Kruiden uit de tuin
vriezen of drogen?
Tuinieren
iTERDAG 14 OKTOBER 1995
onsai
let kweken van Bonsai-boom-
i es is niet langer voorbehou-
11 en aan daar in gespecialiseer-
sS tlapanners- Met een beetje
tegi ithousiasme en toewijding
ga innen ook wij eenvoudige
'"9* esterlingen ons deze snoei- en
cd oeikunst eigen maken. De
CD roenboekerij heeft het Bonsai-
indboek van Harry Tomlinson
het Nederlands laten verta-
:n, waardoor iedereen met de-
aparte hobby aan de slag
n. Het boek is opgezet als een
raktisch naslagwerk voorzo-
de beginnende als meer er-
\r\r\ sen '"Webber. AI'e klassieke
)UD ijlen komen aan bod: de sa-
la, ienhang tussen vorm, formaat
i laatsing en kleur. Alles wordt
0 jed uitgelegd. Stap voor stap
aat*'3 ordt duidelijk hoe een bonsai
creëren en mooi en gezond te
juden. Meer dan 75 bonsai-
impjes zijn beschreven en in
tr afgebeeld.
ev
en
üin ontwerpen
ïen tuin optimaal te benut-
moet je bij de aanleg door-
t te werk gaan. Wat wil je er
i en hoe pak je dat aan? Een
-erp is dan noodzakelijk,
lok (of juist) voor een kleine
zo'n planmatige voorbe-
ss0tidin8 er8 belangrijk. Het Tuin-
itwerp Werkboek helpt de ei-
jnaar van een nieuwe tuin een
'pe" irdig eind op weg. In het boek
een stap voor stap cursus over
izet en feitelijke aanleg opge-
imen. Een aantal principes
jrdt aan de hand van voor-
Jub Belden duidelijk gemaakt.
leer dan 20 plannen voor tui-
gen ?n van verschillende grootte
20461
-.prijs 3!
tuinboeken
op uiteenlopende lokaties wor
den door John Brookes toege
licht. Er zit vast wel een ont
werp bij dat in de buurt van de
eigen ideeen komt. Bij het boek,
gebonden met een spiraalband,
zitten zeven transparante vellen
vellen zodat de gcinspireerde
lezers onmiddellijk aan de slag
kan.
Camellia's
Niet zonder reden groeit de po
pulariteit van de Camellia's. De
ze theeplant uit het verre China
en Japan blijft 's winters groen,
bloeit waanzinnig mooi in het
prille voorjaar en doet het goed
in de schaduw van een binnen-
"plaats of blinde muur. Een
dankbare blikvanger, vooral
voor kleine stadtuintjes waar
veel andere zonaanbiddende
flora het nog wel eens laat afwe
ten. De camellia heeft de repu
tatie lastig te zijn, maar wie zich
houdt aan de verzorgingsvoor
schriften zoals die zijn opgeno
men in het boek Camellias van
Helga Klaus Urban zal geen
problemen kennen. In de uitga
ve ook informatie over de ge
schiedenis van de plant of
struik, een beschrijving van de
bijzonderheden, aanwijzingen
voor het zelf kweken, plus een
overzicht van de soorten met
kleurenfoto's. De Camellia is
niet goedkoop, maar wie in fe
bruari een keer de Camellia-
show van Hoveling Plant in Ber-
kenwoude bezoekt, of eens gaat
kijken op de open dag naar de
Camellia-verzamelingvan pro
fessor drs B.D.Bangma in Haar
lem is voorgoed verkocht.
Camellia, Helga 8, Klas Urban, ISBN 90 257
jlesse
ƒ4
i d
lijn TUIN, komt volgend ja;
it als maandblad. Hoofdredac-
61 :ur Joop Hoffmans schrijft dat
izijn column van het öktober-
a ~f50 ummer: het laatste dit jaar. Als
4ra bijlage is bij het tijdschrift
:n kamerplan tenverzorgings-
oekje gevoegd, 24 pagina's tips
a rn het binnenhuisgroen goed
'6 e winter door te laten komen.
