Getekend door het strip virus
Cultuur Kunst
De Slag om Arnhem'
verdient meer uitwerking
Connie Palmen: 'Nieuwe
stijl, nieuwe eigenschappen'
Barney's grote gebeuren valt in duigen
Leidse verzamelaars laten BOB het levenslicht zien
RECENSIE KEN VOS
Concert: De Slag om Arnhem. Gehoord:
21/10, Hot House, de Waag. Leiden
Muziek maken op pure slagin-
jstrumenten is geen gemakkelij
ke zaak, althans niet als je er
een breed publiek mee wilt
[boeien. De Slag om Arnhem
[heeft daar weinig moeite mee
en dat terwijl de formatie zater
dagavond gehandicapt was
door de afwezigheid van een
van de vaste percussionisten,
Martin Verdonk. Daarvoor wa-
wee andere musici opge
trommeld, Bart Fermie op con-
•n timbales, en de Senega-
fees Abdoulaye Sene op helder
klinkende Westafrikaanse djem-
immen. Het aangekondig
de kwintet was daarmee uitge
groeid tot een sextet. De geïm
proviseerde bezetting wraakte
zich soms in het samenspel en
de opbouw van de meer com
plexe stukken, maar deed het
verder goed.
Sene deed het gemis van Ver
donk vergeten door zijn soepele
en dynamische solospel, zodat
zijn collega's er af en toe wat
stijfjes bij afstaken. Willem Jan
sen bijvoorbeeld, die zijn zoge
heten Afrikit ook heeft toegerust
met djembés, lijkt door zijn
vreemde motoriek het tegen-
van Afrikaanse souplesse.
Jansen maakt dat ruimschoots
goed met de klankkleuren van
zijn ongewone drumset. Het
zelfde kan in grote lijnen gezegd
worden van Michael Vatcher
die met zijn schokkerige bewe
gingen niet zo voor de hand lig
gende geluiden en accenten uit
zijn beknopte en ongewoon af
gestemde instrumentarium to
vert. Vergeleken met deze twee
is het spel van Groen (drums,
marimba etc.), Martin Gort
(conga's en timbales) en Fermie
een stuk conventioneler.
Die tegenstelling resulteert in
een aantrekkelijk evenwicht
tussen de slagwerkers, vooral als
met een doorlopende, meestal
Afrikaans geïnspireerde ritmiek
een stevig uitgangspunt gebo
den wordt voor uitgekiende
breaks. Op andere momenten is
het even wachten op ontwikke
lingen, zeker als door de ad
hoe- bezetting duidelijke af
spraken achterwege blijven. De
soms bijna new age-achtige
muziek van De Slag ligt altijd
aangenaam in het gehoor en
swingt (niet onbedaarlijk) een
stuk meer dan bijvoorbeeld die
van de Slagerij van Kampen, al
was dat in Leiden voor een
groot deel dankzij invaller Sene.
Dit project verdient zeker
meer uitwerking, zoals het pu
bliek zaterdag met zijn bijval
bevestigde.
Suske en Wiske zwaaien vriendelijk, Batman gluurt on
derzoekend en Haagse Harrie kijkt de mensen ongege
neerd brutaal aan. Eigenaar Hans Edink van de Leidse
Stripshop aan de Aalmarkt past naadloos in dit decor.
Grijnzend ontvangt hij de bezoekers van zijn striptempel.
In deze winkel werd twee maanden geleden BOB gebo
ren: de vereniging 'Bezeten Omtrent Beeldverhalen'.
Trompettist Don Cherry overleden
De Amerikaanse trompettist
Don Cherry, de vader van pop
ster Neneh Cherry, is in Spanje
aan de gevolgen van een lever
ziekte overleden. Hij werd 58
H jaar. Cherry was een belangrijk
exponent van de free jazz, de
muziekvorm waarin niet langer
de traditionele elementen als
Human Beings
raast over
de house-
voorrangsweg
een constant tempo, improvisa
tie op akkoordenschema's en
een gestileerde toon op het in
strument de belangrijkste rol
speelden. Met saxofonist Ornet-
te Coleman maakte hij in 1959
het baanbrekende album The
Shape of Jazz to come. Eind ja
ren zestig maakte hij deel uit
van The Jazz Composer's Or
chestra.
LEIDEN CARIN SMOLDERS
Hans Edink, Thijs den Oner en
Gerard Wijfjes zijn stripverza
melaars en oprichters van de
vereniging. Zij verslinden strips,
verzamelen en hebben een
hoop lol met elkaar. De ideale
basis dus om een vereniging op
te richten.
