Ineke Bakker: gezicht van de oecumene
'Wandelaars stuiten vaker op barrières'
Leiden
Wandelen in Leidse regio
Met broden jongleren in
tijden van hongersnood
Gi
a1
Kerk Samenleving
ZATERDAG 14 OKTOBER 1995
Voetpadendag 1995 lokt wandelaars naar de stadsranden
LEIDEN/DEN HAAG.
Zo maar vanuit je achterdeur
wandelen. Niet eerst met de
fiets, het
zelfs de
meteen de wandelschoenen aan
en stappen maar. De wens van
vele wandelaars. De stadsran
den, met de 'spannende' over
gang van stad naar platteland,
zijn fraaier dan menigeen zich
voorstelt. De meeste wandelpa
den op die scheidslijn tussen
stad en groen zijn echter ver
dwenen. Een groot aantal wan
del- en natuurorganisaties
houdt daarom morgen in de
drie randstadprovincies de'
Voetpadendag 1995; 'Wandelen
in de stadranden'. Doel van de
dag is wandelaars kennis te la
ten maken met de stadsranden
èn een aanzet te geven tot het
behoud van de laatste oude
voetpaden in de stadsrand en
het maken van nieuwe.
Hoewel de provincie Zuid-
Holland als enige provincie in
Nederland een officieel provin
ciaal voetpadenbeleid heeft (er
zijn inmiddels 20 provinciale
wandelroutes uitgezet), is ook
in de drukste provincie van Ne
derland naar het idee van één
van de organisatoren van de
Voetpadendag, Steven van
Schuppen, heel wat mis. Het
groene netwerk, het netwerk
van provinciale wandelpaden, is
volgens Van Schuppen absoluut
geen echt netwerk. ,,De paden
sluiten niet op elkaar aan en bij
na nergens loopt een voetpad
vanuit de stedelijke omgeving.
Je moet dus altijd eerst reizen
voor je kunt gaan wandelen."
De Bollenstreek kent al nau
welijks voetpaden. „Daar heb
ben de bollen gewonnen." In de
Leidse regio is het aantal groter
en zijn de paden ook fraaier. Zo
kun je vanaf park Cronesteyn
naar de Vlietlanden lopen, is er
een route vanaf de Merenwijk
langs de Zijloever door het vo
gelreservaat naar Rijpwetering
en loopt er een pad vanaf de
Klinkenbergerpolder langs de
oude slotgracht van Oud Teij-
lingen. „Klinkt voldoende, maar
dat is het niet. Kijk bijvoorbeeld
eens naar alle polders in de di
recte omgeving van Leiden,
zoals de Grote Polder, de Boter-
Vier van de 55 (gratis) wandelingen die in het kader van de Voet
padendag 1995 in Zuid- en Noord-Holland en Utrecht zijn uitge
zet, zijn te vinden in de directe omgeving van Leiden.
Noordwijk(7 km, duinwandeling): Tussen 10.00 en 14.00 uur kan
gestart worden bij Pannekoekenhuis Hans en Grietje in Noord-
wijk, bereikbaar met bus 40 of 42 vanaf Leiden (uitstappen Paral
lelboulevard).
Katwijk (7 km, duinwandeling): Rondwandeling vanaf de Soefi-
tempel. Er kan gestart worden tussen 10.00 en 14.00 uur voor een
wandeling op eigen gelegenheid. Om 10.00 en 14.00 uur beginnen
begeleide wandelingen.
Warmond (10 km, wandeling door landgoederen en recreatiege
bied). Start tussen 10.00 en 14.00 uur vanaf de VW Warmond aan
de Dorpsstraat.
Kagerplas (15 km, langs landgoederen en door weidegebied). Al
leen een begeleide wandeling waarvoor om 10.30 uur gestart
wordt bij de koffieshop Leiden NS. Eindpunt is Rijpwetering en de
reis terug gaat per bus.
huispolder, de Achthovenerpol-
der of de Rode Polder. Je vindt
er nauwelijks of helemaal geen
voetpaden en dat maakt die. ge
bieden extra kwetsbaar .voor
aantastingen."
Paradox
Het klinkt paradoxaal dat het
aanleggen van een (onverhard)
voetpad de kwetsbaarheid van
een natuurgebied verkleint. Van
Schuppen legt uit: „We hebben
al heel vaak gemerkt dat de ken
nismaking van mensen met het
open polderlandschap uit
mondt in een grote betrokken
heid bij het wel en wee van die
polder. Dat betekent dat de
wandelaars die bijvoorbeeld
door de Grote Polder gaan, van
af het eerste moment zullen
ageren tegen plannen om die,
of andere polders aan te tasten.
Elke wandelaar wordt natuur
beschermer en dat is bepaald
geen overbodige luxe. Kijk nu
naar de ideeën die er zijn om de
Grote Polder te bebouwen. De
Broek- en Simontjespolder is
ook al weg."
