Denksport
\TERDAG 14 OKTOBER 1995
RIDGE
[et startsein voor de enorme groei van
,000 naar 100.000 leden van de Bridge-
ond werd in 1974 gegeven door André
oekhorst. toen door de bond het officiële
ondsexamen bridgedocent werd inge-
:irv, eld. Sindsdien zijn ruim 1000 bridgers
eslaagd voor dit moeilijke examen. De
ocenten gaven les uit de succesvolle
oekjes 'Van Start tot Finish' van Cees Sint
Ton Schipperheyn. Inmiddels zijn er al
ieer dan 1,5 millioen van verkocht!! Alge-
ieen wordt aangenomen, dat in de vol-
ende decennia meer bridge-sociëteiten
uilen verrijzen, waar op elk uur van de
gespeeld kan worden. In Leiden,
[aarlem, Zaanstad en Alkmaar zouden
eze sociëteiten zeker een recht van be-
laan kunnen verwerven.
Ie feestelijkheden rond het 100.000ste lid
terden afgesloten met een perfect georga-
iseerde top-integraal bridgedrive voor
op zie 50 paren. Winnaar werd het echtpaar
rich-v.d. Brom uit Groningen. Uit dit
Tijde ,ern00' drie spellen.
*het eerste spel had Zuid: sch 9 8; ha 7 6
42; ru 6 5 4 2; kl 7 4.
[et volgende korte biedverloop liet Zuid
/er zich heen komen: Noord 1 ru; Oost 2
(Ghestem, geeft vijf schoppens en vijf
laverens aan met een een sterke kaart);
uid pas; West 4 kl; Noord pas; Oost 6 sch.
na tweemaal pas doubleert partner
ioord dit contract. Waar moet Zuid mee
itkomen?
Is OW goede spelers zijn, moet je veron-
jrstellen, dat ze zich niet vrijwillig down
ieden. Partner Noord wil kennelijk wat
eggen met het doublet, namelijk 'kom
iet een andere kleur dan ruiten uit'. De
euze is tussen harten en klaveren. Oost
West hebben klaverens aangegeven,
laar zullen ze samen 11 klaverens heb-
en en toch in schoppen gaan spelen? In
1 e praktijk kwam Zuid toch met ruiten uit.
Ie harten start was achteraf na het dou-
let een opgelegde start. Het laatste zou
en zaaltop hebben opgeleverd. Nu was
et een zaalnul. In de zaal met 280 paren
aren toch 2 Zuidspelers netjes met har
en uitgekomen. Het hele spel zag er zo
eïnspireerd door het sprongbod van 4 kl
ad Oost het slem geboden. Zonder pun-
;n in de zwarte kleuren moet de jump er
as op gebaseerd zijn en daarom bood
ost slem in de best betaalde kleur, waar-
Noord niet mocht uitkomen. Na de
art met ruiten wordt het slem met een
verslag gemaakt. De "hartenstart levert
leteen twee slagen op. Het tweede spel
as een probleem voor de leider:
jerai
k 643
AHV
A 10973
k AH B 1072
t B 10-3
H V B 8
k 9862
Diagram 1
West
Oost
H 10 9 8
B 7 5 3
H 1098
»AV5
A 4
92
B 7 2
A V 10 3
let Zuid gever en allen kwetsbaar opende
i Ioord na tweemaal pas met 1 ru; Oost
bublet; Zuid 3 ru (zwak 4-7 punten);
(est doublet (het weerkaatsend doublet,
;eft kracht en twee vierkaarten hoog
m); Noord pas; Oost 3 Sch; Zuid pas;
(est 4 Sch, het eindcontract. Zuid kwam
it met ruitenvrouw. Hoe moet de leider
et spel afspelen? Zuid geeft al 3 punten
an en de rest van de punten moeten wel
Noord zitten. Aan sommige tafels pakte
leider de eerste slag en dat was slecht
ridge. Na ruitenaas werd op klaverenheer
tsneden met de vrouw. Een kleine
ihoppen was voor de vrouw. Noord
aeelde klaverenheer na. Opnieuw troef
tacht Noord aan slag, die zijn partner
net ruitenboer kon bereiken om de af-
loever in klaveren te geven. Dit was het
Kl:
A V 6 2
v B73
H 1065
W 4-
f642
VB873
k 9 8 5 4
Diagram 3.
