'Aan het smokkelen van
kinderen is weinig te doen'
Sadako Ogata, de 'oma aller vluchtelingen'
Feiten Meningen
Uniek protest
Zuid-Afrika
tegen Nigeria
Opsporing fe
verzocht
DINSDAG 21 NOVEMBER 1995
Als uil het niets is in Zuid-Afrika
de afgelopen weken een pro
testbeweging tegen de dictatuur
in Nigeria opgebloeid. Op een
continent waar bij voorkeur
wordt gezwegen over de
wandaden van zwarte dictators,
is de Zuidafrikaanse positie
vooreen olieboycot opmerkelijk
genoeg. Maar radicalisme, eer
der dan doordachte buitenland
se politiek, voert in de discussie
de boventoon.
Zuid-Afrika heeft zich de af
gelopen maanden in stilte inge
spannen om het Nigeriaanse re
gime te overtuigen van het be
lang van democratisering. Vice-
president Thabo Mbeki bezocht
het land twee maanden geleden
en eerder bracht de minister
van buitenlandse 'zaken de
boodschap over dat Pretoria be
zorgd was over de ontwikkelin
gen in een land dat in het verle
den altijd de strijd tegen de
apartheid steunde.
Die diplomatieke acties wa
ren voor Afrikaanse begrippen
al uniek. Meestal zwijgen lan
den over wantoestanden bij de
buren. De executie van de Nige
riaanse schrijver en mensen
rechtenactivist Ken Saro-Wiwa
is op die regel geen uitzonde
ring. Zimbabwe's eerste reactie
op hel Zuidafrikaanse voorstel
voor een olieboycot was afhou
dend. En de Organisatie voor
Afrikaanse Eenheid (OAE) is tot
nu toe opvallend stil gebleven
als het om een veroordeling van
de gebeurtenissen in Nigeria
gaat. En dat is niet zo verwon
derlijk gezien de geringe staat
van dienst van de meeste Afri
kaanse landen op het gebied
van democratie. Zuid-Afrika is
één van de weinige parlemen
taire democratieën op het con
tinent. Daarom kan het als één
van de weinige landen aan zijn
eigen binnenlandse beleid een
moreel recht ontlenen om an
deren te bekritiseren.
Maar de verklaring die Afri
kaanse staatshoofden zelf geven
voor hun onderlinge stilzwij
gende solidariteit is uiteraard
een andere. Misstanden worden
nog steeds simpelweg geweten
aan hel neokolonialisme van
het Westen en aan de invloed
van multinationals. Ze worden
maar heel zelden toegeschreven
aan de dictator die de gevange
nissen liet bouwen, zijn tegen
standers liet opsluiten en wiens
bewind maar één doel heeft:
zichzelf en een kliek om hem
heen zo rijk mogelijk te maken.
Wie het Zuidafrikaanse stand
punt nader bekijkt kan alleen
maar constateren dat ook daar
de vinger meer naar de neoko-
loniale multinational dan naar
de dictator wijst. In het hele de
bat lijkt niet zozeer generaal
Abacha, alswel Shell de hoofd
schuldige van de dood van
Saro-Wiwa.
De Zuidafrikaanse hoge com
missaris, zeg maar ambassa
deur, in Nigeria is weliswaar
naar huis teruggeroepen en er
zijn wat symbolische gebaren
geweest, zoals het verzoek aan
Miss Nigeria om zich terug te
trekken van de afgelopen week
end gehouden Miss World-ver-
kiezingen in Sun City.
Maar concrete maatregelen
om bijvoorbeeld de handelsre
laties met Nigeria op te schor
ten, zijn niet aangekondigd. Dat
geldt ook voor een wapenem
bargo, waartoe gisteren wel is
besloten door de Europese
Unie. (Een voorstel van Neder
land, Duitsland, Luxemburg en
drie Scandinavische landen
voor een olieboycot van de EU
haalde het overigens) Ook zijn
de grenzen nog niet officieel ge
sloten voor Nigeriaanse politici.
