'Oh, wat zijn we blauw'
Bowie wint door water bij de wijn te doen
Bach swingt in
Oude Vestkerk
Cultuur Kunst
Vergeten Beatle Pete
Best alsnog miljonair
Guerrilla Girls demonstreren bij 'Stedelijk' in Amsterdam
MAANDAG 20 NOVEMBER 1995
londen louis du moulin
Kr is wel degelijk nog een vier
de ex-Beatle in leven. Verhou
dingsgewijs profiteert deze
'vergeten zoon' nog het meest
van de kunstmatig opgevoerde
nieuwe rage rond The Fab
Four from Liverpool. Zijn
naam: Pete Best natuurlijk, de
eerste drummer die vlak voor
dat de groep doorbrak plotse
ling plaats moest maken voor
Ringo Starr. Dankzij het van
daag gelanceerde verzamel-
project 'The Anthology' wordt
deze inmiddels 53-jarige
'pechvogel' uit West Derby
alsnog multimiljonair.
Pete Best is te horen op acht
nummers van de eerste dub-
belaar ('Volume 1'), die in to
taal zestig songs telt. Dat aan
deel zou volgens diverse ver
koopprognoses goed zijn voor
minstens enkele miljoenen
ponden. Best zelf, sinds enige
tijd weer als muzikant actief
met een naar hem genoemde
Band. zegt eerst nog te moeten
zien dat het zover zal komen.
„In de muziekbusiness is nu
eenmaal niks zeker. En ik kan
dat weten," aldus de voormali
ge welzijnswerker, die tot op
heden nooit royalties heeft
ontvangen voor zijn inbreng
als Beatle.
Volgens Derek Taylor van
The Apple Corporation, die
het hele 'Anthology'-project
begeleidt, hoeft Pete Best niet
in te zitten over zijn financiële
aandeel. „Hij krijgt wat hem
toekomt. Pete verdient ook
zo'n vette bonus, want hij
heeft door zijn ontslag destijds
natuurlijk wel een enorme
dreun gekregen. We hebben
altijd bewondering gehad voor
de filosofische wijze waarop
hij die klap heeft verwerkt."
De noodzaak om voor zijn
vrouw Kathy en twee kinderen
brood op de plank te moeten
brengen heeft hem destijds
van zijn 'reuzekater' afgehol
pen. ,,lk heb wel een tijd zitten
mokken, maar uiteindelijk
werd ik toch door mijn gezin
weer tot de orde van de dag
geroepen. Gelukkig maar. an
ders was ik er nu slechter aan
toe geweest."
amsterdam
Amerikaanse 'Guerrilla Girls' hebben
vrijdag gedemonstreerd voor de deur
van het Stedelijk Museum in Amster
dam. De actiegroep verwijt het muse
um te weinig aandacht te besteden
aan het werk van vrouwelijke kunste-
De damesi verkleed als gorilla's,
droegen spanborden met opschriften
als 'White balls on walls', 'Apartheid*
art show' en '100 jaar macho show'. De
demonstratie viel samen met de pers-
voorbezichtiging van de tentoonstel
ling 'Het Amerikaanse perspectief, die
van 18 november tot 28 januari te zien
De expositie bevat 120 werken uit
het Whitney Museum in New York en
zo'n 100 werken uit de collectie van
het Stedelijk. Ook hangen er twintig
schilderijen van Edward Hopper uit
het Whitney, van wie eerder een over-
zichts-tentoonstelling werd gehouden
in het New Yorkse museum voor 20e
eeuwse Amerikaanse kunst. Het is voor
het eerst dat zo veel schilderijen uit het
Whitney in het buitenland hangen. De
tentoonstelling bevat werk van beken
de Amerikanen als Jackson Pollock,
Willem de Kooning, Barnett Newman,
Andy Warhol, Ellsworth Kelly, Frank
Stella, Donald Judd en Sol LeWitt.
Museumdirecteur Fuchs gaf de pro
testerende vrouwen enigszins gelijk.
De tentoonstelling bevat werk van
slecht twee vrouwelijke kunstenaars,
Georgia O'Keeffe en Agnes Martin.
Maar de Guerrilla Girls vergeten vol
gens hem dat het een vrouw was die
het Whitney Museum in 1930 opricht
te: Gertrude Vanderbilt Whitney.
