Simpson getuigt alsnog
Kritiek maakte Unesco geloofwaardiger
Buitenland
Taalwet maakt
Hongaren woedend
Processen blijven Winnie
Mandela achtervolgen
ZATERDAG 18 NOVEMBER 1995
OJ. Simpson na zijn vrijspraak begin oktober.
Op 4 december begint nieuwe rechtszaak
FOTO'REUTER
De Amerikanen zijn nog lang niet verlost van de zaak-
Simpson. Het verhaal van O.J. begint over enkele weken
irrtmers aan hoofdstuk twee. Tijdens zijn proces weigerde
Simpson gebruik te maken van zijn recht om in de getui
genbank plaats te nemen en te antwoorden op de vragen
van de aanklagers over de dubbele moord op zijn ex-
vrouw Nicole Brown en haar vriend Ron Goldman in juni
1994.
washington hans de bruun
correspondent
Maar het ziet er naar uit dat de
Amerikanen eindelijk toch te
horen krijgen wat Simpson
heeft te zeggen over wat er toen
en sindsdien is gebeurd. Begin
december begint in Santa Mo
nica een nieuwe rechtszaak te
gen Simpson, en daarin zal hij
daarover worden ondervraagd
door de advocaten van de fami
lies van het vermoorde tweetal.
En ditmaal heeft hij niet het
recht om er het zwijgen toe te
doen.
Simspon zal verklaringen
moeten afleggen in de civiele
rechtszaak die door.de families
Brown en Goldman tegen hem
is aangespannen. Hoewel de ju
ry in Los Angeles hem begin ok
tober 'niet schuldig' heeft ver
klaard aan de moorden, is het in
de civiele zaak mogelijk dat hij
toch wordt veroordeeld tot het
betalen van miljoenen dollars
aan schadevergoeding aan de
nabestaanden van Nicole
Brown en Ron Goldman.
Dat komt omdat de bewijslast
voor de aanklagers in een civie
le zaak in de VS minder zwaar
is, en bovendien omdat Simp
son nu wel kan worden ge
dwongen om te getuigen. Werd
hij in oktober vooral vrijgespro
ken wegens gebrek aan bewijs,
in deze zaak is een gegrond ver
moeden van schuld al genoeg
voor een veroordeling. Amerika
likt dan ook al de lippen af bij
de gedachte aan de onthullin
gen die komen gaan.
Simspons advocaten hebben
deze week voor de rechter in
Santa Monica geprobeerd te
voorkomen dat Simpsons ver
klaringen publiek worden, maar
de rechter wees dat verzoek af.
De getuigenis, die vermoedelijk
op 4 december zal beginnen,
wordt echter niet zoals het vori
ge proces op TV uitgezonden.
Voorlopig althans, want er
wordt wel een videoband van
gemaakt. En TV-stations zijn al
bezig om die in de wacht te sle
pen.
De advocaten betoogden dat
vrijgave van de band de leden
van de jury in de civiele zaak,
die nog moeten worden geko
zen, op voorhand al zal beïn
vloeden. Van een eerlijke
rechtsgang is dan geen sprake,
zeiden zij. Het echte proces be
gint immers pas op 2 april en de
juryleden kunnen dan al hun
oordeel hebben gevormd. Maar
de rechter gaf niet toe. Hij be
paalde wel dat de band achter
slot en grendel zal worden be
waard. Maar de schriftelijke
tekst ervan zal gewoon worden
vrijgegeven voor publikatie.
Ook Simpsons verzoek tot
een spreekverbod voor alle be
trokken partijen werd door de
rechter afgewezen. Het zal dus
onmogelijk zijn om straks nog
juryleden te vinden die niet op
de hoogte zijn van alle details
van wat Simpson tegen de ad
vocaten heeft gezegd. En als
Simpson op hun vragen weigert
te antwoorden, is hij strafbaar.