Wel heeft president Nelson
Mandela inmiddels een gesprek
met de Zuidafrikaanse mana
gers van Shell gehad en dreigt
het ANC bij gebrek aan een be
vredigend antwoord van de
multinational met een boycot
van Shell-produkten.
Dat binnen het ANC een olie
boycot en acties tegen Shell als
actiemiddelen aanslaan, is ge
zien de geschiedenis van de or
ganisatie zo vreemd nog niet.
.Tot zeer kort voor de algemene
verkiezingen vorig jaar hielden
ANC-politici vast aan een inter
nationale boycot van Zuid-Afri
ka hoewel nog steeds onduide
lijk is hoeveel invloed die nu ei
genlijk op de val van het apart
heidsbewind heeft gehad.
De boycot is een actiemiddel
dat een kleine radicale groep
zeer aanspreekt. En in een land
waar het overgrote deel van de
bevolking zich toch vooral met
de problemen van het eigen da
gelijkse bestaan bezighoudt,
zijn het vooral radicalen die de
protesten tegen Nigeria dragen.
Op een enkele morele gezags
drager als aartsbisschop Tutu
na is het slechts een handjevol
trotskisten en communisten
binnen het ANC dat de moeite
neemt voor het Ogoni-volk de
straat op te gaan.
Maar ook binnen het ANC be
staan twijfels of dat radicalisme
wel de juiste weg is. Niet voor
niets hield Mandela tot op het
moment van de executie van
Saro-Wiwa vast aan zijn 'stille
diplomatie'. En George Nene,
de uit Nigeria teruggeroepen
hoge commissaris zei het afge
lopen weekeinde in een inter
view in de zondagskrant Sunday
Independent: „Met alle anti-Ni-
geriaanse gevoelens is het mak
kelijk om overhaaste beslissin
gen te nemen. Maar in het be
lang van de volkeren van beide
landen moeten we de situatie
en onze acties sober bekijken".
Flij waarschuwde voor de ge
volgen die een economische
boycot van Nigeria zal hebben
voor het hele continent. Nigeria
is niet alleen het dichtst bevolk
te maar economisch ook één
van de machtigste Afrikaanse
landen. „We kunnen niet toe
staan dat het land in chaos on
dergaat", aldus Nene, die on
danks de executies blijft pleiten
voor voortgaande diplomatieke
druk.
KAAPSTAD RUNA HELLINGA
CORRESPONDENT
WIM STEVENHAGEN
Wat uiteindelijk boven water kwam, was maar een klein stuk van de puzzel. De Koninklijke Mare
chaussee rolde vorige week in Rotterdam en Amsterdam een omvangrijke, internationaal opere
rende bende kindersmokkelaars op. De bende heeft alleen al dit jaar zeventig kinderen uit India
via Nederland naar Amerika gesmokkeld. Het ging voornamelijk om jongens van acht tot vijftien
jaar oud, die door de ouders aan de bende werden 'verkocht'. Ze werden vervolgens naar Neder
land gebracht, om daarna met geronselde begeleiders naar Amerika te worden vervoerd. Bij huis
zoekingen in onder meer Amsterdam en Rotterdam werden 28 valse documenten en negen ille
gaal in ons land verblijvende kinderen aangetroffen.
Voor veel kinderen (zoals op deze foto in Bankura) zijn de omstandigheden in India erg slecht.
„Triest is dat we zo weinig grip
hebben op wat allemaal met die
kinderen is gebeurd", verzucht
officier van justitie mr. FI. Har-
meijer, de aanklager die verant
woordelijk is voor het onder
zoek naar een forse bende kin
dersmokkelaars.
Waarom de kinderen op pad
waren gestuurd, welke rol de
ouders hierin speelden - het
blijft speculeren. „De informatie
die we kregen,'kwam van een
aantal kinderen zelf. Dat de ou
ders 25.000 gulden hadden be
taald aan de organisatie. Maar
misschien hadden ze ook dat
ingestudeerd."
