'Geen
Spanje in 1996 in teken
geboortejaar van Goya
Moeizaam plezier hebben met een tientje
Cultuur&Kunst
Sfeervolle terugblik in 'Tip Top:
Overzicht Constant in Stedelijk
Blacher vergeet orkest
achter zich te hebben
Ken Loach wint Europese filmprijs
berlun» De Britse regisseur Ken Loach heeft gisteren in Berlijn
de Felix-prijs voor de beste Europese film gewonnen. Hij ont
vangt de 'Europese Oscar' voor zijn film Land and Freedom, een
epos over de Spaanse Burgeroorlog. De regisseur kon de prijs
niet zeifin ontvangst nemen, omdat hij momenteel in Nicara
gua is voor de opnamen van zijn volgende film. Het is Loachs
tweede Felix, nadat hij in 1991 in Berlijn met Riff-Raff in de prij
zen viel. I-and and Freedom vertelt het verhaal van een jonge
Engelse communist die in Spanje aan de kant van een radicaal
linkse militie meestrijdt tegen de fascisten, totdat zijn eenheid
door de communisten wordt onderdrukt.
John Lennon-postzegel uitgegeven
los angeles Acht landen geven op 8 december postzegels uit
om ex-Beatle John Lennon te eren. Op die dag is het vijftien jaar
geleden dat de legendarische musicus werd vermoord. De post
zegels worden uitgegeven in onder meer Ghana, Nicaragua, Ma
li, de Maldivey, Antigua en Azerbeidzjan. De ontwerpen tonen
Lennon in verschillende fases van zijn leven. Weduwe Yoko Ono
heeft de tekeningen geselecteerd.-Groot-Brittannië, Australië en
West-Duitsland brachten eerder al Lennon-postzegels uit.
'Zusje' wint jury-prijs Grieks festival
Thessaloniki De Nederlandse speelfilm 'Zusje' heeft gisteravond
op hel 36e internationale Filmfestival van Thessaloniki de Zilve
ren Alexander gewonnen, de speciale juryprijs. Aan deze onder
scheiding is een geldbedrag verbonden van 40.000 dollar. 'Zusje'
is de debuutfilm van de uit Utrecht afkomstige regisseur Robert
Jan Westdijk. Kim van Kooten speelt er een hoofdrol in. Ander
halve maand geleden was 'Zusje' de sensatie van het Nederland
se Film Festival en wist toen bij verrassing zowel de Prijs van de
Stad Utrecht te winnen als het Gouden Kalf voor de beste speel
film van het jaar.
Leo Silveira trad zaterdagavond op ir
van hartelijk gelach en een dap
pere poging tot woordenwisse
ling. Een gemoedelijk familiege
beuren gaat zich voltrekken.
Kleine kinderen zijn onder be
geleiding van pa en moe. ter
educatie op zoek naar andere
culturen. Een veelkleurige varia
tie van types uit bijna alle uit
hoeken van de wereld. Nette
pakken, gesoigneerde heren en
dames, baseballcaps uit Afrika
en jongeren gestoken in tradi-
het Leids Vrijteijds Centrum (LVC).
tioneel Nederlandse kleder
dracht, het trainingspak.
Een publiek dat bij uitstek ge
schikt is voor Leo Silveira's mu
ziek, die nogal ruim van opvat
ting is. Met een stem als een
warm kussen en een blazerssec
tie die als de zon schettert weet
hij al snel een sfeertje van 'dan
sen mammie!' te creeëren. De
agoog danst vrolijk met de Se-
negalees onder de begeleiding
van een pretentieloos refrein
van 'I like it, you like it', en 'We
can work it out'. Dat alles voor
zien van stevige portie publieks
participatie. De achtmansband
speelt soukous, soca, draait
haar hand niet om voor een
reggaedeuntje of een gelikt
Westers blazerspartijtje. Drie
danseressen gehuld slechts in
riet en luipaardvel vertonen hun
danskunsten. Zij beschikken
over een vermogen tot opzwe
pen van het mannelijke publiek
op de eerste rij.
Het einde van Silveira's optre
den betekent voor de meeste
aanwezigen een terugkeer naar
een wat grijzer alledaags be
staan. En dat dat contrast nogal
groot kan zijn toont de afwezig
heid van het Somalisch sound-
system. De dj is onverwacht
overgeplaatst naar een ander
centrum in Geleen waardoor
een LVC-dj zijn plaats moest
opvullen.
