'Bewerken teksten kwetsend'
Cultuur&Kunst
Prix de Rome voor watervaltoren en daklandschap
Presentatie 125 kunstenaars
»,op markt Roelofarendsveen
Subtiele
klanken
Blonk c.s.
'Bollenschuren' vooral leuk voor Bollenstrekers ]\u}s wil fonds voor pi,8rim Fathers naar Lakenhal
programmering
van schouwburgen
Betovering Montezuma's Revenge verbroken
CHEF CERT VISSER. 071 5356441
Eerbetoon aan schilder Rosemeier
leiden. Vier jaar na zijn dood wordt de Leidse schilder A.C. Rose
meier (1888 - 1992) in 1996 posthuum geëerd met een over
zichtstentoonstelling van zijn werk. Het initiatief hiertoe is geno
men door zijn kleindochter Saskia Lancée. Tegelijk met de expo
sitie verschijnt een rijk geïllustreerd boek over leven en werken
van deze expönent van de Haagse School. Saskia Lancée doet, in
haar streven naar volledigheid, een oproep aan verzamelaars en
handelaren om contact met haar op te nemen. Ook particulie
ren die documentatie bezitten over A.C. Rosemeier wordt ver
zocht te reageren. Haar telefoonnummer is: 0348 - 501669.
Brieven van Slauerhoff gevonden
haren In de nalatenschap van de dichter Hendrik de Vries is
een aantal tot nu toe onbekende brieven gevonden van de dich
ter en schrijver Jan Jacob Slauerhoff aan De Vries. Het gaat om
brieven en ansichtkaarten die Slauerhoff vlak voor zijn dood in
1936 schreef. Volgend jaar verschijnt een eerste biografische
schets over De Vries. Pas daarna worden de brieven overge
bracht naar het Letterkundig Museum in Den Haag waar ze voor
het publiek toegankelijk zijn.
Succes voor Nederlandse speelfdm
amsterdam De Nederlandse speelfilm Antonia is naar twintig
landen verkocht. Tijdens het filmfestival van Genève kregen de
acteurs van Antonia een speciale vermelding. In New York werd
Marleen Gorris onderscheiden als de beste regisseur, in Chicago
ontving Gorris de prijs voor het beste scenario. Eerder dit jaar
werd bekend dat Antonia de Nederlandse inzending is voor een
Oscar. Op het Nederlandse Film Festival was er voor Gorris en
hoofdrolspeelster Willeke van Ammelrooy al vast een Gouden
Kalf, ook wel aangeduid als de vaderlandse Oscar. Antonia is het
verhaal van een oude vrouw die herinneringen ophaalt uit de
tijd dat zij als 40-jarige met haar dochter in haar geboortedorp
terugkeerde.
Tina Turner zingt in Bondfilm
londen Tina Turner poseerde in Londen met een pistool in
haar hand tijdens de presentatie van haar nieuwe single. De
song is de begintune van de nieuwe James Bond film 'Golde-
neye' die binnenkort ook in Nederland in premie're gaat.
rotterdam ben maandag
Architect Rob Hootsmans en landschapsarchitect Bra-
nimir Medic hebben dit jaar de Prix de Rome gewon
nen. Staatssecretaris Nuis (cultuur) overhandigde de
prijzen gisteren in het Nederlands Architectuurinstituut
(NAi) in Rotterdam.
Voorafgaand aan de prijsuitreiking maakte de staats
secretaris bekend dat er op zijn departement een evalu
atie plaatsvindt van de richtlijnen voor architectuur
prijsvragen. „Op zich zijn prijsvragen een prikkel om de
artistieke temperatuur te laten stijgen", zei Nuis. „Maar
er zitten ook slechte kantjes aan." Nuis doelde daarmee
op instellingen die prijsvragen uitschrijven 'om goed
koop aan ideeën te komen'. De Bond van Nederlandse
Architecten heeft daarover een zwartboek opgesteld.
