'Dansbaarheid niet zaligmakend'
Dave Brubeck 75 jaar
Rob Scholtes protest tegen
het geweld in Japan onthuld
ormloop op expositie
dïrmeer in Mauritshuis
Cultuur Kunst
Endegeest weer twee beelden rijker
Faithfull en
Weill zijn
voor elkaar
geschapen
laluniepenning voor Jozef Deleu
4 jaagDe Taaluniepenning 1995 is toegekend aan Jozef De-
directeur van de Stichting Ons Erfdeel. De stichting die dit
25 jaar bestaat, wil de Vlaams-Nederlandse samenwerking
ultureel gebied bevorderen en de Nederlandse taal en cul-
meer bekendheid geven in het buitenland. Ze doet dit met
.chriften en publikaties als Ons erfdeel, Septentrion, The Low
ntries en een reeks in een groot aantal landen verschenen
I cjes over taal en cultuur van De Lage Landen.
ogramma over bioscoopbezoek
erdam Het tweede van vier programma's over de bio-
pvoorstelling en haar bezoekers loopt van 14 tot en met 27
mber in het Nederlands Filmmuseum in Amsterdam. Na de
iTien is het nu de beurt aan de Jaren Dertig. In Januari
nog De Jaren Vijftig en in april Tweeduizendtien.
Jaren Dertig weet de komst van de geluidsfilm de live mu-
in de bioscoop nog niet te verdringen. Korte films, zoals het
"j naai en een tekenfilm komen terecht in het voorprogramma.
m le pauze volgt de hoofdfilm.
euwe onderkomen kunstenaars
erdam 1 )e Samenwerkende Amsterdamse Kunstenaarsver-
ingen (SAK) krijgen een nieuw onderkomen aan de Keizers-
ht in Amsterdam. De kunstenaars van de SAK exposeerden
de jaren vijftig in de Nieuwe Vleugel van het Stedelijk Mu-
i in Amsterdam, maar de gemeente maakte daar twee jaar
den een einde aan. De SAK zal de nieuwe expositieruimte in
luw De Zayer huren van galeriehoudster Nanky de Vreeze.
e 14 kunstenaarverenigingen zijn 2.000 kunstenaars aange-
k ag gpd
een overweldigende be-
elling voor de Vermeer-
di instelling die vanaf 1
1996 in het Haagse Mau-
is gehouden wordt. Van
aximale 350.000 kaartjes
al 100.000 verkocht waar-
.000 in het buitenland,
ral in Frankrijk is er een
J nteresse. Naast de 50.000
kochte kaartjes heeft de
organisatie FNAC nog
50.000 toegangsbewijzen
irveerd.
Vermeer-tentoonstelling
it uit 35 schilderijen. De
itie ging op 12 november
shington open in het bij-
g in koningin Beatrix. Daar
i e doeken tot 12 februari
e zien. Daarna komen ze
>en Haag. De tentoonstel-
ijft tot 3 juni in het Mau-
chef «gertvisser c
Leidenaar Marc van de Geer maakt jazzdance-cd met Frans Koenn
liexposities
1,! r ABC-boeken
ritshuis.
Het Mauritshuis kan gedu
rende de drie maanden dat de
werken van Vermeer te zien
zijn, maximaal 350.000 bezoe
kers toelaten. Het museum is
dan zeven dagen van de week
open tussen negen uur 's och
tends en zes uur 's avonds, plus
nog eens twee avonden.
Met de 350.000 bezoekers kan
iedereen de schilderijen toch
nog goed zien en kunnen
wachttijden zoveel mogelijk be
perkt worden. Daarom is ook
reservering van kaarten via
voorverkoop mogelijk. Zo wil de
directie van het museum het
bezoek kunnen spreiden.
Behalve Fransen verwacht het
Mauritshuis veel bezoekers uit
Spanje, Italië, België, Duitsland
en Groot Brittannië. Ook wordt
een klein contingent Scandina-
viërs verwacht.
