Jacht op Chinese doodskoppen
Ex-communist Kwasniewski overwint het verleden
Feiten &Meningen
De Boer weet
milieubeleid
niet te verkopen
MAANDAG 20 NOVEMBER 1995
UWSANALYSE
Volgens haar critici is ze meer tijd kwijt aan
het herstellen van eerder gedane uitspraken
dan aan het voeren van beleid. Margreeth
de Boer, minister van volkshuisvesting,
ruimtelijke ordening en milieubeheer
(VROM) die deze week in de Tweede Kamer
haar begroting verdedigt, heeft een onge
lukkige presentatie.
De laatste opvallende uitspraak dateert
van twee weken geleden, toen ze opmerkte
dat ze het een sympathiek idee vindt om
geen kerst- en nieuwjaarskaarten meer te
sturen. Een keurig pleidooi, dat door tal van
ministeries en bedrijven al wordt opge-
volgd.
Dergelijke opmerkingen en de veront
waardiging die ze oproepen, - 'met de auto
op visite is veel slechter voor het milieu!' - lij
ken het handelsmerk van de minister. De
moeite die ze vervolgens moet doen om
duidelijk te maken wat ze nou wèl bedoelt,
scheppen een beeld van een zwalkende be
windsvrouw die de ene dag weer heel ande
re geluiden laat horen dan de andere. „Ze
komt uit de provincie en we zullen de dag
prijzen dat ze daar
i het i
ar terugkeert. Ze
eer zon uilglijer
i haar medewer-
chting
kers op het
Toen de paarse fracties vlak voor de zo
mer een moeizaam compromis wisten te
bereiken over Schiphol, verklaarde De Boer
a! het weekend daarvoor met haar collega
Jorritsma (verkeer en waterstaat) tot over
eenstemming te zijn gekomen. Als dat in
derdaad waar was, zou de hele discussie in
de Kamer een farce zijn geweest. Later
bleek het net weer ietsje anders te liggen.
Wat echter bleef hangen was dat de minis
ter zich uiterst ongelukkig had uitgelaten.
Begin dit
rklaar-
AVnywt Jt 6iv
opmer
king betekende een schot voor open doel
voor de oppositie, die nu rondbazuint dat
het kabinet de Files in stand wil houden. Mi
nister Jorritsma had de afgelopen week
nogal wat moeite dat beeld recht te zetten.
Een ander onderwerp waarover De Boer
zich in het parlement moest verantwoorden
betrof de kassen in het Westland, die deels
plaats moeten maken voor woningbouw.
„Er is in het Westland geen ruimte voor
nieuwe kassen", zei ze. Ook dit lag aanzien
lijk genuanceerder, maar ook hier was de
Vallen dit soort uitspraken vermoedelijk
nog in de categorie 'versprekingen', anders
ligt het met de talloze proefballonnetjes die
de minister oplaat en later weer inslikt.
Zoals haar pleidooi tegenover deze krant
voor verlaging van de maximum-snelheid.
Een idee dat ze terugtrok, omdat het nu al
niet lukt hardrijders te bekeuren.
Met idee om de belastingaftrek voor de
reiskosten per auto te schrappen, was een
nog korter leven beschoren. De Boer was
even vergeten dat een vorig kabinet (Lub-
bers-II) over dat onderwerp was gestrui
keld.
De frequentie waarmee dit soort zaken
voorkomt belemmert het zicht op het be
leid dat de minister wèl voert. Volgens haar
eigen zeggen is dat vooral pragmatisch. Het
heeft geen zin hooggestemde idealen in het
milieubeleid na te streven als die (politiek)
toch niet haalbaar zijn, luidt haar credo. En
dus maakt ze nogal eens de indruk erg ge
makkelijk in te schikken als haar collega's
beginnen te blazen.
I iet rijtje onderwerpen waarbij de minis
ter het onderspit delfde, is inmiddels in het
geheugen gegrift van iedereen die zich met
milieu bezighoudt: gasboringen in de Wad
denzee, gasopslag in het Drentse Langelo,
Schiphol. A73, vliegveld Beek en het C02-
beleid. In de optiek van de stuurlui aan wal
heeft De Boer hier alleen maar ingeleverd.
Dat het zonder haar bemoeienis mogelijk
nog veel slechter had uitgepakt, wordt ge
makshalve vergeten. Alleen de VVD prijst de
minister voluit, maar lof uit die hoek voor
een PvdA-milieuminister baart slechts zor
gen.
