Nijlgans en stekelstaart vogelvrij
Natuur Milieu
Dieren op en langs de weg
WOENSDAG 6 DECEMBER 1995
REDACTIE BERT DE JONG 072-5196276
De Kleine Aarde wil exportverbod CFK-koelkasten
Nederland moet snel maatregelen nemen tegen
de export van tweedehands koelkasten met
CFK's naar landen waar een milieuveilige ver
werkingsfaciliteit ontbreekt. Voor Nigeria, dat
milieubeschermers executeert en waarmee geen
controleerbare afspraken te maken zijn, moet
direct een exportverbod worden ingesteld. Dat
schrijft de milieuorganisatie De Kleine Aarde
aan de ministers De Boer (milieubeheer) en Van
Mierlo (buitenlandse zaken). Koelvloeistoffen
als CFK's tasten de ozonlaag ernstig aan. Mo
menteel worden er elk jaar 150.000 tot 225.000
koelkasten met die stof vanuit Nederland uitge
voerd naar warme streken. De Kleine Aarde
vreest dat daardoor jaarlijks twaalf tot achttien
ton CFK terecht komt in landen die het te zijner
tijd niet op een veilige manier kunnen verwer
ken. ,,Dat is een klap in het gezicht van de
milieubewuste consumenten die hun oude ap
paraten inleveren in de verwachting, dat ze
milieuveilig verwerkt worden", aldus de organi
satie in de brief. Volgens De Kleine Aarde kan
een exportverbod worden uitgevaardigd op ba
sis van een bestaande Europese verordening.
Geen strenge eisen aan bedrijfsleven langs waddenkust
Voor het bedrijfsleven in de haven- en indus
triegebieden langs de waddenkust gelden geen
onoverkomelijke strenge natuur- en milieu-ei
sen. De bouw- en milieuvergunningen wijken in
voorwaarden nauwelijks af van die in de rest
van Nederland. Ook procedures als gevolg van
het Waddenzeebeleid duren in het noorden niet
langer. Dat staat in een onderzoek naar de ge
volgen van het Waddenzeebeleid voor de ver
gunningverlening aan industriële bedrijven. Het
onderzoek is gedaan in opdracht van het Rijk,
de Waddenzee-provincies en -gemeenten en
het noordelijk bedrijfsleven. In de studie is de
waddenkust als vestigingsplaats vergeleken met
plekken langs de grote rivieren en in Zeeland.
In het rapport staat verder dat de aanvullende
provinciale mer-plicht (milieu-effectrapportage)
in het kustgebied geen problemen oplevert. Wel
wordt vaker dan elders in Nederland beroep
aangetekend tegen vergunningverlening, waar
door de uitvoering van bedrijfsplannen vertra
ging kan oplopen. Het bedrijfsleven in het wad
dengebied heeft om die reden een minder goed
imago dan nodig is.
Dode bunzing bij Naarden.
foto martijn de jonge
I let overkomt de meeste auto
mobilisten: zoevend over de
wegen worden overstekende
dieren aan- of meestal doodge
reden. Reeën, egels, dassen, et
cetera. Op de foto een dode
bunzing, die tevergeefs een as-
faltroute door het Naarderbos
probeerde te overbruggen. De
bunzing behoort, net als de we
zel en hermelijn, tot de marter-
achtigen. Het zijn schuwe
nachtdieren, die kleine zoogdie
ren vangen en eten, aas even
min versmaden, en in het voor
jaar hun maag graag vullen met
eieren en pullen van (weide)vo-
gels.
