m
m
Magere lente voor
graslandvogels
Natuur Milieu
Niet-broedende meeuwen leven langer
i1
i
11
i
1
1
■i
iB
Gevallen bladeren belangrijk voor natuur
WOENSDAG 15 NOVEMBER 1995
REDACTIE BERT DE JONG 072-5196276
SCHOORLWie vrijt, slijt.
Dit gezegde lijkt op te
gaan voor stormmeeu-
wen. Veel stormmeeuwen
hoeven, sinds vossen hen
uit hun broedkolonie in de
Schoorlse duinen hebben
verdreven, in het voorjaar
geen voortplantingsin-
spanning meer te leveren.
En wat blijkt? Ze worden
in vergelijking met andere
stormmeeuwen opvallend
oud. Tussen eind jaren
vijftig en 1977 kregen in
de broedkolonie van
stormmeeuwen in de
Schoorlse duinen duizen
den jongen een metalen
pootring. Een aantal voge
laars leest nog altijd rin
gen af van uit die periode
stammende stormmeeu
wen. Aan de hand van de
cijfercode kan de leeftijd
van de vogels worden be
paald. Tot deze zomer
stond het internationale
leeftijdsrecord voor de
stormmeeuw op 24 jaar
en 2 maanden. Dat is af
gelopen voorjaar verbe
terd: Twee Schoorlse
stormmeeuwen bleken 24
jaar en 10 maanden oud
te zijn. In totaal zijn er de
afgelopen periode liefst
zestien Schoorlse storm
meeuwen waargenomen
die 20 jaar of ouder zijn.
FOTO MARTIJN QE JONGE
OPGAVE
KRUISWOORDRAADSEL
Horizontaal:
1. bluffer; 2. druppel, armoedige
steeg; 3. uitstekend strookje, Eu
ropeaan; 4. bedoeling; 5. buisje
van zacht metaal, bewijsstuk; 6.
mannetjesbij; 7. houding, Egyp
tische godheid; 8. voetlijst; 9.
papegaai, tijdperk; 10. geeuw,
beklemd; 11. peulvrucht.
Verticaal:
1steun, zode; 2. plaats in de Ar
dennen, Organisatie der Verenig
de Volken (Eng.), soort; 3. onder
koning, houtafval; 4. deel v.d.
bijbel, bode, monnikskleed; 5,
ter zake (afk.titel; 6. Verenigde
Staten (afk.juwelenkistje, bok-
sterm; 7. keur, kortschrift; 8.
gard, bijbelse naam, kippenloop;
9. waardeloos ding, dierenver
blijf.
OPLOSSING
SLEUTELWOORD
Horizontaal:
1. kampioen; 2. onaardig; 3.
Pakistan; 4. leesvoer; 5. onlus
tig; 6. plakkaat; 7. elastiek; 8.
rariteit.
De woorden op de eerste en der
de verticale regel zijn: KOPLO
PER en MAKELAAR Het sleutel
woord luidt: KINDERMUTS,
DOOR HANS VAN ES
Ons dagelijks weer wordt meestal beheerst door twee luchtdrukcen
tra, die vaak op de weerkaart terug te vinden zijn, de IJslanddepress
en het Azorenhoog. Samen zorgen deze weersystemen voor een bred
westelijke tot zuidwestelijke stroming, die vanaf de oceaan veel Eu
ropese landen bereikt. We spreken hier wel over een gemiddelde toe
stand; de hoge- en lagedrukgebieden kunnen enorm afwijken van hi
gebruikelijke posities.
In de luchtdrukverdeling van deze week is weinig meer van het 'nor
male' patroon te herkennen. Het beroemde hogedrukgebied der Azc
ren is aan de wandel gegaan en haar plaats is ingenomen door een
omvangrijke subtropische depressie. De invloed hiervan reikt over h
Iberisch schiereiland en heeft ter plekke de hemelkraan openge
draaid. Dat mag bijzonder worden genoemd, want deze regio wordt;
vijf jaar door droogte geteisterd. De komende dagen wordt het gort
droge gebied opnieuw getrakteerd op forse regenbuien.