Justitie weet dus, erkent Har-
meijer, een heleboel niet. Te
rugkomend op het verhaal dat
ouders investeerden in de toe
komst van de kinderen: „Waar
om zouden ze dat op deze wijze
doen? Waarom zijn ze dan niet
langs legale weg naar Amerika
gestuurd? Want 25.000 gulden,
dat is in India een hoop geld,
zo'n tien jaarinkomens. En alle
Sikhs helpen elkaar toch? Waar
om dan zo'n groot bedrag be
taald?"
Hetzelfde geldt voor het einde
van het verhaal: wat gebeurde
er met de Indiase jongeren - 8
tot 15 jaar oud - in Amerika?
Hier wordt vermoed dat ze in
het illegale werk terechtkwa
men, en vast staat dat het zeker
geen dekmantel was voor drug
handel. Harmeijer: „We hebben
de Amerikaanse ambassade bij
het onderzoek betrokken. Gek
genoeg ontkennen zij het pro
bleem. Het bestaót voor hen
niet. Dat is heel vreemd, ja".
Vijfentwinig verdachten werden
in de loop van de tijd aange
houden. Gaandeweg stuitte de
marechaussee nog op andere
zaken, maar die werden - ge
zien het aanbod van werk in dit
onderzoek - terzijde gelegd. Wel
gaf het enig inzicht in de om
vang van mensensmokkel in
Nederland. Volgens het lande
lijk openbaar ministerie komen
flink wat slachtoffers uiteinde
lijk in de asiel-procedure te
recht.
Het zogeheten Kibo-team van
de Koninklijke Marechaussee,
dat het onderzoek heeft gedaan,
concludeert dat er meer geld is
te verdienen in de mensen
smokkel dan in de drughandel.
Harmeijer kan dat onderschrij
ven. „Het gaat er erg professio
neel aan toe", vertelt hij. „Het
verschil met drugs is dat die
heimelijk het land worden bin
nengebracht. Bij deze mensen
gaat het, met behulp van ver
valste papieren, open en bloot."
Er valt echter weinig te doen te-
gen deze gewiekste criminelen.
Bij de recente kindersmokkel
worden bijvoorbeeld ouders in
geschakeld, die de te begeleiden
jongere als één van hun eigen
kinderen opvoeren. Ze staan, zij
het dus onder een andere
naam, op het paspoort. „Op
veel luchthavens in andere lan
den moeten ze veel secuurder
te werk gaan. Want zijn ze een
maal in Europa, dan valt er nog
maar weinig aan te doen."
Toch wordt de mensensmokkel
op dit moment landelijk in
kaart gebracht, om dit pro
bleem vooral internationaal te
kunnen tegengaan. Landelijk
officier van justitie mr. P. van
der Molen, belast met de aan
pak van mensensmokkel, hoopt
voor het einde van het jaar met
een 'document' te komen waar
in het beleid wordt uitgestip
peld. De opsporing moet, zo
blijkt nu al, 'beter en intensie
ver'.
Tot dan toe zal repressie - ofwel
het zwaarder straffen van da
ders - een belangrijke rol spe
len. Harmeijer ziet de verdach
ten samen als criminele organi
satie, die zich onder meer be
zighield met mensenroof, een
delict waarop maximaal twaalf
jaar gevangenisstraf staat. Bo
vendien komt er een wetswijzi
ging aan, die dit soort misdrij
ven harder straft: de strafmaat
bij mensensmokkel gaat dan
van één jaar cel omhoog naar
vier jaar.
