lodin maakte er
ewone mensen van
Hot Chili Peppers in feesthui
akenhal wordt niet vóór 1999 gemoderniseerd
Kunstencentrum
heet Mick Jagger
Cultuur Kunst
las over
xuernica'
ïrdwijnt
Stichting voor behoud
moderne kunst opgericht
Recordaantal bezoekers
Frankfurter Buchmesse
Eros Pathos in Amsterdam
'Hier is sprake van regelrecht plagiaat'
SDAG 17 OKTOBER 1995
i.ekt visser. 071-53s6441
hbbeltentoonstelling in Laren en Den Haag
oeuvre van Auguste Rodin is zo omvangrijk dat er
'locaties nodig zijn om het te tonen. Het Singer Mu
ni in Laren en het Paleis Lange Voorhout in Den Haag
senteren tot en met 14 januari een dubbeltentoonstel-
van de Franse beeldhouwer en schilder. Het Musée
in in Parijs - dat 2.000 bezoekers per dag trekt - plun
je de eigen collectie en gaf honderd werken in
Ween.
HAAG/LAREN ROB
IBM!
imemakers en cartoonisten
ten 'De denker' van Rodin
jerig geparodieerd. De
jvergebogen, in gepeins
ken zittende man, die
lleboog op knie en vuist
het zware hoofd steunt,
een dankbaar object: dit
ld van de intelligente
die door zijn denkvermo-
ittorent boven de familie
igdieren is goed te be-
om een verzekering aan
ren of om een grap uit te
itstrevend
prekende karakter dat de
in het beeld legde, was in
waarin het ontstond, in
ronduit vooruitstrevend.
,'dkoop, directeur van de
ïg Singer Museum en
Verboeket, kunsthistorica
st bij het Larense muse-
leggen beurtelings uit
m Auguste Rodin (1840 -
algemeen wordt be-
d als een van de belang-
'ernieuwers van de Wes-
modeme beeldhouw-
Z( rboeket: Toen hij voor het
deze karaktervolle beelden
de, vonden de mensen van
ide school hem een nieuw
er. Rodin was van jongsaf
drongen van vernieuwing,
as revolutionair. Hij vocht
academische uitgangspunt
ipknapbeurt en uitbreiding
de Lakenhal zullen niet
in de huidige collegepe-
die in 1998 afloopt, hun
ig krijgen. Cultuurwethou-
P. Langenberg (D66) kan
aangeven wanneer het ge
melijke museum wèl zal
jemoderniseerd. Dat de La-
al wordt vernieuwd en dat
fmeente daarbij een voor-
ersrol vervult, lijdt volgens
;enberg geen twijfel.
wethouder presenteerde
rmiddag de startnotitie
ictplan Lakenhal /Lammer-
aan, dat wilde dat de klassieke
schoonheid, het ideaal bena
derd werd." Goedkoop vult aan:
,,Hij ontmantelde de statuur
van het monument. Hij demo
cratiseerde de beeldhouwkunst;
hij haalde het elitaire van de
beelden af en maakte er 'gewo
ne mensen'van."
Emotie
„In die tijd werd er uitsluitend
gewerkt naar mannelijk naakt
model. Rodin zei bij zichzelf: 'Ik
zal ze eens laten zien hoe het
mannelijk naakt er echt uit ziet.'
Toen hij in 1876 zijn eerste le
vensgrote figuur in brons uitge
voerd had, werd hij ervan 'be
schuldigd' het rechtstreeks van
een levend model te hebbenge-
goten, zo ongekend realistisch
was het werk voor die tijd. Het
heeft jaren geduurd voor die be
schuldiging was weggesleten."
Het was Rodin er niet om te
doen om alle spierbundels en
verhoudingen van de lichaams
delen zo exact mogelijk weer te
geven: hij wilde een bepaald ge
voel, een emotie vormgeven en
daarom wijzigde hij de verhou
dingen, overdreef hij "ide geba
ren. Hij benadrukte het karakter
van de innerlijke gesteldheid.
Hij gaf eerder een geestelijke
houding aan dan een lichame
lijke vorm.
Hellepoort
Vanaf 1880 werd zijn werk aar
zelend gewaardeerd. Hij kreeg
van de Franse staat opdracht
bronzen deuren met grote re
liëfs te ontwerpen voor het nog
te bouwen Museum voor
kunstnijverheid. Het museum
is nooit van de grond gekomen
maar de deur, die 'De Helle
poort' voorstelde, ging als zelf
standig monument een leven
leiden.