Zaterdag 4 november ziet
BOB het levenslicht, gesponserd
door de eigen spaarrekening.
Volgens Thijs is de vereniging
nu al leuk voor de mensen die
haar opgericht hebben. „Als er
respons komt is het natuurlijk
mooi meegenomen omdat we
dan meer activiteiten kunnen
organiseren. Het is niet de be
doeling dat we een commercië
le instantie worden. We willen
gewoon lol maken en informa
tie doorgeven in de trant van:
'Joh, dat is een leuke strip, die
moet je lezen!'."
Humor
De initiatiefnemers zijn ervan
overtuigd dat het een geweldige
avond wordt. „Stripverzame
laars onder elkaar die een leuke
avond willen hebben. Met mu
ziek en een drankje stellen
mensen zich eerder open voor
nieuwe contacten. Een
stripquiz, een veiling van strip
boeken en curiosa zijn ingredi
ënten van de avond. Er wordt
voorgelezen uit een album
de serie Kiekeboe en het eerste
nummer van de 'Rik Ringers
Revue' wordt gepresenteerd. Dit
blad mag beschreven worden
als een pittig geurend gerecht
uit de BOB-keuken: beschou
wende artikelen verpakt in een
flinke dosis humor. Om de
avond te laten swingen speelt
de Leidse band NBL een aantal
songs over smurfen. Batman en
andere stripfiguren."
In Nederland bestaat al jaren
lang de vereniging het Neder
lands Stripschap. Hans maakt
duidelijk dat BOB hier behoor
lijk van gaat afwijken. „BOB
heeft een regionaal en vooral
vrolijk karakter. Het Nederlands
Stripschap is heel serieus en
commercieel. Zij organiseert elk
jaar de stripbeurs in Breda. Hier
komen ruim 20.000 mensen die
in stripbakken graaien en pra
ten over de kunstzinnigheid van
strips. Dat is overdreven. Een
strip wordt gelezen, valt op een
gegeven moment uit elkaar en
dan wordt hij door de meeste
mensen weggedonderd. Daar is
niets kunstzinnigs aan. Je moet
een strip gewoon lezen en als je
daarbij ook bent aangestoken
door het stripvirus, verzame-
Gekte
Dat de drie heren bezeten zijn
van 'de gekte van het willen
hebben' blijkt wel uit de aantal
len strips die ze in hun kast
hebben liggen. Gerard heeft er
zesduizend, Hans vijfdu
en Thijs vijfentwintighonderd.
Hans legt uit dat het verzame
len van strips in Nederland ei
genlijk heel gemakkelijk is.
„Geen enkele strip in Nederland
is uniek. Van elk exemplaar is er
meer dan een. Bovendien kun
tientje al aan een
aardige strip kopen. In Amerika
ligt het heel anders. Daar wordt
voor een oude Batman grif
150.000 dollar neergelegd. Deze
bedragen kunnen gevraagd
worden omdat er in Amerika
nooit een comic heldenverhaal.
Wat technohouse betreft, heeft
Nederland een reputatie hoog
houden. Quazar, Speedy J. en
iensurreal genieten ook in het
juitenland, en dan voorname
lijk Engeland, enige bekend-
ïeid. En al hebben de Human
Beings nog niet dezelfde status
anaangevende act met
een al uitgekristalliseerd eigen
;luid, de band heeft al twee-
lal achter elkaar een optre-
n verzorgd op het Lowlands
itival, dat bekend staat om
ijn programma van uiteenlo-
nde muziekgenres met veel-
ilovende acts.
Te oordelen naar de matige
ipkomst in het LVC was hun re-
xitatie hun echter nog niet
vooruitgesneld. Waarschijnlijk
de hoop dat de zaal zich als-
ïog verder zou vullen, begon de
)and pas rond half twaalf met
Op het podium stond
een verzameling alllerhande
zwarte dozen met stekkers, die
het mogelijk maakte met mini
male bewegingen een maxi
mum aan geluid op te roepen.
En dat deden 'Marauder' en
'Human', de twee 'Human Be
ings', dan ook met verve. Op
een zodanige wijze echter dat er
weinig plaats was voor een sub
tiele spanningsopbouw.