voori leider kan na het ophouden in de eer-
Ie slag niets meer gebeuren. Ook als
Üoord de eerste troefslag niet neemt en na
0 fe tweede in de dubbele renonce ruiten
speelt, kan het spel met zorgvuldig spelen
II niet down.
let laatste spel is een tegenspeelprobleem
•an Ruud Knaack uit Hoorn als Oost:
r A V 9 5 4
V 9 5 3
k H542
k 853
t B 107
A H 8 6 2
Diagram 4
let bieden met West gever (OW pasten
leeds): Noord 1 Ha; Zuid 2 Sch; Noord 2
j A; Zuid 3 kl; Noord 4 kl; Zuid 4 ru; Noord
8105 5kl; Zuid 5 sch en rondgepast. West kwam
uit met ru 4, van een oneven aantal rui-
is en bij Zuid viel de boer. Welke kaart
17841 speelt U na? Ruud Knaack pakte een uit
tekende score door met kl 9 te vervolgen,
toverslag maakte een groot verschil uit,
"ant dit was het spel:
tAV954
V953
k H542
W
k 853
t B 107
AH862
oskam PUZZEL
Nummer 41
Horizontaal: 1. hoogleraar; 8. onge
bonden; 9. zangstem; 10. boogbal; 12.
wild; 13. inhoudsmaat; 15. zeeschild
pad; 16. Turkse titel; 18. dun; 20. azijn;
21. koningskind; 22. godin van de over
winning; 24. lievelingsgerecht; 26. af
standsmaat; 28. gebak; 30. zwemvogel;
33. muzieknoot; 34. ongevaarlijk; 35.
zeegod; 36. rund; 37. overal; 39. stad in
Duitsland; 40. briefaanhef; 42. lof; 45.
gekorven tabak; 48. kleur; 49. spijskaart;
51. sein; 53. deel v.h. gelaat; 54. vertrek;
55. vent; 56. Spaans rijpaard; 57. golf-
terwi; 58. straat, 60. vogel; 61. belang
stelling.
Verticaal: 1. leerrede; 2. graansoort; 3.
muzieknoot; 4. klaagzang; 5. heilige; 6.
voorheen; 7. spaans riet; 8. voorafgaand;
11. aanvang; 12. doorwaadbare plaats;
14. veerkracht; 15. hoge geestelijke; 16.
krijgsgod; 17. hoekpilaster; 19. filmma
ker; 23. sluier; 25. traag; 27. snijwerk-
tuig; 28. groente; 29. ik; 31. een zekere;
32. spoedig; 33. domoor; 38. kenteken;
39. lol; 41. prokektiel; 43. boeket; 44.
uitspansel; 46. afrastering; 47. gereed
schap; 49. woede; 50. keurig. 52. ont
kenning; 54. optie; 58. persoonlijk vnw.;
59. persoonlijk vnw.
Welke twee woorden worden gevormd
door de letters in de volgende vakjes:
59 61 28 51 24 2 17 34 6
50 32 en 46 60 13 1 33 25 56
22 37 9 40.
Oplossing nummer 40
De twee woorden van de opgave van
vorige week waren: FOSSILISAT1E en
GEDRAGSLEER.
argwaan-asperge
n--elk---pet--1
g-dreef-laken-e
slik-rover-norm
tol-rapdie
iglo-belet-pion
g- enkel-1 ij zig-t
zingok
s-hinde-netel-i
tuin-eiser-tint
arakatboa
knap-terts-geel
k-trein-onwel-i
e--areeis--e
restant-gesprek
Winnaars
De winnaars van een luxe potlodenset zijn:
W. de Visser, Tjalkenerf 5, Leiden
(kruiswoord).
R. Moria, Fie Carelsenstraat 23, Leiden
(cryptogram).
Oplossingen van de kruiswoordpuzzel en/of het cryptogram, per
briefkaart, dienen uiterlijk woensdag a.s. in ons bezit te zijn. Indien
per post wordt ingezonden, als volgt adresseren: Redactiesecretariaat,
Uitgeversmaatschappij Leidsch Dagblad b.v., Postbus 54,
2300 AB Leiden.
Joker Productions
Cryptogram nummer 41
Horizontaal: 5. Ontsnapping per slee? (9); 7. Horen
aan de groente te zitten (13); 8. Warenhuis irf Frankrijk
(6); 9. Kan op de kop van een schaap (6); 10. Met elkaar
paren is een kwestie van vormen (12); 13. Positieve
Oosteuropeaan (8); 15. Minnaar in Losser (5); 17. Perio
de waarin het toilet niet vrij was (13); 18. Handen van
kinkels (7); 19. Door bomen onzichtbaar geworden (3).
