Sorgdrager komt
geschonden uit debat
Arnhemse chipknip is
in België groot succes
'Vraag is niet of buitenaards wezen
bestaat, maar wat hij komt doen'
Feiten Meningen
Arbeid moet
snel flexibeler
WOENSDAG 1 NOVEMBER 1995
Onderhuids is veel aan de hand met het ar
beidsrecht en wel op wereldwijd niveau. Nog is
de traditionele haan het sjabloon, waarop het
arbeidsrecht is gemoduleerd. Een baan waarin
de functieomschrijving nauwkeurig is vastge
legd en waarvan op hun beurt de primaire en
secundaire arbeidsvoorwaarden zijn afgeleid. In
de loop der jaren is op deze manier een heel
fijnmazig bestel van rechten en plichten rond de
arbeid tot stand gebracht. Deels door wetgeving
waarvan de wet op de CAO en diens algemeen
verbindendverklaring als de werknemers-verze
keringswetgeving en het ontslagrecht de belang
rijkste zijn. Deels door jurisprudentie. Dat wil
zeggen door rechterlijke uitspraken die de wet
interpreteren. Alles bij elkaar heeft dat inmid
dels geleid tot een betrekkelijk ondoordringbaar
web, waarmee niemand echt blij meer kan zijn.
Het is een web dat is gesponnen onder andere
maatschappelijke economische omstandighe
den en dat niet meer bij de tijd is.
In de Verenigde Stalen woedt inmiddels een
felle discussie over het einde van de traditionele
baan. De internationale concurrentie, maar
vooral de informaticatechnologie, dwingt be
drijven steeds vaker om nauwkeuriger te ade
men met de markt en om delen van hun pro-
duklie van goederen en diensten te betrekken
van elders, soms van zeer ver weg. Dal geldt bij
voorbeeld voor Philips, dat veel onderdelen niet
meer zelf maakt. Die worden van andere bedrij
ven betrokken. Het eindprodukt komt echter bij
Philips tot stand.
Het gaat daarbij om een optimale mix van
kwaliteit en kosten. Iets dat enerzijds alleen is te
bereiken door verre
gaande specialisatie en
anderzijds door goede
ren en diensten op een
slimme manier samen te
voegen.
Het gevolg van een
dergelijke produktie-
structuur van goederen
en diensten is dat aan de
factor arbeid steeds ho
gere eisen worden ge
steld. Niet alleen op het
gebied van kwaliteit,
PIM FORTUYN maar vooral °ok °P hel
medewerker terr,cm ,va" küts,en,
niet in de laatste plaats
van de flexibiliteit. Idea
liter is deze arbeid van
hoge kwaliteit, tegen zo laag mogelijke kosten
en zo flexibel als maar enigszins mogelijk is. Dat
kan alleen met mensen, die ondernemer wor
den van hun eigen arbeid. Die hun arbeid slim
inzetten daar waar nodig en immer proberen de
kwaliteit daarvan te verhogen.
Een dergelijk ondernemerschap van de eigen
arbeid verhoudt zich natuurlijk niet met de rigi
de banenstructuur zoals we die nu nog stan
daard kennen en al helemaal niet met het web
van rechten en plichten dat daar omheen is ge
weven.
Stukje bij beetje wordt dat nu zichtbaar. De
algemeen verbindend-verklaring van de CAO
staat nu ter discussie en binnenkort de CAO,
zoals nu ook wordt gepraat over het ontslag
recht, het arbeidscontract voor onbeperkte duur
en de vormgeving van de werkgeversverzekerin
gen. I iet gebeurt allemaal nog heel behoedzaam
en de stapjes die worden gemaakt zijn mini
maal. Hoe langer we echter wachten, hoe groter
en rigoureuzer de stappen straks moeten zijn,
willen we niet afzakken tot een natie van rente
niers en werkende en vooral ook niet-werkende
armoedzaaiers.