De figuren die de poort bevol
ken, zijn in verschillende versies
bekend, uitgevoerd in gips,
marmer en brons. Ook 'De
Denker' (1880) was oorspronke
lijk gedacht als onderdeel van
'De Hellepoort': de peinzer zou
vanaf een timpaan het mense
lijke krioelen overzien, maar is
later door de beeldhouwer als
zelfstandig beeld uitgevoerd.
Balzac
Voor de Vereniging van Letter
kundigen - voorzitter Emile Zo-
la zorgde voor de opdracht -
ontwierp Rodin in 1892 een
beeld van de Franse romancier
Balzac. En ja hoor, hij kwam
weer met autoriteiten in aanva
ring. Zola had al gewaarschuwd:
'Als de commissie straks moet
oordelen, zul je wat beleven'. Er
stak een complete orkaan op, el
deugde niets van de ontwerpen.
De kritiek werd steeds venijni
ger en de pers mengde zich
erin.
Goedkoop: „Alle consternatie
over de beelden en alle pole
miek ging in zijn tijd over het
realisme, het loslaten van het
schoonheidsideaal en het in
brengen van impressionistische
en symbolistische tendenzen.
Er ontstonden niet langer
mooie gladde mensen, die op
Griekse goden moesten lijken
maar er 'groeide' een beeld in
een vorm die mensen uit hun
eigen tijd herkennen. 'Als de
waarheid zegeviert zal ook mijn
Balzac erkenning vinden. Dit
kunstwerk waarom men zo ge-
ten van replica's?
Tijdens het project staan tien
objecten uit de collecties van
het Stedelijk Museum in Am
sterdam, Museum Boymans-
van Beuningen, het Van Abbe-
museum, het Bonnefantenmu-
seum, het Rijksmuseum
Twenthe, het Gent raai Museum
in Utrecht en het Kröller-Mül-
lermuseum centraal. I let oudste
werk stamt uit 1959. Het meest
recente uit 1982. Het gaat om
objecten van zowel Nederland
se als buitenlandse kunstenaars
als Mario Merz, Marcel
Broodhaers en Woody van
Amen.
De tien objecten zijn gekozen
vanwege de conserveringspro
blemen die tot dusver onoplos
baar zijn. De problemen zijn
bovendien representatief voor
een grotere groep werken.
Daarbij gaat het om kunst van
grote kunsthistorische waarde.
-I.ydia Beerkens en Kees Aben
voeren het conserveringsonder
zoek uit. Beerkens studeerde
onlangs af bij de Stichting Res
tauratie Atelier Limburg. Aben
werkt bij het Stedelijk Museum
en geldt als enige ervaren mo
derne beelden-restaurator van
Nederland.
AMSTERDAM ANP
De musea voor moderne kunst
hebben onlangs de Stichting
Behoud Moderne Kunst opge
richt. Doel daarvan is een code
te ontwikkelen voor de restau
ratie en conservering van mo
derne kunstwerken. De Mondri-
aanstichting financiert het pro
ject. dat tot en met december
1996 loopt. Initiatiefnemer is
het Kröller-Müllermuseum.
Restauratie en conservering
wordt meestal in verband ge
bracht met oude kunst. Maar
ook moderne kunstwerken ra
ken in verval. Meestal schieten
traditionele restauratiemetho
den daarvoor tekort. Wat moet
een restaurator bij voorbeeld
aan met een object van de kun
stenaar Tinguely, waarvan on
derdelen van de machines niet
meer functioneren. En wat
moet gebeuren met objecten
van materiaal als afval, schuim
rubber, hooi en glaswol, dat
snel vergaat. Of stel dat een
kunstwerk het kankerverwek
kende asbest bevat. Wat moet
daar dan mee gebeuren? Moe
ten musea kwetsbare kunstwer
ken in depot houden, en het
publiek in de zaal laten genie-
'De denker' van Rodin: goed te benutten om een verzekering aan te smeren of om een grap uit te tekenen, fo
to g pd
lachen heeft, is het resultaat van flinke buik en kamerjas - be-
heel mijn leven als beeldhou- landde uiteindelijk in de tuin
wer' zegt Rodin, overtuigd van van Rodin."
zijn gelijk. Het tumult rond de
zaak is pas weggeëbd in 1899. De dubbeltentoonstelling 'Ro-
Het eigenzinnige beeld - met din'is te zien tot en met 14 ja
nuari in het Singer Museum,
Drift 1, l.aren en liet Paleis,
Lange Voorhout 74 in Den
Haag. Openingstijden: di t/m
zon van 11.00 tot i7.oo uur.
