Het wereldkapitaal aan de haal
Economie Beurs
De Nederlandsche Bank: onderhoudsmonteur van de economie
Aegon maakt
205 miljoen
winst in '95
VROOM DREESMANN
MAANDAG 13 NOVEMBER 1995
ECONOMISCH KORT
ECONOMIE GESNAPT
Wekelijkse rubriek over economie
assurantieconcern
stad Rotterdam heeft de netto
in de eerste negen maan
van dit jaar met 15,2 pro
fent zien stijgen tot 89,3 mil-
oen gulden. In het derde kwar-
aal werd de winst met 15,8 pro-
:ent opgevoerd tot 34,4 miljoen,
'er aandeel boekte de verzeke-
aar over de negen -maandspe-
iode een winst van 2,94, tegen
rorig jaar 2,67. De omzet steeg
n de voorbije drie kwartalen
net 16,5 procent tot 2,6 miljard.
Iet interimdividend wordt ver-
loogd van 0,75 tot 0,84 gulden.
)ver geheel 1995 verwacht het
jestuur een belangrijke stijging
fan de nettowinst, waardoor de
vinst per aandeel 'duidelijk ho-
;er' zal uitkomen.
)e europese Investerings-
iank (EIB) heeft in Nederland
jien groeiend aandeel in de fi-
ïanciering van langlopende
irojecten. De afgelopen vijf jaar
ïeeft de bank bijna 2 miljard
[lilden gestoken in onder ande-
e de vernieuwing van de lucht-
floot van KLM en Martinair, de
iouw van moderne vuilver-
irandingscentrales en de verbe-
ering van de infrastructuur. Dit
neldde Rudolf de Korte, vier
maanden geleden benoemd in
Ie top van de bank, het afgelo-
len weekeinde.
de werkloosheid in de vijf
tien landen van de Europese
Unie bedroeg in september ge
middeld 10,5 procent. Dat blijkt
uit vrijdag verspreide cijfers van
het Europese bureau voor de
statistiek, Eurostat. Nederland
doet het met een werkloos
heidspercentage van 6,6 pro
cent (over augustus) niet slecht
ten opzichte van de overige lid
staten. Alleen Luxemburg heeft
verhoudingsgewijs minder
werklozen, namelijk 3,8 pro
cent. Spanje telt met ruim 22
procent relatief de meeste werk
lozen.
in nederland is in het derde
kwartaal van dit jaar 21 procent
minder aardolie gewonnen dan
in de overeenkomstige periode
vorig jaar. Dat blijkt uit de pro-
duktie-statistiek van het
Staatstoezicht op de Mijnen. De
aardgasproduktie daalde met 10
procent. De gemiddelde olie-
produktie bedroeg in de periode
juli-september gemiddeld
51.206 vaten (8142 kubieke me
ter) per dag. Uit de gasvelden
buitengaats en op het vasteland
werd in het derde kwartaal 10
miljard kubieke meter gewon
nen.
Zo'n 25 jaar terug hadden regeringen
en centrale banken een indrukwek
kend stel instrumenten om hun econo
mie in het gareel te houden. Ze konden
belastingtarieven verhogen en verla
gen, overheidsbestedingen vergroten
en verkleinen, rentevoeten aanpassen,
kredietbeperkingen opleggen of verrui
men, wisselkoersen veranderen en
noem maar op. Intussen is die gereed
schapskist behoorlijk leeg geschud en
lijkt het of regeringen en centrale ban
ken met lege handen staan.
The Economist schonk hier onlangs
aandacht aan onder de veelzeggende
titel 'Who's in the driving seat?'. Zij
noemt als oorzaken de liberalisering
van de kapitaalmarkten, de komst van
krachtige computersystemen die we
reldwijd met elkaar communiceren en
allerlei innovaties op financieel gebied.
Bij dit laatste moeten we denken aan
het sterk toegenomen gebruik van de
rivaten zoals opties, futures en swaps.