De Voetpadendag is slechts
één van de manieren waarop de
verenigingen, zoals Nemo (een
vereniging die de instandhou
ding van onverharde paden na
streeft), het Nivon en de stich
ting Lopende Zaken, probeert
het aantal voetpaden uit te brei
den. Komend najaar verschijnt
een onderzoek naar de ontbre
kende schakels in het Zuidhol
landse voetpadennet. „En wij
gaan proberen die ontbrekende
schakels in te vullen. Zo is er
voor de verbindingszone tussen
Vlietlanden, de Noord Aa en het
Bentwoud overheidsgeld be
schikbaar. Wij gaan proberen
een deel van dat geld vrij te krij
gen voor een voetpad door die
strook. En bij herinrichtings
plannen zoals ten oosten van
Zoetermeer, zullen wij aandrin
gen op de aanleg van voetpa
den.
Veel bestaande voetpaden lo
pen over boerenland. Van
Schuppen constateert dat de
agrariërs steeds minder bereid
zijn voetgangers over hun land
toe te laten. „Ze voelen zich
sterk bedreigd door plannen
voor woningbouw, natuurge
bieden en de hogesnelheids
trein. Zodra een wandelaar
vraagt of hij misschien gebruik
mag maken van het boeren
land, krijgt hij steeds vaker nul
op het rekest."
Al zijn er veel problemen met
het wandelen, toch ziet van
Schuppen ook lichtpunten.
„Natuurlijk kun je ook in Zuid-
Holland nog prachtig stappen.
Kijk nu naar de wandelroute
door de landgoederen in Oegst-
geest. Of die prachtige route
vanuit Zoetermeer naar de
Noord Aa. Echt, ze zijn er wel,
de mooie paden vanuit de ach
terdeur. Alleen bij lange na niet
genoeg."
Theo Bakker
Gc
KI
Je bent jong en je denkt wat.
Wie, wat, waarom ik? Veel
hoofdbrekens, geen uitkom
sten. Je kunt wel geloof aan
één of ander gaan hechten. Je
kunt wel een boek tot 'Godde
lijke Waarheid' promoveren,
omdat je bang bent voor de
onverteerbare vaststelling dat
de mens nooit consensus zal
kennnen over 'hoe samen te
leven', maar altijd zal het zo
zijn dat buurman zich aan een
heel ander boek vastklampt en
je daarom op het hoofd slaat.
De verlossing had kunnen
komen van de denkers ondei
ons, van de filosofen. Maar m
duizenden jaren, honderddui
zenden geschriften en miljoe
nen denkuren zijn we niks op
geschoten. Indrukwekkende fi
losofische stelsels zijn e
bouwd, maar allemaal op he
drijfand van hypotheses,
names. Zand erover, hebben
we niets aan om alle oorlogen
nu, met onmiddellijke ingang
te stoppen.
Er valt niets te zeggen, o.k,
maar is dat dan zo erg?, denkt
u wellicht. We hebben toch
een paar glorieuze herfstdagen
gehad deze week. Dat is waar,
ik bedoel te zeggen, dat vind ik
ook. Maar ik vind tevens, dat
het toch wel een beetje triestig
is, dat van die honderd vijfen
twintig miljoen kapotgescho
ten, doodgemartelde, vergaste,
uit elkaar gereten mannen,
wouwen en kinderen alleen al
in deze eeuw. En dat je dan
niet eens in staat zou zijn om
Hitier, kwam je hem tegen,
met onweerlegbare weten
schappelijke bewijzen ervan te
overtuigen, dat zijn ideeën
bagger zijn. Dat-ie 'zijn geloof'
gewoon' opnieuw zou kunnen
uitdragen, wat nu trouwens
ook al gebeurt. En dat je dus
moet constateren, dat er altijd
moord en doodslag zal heer
sen. Wat niet wegneemt, dat
in de blade-
r ook dit jaar
u wilt verve-
laar toch een
de scepsis te
ik mij deze
college
het verkleuren
ren, van de nat'
weer Goddelijk
Beetje lange,
lende inleiding,
noodzakelijke o
schetsen
week begaf
aan de Faculteit der Wijsbe
geerte. Dat gedonder over Spi
noza had vorige week de Leid
se Universiteit weer eens in het
nieuws gebracht. Spinoza, filo
soof, colleges wijsbegeerte, dat
er nog mensen zijn die niet
met 'stomheid geslagen' zijn,
dacht ik. Dat ene Jan Sleutels
in je eigen stad nog onverdro
ten gaat oreren over Metafysi
ca. Een kritisch bezoekje
waard.