Zoals altijd zijn er voorlopers. Zo'n voorloper
is de Belgische voetballer Bosman. Hij voert nu
al jaren een verbeten en eenzame strijd tegen de
Belgische - en Europese voetbalbond. De inzet
van zijn strijd is het transfersysteem. Een sys
teem dat naast hel salaris van de voetballer het
transferbedrag regelt dal de club van de vertrek
kende voetballer krijguvan de club waar hij naar
toegaat. Een soort uit de hand gelopen commis
sieloon dat vele miljoenen kan bedragen. Als al
le partijen het daarover eens kunnen worden, is
er weinig aan de hand. ledereen rijk geen ge
zeik.
In het geval van Bosman liep het echter mis.
Bosman wilde weg bij zijn club FC Luik en kon
dat in principe ook, daar hij zijn contract had
uitgediend. FC l.uik gooide echter roet in het
eten door voor Bosman een absurd hoog trans
ferbedrag te eisen, waardoor de voetballer on
verkoopbaar was. Het gevolg van het daaruit
voortvloeiende gesteggel is dat Bosman nu al
sedert jaren niet meer kan voel ballen.
Bosman heeft het er niet bij laten zitten en is
in de aanval gegaan tegen het systeem dat voet
ballers behandelt als handelswaar en dat heeft
hij geweten. Het hele systeem van Bobo's is over
hem heen gevallen en heeft zich met alle ter be
schikking staande smerige trucs ontfermd om
hem èn als voetballer èn als persoon te breken.
Als voetballer is hen dat aardig gelukt. Immers,
Bosman heeft nu al jaren zijn talenten braak
moeten laten liggen.
Als persoon is hij echter ongebroken en zet hij
zijn strijd door tot aan het Europese Hof in
Straatsburg. De eerste slag heeft hij inmiddels
gewonnen. De advocaat-generaal van het Hof
(ilcit ervoor het transfersysteem voor voetballers
onrechtmatig te verklaren als zijnde in strijd
met het vrije beschikkingsrecht van de mens
over de aanwending van zijn arbeid. Meestal
volgt het Hof de advocaat-generaal in deze. Be
gin volgend jaar volgt de uitspraak. Ik verwacht
dat het I lof de argumentatie van de advocaat-
generaal overneemt. Dat betekent het einde van
het huidige voetbal-transfersysteem en het ein
de van de voetballer als handelswaar.
Deze uitspraak kan overigens noj^ veel verder
strekkende gevolgen hebben. Er zijn nogal wat
werkgevers die hun werknemers zeer verregaan
de contracten laten ondertekenen voor hel ge
val de werknemer de arbeidsrelatie beëindigt.
Ook die bepalingen zouden dan wel eens nietig
kunnen zijn. Dat zou een belangrijke sprong
voorwaarts zijn in het vrijmaken van de arbeid
en zou de eigendomsrechten van de bezitter
van arbeid ten principale erkennen. Een overi
gens noodzakelijke voorwaarde om tot echte
ondernemers van de eigen arbeid te komen.
Pendant van deze ontwikkeling is natuurlijk
wel dat de overdreven beschermingsconstruc
ties rond gevestigde arbeid worden afgebroken.
Zo bezien zou het Hof in Straatsburg weieens
arbeidsrechtelijke geschiedenis kunnen schrij
ven. Begin volgend jaar weten we meer.
Minister lieeft problemen vooral aan zichzelf te danken
D66-minister Winnie Sorgdrager (justitie)
dreigde gisteren te vallen over haar eigen poli
tieke onschuld en naïviteit. Ondanks haar red
ding uit het politieke vagevuur door het uit
drukkelijk uitgesproken vertrouwen van de coa
litie, is de politieke geloofwaardigheid van Sorg
drager beschadigd. Dat heeft ze te danken aan
drie mensen: PvdA-fractievoorzitter Wallage,
D66-fractievoorzitter Wolffensperger en boven
al zichzelf.
Het was Wallage die vorige
week op harde toon de toorn
van het volk over de riante op
rot-premie voor procureur-ge
neraal Van Randwijck ver
woordde. Hij stookte het vuur
zo hoog op dal automatisch de
vraag rees of een minister na
zo'n misstap nog wel te hand
haven zou zijn.