Ook in het noorden zien we veranderingen. Op de plaats van de grot;
herfstdepressies - in de regio IJsland - ligt al enige tijd een hardnek
kig hogedrukgebied. Depressies moeten een omtrekkende beweging
maken; ze duiken vanuit Noord-Groenland Scandinavië binnen en
sleuren koude poollucht achter zich aan. Een hele serie van deze
pooldepressies heeft het noorden en oosten van Europa al behoorlijl
in de kou gezet en het lijkt onontkoombaar dat wij het komende wee
einde aan de beurt zijn.
Voor het zo ver is, hebben af te rekenen met een aantal neerslagrijke
storingen, die in een zachte zuidwestelijke stroming over ons land
trekken. De komende 24 uur blijft het veelal bewolkt met soms flink
wat regen en motregen. Het kwik schommelt tussen 10 en 13 grade
De koude luchtmassa bereikt ons in de vroege vrijdagmorgen, waarn
de temperatuur een flink eind omlaag gaat. De milde zuidwestenwir
wordt verruild voor een gure noordwester, waarin buienlijnen overtre
ken. Achter elke lijn wordt het kouder. Vrijdag valt de neerslag nogi
de vorm van regen en hagel, maar tijdens het weekeinde wordt de
kans op (natte) sneeuw steeds groter. Het wordt ronduit koud met
maxima van 5 graden en in de nacht kans op lichte vorst. 1
EUROPA
Als in de herfst het lover neerdwarrelt, raakt
menigeen de kluts een beetje kwijt. 'Weg
ermee', luidt het motto. Waar gebeurd:
wanhopige man belt beheerder bezoekers
centrum in natuurgebied met de vraag:
„Mijnheer de boswachter, hoe doet u dat
nou, al die bladeren opruimen?''
Volgens de Bomenstichting in Utrecht is er
maar één goed antwoord op die vraag. Ge
woon niets doen. Want bladeren spelen in
de tuin een belangrijke ecologische rol. Die
verdienen een beter lot dan opgeveegd en
als afval in de groene container te worden
gegooid. Een schone stoep is nog tot daar
aan toe. Maar een te grote schoonmaakdrift
is schadelijk voor de natuur rond het huis.
Een bladerdek vormt als het ware een lek
ker warm dekbedje voor planten en dieren
die eronder kunnen overwinteren.
Bovendien zorgt het afgevallen lover ervoor
dat de grond niet dichtslaat bij striemende
regen, niet uitdroogt, of te zeer bevriest. Het
bladerdek verdwijnt vanzelf. Want allerlei
beestjes en schimmels 'eten' de afgevallen
bladeren op, zetten die stukje bij beetje om
in humus. En humus verbetert en voedt de
bodem, maakt bemesting overbodig. Van
de van het tuinpad geveegde bladeren kan
prima bladcompost gemaakt worden.
Wie meer wil lezen over het nuttige effect
van bladeren in de tuin kan de folder 'Bo
men en Bladeren' bestellen bij de Bomen-
stichting (3 gulden overmaken op gironum
mer 2108755 o.v.m. 'Bomen Bladeren').
Daarin staat onder andere hoe men blade
ren op hopen in eigen tuin kan composte-
ren.
De zon begon reeds te dalen achter
de bomen en de nevels die uit het
woud te voorschijn slierden kregen
een roodachtige gloed. Temidden
daarvan duwde het mannetje Patina-
kel een piepende kruiwagen voort,
maar toen hij heer Bommel zag hield
hij halt.
„Waar is mijn pippeling?" vroeg hij,
het voertuigje neerzettend.
„O, eh... daar wordt aan gewerkt", zei
heer Ollie vaag. „Ik behandel het we
tenschappelijk, bedoel ik. Ik... eh...
we gaan er wat meer van maken. Dat
wil zeggen; eh... we gaan het verbete
ren. Alles wat de natuur doet is ge
brekkig, zegt Sickbock. U begrijpt wel
wat ik bedoel."
Het ventje schudde het hoofd en
keek bekommerd naar de verflenste
plantengroei.
„Ik begrijp u niet", sprak hij met
dunne stem. „Mijn denkraam is
maar klein", zegt Kwetal. Het enige
wat ik weet is dat de wortelzuring
aan het kiemen is. Morgen is het
nieuwe maan en dan zal die er in
slaan. De draadhippel hangt al aan
de twijgen..."