Verticaal: 1. Het inkomen van een imker? (12); 2. Die
wielrenners blijven lang zitten (8); 3. Vissen die niet in
de groep blijven (15); 4. Zorgt voor spanning in het wa
ter (6); 5. Het eten van een verbitterde echtgenoot (9);
6. Laag te verlengen tot een plaats (6); 11. Geurig en
verkwikkend voor de maat (8); 12. Tegenwoordig ge
snapt (4); 14. Te veel water in de gang (8); 16. Vluchti
ger kan het niet in Friesland (4).
Oplossing
cryptogram 40
Horizontaai: 4. terug
gave; 7. vertrekpremie; 9.
toerenregelaar; 10. riet;
11. topsport; 14. gezet;
16. leergeld; 17. ongewa
pend; 19. akkoord; 20.
kippen.
Verticaal: 1. prothese;
2. kamperfoelie; 3. tegen
gesteld; 4. theateragent; 5.
gieten; 6. kiel; 8. mantel;
12. oog; 13. strafworp; 15.
zwerfkei; 18. bron.
DAMMEN
Een van de mooiste partijen uit
de eerste ronde van de club
competitie kwam voort uit de
ontmoeting RDG/DlO-Huissen.
Aan het tweede bord troffen de
Leidse grootmeester Evert
Bronstring en 'Grandmaster'
Alexander Baljakin elkaar. Het
resultaat was een duel om van
te smullen. Na een heyer-agres-
sieve aanvalspartij van de
Huissense uitzendkracht, gaat
Bronstring tenslotte ten onder.
Maar wel eervol. Wit: Baljakin
(H); zwart: E. Bronstring (R).
Partij: 1 32-28 18-23 2. 38-32
12-18 3. 43-38 7-12 4. 31-27 20-
24 5. 49-43 14-20 6. 37-31 10-14
7. 41-37 5-10 8. 34-29 23x34 9.
40x29 20-25 10. 29x20 15x24 11.
45-40 10-15 12. 27-22 18x27 13.
31x22 14-20 14. 39-34 9-14 15.
44-39 16-21 16. 37-31 21-27 17.
32x21 17x37 18. 42x31 11-16 19.
46-41 6-11 20. 41-37 12-17 21.
34-29 24-30 22. 35x24 19x30 23.
40-34 14-19 24. 47-42 19-24 25.
37-32 30-35 26. 42-37 24-30 27.
31-27 1-6 26. 36-31 13-19 29.
29-23 8-13 30. 23x14 20x9 31.
22-18 13x22 32. 27x18 15-20 33.
33-29 4-10 34. 39-33 30x39 35.
43x34 20-24 36. 29x20 25x14 37.
48-43 14-19 38. 43-39 9-14 (zie
diagram 1) 39. 28-23 19x28 40.
32x23 3-9 41. 33-29 2-8 42. 39-
33 17-21 43. 37-32 10-15 44. 29-
24 21-26 45. 33-28 26x37 46.
32x41 14-20 47. 34-29 8-12 48.
18x7 11x2 49.41-37 6-11 50. 28-
22 11-17 51. 22x11 16x7 52. 37-
31 9-14 53. 38-33 7-12 54. 31-26
m
4»
O
O;
Qj
O
y
O
b
O
O'
O
Diagram 1
2-7 55. 26-21 35-40 56. 21-16
40-45 57. 33-28 20-25 58. 28-22
15-20 59. 24x15 25-30 60. 16-11
7x16 61. 22-18 12-17 62. 18-13
30-35 63. 13-8 35-40 64. 8-3 40-
44 65. 3x20 44-49 66. 15-10 17-
22 67. 10-4 22-28 68. 23x32
49x21 69. 20-3 21-26 70. 29-24
26-48 71. 24-20 48-39 72. 20-14
en zwart gaf het op. Wit heeft
een overmachtseindspel in han
den gekregen. Tijd: 2.50/2.34
uur.