Financiële instrumenten die vooral tot
de publieke verbeelding spreken als
het eens flink mis gaat, zoals met Lees-
on bij Barings Bank en het meer recen
te Daiwa schandaal in Japan. Jammer
dat die derivaten meestal negatief in de
publiciteit komen, omdat ze ook heel
nuttig gebruikt worden. Ze bieden on
dernemers en beleggers de mogelijk
heid zich in te dekken tegen de fluctu
aties van wisselkoersen en rentevoe
ten.
In de achter ons liggende vijftien jaar
is de hoeveelheid financiële waarden
(aandelen, obligaties, vreemde valuta
en de genoemde derivaten) tweeënhalf
keer zo sterk gegroeid als het bruto
binnenlands produkt van de industrie
landen. Beperken we ons even tot de
handel in vreemde valuta: in 1973 ging
er op een dag ter waarde van 10 tot 20
miljard dollar om. Intussen gaat het dit
jaar dagelijks om zo'n 1.300 miljard
dollar. In 1983 was de verhouding valu-
tahandel ten opzichte van de handel in
goederen en diensten 10:1; in 1992 was
het 60:1. Het verplaatsen van grote
hoeveelheid kapitaal over de wereldbol
is een kwestie van seconden.
Een onbelemmerde wereldkapitaal
markt heeft, zoals elke perfect werken
de markt, sterke pluspunteh. Besparin
gen stromen zonder zich iets van
landsgrenzen aan te trekken naar de
meest produktieve investeringen. Uit
eindelijk is dat prima voor de groei van
de wereldproduktie. Maar voor natio
nale regeringen is het inderdaad een
stuk lastiger maar niet onmogelijk
zoals we nog zullen zien om een ei
gen economisch beleid te voeren.
Sommige mensen maken zich hier
over zorgen, anderen vinden het juist
een pluspunt. Een van de zorgen is dat
regeringen zo erg hun best zullen doen
om de financiële markten te behagen,
dat ze een te sterk anti-inflatiebeleid
zullen voeren. Financiële markten zijn
namelijk allergisch voor inflatie. Als
ook maar even de verwachting wordt
gewekt dat een bepaalde maatregel de
inflatie zal aanwakkeren, reageert de
markt met een renteverhoging. Inflatie
betekent immers dat je daalder een
gulden waard wordt.
Een gelduitlener die verwacht dat hij
straks geld terugkrijgt met een lagere
koopkracht, wil dat risico direct met
een hogere rente gecompenseerd zien.
Tegenover deze zorg voor een al te
remmend, een deflatoir. beleid staat
een ander geluid. Namelijk dat het juist
moet worden toegejuicht dat regerin
gen direct door de markt worden afge
straft als ze een schadelijk beleid voe
ren. De financiële markt drijft op de
beoordeling van risico's, kosten en op
brengsten door miljoenen beleggers
pensioenfondsen, banken, onderne
mers, particuliere beleggers over de
hele wereld. De markt werkt als een 24-
uurs opiniepeiling onder deskundigen.
Blijft de vraag of een centrale bank
onder deze omstandigheden nog wel
een rentebeleid kan voeren. De erva
ring van de Amerikaanse Fed en de
Duitse Bundesbank leert dat ze wel de
gelijk de korte rente kunnen vaststel
len. En daarmee de economie kunnen
stimuleren of afremmen. Particuliere
banken moeten immers een bepaalde
verhouding in acht nemen tussen de
hoeveelheid krediet die ze verschaffen
en hun kasreserves. En zolang de cen
trale bank de enige is die ze deze kas
reserves kan leveren, kan zij de prijs
daarvoor, de korte rente, vaststellen.
Bij de lange rente ligt het anders. Die
komt tot stand op de wereldkapitaal
markt. En wordt sterk beïnvloed door
de verwachtingen in die markt. Een re
gering die met een renteverlaging zijn
economie wil stimuleren maar daarbij
de inflatieverwachtingen stimuleert,
wordt afgestraft door een oplopende
rente op de kapitaalmarkt.