„O, juist", prevelde heer Bommel
verblekend. „Net wat ik dacht. En
wat gaat u nu doen?"
„Ik ga weg!" verklaarde de ander.
„Wie leven wil moet hier vandaan. Ik
voor mij geloof niet, dat u alle mir in
vierentwintig uren weer over het
woud kunt verspreiden!"
„Gelooft u dat niet?" riep heer Ollie
uit.
„Nee!" zei Pastinakel streng. „En het
kan me niet schelen wat Kwetal zegt.
Ik ga voort."
Heer Bommel zakte wat ineen. Hij
mompelde een onverstaanbare groet
en slofte het woud in...
Voor in grasland broedende vo
gels in Noord-Holland (na
Friesland de provincie met de
meeste kieviten, grutto's en tu
reluurs) is het voorjaar van 1995
niet zo best geweest. I let aantal
broedparen grutto's lag afgelo
pen voorjaar negen procent la
ger dan in 1994. Voor kievit en
tureluur waren die percentages
vier procent minder. Vrijwel alle
min of meer algemene weide
vogelsoorten scoorden lager.
Het aantal paren slobeenden
vertoonde een daling van der
tien procent, de wilde eenden
twaalf procent. Er broedden elf
procent minder meerkoeten en
negen procent minder water
hoentjes. Vooral de slobeend
lijkt bezig aan een vrije val neer
waarts. De enige soort die echt
dik in de 'plus' zit is de
bergeend. Het aantal broedpa
ren steeg met liefst achttien
procent.
Sinds 1987 inventariseert de
provincie Noord-holland jaar
lijks in meer dan vijftig proef-
vlakken het aantal broedende
weidevogels. I let provinciale
meetnet is opgezet om het wel
en wee van de graslandvogels te
kunnen volgen, en te kunnen
checken of het overheidsbeleid
(zoals reservaatvorming en het
afsluiten van voor weidevogels
gunstige beheerovereenkom-
sten met boeren) effect sorteert.
Op zich zeggen de jaarcijfers
niet zo veel. Er kunnen van jaar
tot jaar flinke verschillen optre
den door bijvoorbeeld klimato
logische omstandigheden, zo
wel hier als in de overwinte-
ringsgebieden. Daar moet reke
ning mee worden gehouden.
Niet elke vooruil- of achteruit
gang is daarom een trend. Toch
signaleert het verslag één dui
delijke ontwikkeling: in het
noorden van de provincie (regio
noord) blijft het aantal weidevo
gels dalen. In het midden (waar
de beste gebieden liggen en veel
aan bescherming wordt gedaan
via de relatienota en vrijwilli
gerswerk) is sprake van stabili
satie of zelfs weer enige vooruit
gang-
De meetresultaten van 1995 zijn
gepubliceerd in 'De Graspier',
het tijdschrift van de Samen
werkende Vogelwcrkgroepen in
Noord-Holland (SVN).
KNMI
Weersvooruitzicht
Geldig tot en met
donderdag.
Noorwegen:
Half tot zwaar bewolkt en
vooral in het midden en
zuidoosten af en toe regen
of sneeuw. Daling van
temperatuur; morgen
ima van -10 graden in
het noorden tot rond het
vriespunt aan de kust in
het zuidwesten.
Zweden:
Meest bewolkt en van tijd
tot tijd sneeuw, in het zui
den ook regen. Vooral mor-
m het zuiden veel
wind. Vandaag maxima
van -13 graden in het
noorden tot 6 in het zui
den; morgen overal iets
kouder.
Denemarken:
Bewolkt en van tijd tot tijd
regen-, morgen later op de
dag mogelijk sneeuw. Vdn-
j maxima rond 8 gra
den; daarna aanmerkelijke daling van
temperatuur.
Engeland, Schotland, Wales en Ierland:
Eerst bewolkt en van tijd tot tijd regen.
In Schotland, en morgen ook elders, van
het noorden uit enkele opklaringen, af
gewisseld door winterse buien, mogelijk
met onweer. Daling van temperatuur tot
ongeveer 6 graden op morgen maar in
het zuidoost-Engeland dan nog enkele
graden warmer.
België en Luxemburg:
Bewolkt en van tijd tot tijd regen of mot
regen. Middagtemperatuur ongeveer 9
graden.
