een beginner is i«
mand die nog geen zeven jaar de zelf
standigenaftrek heeft genoten (een af
trekpost voor ondernemers). Deze af
trek wordt verleend als iemand ten
minste 1.225 uur per jaar aan zijn on
derneming besteedt. De belastingin
specteur stelt op verzoek vast dat spra
is van een beginnende ondernemer, z
dat tante Agaath zekerheid heeft dat d
faciliteiten van toepassing zijn.
De lening zelf moet ook aan bepaalde
voorwaarden voldoen. Het moet een
achtergestelde lening zijn. dat wil zeg
gen dat eventuele andere schuldeisers
voorrang hebben. De lening moet ten
minste vijfduizend gulden zijn en de
rente mag niet boven de wettelijke ret
te komen. Deze laatste voorwaarde is
om de beginnende ondernemer te be
schermen. Leningen met te hoge renti
zijn daarom niet toegestaan.
Als de tante Agaath-regeling wet word
betekent dit dat de fiscale wetgeving ii
Nederland weer een stuk ingewikkeld!
wordt. Het is dan ook te hopen dat he
doel van de regeling, het verder stimu
leren van het midden- en kleinbedrijf
(MKB). zal worden gehaald. Dat is be
langrijk, want zoals de regering in het
wetsvoorstel zelf opmerkt, is het MKB
een belangrijke motor in het creëren
van werkgelegenheid.