Over het karakter van de Prix de Rome was gisteren
geen enkele discussie. Deze eerbiedwaardige prijs be
staat inmiddels 125 jaar en kent illustere winnaars,
zoals de huidige BNA-voorzitter Carel Weeber. De Prix
de Rome gaat uit van de Rijksakademie van Beeldende
Kunsten in Amsterdam en is bedoeld om jong talent te
stimuleren. Op tien verschillende terreinen worden
prijzen uitgereikt, waarvan er jaarlijks twee aan bod ko
men.
De jury's van beide categorieën moesten zich buigen
over meer dan 300 inzendingen. In de categorie archi
tectuur bleven vier kandidaten over die opdracht kre
gen voor een schiereiland in het IJ in Amsterdam een
'waterstad' te ontwerpen, bestaande uit en hotel/kuur
oord, een duikcentrum en een zee-aquarium. De jury
koos uiteindelijk het spectaculaire ontwerp van Rob
Hootsmans uit als het beste.
Hootsmans plaatste twee torens bij elkaar. In de lig
gende, al bestaande toren, brengt hij net hotel onder. In
de verticale toren bevinden zich de grote waterpartijen,
zoals het aquarium en de duikschachten. Door een in
genieus pompsysteem ontsttfat in het gebouw een
kunstmatige waterval die viermaal hoger is dan de Nia
gara Falls in de Verenigde Staten.
In de categorie stedebouw en landschapsarchitectuur
koos de jury voor het plan van Medic, die een ontwerp
leverde om 50.000 woningen in de stad te bouwen. Het
resultaat is een glooiend daklandschap dat wordt ge
vormd door een eindeloze aaneenschakeling van
woonblokken. De tentoonstelling van bekroonde in
zendingen is tot 15 januari te zien in het NAi.
Leiderdorpse schrijver Holierhoek komt op voor zijn collego 's
Het is regelmatig in de krant te lezen en op televisie te
zien: Nederlandse schrijvers die prijzen winnen van soms
honderdduizend gulden. Het zal dus wel goed gaan met
de schrijver? Toch niet, want slechts een kleine groep au
teurs valt in de prijzen. De meeste schrijvers moeten
rondkomen van een inkomen dat nauwelijks verschilt
van dat van een uitkeringstrekker. De Leiderdorper Kees
Holierhoek weet daar alles van. Niet alleen is hij schrij
ver, maar ook behartigt hij de belangen van zijn collega's
wier inkomenspositie wordt uitgehold.
leiden «sjoerd de jong
roelofarendsveen
Om de drempel tussen kunstenaar en publiek te verlagen, presen
teren 125 kunstenaars uit alle delen van Nederland zondag 19 no-
Nvember hun werk in de hallen van Bloemenveiling Roelofarends
veen. Op 'Art Village Roelofarendsveen' zijn bij alle kunstvormen
vertegenwoordigd: beeldhouwen, meubeldesign, glas, keramiek,
aquarel, olieverf en portrettekenen. Bezoekers van Art Village kun
nen de kunstenaars aan het werk zien en met hen van gedachten
:len. Hun werk is ook te koop voor prijzen tussen de 50 en
5000 gulden. De toegangsprijs bedraagt 7,50, kinderen tot twaalf
jaar mogen gratis naar binnen. Art Village Roelofarendsvéen is van
11.00 tot 17.00 uur geopend.
recensie arjan van duk
'Bollenschuren- verhalen, anekdotes, fei-
in Herman van Amsterdam. Met
bijdragen van Ellen van der Steen. Sassen-
heim 1995, uitgeverij Lokaal Boek. 128
pagina's, gebonden. Prijs: 49,50.
Holierhoek was al aan het begin
van zijn schrijverschap, toen hij
in Leiden Nederlands studeer
de, een veelschrijver. Niet alleen
romans, verhalen- en gedich
tenbundels, maar ook kinder
boeken, toneelstukken, filmsce
nario's en hoorspelen. En niet
zonder succes, zoals blijkt uit de
toekenning van bijvoorbeeld de
Reina Prinsen Geerligsprijs voor
zijn debuut 'Slow-quick-quick-
slow en andere verhalen' uit
1964.
