GAMBIA
SNEEUW aan de verliezende hand
Nederland omarmt
Het is hier
altijd
dertig
graden
In de hotel-area van Gambia
schudt de donkere man het
donkere hoofd, schuift zijn
houtsnijwerk terug in de dikke
rij van wat-ie zoal gesneden
heeft en zegt: „laaaa.... Kaaike,
kaaike, nie koope...."
Ergens langs de weg is daar
ineens een bord in rood-wit
blauw: 'Holland House. Every
thing from Holland'; de winkel
van Sinkel die Wim de Wit uit
Overveen hier drijft. Tweede
hands naaimachines en koel
kasten, een scheepscontainw
met dertig gebruikte bankstel
len en kasten onderweg. ..Een
beetje bijzaak", zegt-ie. Waar
het werkelijk om gaat staat op
z'n visitekaartje: Import, export,
adviezen, contacten. In die
laatste hoedanigheid dit jaar
bezig geweest met Holland Ca
sino dat in Gambia twee mil
joen dollar wil investeren in een
speelplaats.
Bij Wim de Wit om de hoek:
'The Butchers Shop' waar niet
alleen potjes rode kool met ap
peltjes en spruitjes te koop zijn,
maar ook heerlijke sandwiches
kaas. De Marokkaanse eigenaar
vraagt met vreemde, maar niet
mis te verstane tongval: 'Edam
mer. Goudse, or Maasdammer?'
In de hoofdstraat van het
bloedhete Basse waar een
groepje Leidse antropologen
ernstig zwetend de voorraad
frisdrank onderzoekt, pronkt op
een marktkraam een opvallende
doos: 'Fresh eggs/Wijk en Aal
burg'.
„Houdoe", groet bij het ver
trek Momodou Drammeh, eige
naar van 'New Town Guest
House' in Bakau. Gestudeerd in
Brabant en getrouwd met een
Nederlandse. Wie zich thuis wil
voelen kan in dit Guest House
aangenaam verblijven, met
zicht op de Dom van Utrecht en
Kröller-Müller, postergroot aan
de wanden.
THE FLYING DUTCHMAN
In het toeristengebied een res
taurant-bar met een naam die
meteen alles duidelijk maakt:
'The Flying Dutchman'. Tussen
een fles Henkes en Dujardin in
geklemd: een foto van koningin
Beatrix. Eigenaar ir. Henk Mar
tens is een druk baasje. Naast
de horeca bezig als adviseur
voor investeerders. Hij werkt
aan een grote klus: een bagger-
project bij Banjul waarvoor hij
in opdracht schepen laat bou
wen in Nederland. Bovendien
'technisch adviseur' - zoals hij
het omschrijft - ten dienste van
kapitein Yahya A.j. Jammeh. de
militair die vorig jaar zomer
door een staatsgreep aan de
macht kwam.
Een stalletje met prentbrief
kaarten: 'The Gambia'. Voorop
tafereeltjes waarin de toerist
zijn liefdesverklaring aan dit
land terug ziet. Aan de achter
kant onderaan de tekstregel
i.M. Productions - Stadskanaal
- The Netherlands'.
Op The Gambia, een prachti
ge rivier die het land doormid
den klieft, drie veerboten. Made
in Holland. Geschonken door
'D.en Haag', dat nog meer ca
deau deed: 120 kilometer asfal
tering van een wegdek in het
midden van het land.
Nederland heeft - het moge
duidelijk zijn - Gambia innig
omarmd.
ZONNEPARADIJS
En dan is daar ook nog Her
mann Behrens, de grootste rela
tiebemiddelaar in deze liefde.
Als directeur van touroperator
'Aquasun' reizen via hem weke
lijks twee Martinair Boeings 767
vol Nederlanders naar Gambia,
zonneparadijs in West-Afrika.
Vijftig kilometer prachtig
strand, een temperatuur die
winter en zomer tegen de dertig
graden ligt. „Dat maakt het alle
maal erg aantrekkelijk", zegt
Behrens over de opvallende toe-
ristentrek naar dit land.
Per week landen er ruim vijT-
honderd Nederlanders op vlieg
veld Yundum. De overlapping
van de vluchten in aanmerking
genomen, komt dat neer op een
verblijf van dagelijks gemiddeld
duizend Nederlanders in Gam
bia, een van de kleinste Afri
kaanse landen. Daarmee staat
Nederland op de eerste plaats
van de toeristenlijst die tot vorig
jaar werd aangevoerd door En
geland. Die situatie veranderde
door de staatsgreep waarop de
Britse regering een negatief rei
sadvies liet volgen. De toeris-
tenmarkt stortte volledig in.