De bunzing is lange tijd scherp
vervolgd. Er waren zelfs speciale
bunzingjagers. I let roofdier
werd beschouwd als buit-con
current. En boeren hadden
evenmin veel op met de bun
zing, omdat die gaarne in het
kippenhok vertoeft. Het dier, in
aantal sterk achteruit gegaan,
geniet thans bescherming. He
laas sneuvelen er nog veel bun
zings in het verkeer. Vooral in
de herfst, als jonge dieren nieu
we leefgebieden zoeken en vol
wassen mannetjes speuren naar
vrouwtjes. Dode dieren in de
berm verschaffen onderzoekers
informatie over de verspreiding
van soorten. Zeker als het schu
we, nachtactieve soorten be
treft. Zo wordt naar aanleiding
van dode boommarters in de
Velsertunnel thans veronder
steld dat deze soort zich in de
duinstreek heeft gevestigd.
Het aantal verkeersslachtoffers
op en langs wegen is mede zo
groot omdat wegbermen, zeker
als ze natuurvriendelijk worden
beheerd, veel dieren aantrek
ken. Over het natuurleven in
wegbermen is een boekje ver
schenen: 'Dieren op en langs de
weg'. Behandeld worden twintig
soorten zoogdieren (muizen
vooral, die weer roofvogels zoals
torenvalk, buizerd en kerkuil
aantrekken), zestig soorten vo
gels, zes soorten reptielen en
negen soorten amfibieën. 'Die
ren op en langs de weg' is sa
mengesteld en uitgegeven door
de dienst weg- en waterbouw
kunde van Rijkswaterstaat. Te
bestellen via postbus 5044, 2600
GA in Delft. Prijs: 20 gulden.
PUZZEL
123456789
10
11
OPGAVE
OPLOSSING
KRUISWOORDRAADSEL
Horizontaal:
1. beroep; 2. een zekere, afstam
meling; 3. gewricht; 4. aldus,
edel, getij; 5. bovenlicht; 6.
Turkse titel, ongewassen; 7. Ger
maanse godheid; 8. voorzetsel,
vreemde munt, Frans voegwoord;
9. afgesloten stadswijk; 10. vlak
temaat, gewicht; 11. hoepelrok.
Verticaal:
1Beryllium, vis, actinium; 2
voorvoegsel, regeringsreglement;
3. afslagplaats bij golf, deelge
noot, scheepstouw; 4. zenuw
ziekte; 5. dichterbijkomen,
schoon; 6. bevallig; 7. bergpas,
insekt. vrouwelijk dier; 8. bolge
was, de onbekende; 9. de oudste
(afk.), hoofddeksel, selenium.
SLEUTELWOORD
Horizontaal:
1. kampioen; 2. waagstuk; 3.
aardworm; 4. ratelaar; 5. toe
vloed; 6. illuster; 7. eveneens; 8.
rendabel.
De woorden op de eerste en der
de verticale rij zijn: KWARTIER
en MARTELEN. Het sleutelwoord
luidt: PLUIMVAREN.
Minister Van Aartsen heeft de
nijlgans en de rosse stekelstaart
(een eendensoort) vogelvrij ver
klaard. Wat hem betreft mogen
jagers er voortaan naar harte
lust op schieten. Ook de Siberi
sche grondeekhoorn is toege
voegd aan de lijst van exotische
dieren die moeten worden be
streden.
De minister vindt intensieve be
jaging van nijlgans en rosse ste
kelstaart noodzakelijk om fau
navervalsing door deze exoten
(dieren die hier van nature niet
voorkomen) tegen te gaan. De
nijlgans heeft zich in de loop
van enkele tientallen jaren over
vrijwel geheel Nederland ver
spreid. Volgens de minister
brengt het dier schade toe aan
gewassen. De nijlgans staat bo
vendien te boek als 'agressief
jegens vogelsoorten die hier van
nature wel thuishoren. Met na
me het broedterritorium wordt
(te) fel verdedigd.
De rosse stekelstaart richt in
Nederland geen enkel onheil
aan, maar trekt 's winters wel
weg naar het zuiden, richting
Spanje. Daar vermengt deze
soort zich met de in zuid-Span-
je inheemse witkopeend, een
zeer zeldzame soort. Door de
kruisingen dreigt de Spaanse
witkopeend versneld uit te ster
ven. In Nederland komen in het
wild geen witkopeenden voor.