Iets minder spectaculair doch
daarentegen wel zo instruktief
was de winst die Alexander Dib-
man namens Hiltex boekte op
de altijd lastige tegenstander
Herman Spanjer. In het mid
denspel komt het tot een we
derzijdse bezetting van het zo
geheten kerkhofveld. Na een
ogenschijnlijk onschuldige af
wikkeling toont Dibman echter
het verschil aan tussen een oud
wereldkampioen en een Neder-
Diagram 2
landse hoofdklasser. Wit: H.
Spanjer (DT); zwart: A. Dib
man (H). Partij: 1. 31-27 19-23
2. 33-28 17-21 3. 28x19 14x23 4.
38-33 21-26 5. 34-30 9-14 6. 30-
25 20-24 7. 33-28 14-19 8. 39-33
10-14 9. 43-38 11-17 10. 44-39
4-9 11. 49-43 17-22 12. 28x17
12x21 13. 33-28 14-20 14. 25x14
9x20 15. 40-34 5-10 16. 34-30
10-14 17. 30-25 7-12 18. 45-40
6-11 19. 37-31 26x37 20. 42x31
21-26 21. 47-42 26x37 22. 42x31
12-17 23. 39-33 24-29 24. 33x24
20x29 25. 41-37 17-21 26. 27-22
18x27 27. 31x22 3-9 28. 43-39
(zie diagram 2) 29-34 29. 40x18
11-17 30. 22x11 13x31 31.36x27
16x7 32. 27x16 15-20 33. 39-33
20-24 34. 50-44 9-13 35. 44-39
8-12 36. 48-42 12-18 37. 46-41
7-12 38. 42-38 12-17 39. 41-37
19-23 40. 33-28 13-19 41. 38-33
2-7 42. 39-34 7-12 43. 34-30 1-7
44. 37-31 7-11 45. 16x7 12x1 46.
31-26 1-6 47. 32-27 23x21 48.
Diagram 3
33-29 24x33 49. 30-24 19x30 50.
35x24 33-38 51. 24-20 14-19 52.
20-15 38-42 53. 15-10 42-47 54.
10-5 18-23 en wit gaf het op.
Tijd: 1.20/1.50 uur.
Tot slot nog even het kortste
partijtje van de eerste ronde.
Deze komt uit de eerste klasse B
en deed zich voor in de wed
strijd Mildam-Witte van Moort
2. Wit: G. de Wit (M); zwart: B.
Ilessing (WM). Partij: 1. 31-27
17-21 2. 37-31 21-26 3. 32-28
26x37 4. 41x32 11-17 5. 46-41 7-
11 6. 34-30 20-25 7. 41-37 25x34
8. 39x30 19-23 9. 28x19 14x23
10. 44-39 10-14 11. 50-44 14-19
12. 40-34 9-14 13. 30-25 23-28
14. 32x23 18x40 15. 45x34 4-9
16. 33-28 12-18 17. 39-33 en hoe
zwart toen won mag u zelf pro
beren te vinden, evenals de op
lossing van het volgende pro
bleem (zie diagram 3). Wit
speelt en wint.
SCHAKEN
Klaas Steijn
In New York heeft Garry Kaspa
rov zijn PCA-wereldtitel met
succes verdedigd. Volgens NOS-
tt zou Anand licht favoriet zijn
geweest, doch dat lijkt me in
strijd met de realiteit. Ik ken
vrijwel niemand binnen de
schaakwereld die serieus op
Anand heeft gerekend, wel ge
hoopt, maar dat is een ander
verhaal. Na een weinig tot de
verbeelding sprekend begin was
het Anand die met winst in de
9de partij op voorsprong kwam.
Kasparov sloeg echter in de
10de partij hard terug met die
prachtige Spanjaard. Nadat de
titelverdediger ook de partijen
11, 13 en 14 (zie hieronder) in
winst had omgezet was de
weerstand van de Indiër gebro
ken en eindigde de match zoals
hij was begonnen, met een aan
tal min of meer kleurloze remi
ses. Nu is het wachten op de
winnaar van de FIDE-match
tussen Karpov en Kamsky, zo
die match al ooit zal plaatsvin
den. Op papier moet de win
naar hiervan' uitkomen tegen
Kasparov om de 'echte' wereld
titel.
KASPAROV - ANAND, 14de
partij.
