Referendum verhult Iraakse crisis niet
Nationale Teleloterij als wapen in de strijd tegen kinderarbeid
Feiten &Meningen
K.I.D-kinderen
'Ondertitels mogen kijker niet opvallen'
ZATERDAG 14 OKTOBER 1995
Je zal toch een K.I.D.-kind zijn! Vanaf het
moment dat je hoort dat je verwekt bent via
kunstmatige inseminatie door een anonie
me donor, wil je maar één ding: weten hoe
die geheimzinnige donor eruit ziet. Zo
bleek overduidelijk uit het programma
Rondom Tien dat dinsdagavond jongstle
den werd uitgezonden. Alle aanwezige
K.I.D-kinderen bleken te snakken naar, op
zijn minst, een fotootje van hun natuurlijke
vader. En hoe aangrijpend was het verhaal
van dat knappe, vierentwintigjarige meisje
dat tijdens een ruzie van haar ouders op
eens hoorde dat haar vader niet haar echte
vader was, maar dat zij door donorzaad was
verwekt. Aan het einde van het programma
zei zij dat ze het programma zou uitlopen
en het eerste vliegtuig naar Australië zou
nemen als ze wist dat daar haar natuurlijke
vader te vinden was.
Ouders die geen
kinderen kunnen
krijgen omdat de
man onvruchtbaar
is, kunnen in volle
dige vrijheid kiezen
voor kunstmatige
inseminatie met do
norzaad om aan
hun dringende kin
derwens tegemoet
te komen. Je bent er
ook helemaal vrij in
om ervoor te kiezen
spermadonor te
zijn. Je anonimiteit
kan, als je dat wil,
volledig gewaar
borgd worden. Maar wie hebben er totaal
geen keuze? De K.I.D-kinderen zelf. Zij wor
den rücksichtslos voor het blok gezet, zij
hebben maar te aanvaarden dat ze een
K.I.D-kind zijn, of ze dat nu willen of niet.
En het opmerkelijke van die Rondom Tien
uitzending was wel dat overduidelijk bleek
dat geen enkel kind een K.I.D-kind wil zijn.
Zou het bij ouders met een dringende
kinderwens en gynaecologen na deze uit
zending nu eindelijk eens doordringen hoe
door en door verfoeilijk hun handelswijze
is! Als er nu toch één fundamenteel recht is,
is het wel het recht om te weten wie je na
tuurlijke vader is. In Zweden is dan ook al
lang een wet aangenomen die dat recht ga
randeert. Ja, maar zeggen onze gynaecolo
gen, als zo'n wet ook in Nederland wordt
aangenomen, lopen de donoren weg. Alsof
dat een bezwaar is. Alsof het erg zou zijn
dat er geen K.I.D-kinderen meer zouden
komen. Je zou toch alles op alles willen zet
ten om kinderen zo'n lot te besparen! Als
ooit de uitdrukking kind van de rekening
van toepassing is, dan wel in dit geval.
Ik herinner me nog goed dat eind jaren
zestig een vriend van mij, gynaecoloog in
opleiding, mij smeekte of ik spermadonor
wilde zijn. Ze waren toen namelijk nog
moeilijk te vinden. Ik werd toen wild van
woede en schreeuwde tegen hem: aan zulke
schandelijke, misdadige praktijken wens ik
onder geen enkele voorwaarde mee te wer
ken. Het was toen gedaan met de vriend
schap. Jarenlang heb ik me dan ook een
beetje geschaamd dat ik zo heftig tegen
hem uitviel, maar afgelopen dinsdagavond,
na die Rondom Tien-uitzending, bleek die
schaamte volledig te zijn verdwenen.
TOM JANSSEN
Ruim zeven miljoen Irakezen zullen morgen in een referendum hun steun uitspreken voor de derde presidentstermijn
van Saddam Hussein. Niemand in Irak of daarbuiten twijfelt aan de uitslag. De vraag is slechts op welke wijze de autori
teiten de uitkomst zullen manipuleren. Het schijngehalte aan democratie waarmee het Iraakse terreurbewind deze ver
kiezing omgeeft, veronderstelt immers dat er ook tegenstemmers zullen zijn.
brief thuis gekregen
waarin ze persoonlijk
worden opgeroepen te
gaan stemmen. Met
deze brief en het tonen
van een identificatie
krijgen ze morgen bij
één van de 1.662 stem
lokalen een stembiljet,
waarop ze kunnen kie
zen tussen 'ja' of'nee'.