Overigens: wat de minister doet
is in feite niet meer dan symp
toombestrijding. De bron van
het exotenvraagstuk wordt niet
aangepakt. Nogal wat mensen
die op het platteland wonen
graven een vijver in hun tuin en
schaffen een waterwildcollectie
aan. Liefst met veel bijzondere
De nijlgans is vogelvrij verklaard. Volgens de minister berokkent de exoot te veel schade. foto natura
en kleurrijke soorten. Per onge
luk (of expres, als de hobby niet
meer bevalt) ontsnappen vo
gels, die zich in het wild weten
te handhaven. Het gaat dan niet
alleen om nijlganzen of rosse
stekelstaarten. Er zijn veel meer
voorbeelden. Zoals zwarte zwa
nen, Indische en Canadese gan
zen, Chileense flamingo's, Ame
rikaanse Smienten, mandarijn
eenden. enzovoorts.
Vogelbescherming vindt dat
Van Aartsen de zaken verkeerd
aanpakt. Het fokken en houden
van exoten in waterwildcollec
ties zou aan banden gelegd
moeten worden. Dan kunnen ze
ook niet meer ontsnappen en
hoeft er vervolgens niet op ge
schoten te worden. Vogelbe
scherming vindt de beslissing
van Van Aartsen daarom zeer
ondoordacht. „Wij hebben er
niet om gevraagd", aldus
woordvoerder Nico de Haan.
Met name de nijlgans is een in
teressante soort. Langs de Nijl
broedt de vogel in holen en
spleten van Idifkusten. Dergelij
ke broedplekken zijn in ons
land niet beschikbaar. De nijl
gans vond laaglandse alterna
tieven: kerktorens.
De Siberische grondeekhoorn,
met een kleine kolonie al jaren
aanwezig in Nederland, is op de
'zwarte' lijst gezet op advies van
de Raad voor het Natuurbeheer.
Andere exotische diersoorten
die al sinds 1978 mogen worden
afgeschoten zijn ontsnapte
nertsen, wasberen, beverratten
en marterhonden. En uiteraard
de muskusrat.
Landelijk informatienummer voor alle vragen over de natuur
Hoe kan ik mijn tuin aantrekkelijker
maken voor vlinders? Hoe leg ik een
poel aan? Kan ik subsidie krijgen voor
het knotten van wilgen? Waar maak ik
in de buurt van Winterswijk een
mooie natuurwandeling? Vanaf 13 de
cember is er een speciaal 06-nummer
dat op al dit soort vragen öf direct
antwoord geeft, öf bij specialistische
kwesties doorverwijst. De natuurtele-
foon is een initiatief van het ministe
rie van landbouw, natuurbeheer en
visserij, in het kader van het Europees
natuurbeschermingsjaar. Land
schapsbeheer Nederland voert het
project uit.
Van maandag tot en met donderdag
staat de lijn elke ochtend voor 75 cent
per minuut open voor tuinbezitters,
agrariërs, scholieren, landgoedeigena
ren, plantsoenbeheerders en alle an
dere natuurliefhebbers die met kwel
lende vragen rondlopen. De natuurte-
lefoon is opgezet in overleg met orga
nisaties die zich bezighouden met na
tuur en landschap. Via die organisa
ties beschikt de natuurtelefoon over
een netwerk van specialisten, waar
naar kan worden doorverwezen. Vol
gens Landschapsbeheer Nederland is
er behoefte aan een 06-nummer voor
vragen over de natuur. De opening
van dit initiatief is op woensdag 13
december, tijdens de slotmanifestas-
tie van het Europees Natuurbescher
mingsjaar in het Koninklijk Instituut
voor de Tropen in Amsterdam.
Natuurtelefoon 06 - 32 02 40 30.
TOM POES
Heer Bommel en de toornviolen
Heer Bommel wreef zich de schim
mels uit de ogen en keek bevreemd
om zich heen.W-waar is de m-
mist?" vroeg hij met zwakke stem.