„Een economische ramp", zegt
Susan Waffa-Ogoo, minister
van toerisme en informatie. „Na
landbouw is toerisme onze be
langrijkste bron van inkom
sten." De door Hermann
Behrens gevulde Boeings daal
den als een geschenk uit de he
mel.
Omgekeerd noemt de direc
teur van Aquasun zijn Gambia-
ondememing 'een succes waar
je alleen maar van kunt dro
men'. De belangstelling is zo
groot dat zijn kerstvluchten in
de zomer al nagenoeg waren
volgeboekt. Hermann Behrens
over de ontdekking van Gambia
als vakantiebestemming, en nog
wel zo massaal: „Tja, er werd
vanuit Nederland niet op gevlo
gen, dus er was geen stimulans.
Plüs dat de prijsstelling en de,
reisduur een belangrijke rol
spelen." De arrangementen
schommelen rond duizend gul
den voor acht dagen logies/ont
bijt in hotels die zo exotisch zijn
als hun namen: 'Palma Rima',
'Bakotu', 'Kairaba'. Wat de reis-,
duur betreft: in zes uur en een
kwartier is de afstand over
brugd.
THE GAMBIA
Wie tegenover vrienden en ken
nissen deze reisbestemming
noemt, heeft wat uit te leggen.
'Gambia?! Zambia zul je bedoe
len'. Nee, Gambia. Een land
zonder treinen en zonder TV-
station. Officieel: The Gambia.
Tweehonderd jaar een Engelse
kolonie geweest, sinds 1965 on
afhankelijk. Als een vinger neer
gelegd in Senegal; aan drie kan
ten door dit land omsloten en
aan de vierde de Atlantische
oceaan die een gemiddelde
temperatuur van 25 graden
heeft. Een land van 322 kilome
ter lang, op z'n breedst 48 kilo
meter. op z'n smalst 22. Van
voor naar achter gespleten door
de rivier The Gambia. Eigenlijk
dus een land van twee oevers.
Krap een miljoen inwoners. Een
hoofdstad (Banjul) die niet veel
groter is dan Oldenzaal: 40.000
inwoners. Gelegen op de grens
van regenwoud en Sahara biedt
de natuur afwisselend sappig
groen en dor bruin/grijs. Vlak;
het hoogste punt meet 90 me
ter.
Geen Zambia dus.
APEN
Geen Kenya ook, al komen de
vogelliefhebbers flink aan hun
trekken in Gambia. Ze kunnen
zich loslaten op vierhonderd
soorten. In de aanbieding der
halve volop trips voor 'bird
watchers'. Wat het overige be
treft: de wervende brochure van
The National Tourist Office be
looft dolfijnen, hyena's,
nijlpaarden, jakhalzen en anti
lopen. Die zijn eerder in gevan
genschap dan in de vrije natuur
te zien. Maar, het is er wèl in
het wild. De Gambiaanse 'Ob
server' maakte deze zomer mel
ding van een kudde nijlpaarden
die danig had Iniisgehouden in
een dorpje bij Mansa Konko.
Overstekende apen, dat is ei
genlijk de voornaamste attractie
waar de toerist een beetje op
mag rekenen. Maar Kenyaans...
Nee. niet bepaald.
Geen Zuid-Afrika ook, voor
wat culturele uitstapjes betreft.
Er valt genoeg te bekijken, daar
niet van. Bijvoorbeeld: de 2.000
jaar oude stone circles in Was-
su. Het huis (in Juffureh) van de
overgrootvader van auteur Alex
Haley dat - evenals het dorp zelf
- een belangrijke rol speelt in
zijn wereldvermaarde werk
'Roots'. Het volkenkundig mu
seum in Banjul. De ruïnes van
lames Island. Leuk als onder
breking van het luie strandle
ven, maar om er nou speciaal
voor af te reizen naar Gambia...
Ook nee. Wie het land in wil",
kan zich het best via de reisor
ganisatie overleveren aan een
trip. Het is de meest slimme
manier om de mooiste plekken
te ontdekken. Gambia leent
zich om praktische redenen
slecht voor al te grote zelfstan
dige ontdekkingstochten. Geen
land dus voor rugzaktoeristen;
tegenover veel reisinspanning
staat te weinig voldoening.
Gambia is vooral een ideale
'zonne-bestemming'.
Kortom: dé culturele beziens
waardigheden zijn even arm als
het volk zelf. Dat moet het in de
meeste gevallen doen met (om
gerekend) zo'n 50 tot 75 gulden
per maand. Het bedelen en op
dringerig aanbieden van han
delswaar en diensten, is dan
ook een drukke bezigheid ge
worden. ..Te hinderlijk", oorde
len minister Waffa-Ogoo en
haar directeur Jeng. Ze hebben
het probleem van de bumsters
de hoogste prioriteit gegeven op
hun werklijst. „Daar moet zo
spoedig mogelijk wat aan ge
beuren. Op deze manier krijgt
Gambia een slechte naam."