In een hoekje van de klei
ne, maar met de meest
moderne digitale techniek
uitgeruste studio, pronkt
een oorkonde: 'Internatio
nal Advertising Festival
Cannes, Lions '95 Leide
naar Marc van de Geer ver
dient zijn dagelijks brood
met het schrijven van mu
ziek voor tv-reclames. Met
één van zijn composities
heeft hij de prijs gewonnen
op het festival in Cannes:
de soundtrack voor het
gracieuze geminnekoos
van twee sneeuwwitte zwa
nen dat vergeleken wordt
met het reiscomfort van de
koninklijke luchtvaart
maatschappij.
leiden pablo cabenda
De verdiensten van het muziek-
schrijven voor commercials legt
Van de Geer geen windeieren.
Het stelde hem in staat thuis
een studio in te richten, waar hij
samen met Frans Koenn geheel
zelfstandig een cd heeft opge
nomen vol 'groove hits jazz'.
De twee muzikanten zijn ge
wend binnen een bepaald kader
muziek te maken. „Als je een
opdracht krijgt van een recla
mebureau zit je vast aan strin
gente eisen. Juist door die de
beperkingen moet je op zoek
naar creatieve oplossingen om
te bereiken wat je opdrachtge
ver wil en waar je ook nog zelf
achter kunt staan. Creativiteit
komt eerder voort uit gebon
denheid dan uit vrijheid," aldus
Van de Geer.
Leidenaar Marc van de Geer (I) met Frans Koenn: „Creativiteit komt eerder voort uit gebondenheid dan uit
vrijheid." foto henk bouwman
Candy Dulfer
Als toetsenist bij de bands van
Rosa King, Hans en Candy Dul
fer, Jan Akkerman en bij de
roek-opera 'Ik Jan Cremer' heeft
Marc van de Geer de nodige er
varing in het spelen van wat an
deren willen. Maar op een gege
ven moment wilde hij zelf wel
het kader bepalen waarbinnen
hij muziek zou maken.
Frans Koenn was bassist bij
Boom Boom Mancini en nog tot
eind vorig jaar bij Loïs Lane. „Ik
wilde net als Mare, nadat de rek
bij Loïs Lane er een beetje uit
was, iets voor mezelf beginnen.
Dat is er niet eerder van geko
men, want als je in een routine
matige situatie zit, waarin het je
relatief voor de wind gaat, is het
altijd gemakkelijker daarmee
door te gaan dan te stoppen en
iets nieuws te beginnen. Pas
toen ik Mare ontmoette, tijdens
een studiosessie, en toen bleek
dat we dezelfde muzikale inte
resses hadden, is het project
van de grond gekomen.
De beide muzikanten houden
de touwtjes strak in handen. Er
is bewust geen naam verzonnen
voor het samenwerkingsver
band. Op de cd, met de titel
'Audiografiiti', prijkt dan ook
simpel, maar niet echt prikke
lend voor de verbeelding,
'Vandegeer Koenn'. Van het
schrijven tot het mixen, tot het
produceren toe, werd in eigen
beheer gedaan. Saxofonist Rolf
Delfos speelt als derde bandlid
op het merendeel van de num
mers mee. Als gastmuzikant
werd onder anderen ook Candy
Dulfer aangetrokken. Frans
Koenn: „Dat kwam natuurlijk
mooi uit omdat Candy een
groot publiek bereikt heeft met
haar versie van jazzdance, of
hoe je het ook wilt noemen."
Dansbaarheid
De naam voor de muziek op
'Audiografiiti' is ook een beetje
een zorgenkindje. Van de Geer
prefereert de term 'groove hits
jazz', hoewel de term jazzdance
ook wel zijn goedkeuring kan
wegdragen. „De nadruk ligt
misschien toch iets meer op het
jazzaspect. Ie merkt trouwens
dat door die interesse in jazz
dance ook de aandacht voor de
jazz zelf toeneemt. Van alle kan
ten worden samples gebruikt
van het oude jazzlabel Blue No-
te. Mensen kunnen zich met de
oorspronkelijke vorm daarvan
misschien niet direct identifice
ren maar in een andere blijk
baar wel. Ik denk niet dat het
elitaire muziek is of was. De
term jazz betekende in eerste
instantie in Amerikaans slang
zelfs rotzooi."
„Wat het absoluut niet is is
fusion," zegt Koenn. „Als je met
z'n tweeën zo intensief met een
project bezig bent, ligt altijd het
gevaar op de loer dal je in je
muziek verzandt en het totaal
zijn eigen gezicht verliest."