4 Q i het tijdschrift zelf een uitge-
4oreid artikel over een siergras-
^nborder. Tuin- en land-
:hapsarchitect Bert Huls heeft
in ontwerp gemaakt v
Jnalle tuin, met een if
lenlaantje vol platan
bnneterras waarin twee iden-
tuinbladen
tieke plantenrozetten de blik
vangers zijn. Verder: Een uitge
breid verhaal over asters, die tot
diep in de winter uitbundig
kunnen bloeien, een reportage
over een orginele vijvertuin in
een nieuwbouwijk, een inventa
risatie met de tuinkarweitjes
voor oktober en een beschrij
ving van een 2-daags Mijn
TUIN-najaarswandelarange-
ment in Twente. Achterin het
blad zit weer de uitklapbare
dubbele pagina met alle bijzon
derheden over de beschreven
planten in dit voorlopig laatste
i Mijn Tuin.
Met zorg bekijken we ons krui
denhoekje, dat ons een lange zo
mer verrast heeft met geur en
smaak. Wat kunnen we ermee
doen nu het gaat winteren?
Binnenhalen is een methode die het
vooral goed doet als we het over peter
selie, selderij en bieslook hebben, van
die heerlijk smakende groene kruiden.
Hoewel velen het houden op de ven
sterbank in de keuken, is dat niet de
beste plek. In de keuken komt veel vet
in de lucht en dat zet zich af op de
planten die dan minder goed groeien.
Als het even kan is een andere venster
bank te prefereren.
Drogen is ook een beproefde methode
die door de eeuwen heen zijn nut heeft
bewezen. Salie, rozemarijn, tijm, orega
no, marjolein en bonekruid zijn ge
schikt om gedroogd te worden. Bin
nenhalen op een moment dat de plan
ten niet nat zijn, drogen tussen keu
kenrolpapier en dan op een luchtige,
liefst iets warme en vooral zonvrije
plaats ophangen. Pas als ze kurkdroog
zijn, fijnwrijven en in goed af te sluiten
potjes op een koele donkere plaats be
waren.
Invriezen is ook prima en wordt vooral
GREET BUCHNER
geeft antwoord op
al uw tulnvragen
toegepast bij groene kruiden zoals
peterselie, selderij, kervel, bies
look en zuring. Hiervoor worden
de kruiden na wassen en uitdrui
pen zeer fijngehakt en in de
bekende diepvriesbakjes
bewaard, waarin we anders
ijsblokjes maken, en in het
diepvriesvak gezet. Binnen
de kortste keren zijn ze
hard en bevroren. Dan
worden de groene
blokjes in diepvries
doosjes bewaard.
Maar denk er vooral
aan om op het doosje
de soort te vernielden
want alle bevroren groen
lijkt op elkaar. De groene
kruiden die we in de
winkels gedroogd
kunnen krijgen, zijn
op een speciale ma
nier gevriesdroogd.
Dat proces is te
moeilijk om zelf te
raliseren. Daaraan
kunnen we dus beter
niet zelf beginnen.
Voor basilicum, een
van mijn lievelingskruiden, pas ik nog
een andere methode toe om er ook
's winters van te kunnen genieten.
Daarvan maak ik simpelweg een soort
basilicumpasta, in het Ilaliaans pesto.
Hiervoor worden gelijke gewichtshoe-
veelheden basilicum, pijnboompitten
en parmezaanse kaas vermalen of in
een vijzel fijngewreven. Op een hoe
veelheid van 50 gram van elk, meng ik
er ook nog drie knoflookteentjes door
en in plaats van pijnboompitten ge
bruik ik vaak amandelen die ik pel. Dat
wil zeggen dat ik ze overgiet met water,
even aflaten koelen en dan het bruine
vliesje eraf trek. De aldus verkregen
massa vermeng ik nog met een beetje
olie om alles smeuig te maken. Deze
pasta kan eindeloos lang in potjes in
diepvries bewaard worden. In de koel
kast moet een eens aangebroken potje
binnen een week gebruikt worden om
dat anders de kwaliteit minder wordt.
Pesto doet het goed in kruidige soepen,
macaroni- en rijstschotels. Ook op
brood bruikbaar. Kortom op deze ma
nier bewaard heb ik een winter lang
plezier van dit kruid.
Vraag en antwoord
De Japanse wijnbes van de heer Fen-
nema uit Hoofddorp heeft weliswaar
prachtige vruchten gedragen maar het
ILLUSTRATIE
V DER VEN
blad ziet er niet zo gezond uit. De klei
grond gemengd met tuingrond is
wellicht wat te weinig doorlatend. Dus
flink wat goede compost, eventueel turf
of Cocopeat door de grond en verder
ook iets mest in de vorm van Viana (or
ganisch) of gedroogde koemest zal on
getwijfeld voor een goede groei zorgen.