Na zijn vrijspraak heeft Simp
son er de afgelopen weken het
zwijgen toe gedaan. Hij zegde
een TV-interview op het laatste
moment af om niet de tegen
partij stof te geven in het civiele
proces. Simpson zou miljoenen
kunnen verdienen met het ver
kopen van zijn verhaal, maar
ziet daar voorlopig van af. Hij
kan het geld goed gebruiken,
want het vorige proces heeft
hem naar schatting tien miljoen
dollar gekost.
De andere betrokkenen in de
'O.J. Simpson-story' horen in
middels de kassa wel rinkelen.
Zijn topadvocaat Johnnie Co
chran sloot dinsdag een con
tract voor een boek over zijn le
ven (en natuurlijk over de zaak
O.J.), dat hem een voorschot
van 4,5 miljoen dollar oplever
de. Iets minder (4,2 miljoen)
kreeg openhaar aanklaagster
Marcia Clark als voorschot voor
haar verhaal. Haar collega Chris
Darden kwam er met een boek-
contract voor 1,7 miljoen dollar
maar bekaaid vanaf. Er zijn al
36 boeken over de zaak-Simp-
son verschenen, en zeker veer
tien zijn in voorbereiding.
Ook bier goed voor het hart
Nadat eerst wijnlief
hebbers een hart
onder de riem kre
gen gestoken, kun
nen nu ook bier
drinkers opgelucht
adem halen. Een
Amerikaans onder
zoek heeft uitgewe
zen dat het nuttigen
van enkele glazen
bier per dag goed is
voor het hart.
Al jarenlang tonen
studies aan dat een
gematigde alcohol-
consumptie een wa
re hartversterker is.
Zwaar drinken ech
ter blijft funest voor
het lichaam. De
laatste tijd kreeg
vooral rode wijn
goede kritieken. En
kele glaasjes per dag
verminderen het ri
sico - soms tot de
helft - op hartkwa
len. zo bleek uit ver
schillendeonder-
zoeken. In rode wijn
zitten enkele stoffen
die goed voor het
hart blijken. Van an
dere soorten alcohol
kon dat nog niet
worden gezegd.
Sceptici lieten ech
ter onmiddelijk we
ten dat het nieuwe
imago van de rode
wijn meer vertelde
over de voorkeur en
de sociale klasse van
de onderzoekers,
die over het alge
meen niet tot het
bierdrinkende volk
kunnen worden ge
rekend.
Arts Michael Gazia-
no van de Harvard
Medical School aan
de Amerikaanse
Hartassociatie ver
geleek de drinkge
woonten van 340
mannen en vrou
wen die een hart
aanval hadden ge
kregen. En net als
met het onderzoek
naar rode wijn.
kwam ook Gaziano
tot het inzicht dat
eep paar pilsjes, of
enkele martini's, het
risico op een hart
aanval met de helft
vermindert. Volgens
hem maakt het echt
niet uit wat mensen
drinken, zolang het
maar alcohol is. Al-
cohol verhoogt het
zogenoemde HDI
het goede choles
terol - in het bloed
waardoor de bloed
vaten minder snel
dichtslibben. Vol
gens Gaziano is ro
de wijn tot nu toe
steeds uit de onder
zoeken als gezonder
naar voren geko
men, omdat wijn
drinkers de neiging
hebben één of twee,
of drie glaasjes bij
de maaltijd te drin
ken, terwijl bierdrin
kers zich meer over
geven aan bachana-
len. En alle beschik
bare alcohol in één
keer drinken, blijft
ongezond, aldus
bratislava hans gertsen
correspondent
„Waarom ik hier sta? Voor de
taalwet natuurlijk. Onze mooie
Slowaakse taal moet worden
beschermd", zegt een pakweg
60-jarige vrouw. Ze staat met
enkele honderden geestverwan
ten voor het Slowaakse parle
ment in Bratislava de kou en de
druilerige regen te trotseren om
steun te betuigen aan een wet
die het gebruik van de Slowaak
se taal regelt. „Mijn moeder
heeft me verteld dat ze als klein
meisje op school nog werd ge
slagen, omdat ze het Hongaars
niet voldoende beheerste. Dat
mag nooit meer gebeuren", zo
voegt ze er aan toe.