Kranten, radio en TV
hebben de hele week
opgeroepen tot het
deelnemen aan de ver
kiezing. Maar volgens
de officiële propagan
da is er geen enkele
dwang om de gang
naar de stembus te
maken. Op straat waar
de angst voor het regi
me van Saddam voel
baar is, antwoordt ie
dereen dat ze gaan
stemmen. „We worden
gedwongen om te
stemmen", fluistert
een man. „De lokale
t dat het
regime tijdens dit refe
rendum het voedsel-
wapen zal inzetten om
mensen tot stemmen
te dwingen. Niet stem
men betekent dat ze
hun staatsrantsoen
niet krijgen. Buiten
landse diplomaten in
de Iraakse hoofdstad
bevestigen dat. Voor
honderdduizenden
zwaar ondervoede Hoewel er druk wordt
Irakezen is dit rantsoen
letterlijk van levensbe
lang. Maar ook mensen die minder afhankelijk zijn
van staatsrantsoenen, zullen morgen gaan, gedreven
door angst voor de terreur die uitgaat van Saddams
veiligheidsapparaat.
Het referendum is de eerste verkiezing sinds 1988,
toen het Iraakse volk na afloop van de oorlog met
Iran een parlement moest kiezen. Ook die stemming
had indertijd geen enkele betekenis, omdat het
Iraakse parlement geen enkele invloed heeft. De
werkelijke macht ligt bij Saddam en zijn revolutio
naire commandoraad.
Het besluit tot het houden van een referendum
komt op een moment dat het totalitaire regime haar
ernstigste crisis doormaakt in vijfjaar. Nadat Sad
dam de Koerdische en shi'itische volksopstanden
van maart 1991 had neergeslagen, kreeg zijn veilig
heidsapparaat weer redelijk greep op het land, zij
het dat het noorden in handen van de Koerden
bleef.
)NINGE
,[u d et
ve worden neergesla nses f
gen omdat voldoeni 19 eco
legeronderdelen loy ipakk
bleven aart het regin lining
De bevolking, die in h
1991 na afloop
oorlog om Koeweitt M
meerdere plaatsen ii
Irak in opstand kwaï rw j
maakt nu een totaalu
demoraliseerde indi 0L
In Saddam City, een
me volkswijk met vq t tQt*
namelijk shi'itische
moslims afkomstig
zuidelijk Irak,
kans een gesprek te
voeren met een inwi
ner zonder dat daar
een ambtenaar
ministerie van infor
matie bij aanwezig
De man bevestigt d;
de moraal van de be
volking erg laag is.
Hij zegt: „De shi'itei
hier worden zwaar o
derdrukt, ze haten h-
regime, maar de hoia "e
ger maakt ze klein."1 ^e(
Saddam City kent ee ic*8ei
lange traditie van ve vj"?11
zet, en na afloop vailtltie
oorlog om Koeweit
ken er onlusten
parallel liepen a
shi'itische opstand
het zuiden
land. Is er nu sprakelrend
t georganiseerd v|xele
zet? „Nee. Er zijn te
veel groepen,
niet georganiseerd."(jgt D
De controle op dezemitk
ijk is groot, verkla;
En dat blijl
a tien minuten dui
helper van
v i bed
aller
jarig
delej
gespeculeerd over de val van Saddam Hussein blijven deze scholieren hem al dan niet gedwongen steunen.
lichtingendienst opi
wil weten
sprek over gaat.
i, die een got
De diepe economische crisis die Irak nu ondergaat
als gevolg van het VN-embargo, heeft de macht van
Saddam echter flink ondergraven. De afgelopen ja
ren kwamen steeds opnieuw berichten naar buiten
die er op wijzen dat de controle van Saddam af
neemt en dat het verzet tegen zijn repressie groeit.