Wat jammer zou zijn. Want
daarvoor is het te goed. daar
aan de boorden van de Atlanti
sche Oceaan.
COLOFON
vamrnstcllins» rn redact ir
K< >R V \N DF N IX >BBEl .STEEN
eindredactie: STELLA VAN ZANTEN,
vormgeving: ED PETIT
fotoredactie: HANS VAN WEEL
foto voorpagina:
ROBGRAOF VSPENSklIM-
COMPANY.
fotopeter naman
Gambia: Na zes uur en een kwartier vliegen, een totaal andere wereld.
Naast een hoog prijspeil leiden ook lange wachttijden bij de skiliften tot een verminderde interesse voor wintersportvakanties. foto»martijn van den dobbelsteen
|9>jUjMU90g0$
Alpen geven
geen waar
meer voor
je geld
Of er zijn geen cijfers öf ze wor
den verdonkeremaand. Waar
schijnlijk is er sprake van het
laatste. In een wereld, die wordt
overspoeld door statistieken
moet ergens staan opgetekend
hoe groot de teruggang van het
aantal wintersporters precies
bedraagt. Maar verder dan een
paar lukraak op papier gekrab
belde percentages komt nie
mand. Zelfs directeur Joseph
Stockinger van het Oostenrijks
Toeristenburo in Amsterdam
houdt een slag om de arm.
„Exact is zoiets nu eenmaal
moeilijk te berekenen. Maar wij
gaan er van uit dat er in de win
ter van '94- 95 ongeveer 5 pro
cent minder Nederlanders in
Oostenrijk op wintersportva
kantie zijn geweest dan in het
seizoen daarvoor."
Wat toch aanmerkelijk nega
tiever klinkt dan de 'stabilisatie'
waarover de Nederlandse reis
organisaties het almaar (en dan
nog schoorvoetend) hebben.
Wat is de waarheid? Nog niet
eens zo heel erg lang geleden
werd zonder meer afgegaan op
het door de ANWB afgegeven
aantal van 1,2 miljoen Neder
landse wintersporters per jaar.
Hoewel iedereen weet dat de
Wielrijdersbond niet schroomt
dergelijke cijfers uit een in de
lucht gestoken natte duim te
zuigen, was het resultaat van
een onderzoek van Arke in 1993
bepaald ontnuchterend. Daar
uit bleek immers dat er in de
wintermaanden 'slechts'
800.000 Hollanders naar de Al
pen trokken. Vervolgens dook
de NIPO-enquête van juli 1995
daar nog eens flink onderdoor:
715.000.
Met hoeveel korrels zout zelfs
die cijfers ook moeten worden
genomen, er spreekt een ten
dens uit die eerder 'neergaand'
is dan 'stabiliserend'. Winter
sport dreigt zich uit de markt te
prijzen, een skivakantie wordt
te duur, de Alpen geven geen
waar meer voor je geld. En dat
hebben ze gemerkt daar. De af
gelopen winter, zo blijkt uit het
eerder genoemde onderzoek
van het NIPO, gingen 1.815.000
vaderlanders op vakantie en on
geveer 1 miljoen verkozen dat
onder een tropenzonnetje te
doen. in een stad of - nog zo'n
moderne topic - op een bunga
lowpark. De sneeuw is aan de
verliezende hand.
MENTALITEIT
Alfred E. Urfer, president van de
Schweizer Hotelier- Vereins,
windt er geen doekjes om. „Dat
een wintersportvakantie in de
loop der jaren steeds duurder is
geworden, zie ik niet eens als
het grootste probleem. De men
sen willen best betalen voor
kwaliteit. Maar juist daarin
schieten we tekort. Niet de prijs
verjaagt de toeristen, maar onze
mentaliteit. Waar is onze
spreekwoordelijke, over de hele
wereld beroemde gastvrijheid
gebleven? Het lijkt wel of we ons
schamen om onze gasten com-
me il fuut te ontvangen."