Weinig middelen, tiptoetsen
of digitale schuif-draaidingetjes
werden geschuwd om het pu
bliek zo snel mogelijk in extase
te krijgen. En dat wilde welegns
averechts werken. De spanning
werd even snel weer te niet ge
daan door het abrupt afbreken
i zorgvuldig opgebouwd
voorspel met een al te kwistig
rondstrooien van opstijgende
en dalende straaljagers. Er werd
druk, maar niet avontuurlijk,
geëxperimenteerd en elk knopje
moest uitgeprobeerd worden
met de soms nogal rommelige
gevolgen vandien.
Pas tegen het eind van het
concert voelde niet elke geluids
collages halverwege als een coï
tus interruptus en kon de band
de aandacht van het publiek
vasthouden. Met simpele doel
treffendheid en de hoekigheid
van Duitse Techno raasden de
Human Beings met 120km per
uur over de house-voorrangs-
weg. En na elke voorspelbare
maar vreselijk effectieve aan
zwellende snare-drum roffel
volgde een ritmisch armen
zwaaien vanuit zowel het pu
bliek als vanaf het podium.
Toen was het abrupt afgelopen.
He band wilde nog wel voor één
toegift terugkomen maar een
itiein uur optreden liet je zitten
|tnet een halfvoldaan gevoel van
een diner waarvan alleen het
toetje echt lekker was.
Schrijfster krijgt AKO-prijs tijdens vlekkeloze rehabilitatie
Paul de Leeuw feliciteert Connie Palmen met de AKO-prijs.
Na alle opwinding rond de
AKO-prijsuitreiking van vorig
jaar kreeg de AKO zaterdag
avond bij Sonja Barend in 'De
Rode Hoed' een vlekkeloze re
habilitatie. „Maar een beetje
saai was het allemaal wel. De
vorige keer was het tenminste
een vrolijke pan", verzuchtte
oud-jury-voorzitter Frits Bolke-
stein nadat de juryvoorzitter
van dit jaar, de Belgische minis
ter van staat Paula D' Hondt,
Connie Palmen tot winnaar had
uitgeroepen.
De VARA-uitzending rond de
achtste AKO-prijs ontaardde in
1994 in tumult toen na de stem
ming van de publieksjury de au
teur Cer Durlacher met de prijs
van een ton naar huis ging. Ni-
colaas Matsier had weliswaar
evenveel stemmen gekregen
maar behaalde minder eerste
plaatsen. Van deze bepaling
was tevoren niemand op de
hoogte geweest. Naast de soms
knullige oordelen van de 'gewo
ne' lezers uit de jury leidde dat
tot verbaasde en verontwaar
digde reacties.
Met een jury van beroepscri
tici was bij de negende prijs
voor een opzet gekozen waarbij
geen risico werd gelopen. On
der leiding van Paula D' Mondt
als enige van buiten de literaire
wereld, hadden Jessica Durla
cher, Doris Grootenboer, Chris
van der Heijden, Marcel van
Nieuwenborgh en Frans Roggen
uit 305 inzendingen een paar
maanden geleden een 'longlist'
van 26 titels samengesteld. In
september volgde de bekend
making van de zes genomineer
den: Kees van Beijnum (met
'Dichter op de Zeedijk'), Geer
trui Daem (met 'Een vader voor
Elizabeth' de enige Vlaamse au
teur), Adriaan van Dis ('Indi
sche Duinen"), Tijs Goldschmidt
('Darwins Hofvijver'), Adri van
der Heijden ('Asbestemming')
en Connie Palmen ('De Vriend
schap').
Omdat de meeste nominaties
een autobiografische inspiratie
bron hadden, begon Barend
met een discussie over hoe ver
een auteur mag gaan in de ver-
werking van autobiografische
gegevens. Van Dis deed daarbij
telefonisch mee vanaf zijn ziek
bed. Dat onderwerp leverde zo
weinig op dat Van Beijnum op
een gegeven moment uitriep
dat hij het maar een 'erg tamme
avond' vond. Barend wierp
daarop licht wanhopig de vraag
in de ring of een auteur dan bij
voorbeeld mag vermelden dat
een familielid 'hangtieten'
heeft. Veel hielp dat niet: Van
der Heijden liet het bij de op
merking dat je geen schrijver
moet worden als je eerbied
koestert en volgens Van Dis kan
het hem helemaal niet schelen
als een familielid beledigd is:
„Als ze mijn boek tenminste
uitlezen kunnen ze bovendien
zien dat ik toch van ze houd."
In een poging ook nog wat
'gewone lezers' te tonen, waren
zaterdagavond naast wal stu
denten, ook oud-minister Hedy
D' Ancona, de Vlaamse oud-mi
nister van buitenlandse zaken
Frank Vandenbroucke en jour
nalist Joop van Tijn ingehuurd.