Vorig jaar kwam het tot voedselrellen in de steden
Mosul en Nasiriyah. En alleen al in Bagdad zijn de
afgelopen twee jaar tientallen bomexplosies geteld,
waarbij onder meer het Ba'ath-partijgebouw en
complexen van de politie en de veiligheidsdienst
werden getroffen.
Er werden enkele vergeefse couppogingen gedaan,
de laatste nog dit voorjaar. Reden voor Saddam om
zuivering op zuivering te laten voltrekken in het vei
ligheidsapparaat. De grootste schoonmaak betrof de
executie van 152 officieren die betrokken zouden
zijn geweest bij een couppoging in 1993.
De grootste klap die Saddam opliep, was deze zomer
de vlucht van zijn twee schoonzoons, Hussein
Kamal Hassan en Saddam Kamel al-Majid, respec
tievelijk de minister van bewapening en het hoofd
van de lijfwacht van de Iraakse dictator. Later week
ook het hoofd van de Iraakse veiligheidsdienst, Ibra
him Takriti uit naar het buitenland.
Sindsdien wordt harder dan ooit gespeculeerd over
de val van Saddam Hussein. De president laat zich
publiekelijk vrijwel niet meer zien. De laatste keer
dat hij zich vertoonde, maakte hij volgens een diplo
maat in Bagdad 'een nerveuze en ongezonde in
druk'. Veiligheidsmaatregelen waren tot in het extre-
Insiders gaan er echter van uit dat alleen een geco
ördineerde actie van meerdere legeronderdelen suc
cesvol kan zijn. Couppogingen die al of niet werden
aangestuurd door de Iraakse oppositie in het buiten
land, kwamen tot nu toe in geen enkel geval voort
uit de militaire machtscentra zelf. Ze konden derhal-
opleiding heeft genrr
ten, toont zich erg pessimistisch over de toekomst
van Irak. Daar is ook alle reden toe. Het Ba'ath-r<
me waarin Saddam sinds 1969 een sleutelrol ven
sinds 1980 als leider heeft het Iraakse volk etj^
verbijsterende reeks offers laten brengen. Ler
Golven van terreur en oorlogen tegen Iran en Koe tot
weit hebben het leven gekost van naar schatting ^wc0|
half miljoen mensen, honderdduizenden werden rstjj,
verminkt op het slagveld of door martelingen. DeLg^
gantische olie-inkomsten ten spijt, zit het land ecl ge
nomisch volledig aan de grond. Alleen het verdwiLgt£
nen van Saddam en zijn machtsstructuur biedt 1° „e
hoop, maar velen in Irak en daarbuiten houden eiL(fn
rekening mee dat er bij omverwerping van SaddaL Dri
dictatuur opnieuw veel bloed zal vloeien. gj-
BAGDAD MAURICE WILBRINK
De televisiekijker, bioscoopbezoeker of vi
deo-freak vindt de witte regeltjes in de ei
gen taal die onderin het beeld voorbijko
men niet meer dan vanzelfsprekend. Hij zal
dan ook vreemd opkijken als de ondertite
ling bij de favoriete buitenlandse film of
soap ineens ontbreekt.
Het is niet uitgesloten dat de televisiekijker
het binnen afzienbare tijd zonder Neder
landse tekst onder zijn favoriete buiten
landse programma's moet stellen. Bij de
twee grootste aanbieders van vertaaldien
sten voor televisieprogramma's, Available
en Subtitling International, heeft de helft
van de ondertitelaars het werk sinds vorige
week neergelegd omdat ze betere arbeids
voorwaarden eisen. Johan Hos, voorzitter
van de Vereniging van Vertalers voor Film
en Televisie (WFT), denkt dat de omroepen
en stations nog voor ongeveer een week on
dertitelde programma's in voorraad heb
ben. „Maar de stations zullen series en films
nooit zonder ondertitels op het scherm
brengen. Dan zullen ze bijvoorbeeld The
Bold and the Beautiful liever een tijdje niet
uitzenden." Actualiteitenprogramma's zul
len geen hinder ondervinden van de sta
king. Die laten hun buitenlandse beelden
ondertitelen door het NOB.