De aanval van de PvdA'er op de
D66-minister kreeg nog meer
gewicht doordat minister-presi
dent Kok (ook PvdA) zijn collega
Sorgdrager niet onvoorwaarde
lijk in bescherming nam. Hij
had geen reden haar af te val
len, zei Kok vorige week, maar
ze moest wel een zeer goede re
den hebben Van Randwijck met
zo'n gouden premie de laan uit
testuren.
Aan het eind van het lange de
bat gisteren, bleek dat de minis
ter die zeer goede reden niet op
de Tweede Kamer heeft kunnen
overbrengen. In een inmiddels
typische Sorgdrager-stijl legde
de minister uit hoe het allemaal
zo gekomen was. Vooral prak
tisch en formeel-juridisch legde
ze uit onder welke omstandig
heden ze haar handtekening
had gezet onder de omstreden
deal. Uit alles bleek dat ze de
gang van zaken in al haar on
schuld en naïviteit heel logisch
en begrijpelijk vond en vindt.
Maar in dat proces legde ze ook
haar volstrekte gebrek aan poli
tiek invoelingsvermogen bloot.
Twee 'procedurele' foutjes
geen juridisch advies, noch
overleg met collega-bewinds
personen wilde ze wel toege
ven. Maar vooral het gebrek aan
overleg met andere D66-minis-
ters, premier Kok of minister
Dijkstal van binnenlandse za
ken is haar zwaar aan te reke
nen. Ze had zich tenminste van
de steun van het kabinet moe
ten verzekeren voor ze vorige
week haar brief naar het parle
ment stuurde.
Nu opereerde ze als rechter in
haar eigen zaak, en dat is haar
door de politieke ophef rondom
deze zaak opgebroken. De PvdA
wil niet te boek staan als Sinter
klaas voor falende ambtenaren,
en vindt er welhaast een duivels
genoegen in een D66-minister
te kunnen afserveren. Mis
schien dat bij PvdA-fractieleider
Wallage ook nog heeft meege
speeld dat hij Bolkestein nu
eens publicitair voor kon zijn
door hiermee te scoren. Het terT
riër-gedrag van Wallage oogstte
ondanks het publieke oproer
verbazing in Den Haag.
Daar staat tegenover dat de po
litiek onervaren Sorgdrager uit
een partij komt die weinig durf
en tact vertoont als het er op
aan komt. De manier waarop
fractievoorzitterWolffensperger
en zijn secondant Dittrich de ei
gen minister in haar hemd heb
ben gezet, was gênant. Ze kwa
men oftewel te opzichtig voor
haar op of konden nauwelijks
uiüeggen waarom ze haar in be
scherming namen. Je zou bijna
gaan denken dat de veronder
stelde strijd om het toekomstig
leiderschap van D66 hierin een
rol heeft gespeèld.
Sorgdrager was nauwelijks
voorbereid op wat er ging ko
men. Nadat halverwege het de
bat de moties waren ingediend,
was de minister zichtbaar ge
schokt door de harde kritiek.
Zelf was ze nog niet verder ge
komen dan dat ze ook liever
was uitgekomen op een lager
bedrag. Alles overziend had ze
er echter een lieve cent voor
over om van Van Randwijck af
te komen.
Sorgdrager had begrip voor de
maatschappelijke onrust en on
vrede, maar de Tweede Kamer
toonde geen begrip voor haar
visie op de werkelijkheid. De
ene harde uitspraak na de an
dere volgde. WD, PvdA en D66
kwamen samen met een motie
waarin stond dat 'de regeling
niet tot stand had behoren te
komen'. Dit harde oordeel beïn
vloedde haar optreden in nega
tieve zin: ze broddelde erop los
en werkte zich steeds dieper het
moeras in. Alhoewel Wallage
het fervent ontkende, kon ook
deze kameruitspraak worden
gezien als een motie van afkeu
ring-
Aangezien al voor het debat vast
stond dat de coalitiefracties
haar niet zouden laten vallen en
Wallage dit tot drie keer toe her
haalde, had een politiek door de
wol geverfde minister hier het
verlies geïncasseerd en met een
welgemeend excuus het 'stand
je' van de Tweede Kamer geac
cepteerd. Je gaat nederig door
het stof en belooft beterschap
voor de volgende keer. Zo gaat
dat in politiek Den Haag.