Kerst en Nieuwjaar gesloten.
FRANKFURT. DPA/RTR
De Frankfurter Buchmesse, de
belangrijkste internationale
boekenbeurs van de wereld,
heeft dit jaar het hoogste aantal
bezoekers getrokken sinds haar
bestaan. In ruim vijf dagen lijd
heeft de organisatie 319.000
mensen geteld. Ocfk het aantal
aanbieders was nog nooit zo
groot: 8900. Zij presenteerden
330.000 boeken.
De beurs werd lange tijd over
schaduwd door de controverse
rond de oriëntaliste Annemarie
Schimmel, die de Vredesprijs
van de Duitse Boekhandel
kreeg. Een groot aantal Duitse
intellectuelen had de president
gevraagd daarvan af te zien om
dat Schimmel hel doodvonnis
tegen de schrijver Salman Rush
die zou hebben vergoelijkt. In
haar dankwoord weerlegde
Schimmel de kritiek.
De Oostenrijkse literatuur
stond dit jaar centraal op de
boekenbeurs. Volgend jaar
krijgt Ierland speciale aandacht.
WIM KOEVOET
markt. Daarin zijn de al enige
tijd bestaande plannen voor de
Lakenhal samengebundeld. Het
stuk moet worden gezien als de
voorloper van 'een masterplan'
waarvoor de directeur van het
museum en een aantal betrok
ken gemeente-ambtenaren tot 1
april 1996 de tijd hebben. Pas
daarna worden architecten in
de planvorming betrokken.
Langenberg kan in dit stadi
um nog niet aangeven hoeveel
geld er met het project is ge
moeid. Vast staat dat het een
miljoenenbedrag is. In het col--
legeprogram is reeds afgespro
ken twee miljoen gulden uit te
trekken voor de Lakenhal. Vol
gens Langenberg moet er ook
sponsorgeld bij. Verder rekent
hij op rijkssubsidie om de be
strijding van de boktorren te be
kostigen. Dit ongedierte heeft
de kap van de westelijke vleugel
en die van de Harteveltzaal aan
getast.
Langenberg benadrukt dat de
plannen er niet op zijn gericht
om een nieuwe vleugel met mo
derne kunst tot stand te bren
gen. „Hoofdaccent blijft liggen
op de Leidse geschiedenis. De
extra ruimte kan zo nu en dan
worden gebruikt om iets aan
moderne kunst te doen. Er
londen ap
moet een duidelijke link blijven
met de oude kunst." Volgens
Langenberg moet de extra
ruimte vooral worden benut om
belangwekkend materiaal, dat
nu nog in de depots zit, aan het
publiek te presenteren. De
Stichting Historisch Museum
van Leiden en Omstreken is in
middels tot de slotsom geko
men dat ze haar plannen het
best in nauwe samenwerking
met en in de Lakenhal, die sinds
1923 niet meer noemenswaar
dig is vergroot, ten uitvoer kan
brengen.
Het plan om de entree van
het museum te verplaatsen van
de Oude Singel naar de Lam
mermarkt is in de notitie wat
verder uitgewerkt. Langenberg
wil inspelen op de plannen voor
een autovrije Beestenmarkt.
Zijn verwachting is dat het au
toverkeer in het gebied tussen
Lammermarkt en Nieuwe Bees
tenmarkt flink zal afnemen.
Daardoor ontstaat de mogelijk
heid om vanaf het station aan
trekkelijke looproutes, via mo
lenmuseum De Valk, te creëren.
De verplaatsing van de en
treepartij kan wat de wethouder
betreft pas aan de orde zijn als
de bebouwing aan de zuidzijde
van de Lammermarkt is verbe
terd. „Een museumingang
naast een seksshop is niet ide
aal."
Van een vergaande verzelf
standiging van het museum, wil
Langenherg niet weten. „Het
museum werkt al redelijk zelf
standig en zal in de nabije toe
komst op nog wat grotere af
stand van de gemeente komen
te staan, net als de schouwburg
en de bibliotheek die al werken
met contractmanagement. De
gemeente blijft het museum
dan ook subsidiëren - zo'n twee
miljoen gulden per jaar.
De gemeenteraad van het Londense stadsdeel Dartford heeft een
centrum voor podiumkunsten in de oude middelbare school van
Mick laggger vernoemd naar de nu 52-jarige popmuzikant.
Enkele van de raadsleden hadden liever gezien dat de tot opna
mestudio en theater omgebouwde gymzaal van de Dartford Gram
mar School naar een minder omstreden persoon werd genoemd.