Over winnaar Connie Palmen
was de jury eensgezind geweest.
Haar boek werd geprezen om
de bijzondere combinatie van
roman en essay en de prachtige
beschrijving van de werking van
het hart. „Met zijn nieuwe stijl
en nieuwe eigenschappen is dit
geen roman zoals iedereen die
kent", aldus D'Hondt. Palmens
zei vooral 'heel blij' te zijn.
AKO-bestuursvoorzitter C.B.
Schoemakers toonde zich na af
loop heel tevreden over de uit
zending: „De AKO-prijs heeft
vorig jaar een deukje gekregen,
maar vanavond hebben we ons
gerehabiliteerd." liet inschake
len van een publieksjury zoals
vorig jaar is daarom ook voor
het AKO-bestuur een eenmalige
misser geweest.
ROTTERDAM LOUIS DU MOULIN
Willink, Toorop en al die andere
oudere pracht aan de muur
werden in de aanloop naar Mat
thew Barney's Grote Gebeuren
amper een blik waardig gegund.
Daarvoor was het te veel drin
gen geblazen zaterdagmiddag
in de gangen van Boymans die
leiden naar de binnenplaats en
was iedereen ook te vol van de
aanstaande wereldprimeur. Een
stukje kunstgeschiedenis was in
de maak, hierover zou 'tout
Rotterdam', zoniet heel artistiek
Nederland, vast nog heel lang
op kunnen herkauwen.
Hoe anders was evenwel de
praktijk die zich een uur nadat
het tijdelijke hof van de Ameri
kaanse kunstenaar met zo'n
duizend nieuwsgierigen was
opgevuld, aandiende. In plaats
van de beloofde 'Felliniaanse'
performance voltrok zich een
uiterst slome parade die geen
enkele keer verrukking teweeg
bracht. De meeste hilariteit ont
stond nog toen een van de na
genoeg blote body-builders die
op speciale motoren werd rond
gereden plotseling een enorme
kunststofplug in zijn achterste
kreeg gedrukt. Vooral dankzij
het jongste grut op de voorste
rijen rondom het podium dat
op deze ongekende stunt zo
spontaan als wat reageerde en
zodoende de oudere kijkers ook
voor een paar tellen uit de plooi
kreeg.
Beschaafd (of was het alleen
maar plichtmatig) applaus steeg
er voorts nog even op bij het
optreden van Matthew Barney
himself aan het eind van de
'choreografische processie' vol
grimmige fantasiefiguren en
stereotypen (als stewardessen,
footballers en doedelzakspe
lers). Vermomd als een afschrik
wekkende reuzesater was De
Grote Man - voorheen onder
meer student medicijnen, atleet
en fotomodel - daarbij alleen
voor'zijn fans amper herken
baar.
Hetzelfde gold voor de myste
rieuze dame aan zijn zijde: zo
waar Helena Christensen, die
hem hielp bij zijn moeizame
gang op bokkepoten en hem
ten slotte bevrijdde van de lin
ten die in ringen rond zijn on
behaarde kruis waren opgehan
gen. Het zwaar opgemaakte
Deense topmodel, dat al gerui
me tijd deel uitmaakt van het
bekende eliteclubje (met Nao
mi, Cindy, Claudia, Linda), was
een regelrechte 'surprise-guest'.
Daartegenover stond het niet
verschijnen van haar iets min
der beroemde collega's Nadja
Auermann, Meghan Douglas,
Marti Domination en 'onze' Ka
ren Mulder. Evenzeer aange
kondigd, maar evenmin van de
partij bleek ma Barney, de moe
der dus van het veelzijdige won
derkind.
Wel prominent aanwezig was
Annie Leibovitz, de Amerikaan
se sterfotografe die tijdens het
schouwspel als enige van de
mooie plaatjesjagers doorlo
pend overal kon gaan en staan
waar ze wilde. Haar uitgebreide
reportage over het fenomeen
Barney voor het blad Vogue is
zo ongeveer het vertrekpunt ge
weest voor cje manifestatie in
Boymans. Om die reden heeft
het wereldwijde verkrijgbare
glossy-magazine deze happe
ning ook willen sponsoren.
Barney zelf zal aanvankelijk
niet meer voor ogen hebben ge
had dan een eenmalige presen
tatie van de merkwaardige per
sonages uit zijn spraakmakende
video's op een rijtje in het echt.