Erik van Muiswinkel in de Leidse Sc
tijdsverschillen. Bij cabaret
moet je het verhaal slimmer
aanpakken. Het moet niet te in
gewikkeld zijn. De overgangen
moet je scherper maken."
„Wat dat betreft waren de try-
outs goud waard. De eerste keer
kreeg ik na afloop nog allerlei
vragen. 'Heel interessant, heel
dapper, maar leg nou es effe uit
waar die en die mee bezig is'.
De laatste vijf keer heb ik dat
niet meer gehoord."
„Toen ik die vragen kreeg
dacht ik eerst wel: stomme
koeien, begrijp dat dan toch!
Maar zo werkt het niet. Mensen
ouwburg. ,,lk vertel een verhaal, ma;
uit het toneelvak die de try-outs
hebben gezien hadden ook een
aantal vragen, dus het was no
dig om het een en ander te ver
anderen."
One-manshow
Dat Van Muiswinkel nu solo op
het podium staat is geheel te
gen de verwachting in, want de
afgelopen jaren liet de cabare
tier meermalen weten niets te
voelen voor een one-manshow
(„Er staan al genoeg mensen
one-man- en one-womanshows
te maken"). Van Muiswinkel
begon zijn theaterloopbaan in
blijf het hardnekkig cabaret noemen
Zak en As, trad samen op met
leden van cabaretgroep Dubbel
en Dwars en deed twee jaar ge
leden een voorstelling met Mar-
göt Ros ('De Heldenlul').
Om het 'gezeur' over de solo
voorstelling voor te zijn presen
teert de cabaretier zijn alter
ego's op liet podium nu als 'me
de-spelers'. „Die opmerkingen
over one-man shows heb ik in
derdaad meermalen gemaakt,
maar het is voor mij geen uitge
maakte zaak om in groepen te
spelen. Ik heb het destijds ge
zegd omdat ik vind dat je be-
FOTO TACO VAN DfL,
hoorlijk wat in huis moet h|n]
ben om in je eentje twee kjej
drie kwartier het publiek L
boeien. Het is niet zo dat ik^,
deze fase zoals Youp van 't i]q
op het podium kan staan. L)vv
moet je over een soort cL
kracht beschikken. Ik haal ni
kracht uit die wisselingen
personages, ik kan van het
op het andere moment heely
mand anders zijn."
ill
'De Mensenvriend' van Ba
van Muiswinkel is di 14/1 lie
15/11 te zien in de LeHi;
Schouwburg. iv
MAANDAG 13 NOVEMBER 1995
Bij de try-outs voor 'De Mensenvriend' waren sommige
bezoekers een beetje teleurgesteld. Want in de eerste so
lovoorstelling van Erik van Muiswinkel wordt geen
'vrachtwagen vol typetjes' over het publiek uitgestort.
„Als je daarvoor naar de voorstelling komt valt het te
gen," zegt de cabaretier. „In de try-outs die we de afgelo
pen weken hebben gedaan was dat even een probleem.
Maar dat is nu achter de rug." Morgen gaat 'De Mensen
vriend' in première in de Leidse Schouwburg.
Leidse première solovoorstelling Erik van Muiswinkel
theater
recensie wunand zeilstra
'Tip Top', samengesteld door George
Groot (script). André Veltkamp (dramatur
gie) en Ruut Weissman (samenstelling).
Gezien: 11/11, schouwburg, Leiden.
Het programma 'Tip Top' blikt
terug op de uitgaanswereld van
het vooroorlogse Amsterdam.
Sommige liedjes uit die tijd,
zoals bijvoorbeeld 'Onder de
bomen van het plein' van Max
Tak, 'Sally's Roomijslied' van
Louis Davids en misschien zelfs
'Meneer Dinges' van Johnny en
Jones zijn vandaag de dag nog
steeds bekend.
Jenny Arean, Joost Prinsen,
Lucretia van der Vloot en Rem-
co Vrijdag brengen dit repertoi
re in de wetenschap dat in dat
vooroorlogs Amsterdam joodse
artiesten een belangrijke rol
speelden. En dat zij in die tijd
licht amusement met veelal
niet-typisch-joods repertoire
brachten. Onder meer was dat
het geval in de Tip Top-bio-
scoop, waar tal van artiesten de
pauzenummers opvulden.