Schoolhoofd Tony Smith zei echter dat uit de archieven blijkt dat
Jagger op school niet zo'n rebel was als waarvoor hij later doorging.
„De schoolarchieven laten duidelijk zien dat de heer Jagger een on
bezoedelde slaat van dienst had hier", aldus Smith. Volgens het
schoolhoofd was Jagger een succesvol leerling, die bovendien zo
wel in het baskethall- als het cricketteam van de school speelde. Na
de Grammar School bezocht jagger de Ixjndon School of Econo
mics.
In een toespeling op het Stones-nummer (I Can't Gel No) Satis
faction zei Jagger „uiterst tevreden" te zijn over de beslissing vart
de raad.
tien jaar lang is Picasso's
mica' door een extra sterk
beveiligd tegen politie-
anslagen, maar binnenkort
I daaraan een einde. De di
van hel Museum voor
erne Kunst Reina Sofia in
rid waar het beroemde
derwerk hangt,, heeft giste-
aangekondigd dat het doek
len afzienbare tijd naar een
ire verdieping verhuist en
zonder glas tentoon wordt
fld.
casso schilderde 'Guernica'
137, ten tijde van de Spaan-
argeroorlog. De museumdi-
evindt het verantwoord het
te verwijderen omdat de
op een aanslag op het
Werstuk afgenomen zou
uernica' laat de verschrik-
zien dif een stadje van
itdc aam in Spaans Bas-
and in de Spaanse Burger-
ig onderging toen het in
werd gebombardeerd. Het
bardement werd door de
luchtmacht uitgevoerd
loor het nationalistische le-
van generaal Francisco
'co te hulp was geroepen.
kleden De Amerikaanse
'jver Henry Roth is vrijdag
^-jarige leeftijd in Albu-
rflue in New Mexico overle-
Rotli werd beroemd met
roman Call it Sleep'. Hoe
bij in de jaren '70 opnieuw
te schrijven, verscheen in
pas zijn tweede boek:
rcV of a Rude Stream', de
te van een serie.
Amsterdam Naakten, nimphen, sfinxen en fatale vrouwen van de Duitse kunstenaar Franz van Stuck
(1863-1928) zijn momenteel te zien op een expositie van zijn werk in het Amsterdamse Van Gogh Muse
um. Eind vorige eeuw baarde deze jonge kunstenaar veel opzien met zijn eerste grote schilderij 'De para
dijswachter' Het werk was sterk beïnvloed door het androgyne type van de prerafaëlieten en symbolisten.
Ook met zijn 'Sfinx', 'Zonde' of 'Judith en Holofemes' sloot Stuck aan bij de symbolistische thema's van
zijn tijd. Hij was vooral geïnteresseerd in de dramatische gevoelens en passies die deze thema's opriepen.
In het Van Gogh Museum zijn voor het eerst 'De paradijswachter', 'Vechtende faunen', 'Innocentia' en
'Wounded Amazon' (foto) herenigd. Eén van de hoogtepunten in zijn latere werk 'Mary op rode stoel' is
voor het eerst in Nederland te zien. Met 50 schilderijen, 15 sculpturen, en enkele meubels geeft de ten
toonstelling een beeld van het veelzijdige karakter van deze kunstenaar. foto pr
recensie louis du moulin
Concert: Red Hot Chili Peppers Gehoord:
16/10, Ahoy'. Rotterdam
Vlak voor de tweede toegift (zo
waar Bowie's 'Suffragette City')
kwam het er dan toch van: de
huldiging van de jarige Flea.
Natuurlijk op z'n Pepperiaans,
dus ontaardde de 'surprise-act
met de taart' in een robbertje
slagroomsmeren tussen het
al de hele avond achter zijn bas
in Adamskostuum opererende
feestvarken en zijn boezem
vriend, zanger Anthohy Kiedis.
Waren de Red Hot Chili Pep
pers gisteravond in een afgela
den Ahoy' zo geïnspireerd van
wege de 33ste verjaardag van de
als Michael Balzary geboren
Vlo? De Califomische funkme-
talpioniers zetten in elk geval
anderhalf uur hun beentjes be
ter voor dan Nederland sinds
lange tijd van ze gewend is ge
weest.
De opkomst van Kiedis uitge
dost als een Frans kamermeisje
van rond 1900 en met de ge
blondeerde Flea in z'n blootje
als tweede blikvanger was al
veelbelovend, de feitelijke ope
ning 'Give It Way' meteen een
dol feest van herkenning. Waar
na het heetgebakerde kwartet
zeker drie kwartier lang op de
toppen van zijn kunnen pres
teerde.