Niet echter met Winnie Sorg
drager. Wederom gaf ze blijk
van haar politieke naïviteit,
maar tegelijkertijd*ook van haar
Minister Sorgdrager
tijdens het kamerde
bat over de afkoop
som voor procureur-
generaal Van Rand
wijck.
FOTO GPD CEESZORti
morele moed. De kwaliteiten
waarvoor ze het afgelopen jaar
zo werd geroemd eerlijk,
praktisch, rechtdoorzee
brachten haar ertoe zich te be
raden op haar politieke toe
komst. Want eerlijk is eerlijk, na
zo'n hard oordeel van de eigen
coalitie is het moeilijk staande
te houden dat er een onvoor
waardelijk vertrouwen in je be
staat.
En dus trok ze zich terug voor
beraad over haar positie! In die
tijd voerde ze overleg met de
D66-top en premier Kok. Ver
volgens deed ze de enige zet die
haar nog restte. ,,Ze legde de bal
terug bij de coalitie", om met
SP-kamerlid Marijnissen te
spreken. Ze vroeg uitdrukkelijk
om het vertrouwen van de frac
tievoorzitters van de coalitie
partijen om zo elke spoor van
twijfel uit te bannen. Maar deze
'overbodige' vraag maakt haar
positie er niet sterker op.
Wie de resultaten van dit debat
opmaakt, kan maar één conclu
sie trekken. De gouden hand
druk wordt niet teruggedraaid,
maar dat stond al van tevoren
vast. De actie beschadiging
Winnie Sorgdrager is echter ge
slaagd. Met dank aan de minis
ter zelf.
DEN HAAG ANS BOUWMANS
TOM JANSSEN
„HAPf GWfN HAHHDRUK
De chipknip, de electronische por
temonnee die vorige week in Arn
hem in gebruik werd genomen, is in
iets meer dan een halfjaar tijds in
België een groot succes geworden.
De chipknip, van origine een vin
ding van het Belgische bedrijf Bank-
sys, werd begin dit jaar bij wijze van
proef ingevoerd in Leuven en Wa
ver. Vorige maand kwam daar de
universiteitsstad Ottignies/Louvain-
la-Neuvebij.
De resultaten in de proefsteden zijn
inmiddels zo overtuigend, dat begin
volgend jaar de chipknip ook in
Mechelen, Gent, Bergen en Namen
wordt geïntroduceerd. In september
1996 zijn dan de grote steden Brus-
.sel, Antwerpen en Luik aan de
beurt.
Aanvankelijk was er in Leuven en
Waver, net als in Arnhem, wel enige
tegenstand tegen de chipknip, die
in België als proton door het leven
gaat. De kaart is, zoals het proton in
de scheikunde, het 'kleinste bouw
steentje in het electronische beta
lingsverkeer'. Daarbij is proton neu
traal; het woord is zowel door de
Vlaams-, Frans- als Duitstalige Belg
goed uit te spreken.
Na de eerste maand haakten enkele
winkeliers teleurgesteld af, vooral
vanwege de volgens hen te grote
kosten die aan de kaart zijn verbon
den. Maar inmiddels groeit het aan
tal aanvragen van middenstanders
voor een terminal waaraan met pro
ton kan worden betaald, gestaag. In
het eerste half jaar werden in Leu
ven en Waver bij 30.000 kaartbezit-
ters meer dan 500.000 betalingen
met proton geregistreerd. In de
twee steden samen kan men de
kaart aan 252 betaalautomaten 'op
laden'.