De expositie is het resultaat van de
samenwerking tussen het Whitney en
Fuchs. Afgelopen zomer stelde de Ne
derlandse directeur een tentoonstel
ling samen uit de collectie van het
Amerikaanse museum. Na Fuchs zul
len de directeuren van de Tate Gallery
in Londen en het Museum für Moder
ne Kunst in Frankfurt, een selectie ma
ken.
De tentoonstelling van Fuchs was
uniek voor Amerikanen, vertelde Whit-
ney-directeur David Ross vrijdag.
Amerikanen zijn gewend aan chrono
logische tentoonstellingen. Schilderij
en uit een bepaalde periode en met
een verwante stijl worden bij elkaar
gehangen, waardoor een 'simpele' ex
positie ontstaat, die het publiek be
grijpt-
Fuchs hangt schilderijen bij elkaar
die volgens de kunsthistorische stro
mingen niet bij elkaar horen. Hij com
bineert een romantisch schilderij van
Chagall met Barnett Newman, hangt
Picasso's Stilleven met gitaar naast een
Stilleven van popart-kunstenaar Roy
Lichtenstein en plaatst werk van De
Kooning naast dat van Jan Sluyters.
Het is de manier van presenteren die
Fuchs sinds zijn aantreden in Amster
dam hanteert.
Voor de Amerikanen is die werkj
uniek. Het levert een nieuwe blik
eigen collectie op, vertelde Whit
conservator Alan Weinberg,
haalde ook schilderijen uit het Ar
kaanse depot die nieuw waren voi
conservatoren. Weinberg: „Wat
leuk schilderij uit het Stedelijk, d
ik soms." Later bleek het een schil
uit het eigen depot te zijn.
Ook het omgekeerde gebeurde
viel Fuchs' oog op een landschap
de Amerikaan Marsden Hartley,
drukt in een catalogus uit 1981. D
zij het onderschrift - uit de colli
van het Stedelijk Museum Amster
- kon de directeur het in het eigerj
pot terugvinden.
Tweede Leidse theatermarathon ondanks 'erbannelijke ervaringeneen succes
Bryan en Melissa in de Kuip
Rotterdam Bryan Adams en Melissa Etheridge hopen op zater
dag 29 juni 1996 samen de Kuip te doen volstromen. De hitge
voelige Canadese rockzanger trad eerder onder meer op tijdens
het Belgische dubbelfestival Torhout/Werchter. Melissa Etherid
ge stond ook op de nominatie om met Bon Jovi een Europese
zomertournee te ondernemen. Wanneer de voorverkoop begint,
wordt binnenkort bekendgemaakt.
Wieg weg voor bijna 50.000 gulden
Amsterdam i )e belangstelling voor vormgevingsprodukten uit
de eerste drie decennia van deze eeuw neemt toe. Dat bleek za
terdag op een veiling van 20ste eeuwse toegepaste kunst bij
Christie's in Amsterdam. Een in 1901 door Johan Thorn Prikker
ontworpen wieg ging weg voor 48.300 gulden. De wieg is een
uniek voorbeeld van de invloed van de Arts and Craft Move-
ment. „Ronduit verrassend", noemt Christie's de belangstelling
van een vormgevingsmuseum uit Duitsland voor catalogi van de
Nederlandse fabriek Gispen, die bekend is om zijn kantoormeu
bels en armaturen. Voor 24 catalogi betaalde het museum
10.350 gulden. Een zeshoekig ontbijtservies van geel persglas,
ontworpen door Berlage en Piet Zwart van de Leerdam-fabriek,
trok ook aandacht. De twintig delen werden in vijf kavels aange
boden. Samen brachten die ruim 25.000 gulden op.
Zanger van Lindisfarne overleden
londen Alan Hull, die 'Fog on theTyne' en andere hits schreef
voor de folk-rockband Lindisfarne, is op 50-jarige leeftijd overle
den. Hull, zanger van de groep, stierf vrijdagavond in een zie
kenhuis in zijn woonplaats Newcastle in het noorden van Enge
land na vermoedelijk door een hartaanval te zijn getroffen. De
naar een heilig eiland voor de Britse kust genoemde band Lin
disfarne had een reeks successen in de jaren zeventig.