Aan deze periode in de ge
schiedenis van het amusement
kwam abrupt een einde, toen
de waanzin van de Tweede We
reldoorlog uitbrak. Een pro
gramma dat ruim vijftig jaar na
dato terugblikt, houdt daarmee
voortdurend rekening. Het.the
ma wordt in eèn paar nummers
op een ingetogen manier aan de
orde gesteld. Cabaretier George
Groot is verantwoordelijk voor
het script; hij weet als geen an
der met dit beladen onderwerp
binnen een cabaretprogramma
om te gaan.
Dat alles resulteert dan oolje
een sfeervolle en stijlvolle terja
blik. Joost Prinsen laat in 4i<
teksten altijd iets weemoecjii
meeklinken. Moeiteloos veri-
dert hij van rol: soms fung^a
hij als verteller, meestal spè(
hij gewoon mee. Jenny Ar^_
overtreft zich zelf in een p,
nummers, zoals in 'JiddisA
mamma' en in het beschrijvj-
de lied over 'De begrafenis
Manke Nelis'. Maar ook Lutjj
tia van der Vloot en Remco \fai
dag hebben een belangrijk ajr<
deel in 'Tip Top'. Deze jongb
garde die pas is afgestudejé
aan de Akademie voor Kl^h
kunst, laat zich hier van n
beste kant zien. Het gefj
wordt vakkundig muzikaal
dersteund door Martin van
(piano), Simon Planting (I
en Wilma Thalen (viool).
Spanje gaat in 1996 veel aan
dacht besteden aan het geboor
tejaar van één van zijn grootste
schilders uit de geschiedenis,
Fransisco de Goya y Lucientes.
Hij werd 250 jaar geleden, op
30 maart 1746, geboren in het
dorp Fuendetodos in de provin
cie. Goya's geboortedag wordt
volgens Spaanse media gevierd
met exposities, symposia, mu
ziek-, theater-, film-, en dans
voorstellingen.
In het Prado-museum in Ma
drid is in juli en augustus een
uitgebreide tentoonstelling van
tekeningen, etsen en stillevens
van de achttiende-eeuwse schil
der te zien. Andere Goya-expo-
sities worden gehouden in het
Reina Sofia-museum en de Na
tionale Bibliotheek. Lithografie-
en van de Spaanse meester zijn
te bewonderen in het Calcogra-
fia Nacional. In het neo-klassie-
ke Palacio Nacional, het Antro
pologisch Museum en het Ar
cheologisch Museum zijn even
eens werken van Goya te zien.
Tijdens Goya's leven hadden
belangrijke historische gebeur
tenissen plaats die ook hun
weerslag hebben gevonden in,
het werk van de schilder. Zo zijn
de verschrikkingen van de
Spaanse Onafhankelijksheids-
oorlog getekend in etsen met de
titel „Los desastres de la Guer-
ra". De executie van ongewa
pende Spaanse boeren is te ai
op het dramatische doek ir
derde mei 1808", een hoorn
punt uit de Spaanse neo-Bani
In het begin van de negentiee
eeuw maakte Goya ook veelt
keningen in de straten van li
drid. 1
Goya was lange tijd hofscj
der van de Spaanse koning r
rel rV; volgens biografen oolii
gelukkigste periode in zijn]
ven. In 1824 verliet hij Sp$
en begaf zich in ballingschap!
Frankrijk. Vier jaar later stieiii
in Bordeaux. In 1919 vondji
zijn laatste rustplaats in Ma®
in de Iglesia San Antonio dj;
Florida, een kerk die hij ooitp
had gedecoreerd. p
F
Het Stedelijk Museum-wijdt voor de eerste maal
een uitgebreid overzicht aan de schilderijen van
Constant. De tentoonstelling, die van 25 novem
ber tot 21 januari loopt, bestrijkt een periode van
vijftig jaar en omvat zo'n zeventig werken.
Constant Nieuwenhuys (1920) heeft een veel
zijdig oeuvre. Hij maakte deel uit van de Cobra
groep. Na deze periode dacht hij de schilderkunst
vaarwel te moeten zeggen en ontwierp het utopi
sche Nieuw Babyion. Later nam hij de kwast toch
weer ter hand en maakte verschillende werken,
waarbij hij overging van het grillige Cobra-werk
op het schilderen van rechlijnige composl
met vierkanten. Politieke gebeurtenissen vorij
voor Contant een belangrijke inspiratiebron!
laatste jaren schildert hij ook thema's uit de ft
sieke mythologie. I
Het Stedelijk Museum exposeerde drie
eerder werk van Constant. In 1959 was erfc
tentoonstelling gewijd aan de constructies!
maquettes van Nieuw Babylon, in 1974 wei
zijn tekeningen vanaf 1945 getoond en in 1
schilderijen uit de jaren zeventig. Nagenoeg
rallel met de terugblik in het Stedelijk toont
Haags Gemeentemuseum aquarellen van C
stant uit de laatste twintig jaar.
muziek
recensie lioy van der spek
Concertgebouw Kamer Orkest o.l.v. Char
les de Wolff Solisten Emily Beynon, fluit
en Kolja Blacher, viool Werken van j.S.