De Belgische chipkaart kent een mi
nimumbedrag van honderd frank
(iets meer dan vijf gulden) en een
maximum van vijfduizend frank
(ruim 250 gulden). Het gebruik van
de kaart kost de klant tweehonderd
frank per jaar. I
Het Belgische Banksys, dat ookir*'
Arnhem de chipknip heeft opgez-'1
heeft zijn vinding inmiddels ook5
verkocht aan Zwitserland, Austra'1
en Brazilië. Net als in Nederland
het in België de bedoeling om in,
toekomst te komen tot een samej"
smelting van automaten. Daardö
wordt het mogelijk om aan een el
dezelfde automaat zowel via 'pin"
nen' als via 'chippen' geld op te ii
men. I
De ervaringen in België leren dat
chipknip vooral wordt gebruikt vr
kleinere betalingen bij bakker, kr
denier, slager, tabakshandelaar,
openbaar vei^oer, krantenkiosk.fi
fé of restaurant en bioscoop. Het
gemiddeldé bedrag dat in de dri£
Belgische proefsteden met de prF
tonkaart wordt betaald, bedraagt1
220 frank, een kleine vijftien gulq'
BRUSSEL ALY KNOL
CORRESPONDENT
Onderzoek naar verhalen over ontvoering door UFO 's
Misschien bent u wei eens ont
voerd door buitenaardse we
zens, maar weet u dat niet
meer door verdringing. Soms
helpen de buitenaardse wezens
de ontvoerde namelijk alles te
vergeten om hen te bescher
men tegen trauma's of tegen
hun eigen familie die UFO-ver-
halen toch niet gelooft. Onder
hypnose kunnen deze ontvoe
ringen naar voren komen.
Dat is althans de bevinding van
de Amerikaanse hoogleraar
John Mack, die onderzoek doet
naar mensen met ontvoerings
ervaringen. Deze week is hij in
Nederland om zijn boek 'Ont
moetingen, contacten met bui
tenaardse wezens' te promoten.
Mack is hoogleraar psychiatrie
aan de universiteit van Harvard.
Sinds enkele jaren werkt hij met
mensen die beweren dat ze
door buitenaardse wezens zijn
ontvoerd. Als psycho-analyticus
is hij niet de eerste de beste. In
1977 ontving hij de prestigieuze
Pulitzer Prize voor zijn psycho
analytische biografie van Law
rence of Arabia.
In zijn boek vertelt hij dat hij
aanvankelijk zeer sceptisch
stond tegenover verhalen van
mensen over UFO's en buiten
aardse wezens. Maar uiteinde
lijk besloot hij toch onderzoek
te doen. Ruim zeventig mensen
deden bij hem op de divan hun
verhaal. Het trof Mack hierbij
vooral dat er overal ter wereld
mensen zijn die tot in detail
hetzelfde hebben meegemaakt
en daarover heel geëmotio
neerd vertellen. De professor
komt tot de conclusie dat de
verhalen van deze mensen be
rusten op ware gebeurtenissen
en niet op waanideeën. Sommi
gen hebben aan hun buiten
aardse escapades zelfs een fy
siek bewijs overgehouden in de
vorm van littekens.
De verhalen van de mensen die
zeggen te zijn ontvoerd, komen
in grote lijnen met elkaar over
een. De ontvoerden maken te
keningen die eveneens grote ge
lijkenis vertonen. Gezeten in
een auto of gelegen in hun bed
hebben ze het gevoel door grij
ze ET-achtige mannetjes te
worden meegenomen, die langs
telepatische weg met hen com
municeren. Via een verlichte
energiebundel worden ze mee
gevoerd naar een unidentified
flying object (UFO), een soort
vliegende schotel, die vervol
gens naar een groter ruimte
schip vliegt.
Hier eenmaal aangekomen
worden de aardbewoners op
een operatietafel gelegd en aan
een grondig onderzoek onder
worpen, waarbij haar- en huid
monsters worden genomen.