Prijzen voor Kuivalainen en Veling
Amsterdam Op het Cinestud Festival in het Kriterion Theater in
Amsterdam zijn gisteravond twee filmprijzen uitgereikt. De jury
maakte een keuze uit bijna honderd films van eindexamenkan
didaten van filmacademies uit heel Europa. De HP/DeTijd
Award ter waarde van 5000 Amerikaanse dollar ging naar de Fin
se Anu Kuivalainen. De studente aan de University of Art
Design in I lelsinki kreeg de prijs voor haar film 'Christmas in the
Distance'. De Meteor Public's Choice Award ter waarde van
1000 gulden ging naar Kees Veling voor zijn korte animatiefilm
'Een dag op de Naaldvlakte.'
Ondanks de 'erbarmelijke ervaringen van vorig jaar', al
dus de theaterpolitie, vond zaterdag voor de tweede maal
de Leidse VSB Theatermarathon plaats. De theaterpolitie
kan het nog steeds niet geloven; dit is toch parels voor de
zwijnen werpen.
Voor de goede orde leggen de
agenten - of is hier sprake van
vermomde leden van toneel
groep Het Volk - de deelnemers
een aantal strenge 'gedragsco
des' op. Zo moet iedereen de
bevelen van de gidsen opvol
gen, is het streng verboden tij
dens een voorstelling te praten
en dient voor alles de naam van
de groep hooggehouden te wor
den. „Denk erom: één rotte ap
pel in de mand, maakt de hele
groep te schand", waarschuwt
De volhouders konden, onder toezicht van de theaterpolitie, tot in de
kleine uurtjes dansen op het podium van de Leidse schouwburg, foto
hol vast/mark lamers
De theatermarathon voert de
vierhonderd deelnemers langs
vijf verschillende Leidse thea
ters. De deelnemers zijn ver
deeld in vier groepen, met een
eigen kleur, en worden begeleid
door drie gidsen - eerstejaars
studenten aan de toneelschool
van Amsterdam - die zich heb
ben uigedost als barbiepoppen,
maffiosi of in de stijl van Lode-
wijk XIV. Om een groepsgevoel
te creëren, probeerden de gid
sen de groepen tegen elkaar uit
te spelen, waar ze uitstekend in
slaagden.
Het programma van de mara
thon was dit jaar zorgvuldig ge
heim gehouden. Toch waren de
kaartjes eerder uitverkocht dan
vorig jaar. Veel mensen deden
zaterdag voor de tweede keer
mee. „Het is zo afwisselend al
lemaal. Het ene moment kijk je
naar moderne dans en even la
ter zit je naar volksmuziek uit
Litouwen te luisteren. Dat is
toch enig.", zegt een ervaren
'marathonloopster'.
De blauwe groep, herkenbaar
aan de blauwe paraplu's, begint
het programma in het LAKthea-
ter. Daar is een dansuitvoering
van Dansgroep Kilsztina de
Chatel, die binnenkort met een
nieuwe voorstelling in het LAK
te zien zal zijn. Vijf dansers vor
men op New Age-muziek een
soort wiskundige figuren. Zoals
de theaterpolitie al gevreesd
had, is dit voor sommigen iets
'te hoog gegrepen': een groepje
toeschouwers kan zich niet
goedhouden en krijgt de slappe
lach. 'Een minpuntje voor
blauw', oordeelt de theaterpoli
tie.
Bij Sutaras, een groep muzi
kanten uit Litouwen, is het
daarentegen juist de bedoeling
flink mee te zingen en te klap
pen. Sutaras treedt op in Cultu
reel Centrum De X. Vanzelfspre
kend krijgen de mafiosi, de gid
sen van de blauwen, het aan de
stok met de barbies, die de rode
groep begeleiden. Tijdens een
handgemeen sneuvelt er zelfs
een glas, wat volgens de
'peetvader' de schuld van 'die
rooien' is. Sutaras trekt zich van
de rivaliserende partijen niets
aan en bouwt een vrolijk feestje
op het podium. Het publiek laat
zich daarbij niet onbetuigd: het
stampt op de grond, kletst op de
dijen en klapt de paraplu's in en
uit. Na dit hilarische half uurtje
kan de stemming niet meer
stuk.
Onderweg naar Theater Im
perium tonen de blauwe
groepsleden zich al behoorlijk
met hun kleur verbonden. Een
argeloze voorbijganger met een
rode paraplu wordt uitgejouwd,
een politieauto moet sirene en
zwaailicht gebruiken om uit de
mensenmassa te ontkomen en
een aantal blauwen heeft het
lied 'Oh, wat zijn we blauw'
aangeheven. Een tussendoor
achterovergeslagen borreltje
geeft de tekst een diepere bete
kenis.