ROTTERDAM MARCEL POTTERS
Acht kinderen
verdwenen
Acht van de negen Indiase kin
deren die door de Koninklijke
Marechaussee na het oprollen
van een omvangrijke bende kin
dersmokkelaars in Amsterdam
werden aangetroffen, zijn
spoorloos verdwenen. Ze waren
ondergebracht in een asielzoe
kerscentrum in Lochem, maar
zijn daar na verloop van tijd
weggelopen of door iemand op
gehaald. De kinderen zaten
daar in afwachting van terug
keer naar hun ouders in India.
Het openbaar ministerie in Rot
terdam, dat het onderzoek naar
de onlangs opgerolde bende
leidde, zegt zich niet verant
woordelijk te voelen voor de
verdwijning van de jonge In
diërs. „We hadden ze bij wijze
van spreken zo kunnen opslui
ten, maar dat mag nu eenmaal
niet", zegt officier van justitie
mr. H. Harmeijer. De jongeren
werden door hem toevertrouwd
aan de Raad voor de Kinderbe
scherming, terwijl met de India
se ambassade werd gepraat
over de terugkeer van de kinde
ren.
ROTTERDAM GPD
ln!
:aiu
jke
Ergens in Zambia loopt een wel hee an]<
bijzondere hond rond. Misschien bi ree,
hoort dit beest wel aan de presideni g.ja
Of anders toch wel aan een andere
goed bedeelde staatsdienaar of wel
licht een sentimentele zakenman. H
moet zo'n mormel zijn dat altijd brj
klaar zit wanneer het baasje aan hei "T'
einde van de middag terugkomt vai
zijn werk. Aanhankelijk springt het
beest dan op, geeft een vriendelijke
om dan vervolgens lui aan de voeteil0<?
van de baas te gaan liggen terwijl zij P
echtgenote de thee serveert.
Misschien heb ik het wel helemaal:
en behoort de hond aan een eenzai il
Engelse dame. Zo eentje die het ver
van de Britse bezittingen in Afrika n
steeds niet heeft verwerkt en die nof61'
dagelijks tegenover haar slinkende
kennissenkring klaagt over de teloor Jjf
gang vam het Empire. Haar poedelt
is haar steun en toeverlaat, zonder
welk het leven onder de barbaarse
Zambianen ondraaglijk zou zijn.
Maar wie ook de onbekende eigena i,
van de hond moge zijn, sinds vorigi ive
week kijkt het hele land uit naar de
ontrouwe viervoeter. De hond heefi oe
namelijk de benen genomen. Waan ks'
is niet bekend, maar als ik als hond
zo'n snobbistische tante moest ven
ven en pootjes moest geven dan w;
'm ook snel gesmeerd. Het kan na
tuurlijk ook zijn dat de poedel on BU
precies te zijn een witte Malthezer rz
poedel is ontvoerd en dat de hon
nappers straks een aardige losprijsi )0
gen van de eigenaar of eigenares. D rg
het beest zijn baasje veel waard is, ii
inmiddels duidelijk. Waarom andei
zou de nationale televisie zender
ZNBC een opsporingsbevel hebben
uitgezonden?
Nee, de nieuwsuitzending van de
Zambiaanse staatsamateurs werd ei
nog net niet voor onderbroken, ma;
het scheelde niet veel. Op de hielen
van het dagelijkse nieuwsbulletin,
bestaat uit speeches, speeches en ni s(
meer speeches van ministers en pri f'
dent, volgde de welhaast dramatise! P(
oproep aan de natie om de vermist! b'
poedel op te sporen. P
In Nederland wil een wanhopige po P(
zeneigenaar nog wel eens een paar
pietjes draaien bij de drogist om dit
vervolgens in de buurt op de bomer
vast te nieten. 'Gezocht: Sofietje', of
iets dergelijks staat er dan op. Maar
een oproep op het best bekeken tiji
stip van 's lands enige televiesiezen n,
der? Misschien is het wel een goudi >e
idee vóór de om onderwerpen verli nj
gen zittende commerciële zenders.