De vrouw kan gerust zijn. De
tijden dat Slowaken verplicht
waren om Hongaars te leren,
omdat hun land vanuit Boeda
pest werd bestierd, zijn sinds
1920, toen het machtige en gro
te Hongaars-Oostenrijkse impe
rium via het verdrag van Tria
non in mootjes werd gehakt,
voorbij. De door haar zo vurig
gewenste taalwet is woensdag
nacht met grote meerderheid
door het Slowaakse parlement
aangenomen. Het lijkt nu de
beurt aan honderdduizenden
Slowaakse Hongaren om het
Slowaaks verplicht als eerste
taal leren.
De nieuwe wet op de Slo
waakse taal draait de klok voor
de forse I longaarse minderheid
in Slowakije, ruim tien procent
van de totale bevolking van vijf
miljoen, ver terug. I let Slowaaks
geldt sinds woensdagnacht als
(ie enige erkende staatstaak I let
is daarmee de taal die verplicht
gebruikt dient te worden in alle
ambtelijke en juridische proce
dures, in de media en tijdens
culturele evenementen.
Slechts in uitzonderlijke ge
vallen kan van die verplichting
worden afgeweken en op over
tredingen staan draconische
boetes. Het ministerie van cul
tuur waakt over de naleving van
de wet en kan geldboetes tot
maximaal een miljoen Slowaak
se kronen (ruim 50.000 gulden)
opleggen aan overtreders. Dat is
veel geld in een land waar een
modaal maandinkomen nau
welijks boven de 250 gulden uit
komt.
„Het is een belachelijke wet",
meent Pal Csaky, parlementslid
voor de Hongaarse Goalitie, een
samenwerkinsgverband van de
drie partijen die de naar schat
ting 600.000 etnische Hongaren
vertegenwoordigen. Volgens
Gsaky heeft de wet, die officieel
slechts in het leven is geroepen
om de status van het Slowaaks
als staatstaal vast te leggen, een
verborgen doelstelling: de Hon
gaarse aanwezigheid in Slowa
kije terug te dringen. De wet,
die vooral op aandringen van de
extreem-nationalistische rege
ringspartij SNS tot stand is ge
komen, zou een soort 'culturele
zuivering' en gewongen assimi
latie van de Hongaarse minder
heid in de hand werken.
Vooral in het zuiden van Slo
wakije, langs de grens met het
vroegere moederland, is de
Hongaarse minderheid zeer na
drukkelijk aanwezig. In veel
dorpen en steden maken ze de
meerderheid of zelfs vrijwel de
volledige bevolking uit. Tot nu
toe hadden de etnische Honga
ren in die regio's het recht om
ook in gemeentehuizen hun ei
gen taal te gebruiken, konden
ze onderwijs in de moedertaal
volgen en luisteren naar eigen,
lokale Hongaarse radiozenders.
Dat alles is door de nu aangeno
men taalwet op losse schroeven
komen te staan.
Csaky en zijn collega Zoltan
Boros hebben voorbeelden te
over. Radio-uitzendingen in het
Hongaars zijn nog wel toege
staan, maar pas nadat de tekst
eerst in het Slowaaks is uitge
zonden. Onderwijs in de moe
dertaal is voortaan taboe. Het
enige dat nog in het Hongaars
mag worden onderwezen, is het
vak 'I longaarse taal'.
Het zijn niet alleen de etni
sche Hongaren in Slowakije die
grote moeite hebben met de
wet. Ook in Boedapest en
Straatsburg maakt men zich
grote zorgen. Hongarije pro
beert, met nadrukkelijke steun
van de Raad van Europa, via het
sluiten van bilaterale verdragen
met Roemenië en Slowakije de
rechten op een zekere culturele
autonomie van de Hongaarse
minderheden vast te leggen.