Het probleem vs
haar winst wordt ge
er niet in slaagt dat beeld
ke poging daartoe smoort
ge presentatie. Altha
De Boe
als v
dat ook
rlies en dat ze
te buigen. El-
en ongelukki-
nu toe. Mis-
chien dat de veelbekritiseerde hulp van
maar liefst twee 'communicatie-adviseurs'
helpt. Haar gloedvolle verdediging van het
Groene Hart van Zuid-Holland, tegen alle
aanvallen in, lijkt een omslag in te luiden.
Net als haar tegenover deze krant erkende
voorkeur voor een hogesnelheidstrein die
het Groene Hart mijdt en zich langs de
snelweg Rotterdam-Amsterdam
voortspoedt. Alleen: was dat nou een ver
spreking of een proefballon?
DEN HAAG KOOS VAN WEES
Vuurwerkmagnaten maken mooie sier met illegale handel
Alexander Kwasniewski heeft het dus toch
gefikst. De 41 -jarige voormalige communist
is er tegen alle prognoses in in ge
slaagd de zittende president Lech Walesa te
verslaan en zal hem op 23 december in het
Belweder (het presidentiële paleis) aflossen.
De nieuwe Poolse president is jong en dy
namisch, in het bezit van een aantrekkelijk
uiterlijk, beschikt over een niet geringe do
sis charme en is bovendien welbespraakt.
Zijn rivaal Walesa moest het op al die fron
ten ruimschoots tegen Kwasniewski afleg
gen. Toch leek de kans groot dat de Poolse
kiezers in meerderheid opnieuw voor Wale
sa zouden kiezen.
Gedurende de hele verkiezingscampagne
hamerde de fervente anti-communist Wale
sa op Kwasniewski's 'foute' communisti
sche verleden. Het feit dat Kwasniewski car
rière heeft gemaakt in de Poolse Commu
nistische Partij en minister was in de laatste
twee communistische regeringen van voor
de omwenteling van 1990, leek een onover
komelijke handicap.
Kwasniewski is er echter in geslaagd zich
los te maken van zijn verleden. Hij heeft
zich met succes geprofileerd als een moder
ne hervormer, een sociaal-democraat naar
Westeuropese snit.
De leider van de Links-Democratische Alli
antie (SLD), sinds eind 1993 de grootste
partij in het parlement en de belangrijkste
regeringspartij, symboliseert de politieke
wederopstanding van de voormalige com
munisten in Polen en in diverse andere
voormalige Warschaupact-landen als geen
ander.
Hun ideologie hebben ze afgezworen. Ge
stoken in modieuze pakken preken ze nu
de markteconomie, de privatisering van
staatsbedrijven, het terugdringen van
staatsschulden en de democratie. Kwas
niewski pleit, net zoals het gros van de Oos-
teuropese 'post-communisten'. zonder al te
veel reserve voor een snel lidmaatschap van
de Europese Unie en de NAVO.
Mede door toedoen van Alexander Kwas-
Jarenlang konden Nederlandse vuurwerkim
porteurs en -handelaren vrijwel'ongestoord ille
gaal vuurwerk aan de man brengen. Ze verdien
den er tientallen miljoenen mee. Controle ont
brak en slechts af en toe werd een scharrelaartje
opgespoord of een vuurwerkpakketje aan de
Belgische grens onderschept. Met de inbeslag
neming van tonnen illegaal vuurwerk bij de
grootste importeur van Nederland is het jacht
seizoen op Chinese rollen en 'doodskoppen' ge
opend. Een reportage over ouwe jongens, nep
firma's en een bedorven oudejaarsfeestje in
Dronten.
naamde ontvanger hier in Bel
gië nodig."
Er kwam een scheurtje in het
vuurwerkfront toen vorig jaar
de Leidse vuurwerkimporteur
Kat een boekhoudkundige fout
maakte. In Nederland verboden
vuurwerk werd door de kersver
se (onwetende) eigenaren op
factuur aan een Nederlandse
groothandel verkocht in plaats
van aan een buitenlandse firma.
De politie van Hollands-Midden
kwam erachter, Kat probeerde
de fout te verdonkeremanen,
liep weer tegen de lamp en
kreeg een proces wegens fraude
aan de broek. Het kwam uitein
delijk in juni van dit jaar tot een
schikking van 1,3 miljoen gul
den. Daarna werd het bedrijf
van de hand gedaan.