1. e4 d5; 2. exd5 Dxd5; 3. Pc3
Da5; 4. d4 Pf6; 5. P13 c6; 6. Pe5
Le6; 7. Ld3 Pbd7; 8. f4 g6; 9. 0-
0 Lg7; 10. Khl Lf5; 11. Lc4 e6;
12. Le2 h5; 13. Le3 Td8; 14. Lgl
0-0; 15. Lf3 Pd5; 16. Pxd5 exd5;
17. Lf2 Dc7; 18. Tel f6; 19. Pd3
Tfe8; 20. b3 Pb6; 21. a4 Pc8;
22. c4 Df7; 23. a5 LfB; 24. cxd5
cxd5; 25. Lh4 Pd6; 26. a6 b6;
27. Pe5 De6; 28. g4 hxg4; 29.
Pxg4 Lg7; 30. Tc7 (Zie diagram
1) 30. Pe4; 31. Pe3 Lh3; 32.
Tgl g5; 33. Lg4 Lxg4; 34. Dxg4
Dxg4; 35. Txg4 Pd6; 36. Lf2
Pb5; 37. Tb7 Te4; 38. f5 Txg4;
39. Pxg4 Tc8; 40. Td7 Tc2; 41.
Txd5. Zwart geeft op.
TIMMAN WINT MATCH
Met een remise in de twee
ill
lil
i
2
A
i
w
i
i
lil
lil
i
lil
A
lil
BI
BI
-
lil
lil
101
2
111
lil
11
19
Ril IIII
ill
111
li
i
- i
i
111
i
III
0
i
0!
i
BI
lil!
A
A
E
laatste partijen stelde Jan Tim
man zijn matchzege tegen
Jeroen Piket veilig. Niettemin
heeft Jeroen vooral in de laatste
partij nog geprobeerd ijzer met
handen te breken. Maar de gro
te vorm was er niet en die is er
eigenlijk al geruime tijd niet. De
weg naar de top is echter een
route van vallen en opstaan en
daarom kunnen we de toe
komst met vertrouwen tege
moet zien want dat Piket heel
wat in zijn mars heeft hebben
we al vaak kunnen constateren.
Met de comeback van Jan Tim
man kunnen we natuurlijk con
tent zijn. Reeds tijdens de Don-
ner-memorial openbaarde zich
een duidelijke vormverbetering.
NHSB-KAMPIOENSCHAP
Gedurende een drietal zonda
gen heeft de Noordhollandse
Schaakbond de wedstrijden om
het persoonlijk kampioenschap
voor dames en heren gehouden.
De titel werd in de hoofdgroep
gewonnen door Heberl Perez
Garcia (Julianadorp), na een
tweetal beslissingspartijen met
Eric Nicolai (Straffe Hendrik).
Beide spelers waren in het ei
genlijke toernooi met de fraaie
score van 5,5 uit 6 gelijk door de
finish gegaan. De eerste beslis
singspartij werd gewonnen door
Nicolai, de tweede door Perez
Garcia, waarna aan laatstge
noemde de titel werd verleend
op grond van weerstandspun-
ten. In groep A legde Martin
Oudejans (ZSC/Saende) met 5
uit 6 ongeslagen beslag op de
eerste plaats terwijl in groep B
Sander den Haan (De Uil Hille-
gom) winnaar werd met 6 uit 6!
Bij de dames ging de titel naar
Sacha Schiermeier (VHS, Haar
lem), eveneens met een score
van 6 uit 6! De titelstrijd vond
voor het eerst plaats in het
lucht- en ruimtevaartmuseum
Aviodome.
HET TIJDPERK BOTWINNIK
De op 5 mei van dit jaar over
leden oud-wereldkampioen Mi
chael Botwinnik heeft vanaf
1946 (Stauntontoernooi Gro
ningen) tot en met 1970 (Jubile
umvierkamp LSG Leiden) na
drukkelijk zijn stempel gedrukt
op de (internationale) schaak
wereld. Van die belangrijke pe
riode is thans een fraai gebon
den boek verschenen onder de
titel: '1946 - 1970, Het tijdperk
Botwinnik', door Hans Bouw
meester, met medewerking van
Ignace Hendriks. In 30 uitvoerig
geanalyseerde partijen (waaron
der 12 van Botwinnik) krijgt de
lezer een goed overzicht van de
belangrijkste gebeurtenissen uit
dat tijdvak. De naam van de
schrijver staat borg voor gede
gen vakwerk. Uitgeverij van
Spijk nam ook een flink aantal
historische foto's op in dit mooi
uitgevoerde boek.