Het enige wat centrale banken en re
geringen kunnen doen is de verwach
tingen van de markt positief beïnvloe
den. Dat kunnen ze door tijdig infor
matie te verschaffen, door vooral dui
delijk te zijn, door een helder en voor
spelbaar beleid te voeren, zodat de
markt weet waar hij aan toe is. Doen ze
dit niet dan volgt er onmiddellijk een
reactie omdat intussen cyberspace de
postduif heeft vervangen.
DR. ROLF SCHÖNDORFF
l^MSTERDAM RAYMOND PEIL
onder De Nederlandsche Bank
jou Nederland lijken op de eer-
de beste bananenrepubliek
H-aar doortrapte 'hackers' onge-
jtraft het girosysteem kraken en
Indermans spaarcenten stelen,
"tonder De Bank zit er geen geld
7h de geldautomaat en kunnen
de fameuze Ne
bankbiljetten reduce-
loien tot monopolygeld. De Ne
derlandsche Bank (DNB) is de
'|»aakhond van banken en be
leggers en eerste stuurman op
-Het schip van economie en sa
menleving. Zonder haar moeten
9ve vrezen voor uit de pan rij
gende prijzen, massale werk-
2oosheid en grote armoede. Met
jlen kruiwagen vol bankbiljetten
sen brood kopen en nooit meer
Ap vakantie in het veel te dure
buitenland, zo zou het er in Ne
derland aan toegaan. Een im
pressie van een paar dagen
geuzen in de statige DNB-bure-
'jbn aan het Amsterdamse Fre-
sleriksplein.
3f> Als De Nederlandsche Bank
2|oit reclamespotjes zou maken
liomen er twee slagzinnen in
Aanmerking: 'Dood aan de in-
jatie' en 'De gulden: keihard de
^ardste'. Inflatie geldont
waarding is in spotprenten
Vel eens getekend als een alles-
jjerslindend monster dat landen
ïcpt het bot toe uitholt en dat cri-
fes en depressies veroorzaakt.
J^age inflatie is het beste voor de
'samenleving, daar zijn bijna alle
économen het over eens. En
laarvoor heb je een betrouwba-
e en waardevaste gulden no-
lig, een credo dat de medewer-
'ers van De Nederlandsche
lank in de hersens staat gegrift.
De behoefte aan betrouwbaar
leid was de belangrijkste reden
foor de oprichting van De Ne-
lerlandsche Bank in 1814 door
loning Willem 1. Handel en nij-
(erheid lagen toen plat, de eco-
lomie lag vrijwel stil. „De op-
Iracht was: breng met betrouw-
laar geld de nijverheid weer op
gang. Dat is de opdracht nu
nog", licht woordvoerder drs.
Bert Groothoff toe bij de uitge
stalde waar in het DNB-muse-
um, op een steenworp afstand
van de toren aan het Amster
damse Frederiksplein.
Gewone mensen
Zij aan zij met moderne zaken
als een bioscoopje, computersi
mulaties en een interactieve
CD-speler is er ook het allereer
ste geld uit 1814 te vinden: een
'soort cheque van 1000 gulden
nu meer dan 30.000 gulden
waard persoonlijk onderte
kend door de toenmalige DNB-
directie. Groothoff: „Zij zaten
toen elke dag geld te tekenen.
Dat was overigens meer voor
banken onderling. Gewone
mensen liepen er niet mee
rond."
Het museum biedt ook ant
woord op prangende vragen als
'Waarom heet een biljet van 25
gulden een geeltje?' (Omdat de
eerste geel was). Wat niet weg
neemt dat er ook blauwe biljet
ten van 25 gulden in omloop
zijn geweest. Niet voor lang,
want het volk bleek later te zeer
gehecht aan het rode geeltje.
Het eerste biljet van duizend
was rood, ook aan de achter
kant, vandaar de 'rooie rug'. En
er zijn ook 200tjes, 300tjes, 40jes
of 60jes in omloop geweest.