Noord- en Midden-Frankrijk:
Meest bewolkt en nu en dan regen of
motregen. Middagtemperatuur ongeveer
11 graden.
Portugal:
Bewolkt en van tijd tot tijd buiige regen,
mogelijk ook onweer en vooral ten noor
van Lissabon plaatselijk veel neer
slag. Middagtemperatuur variërend van
14 graden in het uiterste noordoosten
tot 20 in het zuiden.
Madeira:
Vandaag nog perioden met zon maar
morgen meer bewolking en van het wes
ten uit enkele buien. Middagtempera
tuur iets boven de 20 graden.
Spanje:
Wolkenvelden en vooral in het noorden
i westen van tijd tot tijd buien, soms
et onweer en hier en daar veel neer
slag. Langs de Costa's in het zuiden ook
nu en dan zon. Maxima rond 17 graden
maar aan de zuidoostelijke Costa's rond
22.
Canarische Eilanden:
Zonnige perioden. Morgen later op de
j toenemende- bewolking, mogelijk
gevolgd-door een enkele bui. Middag
temperatuur ongeveer 26 graden.
Marokko:
Westkust: naast zon ook wolkenvelden,
vooral in het noorden. Bijna overal
droog. Middagtemperatuur van 21 nabij
Tanger tot ongeveer 25 in de omgeving
van Agadir.
Tunesië:
Perioden met zon maar ook wolkenvel
den en vooral in het noorden kans op
een bui. Middagtemperatuur ongeveer
22 graden.
Zuid-Frankrijk:
Vandaag vooral in het oosten nog hier en
daar zon maar van het westen uit toene
mende bewolking en van tijd tot tijd
buiige regen, mogelijk ook onweer; met
name in de Franse Alpen hier en daar
veel neerslag en veel wind. Middagtem
peratuur uiteenlopend van 11 in de om
geving van Lyon tot ongeveer 17 graden
i het zuiden. Aan de voet van de Pyre
neeën plaatselijk nog wat hoger
Mallorca en Ibiza:
Zonnige perioden. Waarschijnlijk droog.
Middagtemperatuur rdnd 21 graden.
Italië:
Veranderlijk bewolkt met vandaag vooral
langs de Adriatische kust en in het zui
den enkele regen- of onweersbuien. In
het noorden ook zonnige perioden. Mor
gen nog slechts een enkele bui in het
zuiden, maar in het noorden later op de
g bewolkt en enige tijd regen. Maxima
van 10 graden in het noorden tot rond
20 graden in het zuiden.
Corsica en Sardinië:
Vandaag vrijwel de hele dag droog en
zonnige perioden. Morgen vanuit het
noorden meer bewolking, later op de
dag gevolgd door regen en een aantrek
kende wind. Middagtemperatuur dicht
bij 20 graden.
Malta:
Vandaag eerst nog kans op een bui;
daarna meer zon en droog. Middagtem
peratuur 21 graden.
Griekenland en Kreta:
Wisseld bewolkt en enkele fikse buien,
ook met onweer en plaatselijk veel neer-
J, met name op de Sporaden en van
daag ook nog langs de westkust. Mid
dagtemperatuur uiteenlopend van 16
graden in het noorden tot iets boven 20
op Kreta.
Turkije en Cyprus:
Half tot zwaar bewolkt en vooral langs
de westkust enkele stevige buien, ook
onweer en hier en daar flink wat re
gen. Langs de zuidkust meer zon en op
de meeste plaatsen droog. Middagtem
peratuur van 17 graden rond de Dar-
danellen tot rond 23 op Cyprus.
CS °Pkl
Duitsland:
Vanochtend kans op mist. Verder
wolkt en van tijd tot tijd regen of n
gen. Wind draait van zuidwest op i(0
daag naar noord op morgen. Midc
temperatuur rond 9 graden; morgen)
ter van het noorden uit kouder.
Zwitserland:
In het algemeen veel bewolking en vaj
vanmiddag vooral in het westen en ni
den enige tijd regen, boven 180)
sneeuw. Middagtemperatuur tussen
err-12 graden.
Oostenrijk:
Af en toe zon, maar ook flinke wolk
velden en eerst hier en daar regen. In
dalen in de ochtend plaatselijk rrj
Morgen overal bewolkt en vooral latei
de dag regen, boven 1800 mL
sneeuw. Middagtemperatuur circa L
graden.