OPGAVE VORIGE WEEK
(Wit: Ke4, Lg7, d6. Zwart: Kcl,
Tb6, Lh2. Wit aan zet maakt re
mise). Oplossing: Wit staat een
toren achter en tot overmaat
van ramp wordt ook zijn ene
pion belegerd. Na 1. d7 Td6;
gaat die pion dan ook verloren.
Hij heeft echter beter. 1. Le5,
met de dreigingen 2. d7 en 2.
Lxh2. Zwart kan de pion nu niet
veroveren, doch wel de loper. I
Tb4+; 2. Kd5! Tb5+; 3. Kc6!
Txe5. Het klinkt ongelooflijk
maar de ene pion is in staat de
vijandelijke T L in bedwang te
houden. 4. d7 Te6+; 5. Kb7
Td6; 6. Kc8! en niet 6. Kc7? Td2
7. Kc8 Tc2+, gevolgd door 8.
Lc7 en wint. Na de tekstzet is
het remise. Men zie: 6. Tc6+;
7. Kb7 Tc7+; 8. Ka8! Txd7 Pat!
NIEUWE OPGAVE
Gelijktijdig met nummer 3
van de jaargang 1995 van
EBUR, het orgaan van de
Alexander Rueb Vereniging voor
Schaakeindspelstudie (ARVES),
ontvingen de leden van deze
bijzondere, bij de KNSB aange
sloten, bond een speciaal Pro
motienummer dat een aantal
zeer lezenswaardige bijdragen
bevat. Zo wijdt de secretaris van
ARVES, Leidenaar Harm Benak,
een interessant hoofdstuk aan
de overeenkomsten tussen
schaakproblemen en -eindspel-
studies. De opgave voor deze
week is aan dat artikel ontleend.
(Zie diagram 2) Wie de juiste
oplossing vindt wordt op de 9e
zet beloond met mat! Voor info
met betrekking tot ARVES ver
wijs ik u naar het adres van de
secretaris, I logewoerd 40-A,
2311 I IN Leiden, tel.
(071)5131819.
FILATELIE
Wanneer op dinsdagochtend 17
oktober de postkantoren open
gaan begint een meer dan een
jaar durende unieke cabaret
voorstelling met Eduard Jacobs,
Jean-Louis Pisuisse, Wim Kan
en Freek de Jonge. Op die dag
geeft PTT Post namelijk twee
zegels uit in waarden van 70
cent (oplage 8 miljoen) en 80
cent (12 miljoen) waarmee
'honderd jaar cabaret in Neder
land' wordt gemarkeerd. Op de
zegel van 70 cent treden Jacobs
en Pisuisse óp en op die van 80
cent Kan en De Jonge.
Op 19 augustus 1895 stond
Eduard Jacobs (1868-1914) voor
het eerst op de planken in de
nacht-sociëtiet 'Het Wapen van
Habsburg' in de Quellijnstraat
in Amsterdam. Het optreden
van Jacobs geldt, aldus cabaret
paus Wim lbo, als de eerste ca
baretvoorstelling in Nederland.
Cabaret is in Frankrijk ont
staan. Het woord is oorspronke
lijk een aanduiding voor een
(kunst)kroeg. Daar stond de
wieg van het cabaret dan ook
ontstaan: in het café. In 1881
werd in Parijs door de tekenaar
schilder Rodolphe Salis de eer
ste openbare kunstkroeg ge
opend: Le Chat Noir (De Zwarte
Kat). Grootste naam in die tijd
was die van Aristide Bruant.
Het cabaret is dus vanuit
Frankrijk naar Nederland over
gewaaid. Of beter gezegd, Ja
cobs heeft het 'meegenomen'.
Eduard Jacobs verbleef vier jaar
in Parijs, liet zich door Bruant
inspireren, introduceerde het
cabaret hier en immiteerde
Bruant; vandaar dat hij zich bij
voorkeur manifesteerde met de
voornaam Edouard.
Jacobs valt daarom de eer te
beurt het cabaret in Nederland
te hebben geïntroduceerd. Hij
was een uiterst geëngageerd
zanger, beïnvloed door het op
komend socialisme, die zijn
verontwaardiging over misstan
den beslist niet onder stoelen of
banken stak.