Vooral de'onderbuik en de ge
slachtsdelen van de aardbewo
ners hebben de belangstelling
van de ET-mannetjes. Volgens
Mack wordt er bij de mannelij
ke ontvoerden zelfs sperma af
genomen en bij vrouwen eicel
len. Sommige vrouwen beweren
onder hypnose het gevoel te
hebben dat ze tijdens hun bui
tenaardse reis zijn bevrucht,
waarna de foetus weer werd
verwijderd. Sommigen zeiden
dat ze bij aankomst in het ruim
teschip kleine wezens in de arm
gedeukt kregen, van wie ze ze
ker weten dat het hun nakome
lingen zijn.
Mack geeft toe dat dit soort er
varingen vanuit westers ge
zichtspunt moeten worden af
gedaan als grote onzin. Maar hij
wijst erop dat de ervaringen
voor zijn cliënten wel degelijk
reëel zijn. In zijn boek stelt
Mack zichzelf duizend en een
vragen, waarop ook hij het ant-
woord-schuldig moet blijven.
Hij pleit er daarom voor te luis
teren naar deze ontvoerden die
blijkbaar een hoger bewustzijn
sniveau hebben dat buiten de
door onze cultuur bepaalde
'werkelijkheid' valt. Volgens
Mack is het fenomeen niet op
basis van onze huidige opvat
ting van de wetenschap te ver
klaren. Hij pleit daarom voor
een nieuw wetenschappelijk pa
radigma, een theoretisch uit
gangspunt.
De officiële wetenschap wil
niets weten van dit soort para
normale zaken, maar dat deert
Mack niet. Hij zegt niet te vre
zen voor zijn reputatie als we
tenschapper. „Er zijn zoveel
mensen met dergelijke ervarin
gen, waarvoor geen conventio
nele verklaringen zijn."
Deze voor zijn cliënten veelal
traumatische ervaringen zijn
volgens de hoogleraar niet toe
te schrijven aan psychische
stoornissen of waanideeën. De
cirkelvormige littekens en
sneetjes die sommige ontvoer
den na terugkeer uit de ruimte
hebben, vormen daarvoor het
bewijs. „Er is geen fysiek bewijs,
maar er zijn wel fysieke aanwij
zingen."
Voor Mack is het bestaan van
mars-mannetjes zo klaar als een
klontje. „Wij zijn voorbij het
punt waarop we kunnen wagen
of er buitenaardse wezens be
staan. De vraag is nu: Waarom
zijn ze hier en wat gebeurt er?"
Volgens Mack hadden mensen
in vroeger eeuwen ook ervarin
gen met andere wezens. Bos
geesten, elfjes en goden maak
ten in het verleden deel uit van
de menselijke ervaringswereld.
In het bijbelboek Ezechiël wordt
bijvoorbeeld melding gemaakt
van iets met wielen, licht en en
gelen dat in de lucht werd waar
genomen. Volgens Mack kan
dat heel goed een UFO zijn ge
weest. Ook de Grieken en Ro
meinen maakten melding van
dergelijke luchtverschijnselen.
In niet-westerse culturen kent
men dit soort ervaringen nog
steeds.
Zelfheeft Mack nooit een UFO
gezien, laat staan dat hij ont
voerd is. Hij denkt niet obit nog
eens ontvoerd te worden, want
meestal begint dat al op jonge
leeftijd. „Mijn rol is alleen om
erover te vertellen."
Opmerkelijk is dat de mensen
die zijn ontvoerd, nadien zeer
betrokken zijn bij het wel en
wee van de aarde. Mack denkt
dat de wezens de aardbewoners
willen waarschuwen voor een
naderende apocalypse. De ma
nipulaties met sperma en eicel
len zouden erop kunnen duiden
dat ze een nieuwe entiteit willen
creëren, mensachtige wezens,
die de aarde na het Arma
geddon kunnen bevolken.
AMSTERDAM AAD LUYMES
Hoogleraar John Mack heeft zelf nog nooit een UFO gezien. „Mijn rol is alleen om)
over te vertellen." foto anp frans vandïï