Mijn eigen wijnbes heeft het dit jaar
ook prima gedaan, maar ik snoei wel af
en toe oude vruchttakken weg.
Zorgen, niets dan zorgen met het ge
vreesde zevenblad heeft mevrouw
Daane vari Loon uit Vijfhuizen en ik
zie geen kans om de zorgen te verlich
ten. Ook ik voer een jarenlange strijd
met zevenblad. Ben nu geslaagd om het
de baas te kunnen met Bergenia als
grootbladige grondbcdckker. Eerst alle
zevenblad met een schepje, inclusief de
lange wortelscheuten weghalen, dan
Bergenia planten. Daar kan dit onkruid
niet tegenop. Maar in de border blijft
het trekken en plukken en nog eens
trekken en plukken. Als de knieën daar
niet tegen kunnen, dan maar op een
krukje gaan zitten.
S.J.W. Jansen uit Haarlem vraagt wan
neer de daturas uit de tuin gehaald
moeten worden. Vlug, vlug vóór de eer
ste nachtvorst. Laat ze op een koele
maar geheel vorstvrije plaats overwinte
ren. Licht is niet nodig, koude is funest.
Sierhekwerk
Spijlenhekwerk
Schuifhekken
Plantsoenhekken
Gaasaf rastering
Sportveldafrastering
Tennisbaanafrastering
Schoorsteenkappen
Oudhollandseverlichting
ilen
//ET \/£&/£i£A/CGr£ WAS TOEN 'K
OA&EN EAH& OAA/S NOAiTOE
OJZOELMAN" /N M '/V
A/OOPP A/AP.
TOMPOES
Heer Bommel en de toornviolen
"OPGAVE
IYPTOGRAM
horizontaal:
Verhoging van service (6); 7.
'drukwekkende afbeelding (5);
Staat waar vader door een jon-
ien wordt omarmd (5): 9. De kat
leeft iets om uit te drinken (5);
•0. Daaronder moet je het weten
4): 11. Sla haar in de boeien!
12. Zo zedig als een voorbij
gaande heilige (6).
ferticaal:
Spaar je om het ervan te ma-
'en? (5); 3. Mensen uit het noor-
moeten ook betalen (6); 4
de hand in beweging (6); 5.
Snoepgoed van een varken (4);
Met of zonder tepels? (8); 10.
[onder U raakt een kluit in de
loop (4); 11Om haar weer rus-
'gte krijgen (3).
Heer Bommel was op weg naar huis.
Met vreugdeloze tred sjokte hij de
weg af totdat hij bij een driesprong
kwam en daar Tom Poes in het oog
kreeg, die een avondwandeling
maakte.
„Hallo, jonge vriend!" riep hij met
klagelijke stem.
„Dag heer Ollie", zei Tom Poes stil
staande. „Is er iets?"
„Natuurlijk is er iets", bevestigde
heer Bommel grimmig. „Dat moest
jij weten. Het leven van een heer gaat
nooit over rozen. Altijd loeren er zor
gen op zijn levenspad. Maar jij gaat
je weg maar alsof er niets aan de
hand is. "Zo is de jeugd."
„Wat is er nu dan weer?" vroeg Tom
Poes een beetje ongeduldig.
„Het zijn mijn waranten", vervolgde
heer Ollie. „Joost noemt ze chrysan
ten en de markies sprak over aster-
tjes. Het zijn bloemen, als je begrijpt
wat ik bedoel. Ik wilde ze naar de
tentoonstelling sturen om een prijs te
winnen. Maar de bloemen van de
markies zijn veel mooier dan de mij
ne - en nu heb ik weer geen kans."
„Nou, dan maar geen prijs", zei Tom
Poes. „Dat is toch zo erg niet?"
Voor zoveel onbegrip kon heer Bom
mel niet direct woorden vinden. De
trekken op zijn gelaat verdiepten zich
en hij liet een diepe zucht horen.
Op dat moment ritselde het plotse
ling in het struikgewas en vanachter
een boom draafden Kwetal en Pas-
tinakel tevoorschijn.
„Hola! Wacht even!", riep de eerste.
„Mijn vriend Pee hier heeft iets voor
u. Een mooie bloem! Het is een zon-
ne dyade en hij groeit hier vlakbij.