Na een vertelling door Hel-
mert Woudenberg in het Impe
riumtheater en een cabaret
voorstelling van het Vlaamse
duo Kommil Foo in de kapel
zaal van K&O, is het tijd voor
het diner. In mensa De Bak krij
gen de vermoeide marathonlo
pers biefstuk met patat en sala
de voorgeschoteld. Uiteraard is
er ook tijdens het eten alom
vermaak: de theaterpolitie slin-
David Bowie heeft op zijn
achtenveertigste al een midlife
crisis achter de rug, voordat de
meeste mannen eraan begin
nen. De jaren tachtig en negen
tig zijn in artistiek opzicht zo
onbevredigend voor hem verlo
pen, dat het grote publiek moei
te heeft te geloven dat The Tin
White Duke recent zijn beste al
bum sinds Scary Monsters...
And Super Creeps (1980) heeft
uitgebracht.
1. Outside (1995) benadert
het niveau van Low ui>77i en is
radicaal in de gehanteerde
werkwijze. Het resultaat is een
collage van muzikale genres,
een zwaar geïnstrumenteerd
geheel dat sterk doet denken
aan recente albums van Peter
Gabriel. Songs komen tot ons in
de vorm van dagboekaanteke
ningen van ene Nathan East,
een kunstcriticus die in alles
lijkt op een afsplitsing van Bo
wie - zoals bekend zelf beel
dend kunstenaar.
Met deze plaat komt er een
einde aan een tijd. waarin Bo
wie zijn .eigen artistieke verle
den heeft afgedankt. Ook een
poging om in diezelfde tijd een
hobbybandje (Tin Machine) te
beginnen, heeft schipbreuk ge
leden. Als hij in 1992 het foto
model lman trouwt lijkt de ou
de vos zijn haren definitief te
hebben verloren.
Dat dier verliest echter nooit
zijn streken - vandaar Bowie's
herrijzenis. Omdat juist Bowie
zijn nieuwe produkten- aan de
man moet brengen, loopt hij
momenteel warm voor een Eu
ropese toernee die hem op 28
januari naar Utrecht brengt. De
concerten die David afgelopen
week in de Londens Wembley
Arena gaf, bewijzen dat hij, nog
steeds een publiekstrekker is,
maar dat zijn aanhang even
conservatief is als die van Pink
Floyd. Het liefste ontdooien ze
een ingevroren jaren zeventig
versie van de voormalige crea
tieve trendsetter en dwingen ze
hem om zijn oude hits te her
kauwen. lm Wembley speelde
Bowie aanvankelijk een set die
hoofdzakelijk gebaseerd was op
1.Outside. De respons was ver
nietigend: duizenden liepen vo
rige week tijdens de concerten
weg.
Het resultaat is dat Bowie wa
ter bij de wijn heeft gedaan: het
concert dat ik vrijdagnacht heb
beluisterd, omvat een mix van
oud en nieuw. Jammer genoeg
is daarmee het concept van liet
rollenspelletje doorbroken; Bo
wie kan nu eenmaal niet het
ene moment in de huid van zijn
fictieve karakter Nathan East
kruipen en het volgende mo
ment de tijdmachine aanzetten
voor overigens, vaak fabelachti
ge versies van Andy Warhol
(Hunky Dory). The Man who
sold the World (nieuw, uitge
kleed arrangement), Boys Keep
Swinging (Lodger) of Breaking
Glass (l.ow). Maar gek genoeg is
het resultaat meer dan bevredi
gend. Het niveau van dit bijna
twee uur durende optreden ligt
hoog, de st» ">arin gemusi
Bowie is nog steeds een publiekstrekker, al liepen vorige week duidenden tijdens zijn concerten weg.
ceerd wordt is kaal en int
Bowie's moet een vrai
gages betalen om zijn
band op de weg te houden:
x-Tin Machine-gitaarf- partij geeft
reak Reeves Gabrels staat de ou- aardse cover van zijn Mercury-
de ritmebeul Carlos Alomar. De duet Under Pressure. Het optre-
bas wordt bespeeld door de den bevat ongeveer driekwart
charismatische zangeres Gail van het 1. Outside-repertoire,
Ann Dorsey. die Bowie goed maar ontleent daar inmiddels
i smaakvolle,
r zijn grootste charmes
aan. In Scott Walker's Night-
flights en zeker Jacques Brel's
My Death neemt eindelijk de
performer die Bowie is, de
touwtjes in handen. Zo kan hij
nog jaren mee als vitaal artiest.