Bankpapier is deels van katoen
gemaakt: bij te heet wassen gaat
het mis, zo bewijst een gekrom
pen vijfje in het museum. En je
kunt het opeten. Bij de ontwik
keling is zeker gesteld dat bij
voorbeeld kinderen daarvan
geen kwalijke gevolgen onder
vinden.
Hoe eindigt geld? Verpulverd,
tot briketten geperst en ver
brand bij gelddrukker Johan En
schedé in Haarlem, om de fa
briekshal mee te verwarmen.
Soms is het daarvóór al bescha
digd ingeleverd bij één van de
agentschappen. Dan geldt de
volgende vuistregel: een half
biljet van 100 levert 50 gulden
op, een kwart biljet 25, enzo
voorts. Bij de agentschappen
kunnen ook vervallen staatsle
ningen worden verzilverd, als
mede de coupons voor de ren
tevergoeding. Het Wassenaarse
agentschap schijnt daar het
meeste werk aan te hebben.
Papierberg
Bij DNB breken dagelijks vele
mensen achter hun bureau zich
het hoofd over economische
vraagstukken. Dat resulteert in
een papierberg van jaarlijks
2500 tot 3000 adviezen, toespra
ken, rapporten enzovoorts. Een
deel daarvan komt op tafel in
internationale clubs ais het In
ternationaal Monetair Fonds of
het Europees Monetair Instituut
(de voorloper van de Europese
Centrale Bank), de rest is voor
binnenlands gebruik. 'DNB-
denktank' prof. L. Hoogduin:
„Wij zijn ook sparring partner
van de regering en stellen daar
adviezen voor op." Populair ge
zegd let DNB erop of de rijks
overheid geen domme dingen
doet of haar huishoudboekje te
buiten gaat.
Over het het paarse kabinet is
Hoogduin 'grosso modo tevre
den'. Een kanttekening plaatst
hij bij de neiging om de belas-
ting'eenzijdig te gebruiken voor
bijvoorbeeld het milieu of de
laagstbetaalden. „Het versnip
pert en wordt een beetje mode-
gevoelig. Op dat soort momen
ten houden wij Den Haag de
spiegel voor. Zo van: heb je daar
wel aan gedacht?". Terugdrin
ging van de staatsschuld vindt
de Bank véél belangrijker.
Rente, rente en nog 's rente.
Ook op de afdeling financiële
markten is dat het allesbepalen
de beginsel. Voeling met de we
reld van het grote geld is essen
tieel om de (korte) rente op het
juiste peil vast te pinnen. „Wij
zijn de voelhorens van De Ne
derlandsche Bank in de finan
ciële markten", verwoordt ad
Een blik in de 'kelder' van de Nederlandsche Bank: goud, goud en nog eens goud.
junct-afdelingsdirecteur Ruud
Soeting het. Zijn belangrijkste
taak is de gulden sterk te hou
den. Zakt de munt weg, dan
moet de rente wel eens om
hoog. Het signaal van zo'n ver
zwakking bereikt Soeting onder
meer via beeldschermen die de
handel en wandel van de be
langrijkste financiële centra
weergeven.
Een andere mogelijkheid om
de gulden hard te houden zijn
steunaankopen. Soeting kan
zich echter de tijd niet heugen
waarin dat voor het laatst is ge
beurd. Steunaankopen voor an
dere munten zijn twee tot drie
jaar terug veel vaker voorgeko
men, vooral toen de Europese
munten binnen het Europees
Monetair Stelsel tussen vrij nau-
Reseve
Naast het dokteren aan valuta
beheert de afdeling ook de be
legde deviezenreserves van De
Bank (een kleine 60 miljard gul
den) en de beleggingen van
haar pensioenfonds. Aan het
Frederiksplein is ook een kleine
'dealing room' gehuisvest, waar
via beeldschermhandel transac
ties worden uitgevoerd. „De de
viezen vormen de reserve waar
mee we de gulden kunnen on
dersteunen als de nood aan de
man komt. Dat geld moet be
legd en beheerd worden, voor
namelijk in belangrijke valuta
als de dollar en de Duitse
mark", licht Soeting toe. Specu
leren, laat staan gokken is uit
den boze. „Die portefeuille is
uiteindelijk niet van ons, maar
ook van de man/vrouw in de
straat."