Toch was het moeilijk om van
die inkomsten zijn gezin te on
derhouden. liet aanbod van de
VARA om voor de televisie ver
halen te schrijven greep hij
daarom met beide handen aan.
„Het schrijven van één afleve
ring voor een televisieserie le
verde toen ongeveer hetzelfde
bedrag op als de inkomsten uit
de publikatie van een boek."
Klaverweide
In de jaren zeventig en tachtig
was Holierhoek mede-schrijver
van een aantal succesvolle
VARA-series: Waaldrechf, De
Lemmingé en Klaverweidé. Bij
al deze series ging het om maat
schappelijke actualiteit. „Dat
lag mij wel, vanwege mijn
PvdA-achtergrond," aldus
Holierhoek. „Niet dat ik de
ideële bagage van de partij in de
verhalen verwerkte, dat ging me
wat te ver. Dat zou bijvoorbeeld
leiden tot de stereotype uitbui
tende werkgëver, waarmee de
kijkers zich niet kunnen identi
ficeren. Het is veel interessanter
om een personage te creëren
dat zowel goed als slecht is."
Bijvoorbeeld de wethouder en
aannemer Kuipers uit Klaver
weidé. „Het idee van een ver
haal rond een nieuwbouwwijk
als ook de dubbele functie van
Kuipers, is mij door de Leider-
dorpse situatie ingegeven. Daar
was net de wijk rond het Win
kelhof gereedgekomen en liep
een wethouder rond die ook
aannemer was. Wat trouwens
helemaal niet vreemd was, want
later bleek in nog eens vijftig ge
meenten de combinatie van
wethouder en aannemer voor te
komen."
Behalve dat zijn bijdrage aan
deze televisieseries geld in het
laatje bracht, was dit werk ook
een welkome doorbreking van
het anders zo eenzame schrij
versleven. „De produktie van
een televisieserie is een gezellig
circus," vertelt Holierhoek in
zijn werkkamer vol boeken.
„Het overleg met de dramaturg
en de regisseur en het bijwonen
van de opnames geeft een
schrijver iets van een sociaal le
ven. En een aflevering van een
TV-serie heeft nu eenmaal
meer kijkers, dan een gemid
deld boek lezers heeft. Dat geeft
ook voldoening. Maar schrijven
voor de televisie, is leren om
gaan met beperkingen. Als ik
lange tijd met een televisieserie
bezig ben geweest, dan is het
schrijven van een roman een
hele bevrijding."
Omroepen
Maar het televisie-circus heeft
ook zijn keerzijde. „Het is
wrang, dat de publieke omroe
pen een reserve hebben van
450.000.000 gulden, maar daar
van slechts de rente in nieuwe
produkties steken. Dat zou dus
veel meer geld moeten zijn,"
vindt Holierhoek. „De publieke
omroepen zouden zich daar
naast moeten richten op het
verhogen van de kwaliteit van
hun drama-produkties, om zich
zo te onderscheiden van de
commerciële omroepen. Er is
veel drama op de Nederlandse
Kees Holierhoek: „Het ergste wat scenario-schrijvers kan overkomen, is als zonder overleg hun teksten door
het televisie-personeel worden omgewerkt." fOTO henk bouwman
televisie, wat mooi is, maar vaak
van niet al te hoge kwaliteit."
Het ergste wat
scenario-schrijvers echter kan
overkomen, is als zonder over
leg hun teksten door het televi
sie-personeel worden omge
werkt. „Dit vrijmoedig bewer
ken van teksten is voor de
schrijvers zeer kwetsend."
Holierhoek ondervond dit aan
den lijve bij het schrijven voor
de vervolg-serie van Klaverwei-
dé. In tegenstelling tot veel an
dere schrijvers liet hij het er niet
bij zitten, wat leidde tot een
heftig conflict met de VARA.
Voor Holierhoek een stimulans
om zich meer met de belangen
van schrijvers bezig te houden.