Opsporing verzocht voor beesten.
heeft mijn kanarie gezien? Hij is ge ?I
en kan heel goed vliegen.'
Ik weet niet hoe het Zambiaanse h
dendrama is afgelopen. Wie kijkt n
het rijgedrag van de automobiloste
op de slecht geasfalteerde straten,
vol met gaten zitten, moet het ergs
vrezen voor de poedel. Voor overst
kend wild, of dat nu beesten of mei
sen zijn, bestaat in Zambia geen m
dedogen. De claxon aan en vol gas,
luidt het devies. Het is wettelijk zelf
toegestaan om na een aanrijding dl1
te rijden, mits de bestuurder zich
meldt bij epn politiepost. Deze bep
ling is in de wet opgenomen om
lynchpartijen te voorkomen.
Mij is met dat soort praktijken in g<
dachten öok aangeraden hier geen
'houd de dief te roepen wanneer je
wordt bestolen. Omstanders reagei
méestal zeer enthousiast, met als g a
volg dat je waardevolle bezittingen i
de mêlee alsnog verdwijnen, en de
'eerste' dief dood of zwaar gewond
achterblijft.
ZAMBIA» HANS JACOBS
Een grijs Japans omaatje loopt
het splinternieuwe hoofdkwar
tier binnen van het Hoge Com
missariaat voor de Vluchtelin
gen van de Verenigde Naties in
Genève. Kennelijk geen toeriste,
want de Zwitserse bewaker
springt in de houding. Driftig
zwaaiend met haar handtas ste
vent zij af op een bezoeker met
een sigaret in de mond. „In dit
gebouw wordt niet gerookt",
zegt ze bestraffend in accent
loos Amerikaans-Engels. „Kunt
U niet lezen?"
Het is kenmerkend voor de be-
leidsstijl van Sadako Ogata, de
Floge Commissaris voor de
Vluchtelingen, die ondanks haar
68 jaar er de wind onder heeft
bij haar 5000 stafleden en te
boek staat als een van de beste,
zo niet de allerbeste manager in
het hele VN-bestel. Ze is verant
woordelijk voor meer dan 27
miljoen vluchtelingen in de we
reld.
De VN zijn bijna failliet. Hoe
presteert Sadako Ogata het jaar
lijks de benodigde 1300 miljoen
dollar bij elkaar te krijgen om
haar winkel draaiende te hou
den?
Daar doet de Hoge Commissa
ris moeilijk noch bescheiden
over. „Voor een VN-instelling
zijn wij serieus, effectief en effi
ciënt", zegt ze onomwonden.
„Met Unicef en het Wereld
voedselprogramma behoren we
tot de weinige operationele VN-
instanties. Wij zijn een dienst
verlenend bedrijf, met een grote
autonomie qua begroting en
beleid, want dat loopt niet via
de Algemene Vergadering in
New York", zegt Ogata.
„De Unhcr draait voornamelijk
op vrijwillige regeringsbijdra-
gen. De Amerikanen staan voor
meer dan een miljard in het
krijt bij de VN, en conservatieve
Republikeinen in het Congres
zien de VN nog steeds als een
soort verkapte wereldregering.
Maar voor ons blijft Washington
nog steeds de grootste donor.
We moeten natuurlijk wel resul
taten tonen, want anders droogt
de geldstroom op."
Ogata heeft lovende woorden
voor de Nederlandse steun voor
haar werk. „Excellent, excel
lent", zegt ze. „Per hoofd van de
bevolking behoort Nederland
met de drie Scandinavische lan
den tot onze meest edelmoedi
ge donors*. Maar het zijn slechts
15 donorlanden die opdraaien
op voor 95 procent van mijn
budget. We moeten die donor
basis uitbreiden. Ik heb de rijke
oliestaten in het Midden Oosten
de wacht aangezegd, want meer
dan de helft Van de vluchtelin
gen over de hele wereld zijn
tenslotte moslims. Deze staten
geven meestal hun hulp niet via
multilaterale kanalen en ik pro
beer dat te veranderen door een
betere voorlichting. Zo wordt
ons laatste rapport over de sta
tus van de vluchtelingen nu ook
in het Arabisch verspreid. We
kloppen ook aan bij jonge in
dustrielanden zoals Zuid-Korea,
Maleisië en Singapore. Die zijn
niet langer armlastig."