,,Heb je een list verzonnen, Tom
Poes? Alles ziet er zo helder uit, als je
begrijpt wat ik bedoel." ,,Ik kon geen
list bedenken", zei Tom Poes een
beetje beschaamd. „Ik dacht, dat er
niets meer aan te doen was. En toen
kwam die ontploffing." „Ik hoor het
al", mompelde Kwetal. Hij had een
bloempje geplukt en hief dat blij om
hoog. „Weet je wat Bommel gedaan
heeft?" vroeg hij. „Hij heeft alle mir
in celletjes van ficusdrip gepakt..."
„Nee", zei heer Ollie, „de mir zat in
de violen, de toornviolen, je weet
wel. Die hadden gevoelige cellen of
zoiets en ze mochten alleen met olie
.besproeid worden..." „Celletjes van
ficusdrip", vervolgde het mannetje.
„En die ontploffen wanneer ze in het
water komen. Toen heeft Bommel ze
in de waterval gegooid en toen is de
ficusdrip gebarsten en toen is de mir
als nevel over het bos verspreid. Het
water van de rivier zal nu de rest wel
doen. Ach, wat een denkraam!" „Be
doelt u, dat ik de mir verspreid heb?"
vroeg heer Bommel aarzelend.
„Hm", zei Tom Poes. ,,U bent in het
water gevallen met die rare bloe
men." Maar heer Ollie luisterde niet
naar hem. Hij voelde een zware last
van zijn schouders wentelen en er
verscheen een mooie glimlach op
zijn gelaat. „Ik wist het", sprak hij
met herwonnen levenkracht. „Ollie,
jongen, wat je wilt, dat kan je, zei
mijn goede vader altijd - en daar heb
ik mij aan gehouden. Het is toch
mooi om een Bommel te zijn!" Er
viel een kleine stilte, die onderbroken
werd doordat een plukje draadhippel
zich van de tak boven hem losmaak
te en hem vol op de schedel trof...
H
W
R
18
V
«ea bewolkt
warmt
regen
-T- koufro
opklaring
L lagedn
H
,°nn,g
19 temperatuu
r hecto
DOOR HANS VAN ES
Nu de computermodellen wijzen op een toestand met aanhoudeni]
vorst - tot na het weekeinde - wordt de kans steeds groter dat het
cembergemiddelde voor het eerst sinds veertien jaar weer benedei
normaal uitkomt. Het was in 1981 voor het laatst dat ons land inj
cember op een degelijke vorstperiode met sneeuw en natuurijs wa
getrakteerd. Zeker, ook in recente jaren wilde het nog wel winterej
Nederland, maar dat waren meest speldeprikken van enkele dage
De vorstperiode in 1981 kwam na een inwerkperiode van ongevea
een week pas goed op gang na het midden van de maand. De peri
van 13 tot 22 december was ijzig. Op de meeste plaatsen in ons I
lag een flink sneeuwdek en met een gemiddelde temperatuur van
5.2 graden was het één van de koudste tiendaagse periodes van dj
eeuw. Onbetwiste koploper was 1938; toen werd tussen 17 en 26
cember een gemiddelde genoteerd van -9.0 graden.
Zo'n kou kwam in de eerste decemberhelft veel minder voor. In de
eeuw scoorden alleen 1902 en 1921 met een gemiddelde benedd
5 graden. Als de huidige koudegolf ook volgende week weet te vol
den, is er voor december 1995 misschien wel een ereplaatsje weg
legd...
Deze vorstperiode is zeker goed onderbouwd. Belangrijk is de hard
nekkige positie van een hogedrukgebied, dat voorlopig heen en we
pendelt tussen Zweden en West-Rusland. Oceaandepressies met
zachte lucht moeten uitwijken naar de Poolzee of het Middelland*]
Zeegebied.
De vorming van een sneeuwdek kan de vost nog steviger in het zai
helpen, vanwege het versterkte afkoelingseffect.