Dat is zowel in Bratislava als
in Boekarest echter een uiterst
gevoelig thema, omdat men
nog altijd beducht is voor Hon
gaarse pogingen om de in 1920
verloren gegane gebieden weer
temgp krijgen.
Zowel Pal Csaky als Boros
Zoltan zweert met de hand op
het hart dat er van Hongaarse
zijde geen enkel gevaar is te
duchten. „Het enige dat we wil
len, is een zeker minimum aan
garanties voor het behoud van
onze eigen taal en cultuur. Maar
deze wet is een ernstige bedrei
ging daarvan. De wet wordt ge
presenteerd als een wet voor de
Slowaakse taal, maar het is in
werkelijkheid een wel tegen alle
andere talen", zegt Zoltan
Boros.
In de vijftig jaar van haar bestaan heeft de Unesco op
merkelijke ontwikkelingen op gang gebracht. Zo is het
analfabetisme onder vrouwen verminderd, zijn ecolo
gische problemen als erosie wereldwijd te lijf gegaan
en zijn in Bosnië door de oorlog beschadigde monu
menten hersteld.
Tegelijkertijd heeft de organisatie, die donderdag
haar halve-eeuwfeest vierde, aangetoond dat zij ge
voelig is voor kritiek en daar in positieve zin op weet
te reageren. Critici voerden vooral in de jaren '80 aan
dat zij te veel geld uitgaf, een spreekbuis voor de Der
de Wereld was geworden en de persvrijheid bedreig
de.
Zelfs voormalige sceptici als de Verenigde Staten er
kennen thans dat de Onderwijskundige, Wetenschap
pelijke en Culturele Organisatie van de Verenigde Na
ties terug is op het goede spoor. Directeur-generaal
Frederico Mayor wordt gezien als de man die dit heeft
bewerkstelligd. De Amerikaanse waarnemer bij de
Uriesco, Bill Mcllhenny, meent dat onder Mayor 'de
politisering en het slechte management zijn vermin
derd'.
De Verenigde Staten, die aan de wieg stonden van
de organisatie, trokken zich in 1984 uil de Unesco te
rug. Washington zei destijds dat de organisatie geld
verkwistte aan ideologische en anti-westerse retoriek
en met zijn 'New World Information Order' de pers
vrijheid bedreigde. Groot-Brittannië trad in 1985 om
soortgelijke redenen uit.
De Informatie-orde bevatte een oproep om criteria
te stellen aan de journalistieke beroepsuitoefening,
die zou moeten worden gebonden aan een vergun
ningenstelsel. Het Westen werd aangevallen, omdat
het de wereldwijde nieuwsstroom zou overheersen.
Begin deze maand stuurde de Amerikaanse presi
dent Bill Clinton directeur-generaal Mayor een brief
waarin te kennen werd gegeven dat de Verenigde Sta
ten weliswaar vol lof zijn voor de Unesco, maar hun
lidmaatschap niet kunnen hervatten. Washington zou
de Unesco jaarlijks ongeveer 63 miljoen dollar contri
butie moeten betalen en heeft daarvoor eenvoudig de
middelen niet, aldus Mcllhenny. Clinton beloofde
Mayor in zijn schrijven dat het lidmaatschap van de
organisatie hoge prioriteit heeft.
Mayor constateerde met opluchting dat het 'na ja
ren van stilzwijgen' verfrissend was opnieuw iets van
Washington te horen. De voormalige Spaanse minis
ter is erin geslaagd de Unesco nieuwe geloofwaardig
heid te verlenen, de begroting te reduceren, het aantal
arbeidsplaatsen te verminderen en de Informatie-or
de af te schaffen. Het aantal arbeidsplaatsen werd met
eenderde teruggebracht tot tweeduizend, aldus Tom
Forstenzer, assistent van de directeur-generaal. De
groei van de jaarlijkse uitgaven werd gereduceerd tot
één of twee procent, terwijl deze voor Mayors aantre
den in 1988 7,5 procent bedroeg. De begroting be
loopt thans 455 miljoen dollar.