Van de Geer: „Dan wordt het
muziek voor muzikanten. We
hebben bewust geprobeerd dat
te vermijden door het niet te
ontoegankelijk te laten klinken.
En hoewel de dansbaarheid niet
zaligmakend is, moet de groove
wel alomtegenwoordig zijn."
Het blijft voor Van de Geer en
Koenn niet bij dit ene samen
werkingsverband. Beide zijn
dermate bevlogen geraakt door
het enthousiasme van de mee
werkende muzikanten en het
uiteindelijke resultaat op de cd
dat ze besloten hebben in de
toekomst ook als producersduo
voor anderen op te treden.
de titel Wie A... zegt wor-
e komende tijd op drie
en tentoonstellingen over
oeken georganiseerd. Het
cundig Museum in Den
opent op 8 december een
tie met ABC-boeken en
:1e illustraties vanaf de
tiende eeuw tot heden. In
v lationaal Schoolmuseum
n terdam is tot en met 7 ja-
0 een tentoonstelliung over
moeken in het onderwijs te
Het Museum voor het
Museum Meermanno
:enianium in Den Haag
binnen- en buitenlandse
p iele ABC-boeken uit de
0 tiende en twintigste eeuw
eigen collectie.
nstschilders
pen hulp in
en fraude
oegstgeest De beeldentuin van het Psychiatrisch Ziekenhuis Endegeest in Oegstgeest is weer twee beel
den rijker: een vrouwenbeeld van Mathieu Nab en een abstract beeld van Caspar Berger. De bedoeling is
om de beeldentuin van Endegeest in 1997 te voltooien, als het psychiatrisch ziekenhuis honderd jaar be
staat. Het eerste beeld, een werk van Henk Visch, werd in de zomer van 1993 onthuld. Hoeveel beelden er
uiteindelijk rond kasteel Endegeest komen te staan, hangt af van het aantal sponsors dat wordt gevonden.
Het achterliggend doel van de beeldentuin is het gesloten karakter van de psychiatrische zorgsector te
doorbreken. Daarom is de beeldentuin ook opengesteld voor publiek. foto henk bouwman
Nieuw album van nog altijd produktieve jazz-legende
new york dpa
Vlak voor zijn verjaardag, heeft Dave Brubeck, die
vandaag 75 is geworden en sinds decennia een
jazz-legende is, een nieuw album uitgebracht. Op
'Young Lions and Old Tigers' staan composities
die hij voor andere jazzmusici schreef en samen
met hen uitvoert.
„Het is een hele eer als een legendarische ar
tiest als hij een song voor mij schrijft", zegt de 23-
jarige bassist Christian McBride. Met hem speelt
Brubeck het duet 'Here comes McBride', en de
jonge musicus zegt vol respect: „Ik hoop dat ik
ben als hij als ik die leeftijd heb. Hij speelt met
hetzelfde enthousiasme als 50 jaar geleden, en de
mensen reageren met hetzelfde enthousiasme als
toen. Hij is gewoon een schitterende pianist."
Brubeck wil zich echter niet opdringen aan de
jongeren - hij schreef ook een stuk voor James
Moody, die 70 jaar is en ontroerd reageerde. „En
onlangs speelde ik met Stephane Grappelli, Doe
Cheatham en Milt Hilton, die allen veel ouder
zijn dan ik", zegt Brubeck, „vaak voel ik me als
een kind."
ironisch genoeg is het stuk dat de nog altijd
produktieve componist beroemd maakte, gecom
poneerd door een ander. 'Take Five' is van de
hand van zijn vriend Paul Desmond, die lang
saxofonist was van het Dave Brubeck Quartett.
De melodie en de door drummer Joe Morello ge
slagen ritmes in vijfkwarts-maat sloegen dusda
nig bij het publiek aan, dat in de jaren zestig de
eerste lange tournee over de wereld tot grote suc
cessen leidde. 'Blue rondo a la Turq' werd een
volgende hit.
Maar Brubeck was al groot voor Take Five". In
november 1954 wijdde het weekblad Time het
omslagverhaal aan hem. In I960 werd zijn album
'Time Out' als eerste moderne jazz plaat be
kroond met een gouden Grammy-prijs. Elk jaar
worden er nog 60.000 exemplaren van verkocht.