Hos vertaalt al veertien jaar. Hij werkt
vanuit huis, waar de zolderkamer dienst
doet als werkkamer. Daar staat de benodig
de apparatuur opgesteld: twee TV's, een vi
deorecorder, twee PC's, een cassetterecor
der en een kastje dat de ondertitels vanuit
de computer onder de juiste TV-beelden
plaatst. Hos vertaalt per jaar zo'n twaalf
bioscoopfilms, vijftien videofilms en 35
films voor Filmnet.
Met een bioscoopfilm is hij ongeveer vijf
dagen bezig, maar ook een Britse film uit
1934 voor Filmnet vergt veel tijd. „Vroeger
praatten ze veel sneller dan nu. Bovendien
krijg je bij deze films de Engelse teksten niet
op papier bijgeleverd, zoals bij bioscoop
films. Je moet soms een paar keer terug
spoelen om duidelijk te horen wat ze zeg
gen."
Het belangrijkst is volgens Hos dat de on
dertiteling niet mag afleiden. „Je moet dus
zorgen dat de tekst verdwijnt als het beeld
wisselt. Je moet rekening houden met de
lengte van de scènes en met de hoeveelheid
tekst die mensen in een paar seconden
kunnen lezen. De helft van de gesproken
woorden wordt niet vertaald, maar de kij
moet de film nog wel kunnen volgen. Sto
woordjes vertalen we bijvoorbeeld niet."
Hos werkt zelf niet meer voor Available
Subtitling International. „Zebeschuldige
de vertalers ervan meer ondertitels te ma
ken dan eigenlijk nodig is, om meer te ve
dienen. Die bedrijven zijn nogal paranoï-
de."
De meeste Nederlandstalige zenders latei X
hun programma's volgens Hos bij AVailal lsicj?
en Subtitling International ondertitelen.
„Het aantal Nederlandstalige kanalen i;
afgelopen vijfjaar explosief gegroeid. De
vertalers zijn niet aan te slepen, maar krij [u
gen slecht betaald. "De vertalers verdiene
1,25 gulden per regel, maar eisen een
kwartje meer. Hos: „Een ondertitelaar vei 1
dient niet meer dan een secretaresse. Bo
vendien werken de meeste op freelance-b
sis en zijn dus zelf verantwoordelijk v
belastingafdracht, verzekeringspremies ei
de aanschaf van apparatuur."
De voetbal waarmee eredivisieclubs elke
zondag spelen, wordt gemaakt in India of
Pakistan. Met de hand. Door kinderen van
vijf, zes jaar. Onder onmenselijke omstan
digheden. Voor miljoenen kinderen in die
landen bestaat het leven uit werken, werken
en nog eens werken. De eerste bal maken
ze 's morgens vroeg als hel nog donker is.
De laatste als het weer donker is. Tussen
door slaperize een paar uurtjes. Spelen?
School? Ze weten niet wat dat is.
Vijf organisaties vragen de komende maan
den in een internationale actie aandacht
voor de uitbuiting van kinderen. In Neder
land werken zij samen met de omroep Ve
ronica. Die zend^'anaf vandaag veertien
weken lang het programma Elk Kind Telt
uit. Kijkers kunnen meedoen aan een Na
tionale Teleloterij die is gekoppeld aan de
nieuwe telefoonnummers. De opbrengst
komt ten goede aan kinderen die het
slachtoffer zijn van uitbuiting of werken on
der erbarmelijke omstandigheden. Elk kind
Telt wil zoveel mogelijk geld inzamelen
voor de financiering van hulpprojecten.
Die hulp kan variëren van voorlichting aan
ondernemers over het onrecht dat zij kin
deren aandoen tot voedselhulp voor wees
kinderen, juridische bijstand aan straatkin
deren en medische zorg aan uitgebuite kin
deren. Ook willen de organisaties onder
wijsprojecten opzetten.