De Amerikaanse bijdrage aan de Unesco was samen
met die van Groot-Brittannië en Singapore, die beide
later hun lidmaatschap opzegden, goed voor 25 tot
dertig procent van de begroting. Het wegvallen van
deze inkomsten betekent dat een gat is ontstaan dat
moeilijk kan worden opgevuld.
De 'World Press Freedom Committee', de groep die
de Verenigde Staten en Groot-Brittannië in de ja
ren '80 opriep de Unesco te verlaten, pleit thans voor
hervatting van het lidmaatschap van Washington. De
in Reston, Virginia, gevestigde groep werd opgericht
in reactie op de Informatie-orde. Volgens Henrikas
Yushkiavitshus, assistent directeur-generaal voor ver
bindingen, is de Unesco thans zelf een 'waakhond'
voor de media.
Fooi van bijna
150.000 gulden
toronto ap
Toen de 24-jarige serveerster
Tracy Dalton uit Toronto op 4
november een lottoformulier
kreeg van een klant die niet ge
noeg geld bij zich had om zijn
pilsjes te betalen en ook nog
een fooi te geven, stopte ze het
formulier in haar portemonnee
om er voorlopig niet meer naar
om te kijken. Toen zij alsnog
naging of zij in de prijzen was
gevallen, bleek ze 250.000 ana
dese dollar (ruim 292.000 gul
den) te hebben gewonnen.
Het kostte haar een dag om
John Stecle (55) te vinden, de
vaste Idant van het restaurant
waar ze werkt die haar had ge
zegd dat ze de opbrengst zou
den delen als het een winnend
lot zou blijken te zijn. Steele,
een verkoper van onderdelen,
heeft er geen spijt van dat hij de
helft aan Dalton moet afstaan.
i Doodstraf voor verkoop porno
d
3i Peking Een rechtbank in de Chinese provincie Henan heeft een
handelaar in pornografie ter dood veroordeeld. Een andere man
q kreeg levenslang voor hetzelfde misdrijf. Samen met acht ande-
w ren. die allen een gevangenisstraf van tussen de één en twaalf
a jaar kregen, behoorden zij tot een groep die tussen 1992 en 1994
g. 420.000 pornografische boeken en tijdschriften leverde aan 271
3[ 'bedrijven in heel China. De terdoodveroordeelde was speculatie,
I het maken en de verkoop van porno ten laste gelegd,
e
'a Man overleeft nacht in vriescel
51 peking Een inwoner van de stad Yucheng in de oostelijke Chi-
nese provincie Shandong die per ongeluk op zijn werkplek was
!6 opgesloten in een vriescel, heeft een nacht vrieskou overleefd
n door voortdurend in de cel rond te rennen en op en neer te
0 springen totdat hij van uitputting erbij neerviel. De man werd 's
a' morgens met ernstige bevriezingsverschijnselen aan handen en
0 voeten, maar wel levend aangetroffen door een collega, aldus
'e het Chinese Dagblad.
e
n Arafat wil met kerst naar Bethlehem
parus PLO-leider Arafat wil met Kerstmis naar Bethlehem 'als
e, daar voor het eerst de Palestijnse vlag hangt'. Bethlehem is een
lc van de zes plaatsen op de Westelijke Jordaanoever, waaruit het
n Israëlische leger zich vóór het einde van het jaar moet terugtrek-
g ken.
1 Bedrijf adverteert in de ruimte
dr Stockholm Het Zweedse computerbedrijf People zoekt het ho-
a< gerop. Voor een onbekend bedrag mag het de romp van een
ig Zweedse raket, die op 27 noVember wordt gelanceerd met we
tenschappelijke instrumenten, voorzien van het bedrijfslogo.