Sneeuw viel er dinsdag op veel plaatsen langs de Engelse oostkusl
op uitgebreide schaal boven Centraal-Europa. Ons land bleef op ei
enkele vlok uitgezonderd droog en was er ruimte voor zon. Overdaj
werd met straffe oostenwind droge, koude lucht aangevoerd; de nl
ma lagen tussen -2 en -4 graden.
Ook vandaag is het bijtend koud. Er is meer bewolking en de sneei
kansen nemen geleidelijk toe. In de hogere luchtlagen bevindt zid
boven Frankrijk een zogenaamde koudeput en die trekt morgen vl<
langs Nederland in noordwestelijke richting. Mogelijk valt er morg
of vrijdag dan sneeuw van wat meer betekenis.
Na het voorbijtrekken van de storing wordt de vorst wat getemperd
Zachtere lucht uit het zuiden dringt in eerste instantie door tot op|
ge hoogte, maar waarschijnlijk niet aan de grond. De vorst wordt vi
getemperd; vanaf vrijdag liggen de middagtemperaturen rond heti
vriespunt en 's nachts vriest het met meer dan een graad of 5. i
E U
KNMI
Weersvooruitzicht
Geldig tot en met
donderdag.
Noorwegen:
Wolkenvelden en af en toe
zon. Op de meeste plaat
sen droog. Middagtempe-
ratuur langs de kust in het
zuiden en westen rond het
vriespunt, elders meest
lichte vorst.
Zweden:
Naast wolkenvelden van
tijd tot tijd ook opklarin
gen Langs de zuidoost
kust kans op een sneeuw
bui. Middagtemperaturen
in het zuiden enkele gra
den onder nul; in het mid
den en noorden matige tot
strenge vorst.
Denemarken:
Wolkenvelden en mogelijk
wat sneeuw. Hier en daar
ook zon. Een straffe oos
tenwind. Overdag lichte
Engeland, Schotland,
Wales en Ierland:
Wolkenvelden en kans op wat regen,
met name in Engeland ook sneeuw. Ge
leidelijk kouder; maxima uiteenlopend
van rond het vriespunt in het oosten van
Engeland tot rond +5 graden in het wes
ten van Ierland
België en Luxemburg:
Wolkenvelden. Vandaag nog overwegend
droog. Vanaf morgen een toenemende
kans op sneeuw. Koud met een middag-
temperatuur van ongeveer min 4 gra-
Noord- en Midden-Frankrijk:
Wolkenvelden en hier en daar wat lichte
sneeuw Lage temperaturen; maxima
uiteenlopend van rond het vriespunt in
de westelijke departementen tot onge
veer min 4 elders.
Portugal:
Vandaag nog wat zon maar snel meer
bewolking en een toenemende kans op
regen of buien, mogelijk met onweer
Vrij koud met langs de kusten een mid-
dagtemperatuur van ongeveer 13 gra-
Madeira:
Wolkenvelden en van tijd tot tijd buien,
mogelijk ook onweer Temperatuur 's
middags rond 21 graden
Spanje:
Tamelijk bewolkt en op de meeste plaat
sen van tijd tot tijd regen of buien; langs
de oostelijke costa's plaatselijk veel
neerslag. Hier en daar ook wat zon.
Koud met op veel plaatsen maxima tus
sen 5 en 10 graden; langs de costa's in
het zuiden nog rond 15 graden'.
Canarische Eilanden:
Wolkenvelden en kans op een bui, mis
schien met onweer. Morgen op de zuids-
tranden meer zon en droog. Middagtem-
peratuur rond 22 graden.
Marokko:
Westkust half tot zwaar bewolkt en van
tijd tot tijd regen of een onweersbui,
vandaag alleen in het noorden, morgen
ook meer naar het zuiden. Maxima
meest tussen 15 en 20 graden
Tunesië:
Wolkenvelden en vandaag nog kans op
een enkele regen- of onweersbui Mor
gen vrijwel overal droog en vooral in het
zuiden meer zon Middagtemperatuur
ongeveer 16 graden.