Bach en F. Mendelssohn Bartholdy. Ge
hoord 11/11, Vredeskerk, Leiden.
Eindelijk is er dan een begin ge
maakt aan de restauratie van de
Stadsgehoorzaal; de Meesterse-
rie huist niet meer voor niks in
de Vredeskerk. Overigens is de
ze ambiance uitstekend ge
schikt voor een orkest zoals za
terdagavond. Het Amsterdams
Concertgebouw Kamerorkest
onder leiding van Charles de
Wolff vormt de ideale formule.
Een kleine groep voortreffelijke
strijkers en een solist. Door de
droge akoestiek van deze kerk
komt de klank helder en direct
over.
De fluitist Emily Beynon is in
staat om geheel in te spelen op
de verfijnde klank van het or
kest, in de bekende Orkestsuite
f\r 2 in b van Bach. Elk deel, ze
ven in getal, krijgt een heel ei
gen behandeling, een bijzonder
karakter. Dynamiek en vooral
timing zijn zorgvuldig gekozen,
culminerend in de razendsnelle,
virtuoos geschreven èn gespeel
de badinerie.
Bij Kolja Blacher ligt dit an
ders. De violist op wereldniveau
lijkt in Bachs vioolconcerten in
a en e zo ver boven de stof ver
heven, speelt zo eigenzinnig en
glansrijk, dat hij soms (echt niet
altijd) vergeet een orkest achter
zich te hebben. En lang niet het
eerste het beste. Met een schit
terende buigzame toon kneedt
Blacher deze twee concerten
naar zijn eigen totaalbeeld. Vo
rig jaar gaf hij een fenomenale
'one-manshow' in de Lokhorst-
kerk met solowerken van Bach
en van Blacher (zijn vader), een
concert waarin hij zich hele
maal kon uitleven zonder zich
te hoeven bekommeren om een
achterban. Het enige waarin
Blacher zich dan ook zou moe
ten vërdiepen is het hechte sa
menspel met orkest.
De symfonie nr 7 in d van
Mendelssohn sloot naadloos
maar te keurig aan bij dit Bach-
-concert; een contrast had
spannender gewerkt.
Uitgelatenheid bij vluchtelingenfestival in LVC
Oorspronkelijk was de 'De Men
senvriend' wel opgebouwd
rondom een aanzienlijk aantal
'typetjes'. Tekstschrijver Justus
van Oei, met wie Van Muiswin
kel jarenlang het cabaretduo
Zak en As vormde, schreef een
stuk rondom zes personages.
Regisseur Genio de Groot gooi
de het roer echter volledig om.
„Justus en ik kwamen als gelou
terde jonge talenten bij Genio
aan. Na acht jaar de mensen al
leen maar aan het lachen ge
bracht te hebben, wilden we
iets anders doen. We hadden
een echt toneelstuk met zes ver
schillende rollen. Maar daar
ging dus een heel groot rood
potlood doorheen. Genio heeft
mij overtuigd dat het een jaar
zou duren voor ik dat onder de
knie zou hebben en daarvoor
hadden we de tijd ook niet."
De Groot kneedde het stuk
om tot een, minder gecompli
ceerde, cabaretvoorstelling,
waarin Van Muiswinkel drie
hoofdrollen speelt en 'een paar
bijfiguren'. „Nu kan ik weer te
gen het publiek aan blaten en
daar ben ik per slot van reke
ning ook goed in. Al zie ik het
ook wel een keer aankomen dat
ik echt toneel ga spelen."
De mepgeling van cabaret en
toneel maakt 'De Mensen
vriend' volgens Van Muiswinkel
geschikt voor een heel breed
publiek. „Hoewel ik voor het
eerst mijn bilspleet niet laat
zien. Dat werd door mijn fami
lie echt gemist. Misschien kan
ik er nog een scènetje in stop
pen, waarin dat voorkomt."
De Haarlemse cabaretier beti
telt 'De Mensenvriend' als
stand-up toneel. De voorstelling
balanceert tussen toneel en ca
baret in. „Zoals Hans Liberg het
heeft over sit-down comedy, zo
heb ik het over stand-up toneel.