Johan Jannink, adjunct-afde
lingsdirecteur ontwikkeling be
talingsverkeer, legt uit dat alle
Nederlandse banken een reke
ning hebben bij De Bank. Als de
ING Bank geld overmaakt naar
de SNS Bank flitst dit langs het
Frederiksplein. Zijn afdeling
moet ervoor zorgen dat dit vei
lig en snel (wegens eventueel
renteverlies) kan gebeuren. Het
zelfde geldt als de Staat op een
achternamiddag enkele miljar
den guldens aan ambtenarensa
larissen overmaakt. De Bank is
immers ook kassier voor het
rijk.
Rest nog de hamvraag: waar
is de roemruchte goudvoor
raad? Die blijft dus achter slot
en grendel, ook weer vanwege
de veiligheid. De 1046 ton goud
(18 miljard gulden waard) is on
der meer opgeslagen in Londen
en in de zwaar bewaakte klui
zen onder het Frederiksplein.
Oorspronkelijk diende het goud
als delddng voor het geld. tegen
woordig is de sterkte van onze
economie daarvoor meer bepa
lend. Wie een glimpje van de
goudvoorraad de zesde ter
wereld wil opvangen of eraan
wil voelen kan in het DNB-mu-
seum terecht. Daar liggen ver
guide staven lood. Niet net ech
te werk, maar het lijkt er veel
op.
DEN HAAG ANP
Verzekeringsmaatschappij
Aegon maakt een goed jaar
door. De nettowinst steeg in het
derde kwartaal van 160 miljoen
gulden in 1994 tot 205 miljoen
dit jaar. In de eerste negen
maanden maakte het bedrijf
een winstgroei van 13 procent
door tot 943,3 miljoen. De om
zet daalde licht tot 15.533 mil
joen.
De goede resultaten zijn voor
de Aegon-directie aanleiding de
eerder uitgesproken winstver
wachting naar boven bij te stel
len. Als de huidige valutakoer
sen niet drastisch veranderen
en als zich geen verdere on
voorziene omstandigheden
voordoen, hoekt de verzekeraar
dit jaar een winstgroei die
'enigszins' hoger uitkomt dan
12 procent. Aegon blijkt het af
gelopen jaar wel last te hebben
gehad van de harde gulden.
Zonder de valutakoersontwik
kelingen zou de nettowinst zelfs
'beduidend' hoger zijn geweest,
meldt de maatschappij. Aegon
zegt niets over de exacte om
vang van dit valutaverlies.
Een tegenvaller was ook de
schade als gevolg van de orka
nen Luis en Marilyn op het ei
land Sint Maarten. Aegon is
daar actief met Ennia Caribe.
Door een goede herverzeke
ringsdekking denkt Aegon de
schade nog beperkt te houden,
maar al met al verwacht de on
derneming nog een strop van 6
miljoen te lijden.
Aegon wist verder bij bijna al
le onderdelen hogere tot aan
zienlijk hogere winsten te boe
ken. In Nederland verbeterden
vooral de resultaten van het Ie
venhedrijf Particulieren. Ook
was de schadelast in de secto
ren medische varia en motorrij
tuigen lager. Alle bedrijfsonder
delen in Nederland wisten de
omzet te vergroten.
FANTASTISCHE AANBIEDING:
14 krt. gouden armband. Keuze uit 5 modellen.
SS -4*- 29."
Roomboter amandelstaaf. Vers uit eigen bakkerij
2 STUKS
6.50
Sony KTV met teletekst.
55 cm HiBlack Trinitron beeldbuis.
60 voorkeuzezenders.
Teletekst met 4 pagina's geheugen.
Camcorder aansluiting aan voorzijde.
On Screen Display.
749.-
Uni karpet Popchain. 100% wol. Handgetoft.
Verkrijgbaar in 10 kleuren.
Speciale maten per m2225.- 175.- £TOO
Formaat 170 x 240