Kortgeleden is met de omroe
pen een overeenkomst bereikt,
waardoor teksten van schrijvers
niet zonder overleg veranderd
kunnen worden. Toch is de po
sitie van de schrijver niet werke
lijk verbeterd. Zo profiteren
schrijvers nog steeds te weinig
van de zogeheten Voortgezette
exploitatié: bijvoorbeeld het uit
lenen of reproduceren van een
boek. Daarnaast bundelen uit
gevers en de omroepen steeds
vaker hun krachten en worden
daardoor steeds machtiger. I let
is dus zaak, dat ook de helan
genbehartigers van de schrijvers
hun krachten bundelen. Ten
minste, zo betoogt Holierhoek,
als ze niet als Don Quichots le
gen papiermolens willen vech-
muziek recensie ken vos
Concert Blonk. Ni|dam Van der Putten
Gehoord 16/11. Cultureel Centrum de X,
Tijdens het concert van giste
renavond bleek nogmaals hoe
jammer het is dat de X binnen
twee weken uit de morsige ex-
bioscoop moet verhuizen, want
juist een trio met subtiele klan
keigenschappen als dat van
Jaap Blonk, lan Nijdam en Bart
van der Putten zou in Leiden
nergens anders beter tot zijn
recht komen. Blonk, een voca
list die in zijn eentje moeiteloos
verschillende soloprogramma's
vult. gebruikt in dit trio zijn
stem als puur muziekinstru
ment zonder eenmaal terug te
vallen op voorbereide teksten.
Het trio werkt uitsluitend met
spontane improvisaties, maar is
dankzij de vijf jaar lange geza
menlijke speelervaring zodanig
op elkaar ingespeeld, dat van
haperingen of misverstanden
niets te merken is.
Blonk bedient zich van ver
rassend alledaagse geluiden,
maar dan met een afwisseling
en een inventiviteit die een lan
ge spanningsboog mogelijk ma
ken. Zijn sissen, ruisen, roche
len, smakken, niezen, hijgen,
grommen, kreunen, pruttelen
en naar lucht happen zijn klan
ken die we allemaal in onze
jeugd wel eens uitgeprobeerd
hebben, maar ons nooit in een
muzikaal verband hebben voor
gesteld. Blonk heeft daarente
gen de intuïtie, de ervaring en
de techniek om die klanken te
gebruiken als elementen voor
een onverwacht, abstract expo
sé van tegelijk herkenbare en
vervreemdende geluiden.
Als Blonk met zijn handen
zijn strottehoofd dichtdrukt of
zijn wangen van zijn tandvlees
trekt, wekt dat natuurlijk be
vreemding of hilariteit bij het
publiek, maar hij haalt door zijn
muzikale doelgerichtheid snel
zijn gelijk. Bart van der Putten is
door zijn opvliegende, mooi ge
doseerde altsaxofoonspel de
ideale partner voor de ongewo
ne geluiden van Blonk. In zulke
kleine improvisatiegroepen is
de verleiding groot om eikaars
invallen qua klank te imiteren,
maar Van der Putten en Nijdam
concentreerden zich gelukkig
op het aanvullen van Blonks
initiatieven of het functioneel
ontwikkelen van eigen invallen.
Dat Van der Putten toe is aan
een grotere nationale waarde
ring bewees hij door zijn fraaie
intonatie en zijn gevoel voor
dramatiek. Als technisch flexi
bele altsaxofonist overtuigde hij
overigens meer dan als kundige
klarinettist. Jan Nijdam bleef
voor het grootste deel in de rol
van de traditionele contrabas
sist als verzorger van continuï
teit door middel van veel strijk
werk en een ongecompliceerde,
sonore notenkeus. De improvi-
satiemuziek van dit trio is niet
revolutionair, maar heeft wel
een onmiskenbaar eigen karak-
boeken
Een nostalgisch boek voor Bol
lenstrekers. Zo kan 'Bollenschu
ren', het nieuwe boek van Her
man van Amsterdam, het beste
;arakteriseerd worden. Aan
de hand van verhalen, anekdo
tes, feiten en foto's schetst Van
Amsterdam het 'levensverhaal'
van de zo typische schuren uit
de Bollenstreek. Hij richt zich
daarbij in het bijzonder op de
periode van 1870 tot 1940, toen
er tussen Haarlem en Wasse
naar ongeveer 1.400 schuren
'errezen.