De' vaart liep ineens terug
toen de heren de ruim 10.500
fans vroegen om te kiezen uit
een aantal 'geleende' alterna
tiefjes. maar gelukkig pakten ze
na zich kortstondig vergrepen te
hebben aan onder meer Bo
wie's 'Sound Vision' en Stevie
Wonder's 'Higher Ground' hun
eigen draad weer op.
Nieuwkomer
De rol van nieuwkomer Dave
Navarro na wijlen llillel Slo
vak, John Frusciante, Eric Mars
hall en Jesse Tobias gitarist
nummer vijf was in het be
nauwde sportpaleis bescheide
ner dan cjp het jongste (zesde)
album 'One Hot Minute'. Voor
naamste oorzaak: de toegeno
men geldingsdrang van Flea,
getuige onder meer zijn v.ele
one-Iiners richting Kiedis en
zijn gezongen solo, het quasi-
slaapliedje 'Pea'. Zolang Navar
ro zich zal blijven schikken in
zijn ondergeschikte rol la
drummer Chad Smith) zal men
van deze Peppers nog veel lol
kunnen beleven, let maar op.
Evenzeer uitstekend te prui
men was hun opwarmer Mohy,
het Newyorkse technofeno-
meen dat zijn eigen hitrepertoi
re geraffineerd mengde met
'goud van oud'. De zeer breed
georiënteerde geluidsgooche
laar zette Ahoy' nog even op het
verkeerde heen door na de aan
kondiging 'This is from a dead
guy from Seattle' van Nirvana's
'Smells Like l een Spirit' over te
schakelen op 'Purple Haze' van
Jimi Hendrix, van wie trouwens
ook de Peppers nog enkele cita
ten zouden oplepelen.
Wageningse Klojo 's zongen al eerder 'Busje komt zo
wageningen petra berendsen
'Busje komt zo, busje komt zo...' Welke Ne
derlander kent dit zinnetje nog niet? Het
Sallandse duo Höllenboer bereikte er de
hoogste regionen van de hitparade mee.
Beschouwingen over de achterliggende be
tekenis werden eraan gewijd. Minder be
kend is, dat de Wageningse band de Klojo's
het al eerder zong. Hun nummer 'Busje'
werd geschreven in januari 1993 en staat op
de in juni 1994 in eigen beheer opgenomen
cd 'Klojo's slaan door!'
Albert Faber, 'manager' van de Klojo's,
vindt dat het tijd wordt voor 'een protest'.
„Hier is sprake van regelrecht plagiaat!
Weliswaar zijn tekst en muziek enigszins
aangepast door de mensen achter het pro
ject Höllenboer, maar dat doet niets af aan
het feit dat er maar gezongen wordt over
busjes, zonder van tevoren even na te gaan
of dit wel verantwoord is. Wij willen nu dat
er op elke verkochte cd van I löllenhoer een
sticker wordt geplakt met de mededeling
dat 'Het Busje in zijn oorspronkelijke en
meest rudimentaire versie te vinden is op
de CD 'De Klojo's slaan door!"'
En inderdaad, op deze cd zingen de Klo
jo's al 'busje komt zo'. Ze herhalen dal zin
netje wat minder vaak dan het duo Höllen
boer en de muziek is wat pittiger, de Klojo's
is dan ook een pretpunkband. En het gaat
hier niet om een methadonbus maar om
het busje waarmee ze zich voor hun optre
dens vervoeren. Albert Faber zegt dat zijn
groep geen rechtszaak tegen Höllenboer zal
starten. „Ik denk dat dat ons alleen maar
heel veel geld kost. Maar op zijn minst had
er wel een bedankje aan de Klojo's op de cd
van Höllenboer kunnen staan."
Manager Jo Oortwijn van het duo Hollen
boer vindt het „een bijzonder vreemd vei
haal". „Het duo Höllenboer heeft het zelf
geschreven, iets meer dan een jaar gele
den", reageert hij. „Ter gelegenheid van een
methadonstudiedag. De stelling van Faber
lijkt rnij onzin, want we hebben het lied hij
Buma gedeponeerd en er daar niets van ge
hoord. Laat ze eerst maar eens een bewijs
op tafel leggen. Ik vind het trouwens ook
vreemd dat ze er niet eerder mee zijn geko
men". Waarop de Klojo's laten weten dat ze
niet zijn aangesloten hij Buma Stemra: „Dat
vonden we niet nodig". En waarom er niet
eerder mee gekomen? „Nou, we hadden
niet verwacht dat zo snel heel Nederland
hei mee zou zingen."