Zuid-Frankrijk:
Wolkenvelden en vooral morgen af en
toe regen, in hogere streken ook
sneeuw. Koud met maxima van rond het
vriespunt in de buurt van Lyon tot onge
veer plus 10 graden langs de Middel
landse Zee-kust.
Mallorca en Ibiza:
Koud en tamelijk bewolkt weer met en
kele stevige buien, mogelijk ook onweer
Middagtemperatuur ongeveer 13 gra
den.
Italië:
Vandaag meest bewolkt en enkele fikse
regen- of onweersbuien, vooral in het
zuiden hier en daar veel neerslag. Mor
gen tijdelijk droger en vooral in het wes
ten perioden met zon. Middagtempera
tuur uiteenlopend van enkele graden bo
ven nul in het noorden tot 16 op Sicilië
Corsica en Sardinië:
Half tot zwaar bewolkt en van tijd tot tijd
buien, mogelijk met onweer Vooral van
daag vrij koud met maxima rond 12 gra
den.
Malta:
Perioden met zon maar ook kans op een
onweersbui Middagtemperatuur rond
17 graden
Griekenland en Kreta:
Half tot zwaar bewolkt en van het wes
ten uit stevige regen- of onweersbuien.
Middagtemperatuur uiteenlopend van
ongeveer 8 graden bij Thessaloniki tot
16 op Kreta.
Turkije en Cyprus:
Vandaag eerst nog zonnige perioden
maar van het westen uit toenemende
bewolking en vooral morgen regen- en
onweersbuien, hier en daar met veel
neerslag. Maximumtemperaturen uit
eenlopend van 9 graden op de Dardanel-
len tot 18 graden op Cyprus.
Duitsland:
Wolkenvelden en af en toe motsneeuw
of sneeuw Ook hier en daar zon. Mid
dagtemperatuur op veel plaatsen rond -
5 graden. Vooral in het noordoosta
koude oostenwind.
Zwitserland:
Wolkenvelden maar ook hier en
zon. Plaatselijk kans op sneeuw,
in Graubunden Middagtemperatu
-4 aan de noordkant van het Alpe
sief tot +3 in het zuiden. In de t
waait eerst nog een koude oostenw
Oostenrijk:
Overwegend veel bewolking en vc
tot tijd sneeuw of motsneeuw, vo<
Karinthië en Stiermarken. Midda
peratuur omstreeks -4 graden,
bergen waait eerst nog een koudi
tenwind.
Koud en tamelijk bewolkt wintfl
met af en toe wat sneeuw. In het n
oosten ook kans op wat zon. Een si
(koude) oostenwind Ook overdag
ge en hier en daar zelfs strenge vor
Tsjechië en Slowakije:
Wolkenvelden en af en toe wat sn
Er waait een stevige schrale oosten
Ook overdag lichte tot matige vorst
Hongarije:
Wolkenvelden en van tijd tot tij
sneeuw. Veel wind Overdag i
meeste plaatsen lichte vorst
DONDERDAG 7 DECEMBER 1995
Zon- en maanstanden
Zon op 08.33 Zon onder
Maan op 17.17 Maanonderl
Waterstand
IJmuiden Katwijk
Hoog 03.49 15.55 03.22
Laag 11.45»-- 11,26 1
Weerrapporten 06 december 07 uurj
Amsterdam
De Bilt
Deelen
Eelde
Eindhoven
Den Helder
Rotterdam
Vlissingen
Maastricht
Aberdeen
Athenê
Barcelona
Boedapest
Bordeauj
Brussel
Cyprus
Dublin
Frankfurt
Genève
Helsinki
Innsbruck
Istanbul
Kiagenfurt
Kopenhagen
Luxemburg
Madrid
Malaga
Mallorca
Malta
Buenos Aires c
Casablanca I
Johannesburg r
Los Angeles t
New Orleans 2
New York r
Tel Aviv c