Er zit toneel in de voorstelling,
zonder dat het publiek een 'to-
neelgevoel' heeft. Ik voel mezelf
toch vooral cabaretier, maar ik
probeer er toch ook een hoop
toneel in te stoppen. Ik vertel
een verhaal, maar ik blijf het
hardnekkig cabaret noemen."
Het verhaal van 'De Mensen
vriend' is voor een groot deel
autobiografisch. „Er zijn drie
belangrijke personages in het
stuk, onder wie ikzelf en twee
goede vrienden van mij: een
museumdirecteur en een Alge
rijn. Zij doen een experiment
met mij en ik faal op alle pun
ten. Om het samen te vatten:
'De Mensenvriend' is een expe
riment door de ogen van het
proefkonijn gezien."
Uitgangspunt van het verhaal
is een videoband die Van Muis
winkel nietsvermoedend in zijn
huiskamer opzet. Er blijkt harde
porno op te staan. „Ik schrik
daar heel erg van, waarna mij
een enorme loer wordt ge
draaid".
Nadat de regisseur het stuk
aanpaste is er, tijdens de try-
outs, ook nog het nodige gewij
zigd. „Het verhaal is nog meer
op het cabaretpubliek toegesne
den. Vrijwel alles wat Justus
heeft geschreven is in de voor
stelling terecht gekomen, maar
wel in een andere volgorde. Ik
heb geen verstand van toneel,
maar ik kan me voorstellen dat
toneelpubliek wel gewend is
aan abrupte overgangen en
Tekenaar Albert Uderzo wint strijd om Asterix
De Franse striptekenaar Albert Uderzo mag de
strip Asterix blijven maken, zo heeft de rechtbank
in Parijs bepaald. De rechter verwerpt daarmee
de eis van de dochter van René Goscinny, de
overleden mede-bedenker van de Gallische strip
figuur. Uderzo kreeg na de dood van Goscinny
toestemming van diens weduwe de serie voort te
zetten. Dochter Anne vocht deze afspraak aan
nadat haar moeder vorig jaar overleed. De rechter
oordeelde echter dat de klacht volgens het Franse
fecht verjaard is. Uderzo werkt ondertussen aan
een nieuw deel dat in het najaar van 1996 moet
verschijnen.
Het Onderzoekerscentrum Lei
den heeft 75 kaartjes voor het
concert van Leo Silveira uitge
deeld aan de in Leiden verblij
vende vluchtelingen. Naast de
gebruikelijk hoeveelheid wel
zijnswerkers, antropologie- en
niet westerse talenstudenten is
er dan ook een groot aantal gas
ten aanwezig waarbij de inte
resse in andere culturen geen
semi-professionele basis heeft.
Met vluchtelingenzakgeld van
een mager tientje per week is
het echter wat moeizaam ple
zier hebben in een gelegenheid
waar de prijs van het bier 2,50
gulden bedraagt. Een bezoeker
van het vluchtelingenfestival in
het LVC keert zaterdagavond
dan ook ontgoocheld terug van
de balie waar de consumptie-
muntjes te koop zijn.
De uitgelatenheid is er niet
minder om. In het zaalvullend
decor heerst een verwachtings
vol geroezemoes. De ruimte
tussen het café en de grote zaal
is druk behangen met tie-dye
vlinders, een gordijn van lange
linten kunstig versierd wc pa
pier. De sigarettebrandgaten en
de elegante zwarte merkpen-
krullen doen de gezamenlijke
creatieve hand van een clubje
hogere kunstnijverheidstuden-
ten vermoeden. Niets is echter
minder waar. Het gehele decor
tot de papier maché palmboom
en de bonte naiëve zon, zee en
strand- tafereeltjes aan de muur
toe is afkomstig van de asielzoe
kers zelf. Er is duidelijk veel tijd
en doe-het-zelf bezigheidsthe
rapie gestoken in de voorberei
ding van het festival.
Voor het optreden van Leo
Silveira wordt ter opwarming al
wat etnische muziek gedraaid
waatop alleen diverse begelei
ders en andere autochtonen on
gehinderd door nieuwkomers-
géne durven te dansen. De
meeste buitenlanders kijken
vooralsnog even de kat uit de
boom en benutten de tijd om
elkaar hartelijk te begroeten. Er
wordt allerwege driftig gezoend,
schouders worden beklopt en
de herkenning na de ontmoe
ting wordt steevast vergezeld