Polen: f"
Vandaag wolkenvelden maar hier a
daar ook nog zon; op de meeste plaat»;
droog. Morgen bewolkt en vooral ir
westen af en toe regen. Vandaag n«,
ma van 3 graden in het noordooster0
10 in het zuidwesten. Morgen opjr
meeste plaatsen net iets warmer.
Tsjechië en Slowakije:
Vandaag eerst plaatselijk mist, verde
en toe zon en bijna overal droog. Mor
meer bewolking en later op de daes
Tsjechië af en toe regen en een st
aantrekkende wind. Stijging van ten 5
ratüur tot ongeveer 10 graden op r
gen.
DONDERDAG 16 NOVEMBER 1995
Zon- en maanstanden
Zon op 08.01 Zon onder 1
Maan op 00.17 Maan onder 1
Waterstand
IJmuiden Katwijk
Hoog 09.25 22.15 08.58 21'
Laag 04.45» 17.26 04.26 11
Weerrapporten 14 november 19 ui
station weer wind tem
Amsterdam zwaar bew. zzw8 13
De Bilt zwaar bew. zzw5 13
Deelen regen zw6 12
Eelde mist zzw3 7
Eindhoven zwaar bew. zzw5 12
Den.Helder hall bew. zw6 12
Rotterdam zwaar bew zw7 14
Twente zwaar bew zzw6 12
Vhssingen zwaar bew zzw9 12
Maastricht zwaar bew zw6 11
Aberdeen zwaar bew zl 11
Athene regen zzo 7 20
Barcelona licht bew nw 1 19
Berlijn zwaar bew zzo 3 5
Boedapest half bew. n 1 7
Bordeaux half bew. zo 3 17
Brussel zwaar bew. z4 13
Cyprus onbew. ono4 21
Dublin regen ozo7 13
Frankfurt half bew. zzw5 11
Innsbruck regen
Istanbul half bew.
Klagenfurt zwaar bei
Kopenhagen zwaar bei
Las Palmas onbew.
Lissabon regen
Londen regen
Luxemburg zwaar oei
Madrid half bew
Malaga half bew.
Mallorca licht bew
Wenen z
Zurich t
Buenos Aires t
Casablanca i
Johannesburg c
New Orleans c
New York r
Tel Aviv c
Tokyo f
Schoner verbranden
van afval mogelijk
Een schoner milieu kan, maar
daar hangt meestal wel een
prijskaartje aan. Uit een onder
zoek, gefinancierd door het mi
nisterie van volkshuisvesting,
ruimtelijke ordening en milieu,
blijkt dat de uitstoot van zure
regen veroorzakend NOx (stik-
stofoxyden) door afvalverbran
dingsinstallaties met tachtig
procent verminderd kan wor
den. Wel wordt het verwerken
van brandbaar afval flink duur
der, met minimaal een tientje
en maximaal 20 gulden per ton.
De eis om tachtig procent min
der NOx uit te stoten vloeit
voort uit de Richtlijn Verbran
den, onderdeel van het 'Besluit
luchtemissieafvalverbranding'.
Daarin staat met hoeveel verzu
rend gas de vuilovens de lucht
vanaf het le kwartaal 1996 mo
gen belasten: 70 mg/m'.
Het ministerie spendeerde 27
miljoen gulden aan onderzoek
en beproeving van twee gea
vanceerde NOx-verwijderings
technieken. De apparatuur
werd in vier verbrandingsovens
getest, (onder andere in de AV1-
west in Amsterdam). De reduc
tie met tachtig procent blijkt
haalbaar, met beide technieken.
Het resultaat was zelfs beter
dan de norm van 70 mg/m3.
Verbrandingsinstallaties belas
ten de lucht nu nog jaarlijks met
zes miljoen kilo NOx. Dat lijkt
heel wat, maar het autoverkeer
stoot nog altijd zestig keer die
TOM POES Heer Bommel en de toornviolen
P/T fS JULUE
POOR P£ KOAtéA/-
P£ T/JD. D£ SlAAPBARAK
/S R/ERMAAST
.Mijnheer de boswachter, hoe ruimt u al dat blad op?'
FOTO JOOP BOEK