La Pat, de uitsmijter v
op haar hand.
gert mensen op de
(consumptie)bon, crisiskoor De
Groot komt aan de tafels liedjes
zingen en damesgroep Mrs.
Einstein kweelt er op een klein
podium lustig op los. De vrolij
ke klanken verleiden de theater
politie er zelfs toe een dansje
met de barbiepoppen te wagen.
Voordat de groepen op weg
gaan naar de Leidse Schouw
burg voor de hoofdact, staat een
kort bezoek aan de Stadsge
hoorzaal op het programma.
„Hebben de Stones hier ge
speeld?", vraagt een man als hij
de puinhoop daar ziet. „Nee
meneer, we zijn aan het ver
bouwen", antwoordt de koffie
juffrouw beleefd. Onder het ge
not van een kopje koffie en epn
suite van Bach verzamelen de
theatergangers hun laatste
krachten voor de finale,
denk dat het Paul de Leeuv
raadt iemand. Maar hij
het mis.
Op het podium van de Le
Schouwburg heerst ei
serene sfeer. Kaarsen, boed<
beelden en muziekinstrun
ten staan opgesteld in e
merig licht. Dan ne
bandleden plaatst. Een j
schiet aan en in de lichtbui
verschijnt... La Pat. Gejuich;
de zangeres ten deel als
haar zware stem het
nummer inzet. Het publie
snel op haar hand. Rond elf
is het optreden afgelopen,
commissaris moet dan i
huis, want zijn moeder v
het knap laat worden. „Ma
zal de organisatie vragen,
volgend jaar nog eens ovi
doen", belooft hij het publie
recensie li dy van der spek
Concert: Leids Project Koor o.l.v. Hans
Noyens. m.m.v Helmi Naber, alt. Ton
Vestkerk. Leiden
i of lood-
luisteren
ran Hans
Noyens' Leids Project Koor.
Bach is hier springlevend en al
les behalve saai en zwaar. Zijn
muziek swingt van vreugde in
het dubbelkorig 'Singet dem
Herm ein neues Lied'. Elk bete
kenisvol woord krijgt van
Noyens grote aandacht, wordt
rijk en invoelbaar, zoals 'Singet
Lobet dem Herrn' en evel later
in Badings, steeds weer het be
zittelijk voornaamwoord 'Deine,
deine Angst', 'Deine Not', 'Dei
ne Tod'.
In een koor dat in drie maan
den tijd een volwaardig pro
gramma instudeert kan niet al
les vlekkeloos verlopen ('Sound
poem' bijvoorbeeld van David
Porcelijn). Maar muzikaliteit,
inzicht in tekst en compositie
(zowel in 'Grosze Freude' als in
'Tiefer Not' van Badings) spat
ten er van af. De stevige be
trouwbare continuo partij on
der 'Singet dem Herrn' verraad
de hier althans niet dat we luis
terden naar nog niet afgestu
deerde Conservatorium studen
ten.
Henk Badings (1907-1987)
maakt nogal eens gebruik van
het 'bouche fermée' principe,
waarin een deel van
met gesloten mond n>
een simpele weinig variërt
grondtoon. Het geeft de
van een lang aangehoi
bourdon van de doedelzaak
tekst die daaroverheen ge
gen wordt is hierdoor h(
verstaanbaar. Sferische
lingen van klank en woord
staan, waarbij steeds de
tonen van de sopranen
meest zuivere zin var
woord opvielen. Echt pracht
Vlak voor de pauze ging
moeilijk ritmisch en syncop
te volgen 'shikara tala' i
denspelletje van Porcelijn
toe goed de mist in, maa
dan blijft het gek en de mc
waard.
Na de pauze was Bach';
in g een grote verrassing,
jaar hoor je altijd wel ergen
Hohe Messe, maar deze n
Bach schreef een viertal
zulke korte missen vo
therse eredienst - hoor jé
den. Vóór en in het
eleison' weerklonken
prachtige hobo van Simor
Gallano, ook hier weer
ke continuo parij, mac
genoeg een wat romme
soms zelfs onzuivere viool
tie. Dit kon niet verhoeden
Bach ook hier weer zegevü
Een parelend en geestdi
koor in het Kyrie en Gloria
der de verende een meestal
nutieus aangevende Nov
een kleine Mis om
keer achter elkaar te belui