I Voor zover bekend is het voor het eerst dat een ruimteraket
wordt voorzien van reclame.
1 Vier rechtszaken en een bank
die beslag op haar huis wil leg-
™gen: zelfs voor Winnie Mandela,
die schandalen is gewend, is dat
een hoge score in één week. De
processen bevatten samen alle
ingrediënten voor een spannen
de thriller: diamanthandel, hoge
schulden, echtscheiding, een
vermoorde lijfwacht en verdon
keremaande luxe auto's.
Eind vorige week werd Win
nie gelijktijdig bij maar liefst
twee rechtbanken verwacht. Bij
de ene rechter moest ze getui
gen in verband met de dood
van één van haar lijfwachten,
die enkele maanden geleden in
het centrum van Johannesburg
werd vermoord. Het proces
nefmoest worden verdaagd, omdat
Winnie gewoontegetrouw veel
te laat kwam.
Even later stond ze als ge
daagde partij in een civiel pro
ces dat een luchtvaartmaat
schappij tegen haar had aange
spannen, omdat ze in juni 1993
dleen vliegtuigje had gehuurd
zonder ooit de rekening te vol
doen. Het vliegtuigje was ge
huurd om in Angola diamanten
te gaan kopen. Die deal misluk
te en Winnie betoogde dat ze
niet verantwoordelijk was voor
de rekening van het toestel, zo'n
25.000 gulden.
Maar haar bewering dat ze al
leen maar had bemiddeld om
via de Angolese president
Eduardo dos Santos diamanten
voor een handelaar te bemach
tigen, werd door diezelfde han
delaar als onzin, afgedaan en
door de rechter niet geloofd.
kening, plus rente, plus proces
kosten, al met al zo'n 50.000
gulden.
Geld dat ze node kan missen,
want er zijn meer schuldeisers.
De Absa-bank wil een dikke
250.000 gulden hypotheekgeld
plus 17,25 procent rente zien
voor haar huis in Orlando, So-
weto, dat voor een deel werd
gebouwd met geld dat buiten
landse organisaties Winnie in
het verleden als steun in de an-
ti-apartheidstrijd hebben ge
stuurd.
Winnie heeft alle aanmanin
gen genegeerd. De betalingster
mijn is op 21 september ver
streken en de bank heeft laten
weten dat beslag wordt gelegd
op de luxueuze en zwaarbe
waakte villa, als ze niet snel met
geld op de proppen komt.
Ook de dienst die alle staats-
voertuigen beheert, wil geld van
haar zien. Geld en een Merce
des om preciezer te zijn. Toen
ze in april wera ontslagen als
onder-minister van cultuur, be
schikte ze over twee staats-Mer-
cedessen en een zaktelefoon die
ze maandenlang weigerde in te
leveren.
De telefoon is inmiddels te
rug, samen met een enorme re
kening voor internationale tele
foongesprekken. Ook één van
de auto's is teruggevonden, met
een schade van meer dan vijf
duizend gulden. De andere wa
gen is nog steeds spoorloos en
na diverse pogingen het voer
tuig via de normale wegen terug
te krijgen, heeft ook deze dienst
inmiddels aangekondigd het
dan maar via de rechter te pro
beren.
En op de ach
tergrond speelt
inmiddels nog
steeds haar echt
scheidingszaak.
Hoe het daarmee
staat is duister,
sinds advocaten
de Zuidafrikaanse
pers erop hebben
geattendeerd dat
je over echtschei
dingsprocedures
volgens de wet al
leen het hoogst
noodzakelijke
mag berichten.
Maar in elk geval
is duidelijk dat
Winnie niet voor
niets de helft van
Nelson's bezittin
gen heeft geeïst.
Ze heeft het geld
foto reuter hard nodig.