Hoewel er van die schuren in-
'Imiddels nog maar zo'n 500 res-
xen, is de bollenschuur in de
i uollenstreek nog steeds een
blikvanger. Veel schuren zijn
weliswaar danig in verval, maar
andere hebben een metamorfo
se ondergaan en doen tegen
woordig dienst als tandartsen-
praktijk of paardestal. Hoe dan
iok, de bollenschuur is niet
Q| meer weg te denken uit het
llandschap van de Bollenstreek.
Bij het lezen van 'Bollenschu
ren' verschijnt er menigmaal
onwillekeurig een glimlach op
je gezicht. Dat komt door de ve
le anekdotes die het boek rijk is.
Bijvoorbeeld die van een jon
gen, die in opdracht van zijn va
der het aantekenboekje van een
concurrent moet ontvreemden:
een vroeg geval van bedrijfs-
f8 spionage. De jongen werd op
heterdaad betrapt en kreeg een
den haag anp
Schouwburgen moeten subsidie
krijgen om artistiek hoogstaan
de produkties te programme
ren. Dat geld moet komen uit
een nieuw op te richten pro
grammeringsfonds. Dat schrijft
staatssecretaris Nuis van cul
tuur in een brief aan de Tweede
Kamer.
Volgende week bespreekt de
Kamer de notitie Pantser of rug-
gegraat, waarin de bewindsman
de uitgangspunten voor zijn be
leid voor 1997-2000 schetst. Het
rapport verscheen afgelopen
zomer en loopt vooruit op de
Cultuurnota 1997-2000, die vol
gendjaar verschijnt.
Via zo'n programmerings
fonds wil Nuis stimuleren dat
schouwburgen ook voorstellin
gen programmeren waarvan het
onzeker is of ze veel publiek
trekken. Dat zijn doorgaans ar
tistiek hoogwaardige produk
ties. Nuis wil het fonds financie
ren uit de opbrengst van de ver
laging van het btw-tarief van
17,5 naar 6 procent. Hij heeft
daarover in principe overeen
stemming bereikt met de Ver
eniging van Schouwburg- en
Concertgebouwdirecties
(VSCD).
leiden arjan van duk
I let Pilgrim Fathers Museum is verhuisd naar Stedelijk Museum De
Lakenhal. Tot in mei van dit jaar de renovatie van het gemeentear
chief begon, wa$ de permanente tentoonstelling van de Pilgrims al
daar in een aparte ruimte gchuisvesj. In De Lakenhal is de tentoon
stelling deel gaan uitmaken van de algemene Leidse geschiedenis.
I let Pilgrim Fathers Museum moest Amerikanen die in Leiden op
zoek zijn naar hun wortels een indruk geven van de manier, waar
op de Pilgrims in Leiden woonden en werkten. Om Amerikanen
ook nu nog behulpzaam te zijn bij hun zoektocht, is er een En
gelstalige brochure gemaakt die hen wijst op alles wat met de Pil
gims te maken heeft. Overigens blijft het gemeentearchief nog wel
dienst doen als historisch documentatiecentrum over de Pilgrims.
World Liberty Concert in Jeruzalem
Hilversum gpd moot vormen van het tweede
World Liberty Concerl. Daar
naast is het de bedoeling dat op
een theatrale wijze de geschie
denis van Jeruzalem wordt ver
beeld. Het eerste World Liberty
Concert werd op 8 mei jongst Ie
den in Arnhem gehouden bij de
viering van 50 jaar bevrijding.
liet World Liberty Concert 1996
is volgend jaar in Jeruzalem. Or
ganisator K&B Events uit Bus-
sum gaat er vanuit dat de muzi
kale happening op 12 septem
ber haar beslag kan krijgen.
Popmuziek zal weer de hoofd-
Een bollenschuur aan het water in Katwijk aan den Rijn. Het droogproces van de bollen die binnen op de stel
lingen liggen, is in volle gang. foto uit bollenschuren
boete. Zijn vader moest zwart
op wit beloven, dat hij de gezie
ne gegevens niet voor zijn eigen
schuur zou gebruiken.