Toen ook nog eens een enorme
partij van 25.000 kilo illegaal
vuurwerk in Lelystad opdook
die overduidelijk van Broekhoff
afkomstig was, rook ook het po
litiekorps in Flevoland lont. Be
gin zomer '95 was een melding
van verdachte im- en export
door Broekhoff naar Polen re
den genoeg om een gerechtelijk
vooronderzoek te starten. In het
diepste geheim werden de gan
gen van Broekhoff en zijn rela
ties nagegaan en werden
vrachtwagens gevolgd.
Toen Broekhoff vorige week zelf
publiekelijk toegaf naar België
en Polen te exporteren en hij
ook de leverancier van de le
vensgevaarlijke doodskoppen
bleek te zijn, moet het sein bij
justitie op groen zijn gezet. Drie
dagen later viel met de inbe
slagneming van tonnen verbo
den vuurwerk, 150 meter admi
nistratie en drie vuurwapens
het doek vóór de voorzitter.
DRONTEN PETER DE KNEGT
Aleksander Kwasniewski, met zijn
vrouw Jolanta aan zijn zijde,
zwaait naar zijn supporters. foto
Volgens de boekhouding van
vuurwerkimporteur Broekhoff
werden de strijkers, Chinese rol
len en pakketten afgeleverd in
België en Polen. In werkelijk
heid echter was het in Neder
land verboden vuurwerk voor
de binnenlandse markt be
stemd. Zaterdag werd een groot
deel van zijn illegale vuurwerk-
voorraad in beslag genomen en
door militairen afgevoerd naar
een munitie-opslagplaats in het
Drentse Ruinen. De inval maakt
een einde aan het imperium
van de machtige W. Broekhoff,
die als voorzitter van de Neder
landse Vuurwerkfederatie jaren
lang de illegale handel verket
terde.
Voor de persfotografen beklom
de vuurwerkmagnaat in de de
cembermaand altijd gretig de
ladder in een van zijn enorme
vuurwerkmagazijnen in Dron
ten. Met gepaste trots verklaar
de hij jaar op jaar dat er wéér
meer legaal vuurwerk was ver
kocht dan het jaar daarvoor.
Voor de camera's vertelde hij
dat het goed ging met het sierv
uurwerk. Het was er Broekhoff
en zijn zes collega-importeurs
in Nederland alles aan gelegen
het imago van de vuurwerk
branche op te poetsen. Onge
lukken gebeurden alleen met
het gevaarlijke illegale spul.
„Strijkers zijn de ergste boos
doeners", wist Broekhoff te
melden. „Die maken slachtof
fers." En met die handel liet
Broekhoff zich niet in, zo wilde
hij doen geloven toen hij de
handen schudde van zes vuur
werkslachtoffers die zich had
den geleend voor de SlRE-cam-
pagne tegen het stunten met
vuurwerk.
Nee, Broekhoff en zijn old boys
network', zoals justitie de vuur
werkfederatie betitelt, hadden
niets van doen met die
'criminele' handel in widowma-
kers, swinging wheels en pira
ten.
VUURWERKTEAMS
Intussen keken politie en justi
tie machteloos toe hoe elk jaar
op oudejaarsavond weer voor
miljoenen guldens aan Chinese
rollen en mortierpotten uit el
kaar spatten. In de weken voor
oudjaar werden heuse vuur
werkteams geformeerd, de
BLIKSEMAFLEIDER
In werkelijkheid fungeert Vlaan
deren al jaren als bliksemaflei-
der voor de illegale handel.
Naar schatting van diverse han
delaren en opsporingsambtena
ren komt maar zo'n tien pro
cent van hét illegale vuurwerk
dat in Nederland de lucht in
gaat werkelijk uit België. De'rest
wordt alleen op papier over de
grens verkocht.
Nederlandse vuurwerkhandela
ren maken massaal gebruik van
stromannen, nepfirma's en kat
vangers in België. Op de factuur
verschijnt de naam van 'Pietje
Puk' uit Antwerpen of Turn
hout, er wordt een straat bij ge
zocht en de partij wordt 'afgele
verd'. Feitelijk verdwijnen de il
legale rollen rechtstreeks in de
kofferbak van de scharrelaar die
het vanuit zijn tuinhuisje aan de
particulier slijt. „De importeurs
zouden ook wel gek zijn om de
hele handel op en neer te rijden
naar België, dat is nergens voor
nodig als het ook op papier kan.