Waarna door zijn snel gerezen
reputatie toch een behoorlijke
'hype' is ontstaan over de uit
voering. Niemand onder de
kenners heeft er ook maar even
bij stilgestaan dat wie met 'ver
warrende' filmpjes' en dito
sculpturen soms best tot de ver
beelding kan spreken nog geen
volleerd showman hoeft te zijn.
Matthew Bamey is ons land
binnengehaald als een soort
David Copperfield voor de intel
ligentsia, maar zover is hij 'live'
nog lange niet. Wie in levende
lijve(n) op extravagante wijze
een uur lang boeiend wil uit
pakken moet om te beginnen
gewoon op heel veel tegelijk
kunnen letten. Ofwel in staat
zijn een strakke regie te voeren,
gevoel hebben voor 'snel en
langzaam' en ervoor zorgen dat
beeld en muziek elkaar aanvul
len.
Deze kostbare warming-up
voor 'Barney goes Boymans'
was derhalve een gemiste kans
van jewelste. Dat die door het
hooggeeërde publiek (inclusief
de vele laatkomers in de video
zaal) nog enigszins werd ge
pruimd kwam omdat het hele
gebeuren - in feite een en al ko
ren op de molen van Jiskefet -
gratis was.
Matthew Barney in Boymans-
van Beuningen: 'Pace Car for
the Hubris Pill'. Tot en met 31
december.
De Amerikaanse kunstenaar Matthew Barney nam zelf als sater deel
aan de modeshow die zaterdag in Boymans van Beuningen werd ge
houden. foto anp
'ider nog wil
hebben, heeft Gerard als ant
woord nog een leuke uitspraak
van een stripverzamelaar uit
Bodegraven: „Ik wil slechts een
ding, meer..."
Kingsley Amis
overleden
De vooraanstaande Britse
schrijver Kingsley Amis is giste
ren op 73-jarige leeftijd overle
den in een Londens ziekenhuis
waar hij vorige maand werd op
genomen na een ongeluk. Amis
heeft meer dan twintig romans
en zes dichtbundels geschreven,
in 1986 werd hij önaerscheiden
met de prestigieuze Booker lite
ratuurprijs voor 'The Old De
vils', dat later werd omgewerkt
vooi toneel In 1990 werd \mis
tot ridder geslagen.
Geloofwaardig
'Niemandsland'
RECENSIE WUNAND ZEILSTRA
Niemandsland' van Harold Pinter Met
lenk van Ulsen, Rudolf Lucieer, Marlijn
In 'Niemandsland' van Pinter
wordt Hink gedronken. Toch
krijgt dit drankgebruik in de
produktic met Henk van IJlsen
en Rudolf Lucieer misschien
wel tè veel nadruk. Bij het spe
len van Pintei gaal hei nu <n
maal om nuances. Zo had ook
de beslotenheid van de speel
ruimte iets 'echter', iets minder
kaal en toneelmatig vormgege
ven kunnen zijn, ook al voldoet
de enscenering in grote lijnen
aan de decoraanwijzingen van
de schrijver. Die beslotenheid is
essentieel, want het stuk moet
voor de toeschouwers iels be
nauwends en onontkoombaars
hebben.
Het zijn de zwakkere punten
van deze voorstelling. Gelukkig
vertoont het spel van Henk van
Ulsen en Rudolf Lucieer wel de
vereiste precisie. Bij dit soort
pure teksttoneel raak je immers
alleen betrokken, indien je door
de spelers wordt meegesleurd
bij het zoeken naar verklaringen
voor hetgeen zich afspeelt. Per
slot van rekening weten we dat
dit zoeken vergeefs is; Pinter
roept tal van vragen op die hij
bewust onbeantwoord laat.
Pinter plaatst zijn personages
in een situatie waarin zij als bij
toeval verzeild lijken te zijn ge
raakt. In 'Niemandsland' leve
ren de vier mannen een harde
machtsstrijd. De komst van een
zekere Spooner verstoort name
lijk de bestaande verhoudingen.
Hij is de buitenstaander die het
huis van dichter Hirst en diens
beide verzorgers Briggs en
Foster bezoekt. Hirst en Spoon
er lijken elkaar van vroeger te
kennen. Dat lijkt zo, zekerheid
is er niet - werkelijkheid en fan
tasie lopen door elkaar heen in
dit wel als 'geheugencompetitie'
omschreven stuk. Hun verbaal
gevoerde gevecht eindigt onbe
slist, als in een Niemandsland
waarin niets meer verandert,
maar slechts voortduurt. Het
spel van deze vier acteurs
maakt dat ruim voldoende ge
loofwaardig.