Wilt u even meekomen?"
h
t
w
r
DOOR HANS VAN ES
In een tijdperk, waarin we voortdurend worden geconfronteerd met
hoge temperaturen, beleven 'recordjagers' gouden tijden. De laatste
jaren hebben verschillende maanden van het jaar een absoluut record
opgeleverd. Juli en november 1994 waren sinds het begin van de 18e
eeuw. toen de instrumentele waarnemingen van start gingen, nog
nooit zo warm geweest. Februari 1995 reikte als nummer twee op de
ranglijst onder het nog verse warmterecord van 1990. De hoogzomer
van dit jaar - juli en augustus tezamen - was veruit de warmste sedert
1735. Na een vrij normale september pakt de wijnmaand oktober de
warme draad weer op. Halverwege de maand ligt de gemiddelde tem
peratuur ruim drie graden boven het langjarig gemiddelde en ligt
daarmee in de race voor een tweede positie op de 'eeuwige' ranglijst.
Alleen in 1921 was het in deze tijd van het jaar nog een stuk warmer.
In de Bilt werden toen voor de 15e oktober al tien warme dagen boven
de 20 graden geteld en zelfs twee '25-plussers'. In 1995 bleef de
produktie van warme dagen tot dusverre beperkt tot vijf. Maar het zijn
dit jaar vooral de zwoele nachten, die hun bijdrage leveren aan het
warmte-overschot. Op vier nachten kwam het kwik niet lager dan ca
14 graden. Vrijdagochtend zakte het kwik te Valkenburg (ZH) niet la
ger dan 15.0 graden. Bloemendaal noteerde 15.5 als minimum; vol
gens de waarnemer ter plekke was het minimum zo laat in het seizoen
in de afgelopen twintig jaar met zo hoog geweest. Vrijdagmiddag brak
vooral in de zuidelijke helft van het land de zon door de mistlaag
heen; in de regio's langs de westkust lukte dat maar ten dele. In de
zonnige gebieden werd weer ruim 20 graden gehaald, tegen 15 gra
den onder de lage bewolking in het noorden van het land. Het hoge-
drukgebied, dat dit dagelijkse spel van zon en mist regisseert, trekt
nu naar het oosten weg en een oceaanfront komt langzaam via de
Britse Eilanden naderbij. De zuidelijke wind neemt een fractie in
kracht toe, waardoor de kans op flinke opklaringen vandaag vrij groot
is. Het wordt andermaal een zeer zachte dag met op veel plaatsen
maxima van 17 tot 21 graden. Morgen passeert het front van west
naar oost, maar erg actief lijkt het met. Tijdelijk is er meer bewolking
met mogelijk wat regen. Daarna breidt een nieuwe hogedrukcel zich
snel over West-Europa uit. Begin volgende week heerst opnieuw vrij
rustig najaarsweer met zon of bewolking. Het blijft zacht met maxima
tussen 16 en 20 graden. Rond het midden van volgende week wordt
het wisselvalliger.
WÊÊMÊÊBÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊÊm
e u
KNMI
Weersvooruitzicht
Geldig lot en met
Noorwegen:
Zaterdag wolkenvelden,
Me? name in het midden
wolkt en perioden met r<
gen, m de bergen sneeuv
Middagtemperatuur van
graden in het noorden t
dag enige tijd regen of
motregen. Maxima van 2
graden in Lapland tot 14
graden m het zuiden.
Denemarken:
Zaterdag plaatselijk mist
of laaghangende bewol
king. Later op de dag af en
wolkmg en nu en dan regen of
gen. Middagtemperatuur ongeveer 15
graden
Engeland, Schotland, Wales en Ierland:
Zaterdagochtend in Engeland nog hier
en daar mist. In Ierland en Schotland
bewolkt en van tijd tot tijd regen. In de
loop van zaterdag trekt de bewolking ook
naar Engeland. Zondag op de Britse Ei
landen wolkenvelden afgewisseld met
zon en perioden met regen. Maxima tus
sen 14 graden in Schotland en 18 in
Engeland.
België en Luxemburg:
Zaterdag laaghangende bewolking of
mist. In de hogere delen vrij snel perio
den met zon. Elders pas in de middag.