In dat rapport pleit de Floge
Commissaris voor een nieuwe,
'preventieve' aanpak van het
vluchtelingenprobleem. Vol
gens het oorspronkelijke man
daat mag Unhcr zich eigenlijk
Sadako Ogata.
alleen bemoeien met grens-
overschrijdendevluchtelingen.
Hoe ziet ze die preventieve aan
pak?
„In de Nieuwe Wereldorde, om
niet te zeggen wanorde, gaat
het meestal om binnenlandse
conflicten, en dus ook binnen
landse ontheemden. Het heeft
weinig zin om aan de grens de
vluchtelingenstróom op te
wachten", meent Ogata.
„We moeten er inspringen
voordat die stroom op gang
komt. Toen Turkije weigerde de
Koerden uit Irak toe te laten,
zijn we in Noord-Irak zelf aan
het werk gegaan. In Tadzjikistan
dreigde een massale vlucht naar
Afghanistan. Met medewerking
van de regering hebben we die
exodus kunnen voorkomen,
door ter plaatse aanwezig te
zijn. Vluchtelingen blijven liever
in eigen land, zeker als ze mer
FOTO ARCHIEF
ken dat er internationale be
scherming is. Bovendien maakt
dat repatriëring gemakkelijker
en vooral goedkoper, als de rust
weer eenmaal is hersteld."
In Rwanda lukte dat niet, geeft
Ogata volmondig toe, omdat de
internationale gemeenschap
niet bereid was tot militaire in
terventie toen de genocide los
barstte. Meer dan een miljoen
Hutu's vluchtten naar Zaïre en
hun opvang kostte de eerste
twee weken alleen al 3 miljard
dollar. „Dat is bijna driemaal
mijn hele jaarbudget", consta
teert ze mismoedig. „Maar door
de belangstelling in de media
voor deze ramp was het toen
niet zo moeilijk dat geld bij el
kaar te krijgen. Maar voorko
men was beter geweest dan ge
nezen."
Over Joegoslavië zegt Ogata, dat
het een 'afgang' was voor de
VN, dat de grootscheepse in
greep van de NAVO in augus
eindelijk het tij wist te keren w
„Maar Unprofor treft geen
blaam. Dankzij die moedige
blauwhelmen konden we
meestal onze hulpvoorraden j
de plaats van bestemming ki
gen. We zullen deze winter
25.000 ton hulpgoederen per
maand moeten afleveren. Ik
ken daarbij ook op de steun
de nieuwe NAVO-vredes-
macht."
Hoe ziet Ogata, na vijf jaar al
Hoge Commissaris voor de
Vluchtelingen, haar taak in
toekomst?
„Er is zoveel haat in de werel
verzucht de in Amerika ge
schoolde Japanse, die vaakd
'oma aller vluchtelingen' woi
genoemd. „De mensheid is
het eind van de twintigste ee
helaas niet veel verbeterd. M
als we burgeroorlogen als in
Bosnië en Rwanda voortaan
kunnen voorkomen, dan zie
een heel andere taak voor Ui
cr weggelegd. Dan komt het
cent op repatriëring en nieti
opvang van vluchtelingen. D
wordt ook nog een gigantisd
klus, die veel tijd en geld zal
vergen. Maar we zijn er klaai
voor, want we hebben veel k
verbanders in dienst en zijni
flexibel. Het is in ieder geval
troostrijker mensen weer thi
te kunnen brengen, dan ze
kampen te laten verkomme
ren."
GENÈVE BOB KROON
CORRESPONDENT