De intelligente kamer-jazz, waar Brubeck een
wezenlijke bijdrage aan leverde, haalde het mu
ziekgenre uit de cafe's en bracht het naar de
rookwije grote concertzalen in de wereld, naar
universiteiten en conservatoria. 'Jazz goes to Col
lege' was niet zonder reden een ander succesvol
album. Toen Brubeck in Californië muziek stu
deerde, was de Fransman Darius Milhaud zijn le
raar compositieleer. „Als jullie Amerika tot uil
drukking willen brengen, moet er jazz in jullie
composities zitten", hield hij zijn leerlingen voor
Brubeck richtte nog op dezelfde dag zijn eerste
octet op. „God zij gedankt voor Darius Milhaud.
Hij heeft mij gered. Ik heb mijn zoon naar hem
genoemd", zei hij later. Hij werkte ook met Leo
nard Bernstein, met symfonie orkesten en houdt
nog steeds voordrachten aan de Yale-universiteit
bij zijn woonplaats in Connecticut.
Ook op zijn verjaardag zal Brubeck met een
band op het podium staan. In het Konzerthaus in
Wenen staat zijn 'Christmas Cantata' op het pro
gramma.
RECENSIE LOUIS DU MOULIN
Marianne Faithfull sings Kurt Weill Gr
hoord in Het Muziektheater, 5/12 Am
sterdam.
Sarah Bernhardt, Mariene Diet
rich, Edith Piaf, Marianne Faith
full. Wie hoort er in dit rijtje niet
thuis? Laatstgenoemde, omdat
ze de enige levende legende is
van die vier. En ook nog eens
een gouden toekomst als zoda
nig voor de boeg heeft. Want als
haar aan Kurt Weill gewijde op
treden gisteravond in het uit
verkochte Amsterdamse Mu
ziektheater iets duidelijk maak
te dan was het wel haar goede
conditie plus de enorme good
will die ze als eigenzinnige ovei
lever heeft opgebouwd.
Lange tijd was te vrezen dat
Marianne Faithfull nooit geheel
meer zou los komen van haar
bijna fatale drugsverslavingen,
Ofwel altijd net even te onbere
kenbaar zou blijven voor een
slagvaardige voortzetting van
haar muzikale carrière. Maar zo
langzamerhand moet worden
geconcludeerd dat de bijna 49-
jarige Engelse zangeres zichzelf
behoorlijk goed in de hand
heeft. Haar imago van grillige
ex-junkie is gewoon onderdeel
geworden van haar podiumprt-
sentatie en daarom wordt van
deze cultheldin veel meer ge
pikt dan van het gros van haar
collega's. Zo vond iedereen het
gisteravond doodnormaal dat
ze al na hooguit tachtig minu
ten de kleedkamer opzocht.
In dat korte tijdsbestek beves
tigde de smaakvol geklede
Faithfull wel wat de meeste
kenners al bevroedden: dat het
klassieke repertoire van Kurt
Weill haar op het lijf is ges» lire-
ven. Met haar unieke door
merg-en-beenstem verhief ze
toch wel belegen songs als 'Jen
ny La Pirate', 'The Soldier's Wi
fe' en 'Surabaya Johnny' tot ui
terst spannende, melancholieke
portretten. Bij al die bitter(zoe-
t)e schetsen was de muzikale
begeleiding (van haar partner
Paul 'I'rueblood op piano) nagc
noeg minimaal en toonde ze
veel gevoel voor theater, vooral
tot uitdrukking komend in hei
geregeld grijpen naar een peuk
en de glazen water en wijn ('A
question of balance).
Dat haar eigen wil wet is,
kwam naar voren in enkele
nummers die niet uit de koker
van Weill kwamen. Daaronder
bevond zich ook de meest onl
roerende vertolking van de koi
te maar krachtige avond: 'Don't
Forget Me' van haar goede
vriend Harry Nilsson, die alsnog
verlost van zijn drankprobleem
in een tandartsstoel moest over
lijden.