De ontwikkelingen in de
Zwitserse horeca noemt Urfer
'dramatisch'. Met reden. In de
eerste maanden van dit jaar
boekten ondanks de voortreffe
lijke sneeuwomstandigheden
7,1 procent minder toeristen
een hotelkamer dan tijdens de
zelfde periode daarvoor. In die
geweldige duikvlucht bleken de
cijfers te zijn teruggevallen tot
het niveau van 1980. Oostenrijk
verging het al niet veel beter en
slechts Frankrijk boekte een
'plus'. Maar ook die opgang viel
in het niet bij de aantallen Ne
derlanders die hun vakantie wil
den doorbrengen onder een
palmboom waar voor een kopje
koffie niet - zoals in een Alpen
hut - ruim vier gulden moet
worden neergeteld. Een van de
grootste grieven van winter
sporters: de prijskaart van een
willekeurig bergrestaurant in de
Alpen. Een vette glimworst met
een portie zwart geblakerde
frieten? Achtzig Shilling bitte.
twaalf gulden. Tenminste, als
het woord bitte nog wordt ge
bruikt. Want aan vriendelijkheid
en service schort het in de ski
gebieden eveneens vaak. Josef
Margreiter van de Tirol Wer-
bung: „We zijn te gemakzuchtig
geworden. We hebben veertig
jaar achter elkaar alleen maar
geplust. Nu gaat het wat min
der. Misschien is dat wel eens
goed. Zo worden we ons einde
lijk bewust van het produkt dat
we leveren. We zijn gaan besef
fen dat we de strijd verliezen als
we de geboden kwaliteit niet
snel in overeenstemming bren
gen met de prijs die we vragen."
Tot genoegen van directeur
HET GOEDKOOPSTE EN HET DUURSTE WINTERSPORTDORP
De Süddeutschc Zeitung heeft vorig jaar
uitgerekend wat de goedkoopste en de
duurste Europese wintersportoorden waren.
Een dagje skiën met alles erop en eraan in
Cavalese (Val di Fiemme, niet ver van de
autoweg Bolzano-Trento) kwam samen met
Meran 2000 (Zuid-Tirol) als het voordeligst
uit de bus: 129 Mark. Gosau (onder Salzburg)
eindigde als derde met 136 Mark. Voorspel
baar bijna waren de eerste drie pla atsen in de
'dure' categorie. Aan kop uiteraard Sankt Nlo-
ritz met 461 Mark per dag, maar het eveneens
in Zwitserland gelegen Zermatl (tweede met
379 Mark) en de Oostenrijkse win terresiden
tie van de Nederlandse koninklijke familie,
Lech (derde met 362 Mark) mochten er
eveneens zijn. In doorsnee bleek wintersport
in Italië het goedkoopst: 178 Mark per dag. In
Oostenrijk diende afgelopen winter rekening
te worden gehouden met 189 en in
Zwitserland met 262 Mark per dag. Daarbij
werd aangetekend dat een extreem luxueus
oord als Sankt Moritz de gemiddelde
Zwitserse prijs danig had opgedreven.
Barbara Fransen van Arke die in
Oostenrijk 'nog nooit zo makke
lijk' heeft ingekocht als de afge
lopen zomer. „Ze begrijpen dat
het helemaal fout gaat als ze al
leen maar de prijs opdrijven en
de rest vergeten. De gast wil
best wat meer betalen, alleen
moet - om maar een voorbeeld
te noemen - de wachttijden
voor de skilift dan wel korter
worden in plaats van langer."
UITSTEL
Toch lijkt dat er voorlopig niet
in te zitten. Heinrich Güttinger,
president van de marketing-
commissie van de Zwitserse
Vereniging van Kabelbanen
(SVZ) kan moeiteloos voorreke
nen dat een dagskipas van veer
tig franc (65 gulden) niet meer
dan 1,90 aan Reingewinn ople
vert. „Maar omdat bijna nie
mand zo'n prijs durft te vragen,
zit dat er zelfs niet in en moet
de ombouw van een stoeltjeslift
met twee plaatsen naar een
stoeltjeslift met vier plaatsen,
wegens geldgebrek toch maar
weer even worden uitgesteld.
Met alle gevolgen van dien."
De neergaande spiraal waar
voor iedereen in de Alpen zo
bang is. Zeker, wie straks in de
kerst en krokusvakantie een
bed wil bemachtigen, moet zich
nu al haasten. Maar januari
dreigt uit te lopen op een com
plete ramp. Joseph Stockinger
van het Oostenrijks Toeristen
buro: „Onze kostprijs moet om
laag, dat is duidelijk. Maar het is
een illusie te veronderstellen
dat we sneeuwvakanties ooit
goedkoper zullen kunnen ma
ken dan de winterzon. Ga maar
na: op de Canarische Eilanden
hoef je de hotelkamers niet te
verwarmen, hoef je geen net
van skiliften te bouwen om je
gasten naar zee te brengen en
hoefje geen pistemachines in te
zetten om hel strand vlak te
maken." Ofte wel: de zon lijkt
de concurrentiestrijd met de
sneeuw al bij voorbaat te heb
ben gewonnen.