Ook leuk zijn de uitspraken
van schuurpersoneel, die in ka
dertjes op veel bladzijden zijn
opgenomen. Vaak zijn ze heel
herkenbaar, zoals de katholieke
werknemer die niet bij de pro
testantse baas mocht werken.
Bovendien schetsen de kader
tjes een goed tijdsbeeld. Nu zou
het immers ondenkbaar zijn,
dat iemand ontslag krijgt omdat
hij met een bloembol gooide.
Het feitenmateriaal is hoofd
zakelijk voor liefhebbers inte
ressant. Zo geeft Van Amster
dam details over de bouwstijl
van de schuren, beschrijft hij
hun geschiedenis en heeft hij
complete lijsten aangelegd met
lokatie, bouwjaar en bestem
ming van ruim tweehonderd
schuren. Vooral dit laatste zal
mensen van buiten de Bollen
streek niet erg aanspreken.
Gelukkig is het feitenmateri
aal beperkt en lezen de verhalen
en anekdotes vlot weg. Jammer
genoeg kent 'Bollenschuren'
geen. indeling in hoofdstukken,
zodat de lezer, niet in staat is
een selectie van de inhoud te
maken. Voor het overige is het
boek gelardeerd met talloze fo
to's en een aantal kranteknip
sels. 'Bollenschuren' is dan ook
zowel een 'leesboek' als een na
slagwerk, en hoewel het vooral
voor Bollenstrekers leuk is, kan
ook de niet-Bollenstreker er ple
zier aan beleven.
recensie susanne lammers
Concert: 'De omval' door Montezuma's Revenge. Ge
hoord: 16/11 (première), Schouwburg, Leiden.
Montezuma's Revenge was een a-capella-
popgroep met een fris geluid en een leven
dige show. Technisch knappe en tegelijker
tijd overtuigende zang, maar ook aange
naam om naar te kijken. Een stijlvolle pre
sentatie en een prettig repertoire, dat niet
vreselijk gedurfd was, maar goed gekozen
en boeiend.
Maar Montezuma's Revenge heeft een
gedaanteverwisseling ondergaan. Drie le
den stapten op, drie nieuwe kwamen erbij
en het resultaat stelt helaas behoorlijk te
leur. De stemmen sluiten niet meer zo
naadloos op elkaar aan. Het evenwicht in
de nummers is vaak zoek omdat ieder voor
zich wil stralen. En daarbij komt: de stem
men kunnen solo eigenlijk niet stralen, de
groepsleden missen solocapaciteiten. Na
tien try-outs kunnen zenuwen per slot van
rekening geen rol van betekenis meer spe
len.
Het vernieuwde Montezuma's Revenge
heeft niet echt een gelukkige hand waar het
de keuze van materiaal aangaat, en als ze al
iets fraais kiezen, dan deugt het arrange
ment niet. Alle begrip voor het opnemen
van 'Eleanor Rigby', maar dat doe je niet
bas-solo. Daar kun je stemmen verweven in
een schitterend klankgordijn - dat hou je
niet voor jezelf alleen.
Er is nog wel sprake van krachtige samen
zang, zoals in 'Easy Lover' en 'Future love
paradise', waarin een mooi evenwicht lus
sen de stemmen bereikt wordt, maar het is
te zelden. De meeste nummers zijn een
beetje kleffe solo-zangpartijen met vier
stemmen eronder die in een haastig arran
gementje naarstig instrumenten imiteren.
In de vorige show was men in het wit, in
mooi gekreukte linnen pakken. Voor 'De
Omval' hulde Montezuma's Revenge zich
in achttiende-eeuwse witte pakjes met
enorme witte pruiken. Zogenaamd iro
nisch-precieus, maar er gebeurt verder wei
nig mee. En dan stoort het dat de benen
van de heren geen kuitbroeken verdragen.
Wat mooi bedoeld is, wordt gelikt. De be
tovering van Montezuma's Revenge is ver
broken.