Met Volkenkunde
naar Pocahontas
Het Rijksmuseum voor Volken
kunde in Leiden gaat woens
dagmiddag 27 december met
kinderen naar de Walt Disney-
tekenfilin Pocahootas in bio
scoop Lido. Pieter HÓvens, con
servator Noord-Amerika vertelt
voorafgaande aan de voorstel
ling hoe het in het echt is gr
gaan met Pocahontas, een held
haftig indianenmeisje. Ilij laat
onder meer voorwerpen zien uit
de tijd waarin I^icahontas leef
de. Kinderen tussen 9 en 12 jaar
kunnen zich op weekdagen bij
het museum aanmelden voor
deelname: tel. 071-5168800.
nagasaki judith stalpers
Precies vier jaar. geen dag meer
of minder, heeft Rob Scholte
aan het grootste schilderij van
deze eeuw gewerkt. Zijn 1200
vierkante meter grote kunst
werk, 'Après nous le de'luge',
bekleedt de Oranjezaal in de ge
trouwe replica van Hare Majes-
teits Huis ten Bosch, die in het
gelijknamige Japanse thema
park in Nagasaki staat. Volgens
Simon Levie, oud-directeur van
het Rijksmuseum, gaat het om
een meesterwerk.
„De wandschildering spreekt
voor zich: ik zal geen uitleg ge
ven", zegt Rob Scholte. Maar
voor hij het zelf in de gaten
heeft, geeft hij toch de symboli
sche waarde van zijn kunstwerk
bloot. Daarvoor is er te veel
rond de persoon Scholte ge
beurd. Hij heeft een jaar gele
den tenauwernood een bom
aanslag overleefd. Zijn beide
benen moesten boven de knie
worden geamputeerd. Scholtes
uitgesproken mening over de
zaak - hij denkt te weten wie de
aanslag heeft gepleegd en ver
wijt de Nederlandse autoriteiten
bewuste terughoudendheid in
de zaak - heeft hem tot een
persatlractie gemaakt.
Scholte vertelt niet wat hij
met zijn details bedoelt. De 34
in de hemel verdwijnende was
tafels of de twee vliegende
Delftsblauwe tegels. Waarom
hangen er stoplichten aan het
plafond? En wat doet die hoog
bouw daar bovenaan in de koe
pel? „Het is een schilderij tegen
het gewelddeelt Scholte mee.
Dat moet genoeg zijn.
Maar hoe kan een wand vol
geweld een protest zijn tegen
het geweld? Het kunstwerk ('Na
ons de Zondvloed') is een ver
telling die als een collage van
beelden uitgespreid is over dr
acht wanden van de Oranjezaal.
Het begint vredig, met een jon
getje dat in het hoge gras met
een boot speelt. De kleuren zijn
licht, de achtergrond is schets
matig. Naar gelang het verhaal
voortschrijdt, wordt het spelen
ontstuimiger. Zeventiende-
eeuwse zeilschepen veranderen
in slagschepen, vervolgens in
technologisch geavanceerde
oorlogsfregatten. Gevechtsheli -
kopters mengen zich in de
strijd, de golven worden hoger,
wilder. Het blauw verandert in
onheilspellend oranje-rood. Het
apocalyptische einde nadert:
skeletten, geraamten, rook, stof.
Het is niet alles oorlog en ge
weld in de zaal. Stabiel werkt de
mozaïeken vloer uit marmer en
glas met kompasmotieven die
allemaal naar het noorden wij
zen. „Naar huis", beweert
Scholte. Kalm zijn de erkers
voor de tuindeuren in Delfts
blauw motief van stencilkunsle-
naar Harald Kaagman. Bij nadc
re bestudering bevatten ook de
ze graffiti-tegeltjes echter ooi
logselementen, tussen tulpen,
molens, bekende persooniijkhc
den, vliegen, koeien, vogels.
Ondanks die rustgevende ele
menten beantwoordt 'Après
nous le Déluge' niet aan de lieve
en vredige atmosfeer die de Ja
panse toeristen die naar Huis
ten Bosch komen, eigenlijk zoe
ken. De Oranjezaal in het jasje
van Scholte geeft de bezoeker
een onbehagelijk gevoel. Maar
de bezoeker hoeft niet teleurgc
steld te zijn. I lij krijgt een mees
terlijk uitgevoerd panorama
voorgeschoteld.