De in Amsterdam gevestigde organisatie
ChildRight Worldwide heeft het initiatief
voor de actie genomen. Het Liliane Fonds,
Defence for Childeren International, Save
the Children Nederland en Wereldkinderen
doen eveneens mee.
Kinderarbeid komt overal ter wereld voor.
Volgens schattingen van de Internationale
Arbeidsorganisatie van de Verenigde Naties
worden meer dan tweehonderd miljoen
kinderen onder de veertien jaar uitgebuit.
Ook in Europese landen als Turkije, Por
tugal eri zelfs in Nederland. De meest
schrijnende toestanden doen zich echter in
ontwikkelingslanden voor. In Brazilië wer
ken ongeveer vijf miljoen kinderen op sui
kerrietplantages en in schoenen- en kle
dingfabrieken. In Thailand worden kindé
ren gedwongen tot prostitutie. Op de Fili-
pijnen zijn kinderen bananenplukker of
vuilnisman.
Kinderen horen op school, zegt Sylvia van
Dijk, directeur van Save The Children Mexi
co. Maar door de economische crisis verla
ten steeds meer kinderen in dat land juist
het klaslokaal, Velen kunnen gemakkelijker
wat geld verdienen dan volwassenen.
Regeringen geven volgens Van Dijk geen
prioriteit aan de belangen van kinderen.
Vaak hebben ontwikkelingslanden daarvoor
ook geen geld. Een samenleving kan vol
gens Van Dijk een probleem als kinderar
beid alleen doeltreffend aanpakken als zij
aan het voorkomen ervan werkt en de be
volking er zelf ook het belang van inziet.
Vandaar dat zij met de opbrengst van Elk
Kind Telt aan de basis wil beginnen. Klein
schalige projecten in arme dorpen of slop
penwijken in grote steden.
De 48-jarige Pakistaanse journalist Ehsan
Ullah Khan heeft zijn leven in dienst gesteld
van de strijd tegen de 'slavenarbeid'. In
1988 richtte hij een organisatie op, die voor
al ageert tegen het systeem van horigenar-
beid. Volgens dat systeem moet een arbei
der zijn leven lang door middel van arbeid
zijn schuld of die van zijn familie aan de
werkgever afbetalen.
Vier jaar later begon Khan met anderen een
campagne tegen de uitbuiting van kinderen
in de tapijtindustrie. Voor de Pakistaanse
overheid was dat reden genoeg hem van
staatsverraad te beschuldigen. In Pakistan
staat daarop de doodstraf. Khan week daar
om uit naar Europa. Minder gelukkig was
de 12-jarige tapijtwever Iqbal. Die werd in
april vermoord toen hij de mensonterende
exploitatie van kinderen in deze bedrijfstak
aan de kaak stelde.
„Strijd tegen slavernij door onderwijs",
luidt het parool van IGran. Onderwijs voor
kinderen zou in zijn land verplicht moeten
zijn, meent hij. Rijke landen die ontwikke
lingshulp aan Pakistan geven, zouden het
bewind in Islamabad daaraan moeten her-
Khan wijst op een ander gevolg van de
grootschalige kinderarbeid in zijn land.
„Door de kinderarbeid is de werkloosheid
onder volwassenen erg groot. Werkgevers
geven de voorkeur aan kinderen. Die zijn
goedkoper en gemakkelijker uit te buiten."
Kleuters vervaardigen voetballen v
Europese topclubs dag in dag uit spelen.
Voor een gulden per dag. Khan en de vijf
organisaties willen dat ook in Europa aan
de orde stellen. Zij overleggen met Neder
landse topclubs, met de KNVB e
importeurs van de ballen. Die zouden een
steentje kunnen bijdragen aan betere wei
omstandigheden van de kinderen. Zij zou
den scholingsprojecten kunnen steunen.
Khan voelt zelfs wel wat voor een boycot
van de in Pakistan vervaardigde bal. De N
derlandse kinderrechter J. Doek, waarne-
mend voorzitter van ChildRight, denkt dat
iets anders over. „Als er geen bal meer C
wordt verkocht, is het helemaal pure ellen
r die kinderen.'