Zondag wolkenvelden en nauwelijks
mist Mogelijk tegen de avond lichte re
gen. Middagtemperatuur omstreeks 18
Noord- en Midden-Frankrijk:
flinke perioden met zon en alleen in
Bretagne enkele wolkenvelden. Zondag
vanuit het westen meer bewolking en af
en toe regen. In het oosten eerst nog
enige tijd zon. Maxima zaterdag van 18
graden langs de kust tot 23 in het bin
nenland. Zondag overal enkele graden
lager
Portugal:
Zaterdag flinke wolkenvelden en af en
toe regen. Zondag droog en
rioden. Middagtemperatui
pend van 21 graden in het
Turkije en Cyprus:
Droog en vrij zonnig. Middagtempera
tuur van 23 graden langs de Turkse
westkust tot 27 op Cyprus.
Duitsland:
Aanhoudend rustig herfstweer met voc
al in de nacht en ochtend enige tijd m
of laaghangende bewolking. Later op i
dag op veel plaatsen enkele zonnige p
rioden. Middagtemperatuur ongeveer
20 graden. Zondag later op de dag enke
le wolkenvelden.
Zwitserland:
Weinig verandering. Flinke perioden met
tijd mist of laaghangende bewolking
Zondag later op de dag vanuit het wes
ten meer bewolking. Middagtempera
tuur ongeveer 19 graden
ZONDAG 15 OKTOBER 1995
25 tr
Wolkenvelden en af en toe regen of mot
regen. Zondag overwegend droog en ni
en dan zon. Middagtemperatuur circa
24 graden.
Spanje:
Zaterdag flinke perioden met zon, maai
in het noordwesten wolkenvelden en al
en toe regen. Zondag in het hele noor
den en midden af en toe regen, soms
ook onweer In het zuiden perioden mei
zon en overwegend droog. Middagtem
peratuur in het noorden tussen 20 er
24 graden. In het midden en zuiden var
Spanie maxima van 25 tot 30 graden.
Canarische Eilanden:
Zaterdag wolkenvelden afgewisseld
zon Aan de noordkant kans opfeen bui
Zondag zonnige perioden en droog.
Maximumtemperatuur ongeveer 27 gra-
Marokko:
Westkust: flinke zonnige perioden. In
het noorden wat meer bewolking. Vrijwel
overal droog. Middagtemperatuur rond
27 graden.
Tunesië:
Zon afgewisseld door stapelwolken en
vooral in het noorden nog enkele regen-
of onweersbuien. Middagtemperatuur
circa 26 graden.
Zuid-Frankrijk:
Zaterdag lokaal nog een enkele mist-
Zondag meer bewolking en op meer
plaatsen een regen- of onweersbui. Mid
dagtemperatuur zaterdag rond 24 gra
den, zondag vooral in de buurt van de
Golf van Biskaje enkele graden lager.
Mallorca en Ibiza:
Zaterdag wisselend bewolkt en kans op
een regen- of onweersbui. Zondag meer
bewolking en een enkele (onweers)bui.
Middagtemperatuur ongeveer 25 gra-
Zaterdag in het noorden lokaal mist of
laaghangende bewolking Verder zater
dag en zondag flinke periode"
en plaatselijk een regen- of c..,.»
Maxima tussen 22 en 25 graden
Corsica en Sardinië:
Zaterdag perioden met zon en op Sardi
nië mogelijk een bui. Zondag meer be
wolking en enkele regen- of onweersbui
en. Middagtemperatuur omstreeks 25
Malta:
Perioden met zon en vooral zaterdag en
kele buien, soms met onweer. Tempera
tuur in de middag ongeveer 24 graden.
Griekenland en Kreta:
Flinke zonnige perioden en vrijwel overal
droog. Middagtemperatuur van 22 gra
den op Kreta tot 27 graden in het bm-
Waterstand
IJmuiden Katwijk
Hoog 07.19* 19.36 06.52 19.09
Laag 03.15* 15 14 02 56 14.55
n'ge pe MAANDAG 16 OKTOBER 1995
rden tot
Waterstand
IJmuiden Katwijk
Hoog 07.55 20.26 07,28 23.59
Laag 03.34 16.06 03.15 15.47
o2 18 11 0.0
r 1 15 13 00
o2 20 11
r 1 16 14
r. 1 16 13 0.1
25 11 00
18 14
26 15 0.0
20 13 0.2
12 11 03
24 11 00
16
0.0
Los Angeles
NewOrleam
New York
16 0.0
32 19 0.0
20 17 0.0
29 22 0.0
30 18 0.0
27 17 00
25 18 0.1
25 14 00
26 18 1.0