Er wordt contant betaald en dat
geld gaat in de kas. Alleen kleine
partijen worden werkelijk legaal
geleverd aan bedrijfjes in België
die zich aan Nederlandse fir
ma's lenen als katvanger", aldus
een vuurwerkhandelaar.
De opslagcapaciteit van heel
België is kleiner dan de kleinste
importeur van heel Nederland,
zo schijnt ook de Belgische
Rijkswacht te hebben berekend.
„Als die miljoenen kilo's vuur
werk naar België worden ver
kocht, wie koopt dat spul dan
hier? Waar gaat dat dan heen?"
vraagt een Belgische groothan
delaar zich af. „Die Nederlandse
firma's hebben alleen een zoge-
Gigantische hoeveel
heden illegaal vuur
werk werden zaterdag
buitgemaakt bij een
inval bij de firma
Broekhoff. foto»anp
Vuurwerkimporteur Broekhoff.
grens met België kréég extra be
waking en zo af en toe dook een
illegaal pakketje of pantservuist
op in een achterbak die in Bel
gië (legaal) was volgeladen.
Soms werd nog bij toeval een
partijtje rollen onder een lading
kerstbomen uit de Ardennen
aangetroffen of bleek de doe-
het-zelfzaak op de hoek zijn
vuurwerk 'onveilig' te hebben
opgeslagen.
„Maar wat er werkelijk in de il
legale handel omging, welke
wereld er achter het hele vuur-
werkgedoe schuilgaat, dat heeft
niemand bij de politie zich ooit
afgevraagd", zegt een woord
voerder van het politieteam dat
het afgelopen jaar vanuit een
klein gehuchtje op het platte
land de operatie-Broekhoff
heeft voorbereid.
Intussen reden de handelaren
en scharrelaars bij de firma's de
poorten in en uit. Aanhangwa
gens, busjes, personenauto's,
alles wat wielen had werd inge
zet om het naar illegale knallen
hongerende publiek te voor
zien. Er werd contant afgere
kend en geen haan die er naar
kraaide. „Er was geen enkele
controle. Broekhoff heeft zo'n
ruime vergunning voor opslag
dat-ie alleen geen nucleaire
bommen in huis mag hebben",
zegt officier van justitie Speyer.
De truc die de gerenommeerde
importeurs hanteerden, was
door het ontbreken van contro
le even simpel als doeltreffend.
Om elke verdenking bij het ei
gen bedrijf weg te houden, werd
uit China geïmporteerd vuur
werk zogenaamd massaal over
de grens verkocht. Vooral België
en Polen waren ideale 'afzet
markten' voor de strijkers en de
'Bloemenbedden'. De Belgische
en Poolse wet staat yerkoop van
hier verboden spul toe. Als er al
illegaal spul werd gepakt dat
van een Nederlandse firma af-
niewski zijn de 'post-communisten' in hun
nieuwe outfit in Polen weer 'salonfahig' ge
worden. Ze willen een dikke streep onder
het verleden en hun toenmalige dwalingen
zetten. Kwasniewski heeft bepaald niet toe
vallig als belangrijkste campagneleus 'Kie
zen voor de toekomst' gekozen.
De basis voor zijn eigen politieke toekomst
legde Kwasniewski in 1990. Na de verwach
te grote nederlaag van de Poolse commu
nisten in de eerste vrije verkiezingen raakte
hij overtuigd van de noodzaak die partij op
te heffen. Later dat jaar was hij de belang
rijkste architect van de nieuwe SDRP, de so
ciaaldemocratische opvolger van de gehate
communistische partij PZPR.
De voormalige communisten zijn mede
dankzij Kwasniewski geslaagd in die moei
lijke transformatie. De volgende stap was
het smeden van een bredere alliantie. Ook
dat werd een succes. De Links Democrati
sche Alliantie (SLD) waarvan de SDRP de
belangrijkste fractie vormt, is sinds de ver
kiezingen van september 1993 zowel in de
Sejm (Tweede Kamer) als de Senaat de
grootste partij.
De architect van dat succes, Kwasniewski,
verkoos aanvankelijk een rol in de luwte.
Hij bleef bewust buiten de regering om het
risico van politieke beschadiging te voorko
men. Sinds 1993 heeft Kwasniewski maar
één doel voor ogen gehad: Lech Walesa uit
het Belweder verdrijven. Alle pogingen van
Walesa om hem af te schilderen als een
man van het verleden ten spijt is hij daar
toch in geslaagd. De Polen zien Kwas
niewski, zo is gisteren gebleken, in meer
derheid 'och als een man van de toekomst.