Het is dus wel duidelijk dat
het geëngageerde cabaret niet
iets is van de jaren zestig, maar
er al was sinds het ontstaan.
Neem nu Koos Speenhoff
(1869-1945), die zich enkele ja
ren na het debuut van Jacobs
begon te manifesteren en
meteen de Katholieke Jongeren
Vereniging Eer en Deugd op de
nek kreeg en in 1906 in Hel
mond zelfs door de politie van
het toneel werd gehaald.
En dan Jean-Louis Pisuisse
(1880-1927), de grootste van de
drie pioniers en bovendien
Neerlands eerste conferencier.
Hij geldt bovendien als ontdek
ker van een groot aantal talent
volle en later bekende kleinkun
stenaars. Bij voorbeeld de au
teur-componist Dirk Witte. De
samenwerking met hem leverde
o.a. een van de grootste klassie
kers uit het Nederlandse caba
ret op: Mensch, durf te leven.
Op 26 november 1927 werd
Pisuisse op het Rembrandtplein
doodgeschoten. Zijn dood
spreekt al evenzeer tot de ver
beelding als zijn artistieke leven.
Een crime passionel van de eer
ste orde. Niet alleen kwam toen
Pisuisse om het leven, ook zijn
vrouw Jenny Gilliams en zijn
moordenaar, de Groninge tenor
Tjakko Kuiper. De laatste pleeg
de zelfmoord.
Met de dood van Pisuisse leek
ook het cabaret te zijn gestor
ven. Pas na een kleine tien jaar
later, in 1936, was de herrijze
nis. In dat jaar ontstond het
ABC-Cabaret, opgericht door
twee andere cabaret-legendes:
Wim Kan (1911-1983) en Corry
Vonk. De invloed van dit twee
tal is enorm geweest. Het gezel
schap hield maar liefst 33 jaar
stand en bracht vele bekende
namen voort: o.a. Rijk de Gooij-
er, Henk Elsink, Frans Halsema,
Albert Mol, Jenny Arean, Silvia
de Leur, Ton van Duinhoven,
«Sieta en Marijke Hoving en Frits
Lambrechts.
Na de oorlog werd het Neder
landse cabaret jarenlang gedo
mineerd door de 'Grote Drie':
de politieke conferencier Wim
Kan, de kunstzinnige cabaretier
Toon Hermans en de volksen
tertainer Wim Sonneveld. Begin
jaren zestig bracht de tijd van
de poëtische gezelschappen
aan: PePijn (Paul van Vliet),
Shaffy Chantant (Ramses Shaf
fy) en Harlekijn (Herman van
Veen).
Weer was het toen gedaan
met het geëngageerde cabaret.
Dat overigens de laatste jaren
voor de derde keer weer ver is te
zoeken, ondanks o.a. Herman
Finkers, Brigitte Kaandorp en
Youp van 't Hek, begaafde on
zinverkopers, die vooral scoren
met tirades tegen Buckler en
Walibi-stickers. Maar ook die
tweede keer niet voor lang. De
wederopstanding van het kriti
sche cabaret kwam met het op
treden van Bram Vermeulen en
Freek de Jonge (*1944), die bei
den voortkwamen uit het stu
dentencabaret.
Op de zegels zijn naast de ca
baretiers ook teksten afgebeeld
die een beeld geven van de ver
schillende stromingen, en op
vattingen binnen het cabaret.
Bij Eduard Jacobs staat: Het
chansonnet is geen sonnet-
/Geen ode of ballade,/Het wil
alleen in 't algemeen/De men
sen amuseren,/Maar als het kan
zo nu en dan/De mensen ook
iets leren.; Bij Pisuisse: Je leeft
maar heel kort, maar een enkele
keer,/En als je straks anders
wilt, kun je niet meer/Mensch,
durf te leven! Dirk Witte; bij
Wim Kan: 't Is heerlijk/ met een
uitgesproken mening/te kun
nen leven/in het land van zwart
en wit./Zolang de twijfel nog
niet is gerezen/gaat het van 'dit
is dat' en 'dat is dit'; bij Freek de
Jonge: Als men mij mijn mening
vraagt/dan wil ik die wil geven
/Het ergste van het wereldleed
is/dat ik er van kan leven.