De entourage valt tegen: de
sessie vindt plaats in een ste
riele zaal in het LAK, waar de
dag ema de vereniging van ge
pensioneerde boekhouders
zijn jaarvergadering zal hou
den. En ook despreker boe
zemt met zijn jongensachtige
leren jack, spijkerbroek en wit
te t-shirt geen vertrouwen in.
Hij ziet er ook helemal niet ge
pijnigd uit, zoals dat een den
ker betaamt. Bovendien raakt
Jan in zijn betoog nergens de
weg kwijt en zit hij geen secon
de met de handen in het haar.
Kortom, Jan oogt als een vak
bondsleider, maar dan één die
kan praten.
Wat om me heen zit» inspi
reert ook al niet. Veel plichts
getrouwheid en smalle schou
ders.
Maar, en hier moeten wij
kleur bekennen, die Jan kletst
wel op een niveau over object
en subject en internalisme en
externalisme, dat het je als jo
chie uit de Wielmakerssteeg
duizelt. Evenwel niet die studs,
C ZOETER
die gooien er gewoon vrag
uit, waaruit blijkt dat zek
nog begrijpen ook. Zoals i
gedachtenproef over 'herseu
op levenswater', waarvan
zenuwen verbonden word f
met een computer. Daarin z
door een boze wetenschapj
beelden gestopt die die h
sens dan gaan zien. Maar n
echt dus. Zou dat kunnen, t
alles wat wij waarnemen illu jjgüL
is, dat we speelbal zijn vane
duivelse geest? Nee, dat Er kui
dan weer niet, zodra je diet de Na
ze geest wegdenkt. Want i lere.n
hersens kunnen niet én in ^S111
bak zitten en zichzelf waam f6®5-
dustri
men én dan ook nog toe
aan een warme hap, of and
om. U begrijpt het? Ik nie
zal het wel kloppen.
Vind je dat nou leuk omzde
•veel manieren te kenni daard
waarop je uiteindelijk ni
met zekerheid kunt verklai
vroeg ik Jan na afloop van
spel met taal op hoog nive;
„Ach, het brengt op zijn
relativisme teweeg", zegt
Het is een vriendelijk gespr
met een slimme, aardse
Veel van mijn scepsis
smolten als ik door de zacl
herfstavond naar huis fit
Leuk dat je in Leiden op
verloren maandagavond
maar zo'n ervaring kunt
doen. Het zou voor veel sl
denkers nuttig zijn on
soort colleges te volgen,
en waarachtig.
Maar toch, toch krijg ik
nacht een droom. Het
gersnood en terwijl er i
sterven, vergapen de welgesl
den zich aan een artiest die
verbluffende wijze met brod
jongleert. En het meest
van die droom was dat m<
tje, dat vrijwillig naar di
ging kijken om er dan ee
zorgd stukje over te schrijvei
lid L
LEIDSCH DAGBLAD
(Opgericht 1 maart 1860)
KANTOOR
Rooseveltstraat 82
Postadres: Postbus 54,
2300 AB Leiden
)e br
Ie K
071-53 ;eest
Op een ontmoeting van secretarissen van
landelijke raden van kerken, onlangs in Genève,
was Ineke Bakker (41) de enige vrouw en tevens
de jongste aanwezige. Ze is nog maar sinds
vorige maand in functie als secretaris van de
Nederlandse Raad van Kerken, maar ze heeft al
'heel sterk gemerkt datje een grote rol speelt in
het zichtbaar maken van de oecumene'. Ze is
het gezicht dus van de oecumene. ,,Ik vind het
leuk dat het een vrouwengezicht is."
ABONNEESERVICE
In Genève woonde ze
kersvers in functie de
zitting van het centraal
comité (breed bestuur) van de
Wereldraad van Kerken bij. Ze
geeft volmondig toe dat zo'n
vergadercircus 'veel saaier' is
dan 'de andere werkelijkheid'
van de Wereldraad: het
eigenlijke werk.
Zoals die conferentie in 1980
over het gezag van de bijbel in
het licht van nieuwe ervaringen
van vrouwen, die ze hielp
voorbereiden. Of die keer in
1989 dat ze de bijbelstudies
deed op de
mensenrechtenconferentie in
Genève en, in hetzelfde jaar,
een vrouwenconferentie in
Latijns-Amerika hielp
organiseren. En als
theologiedocente in Nicaragua,
Cuba en Costa Rica (een deel
van die tijd was ze uitgezonden
vanuit Friesland) ondervond ze
vaak de solidariteit van de
Wereldraad in de vorm van
bezoekende delegaties.
„Ik denk", zegt ze op de vraag
naar de betekenis van de
grootste oecumenische
organisatie, „dat de Wereldraad
erin is geslaagd om een aantal
onderwerpen op de agenda van
de kerken te krijgen, die daar
anders niet zo gemakkelijk op
gekomen zouden zijn.
Bijvoorbeeld de strijd tegen het
i voor de positie van
kerk en
samenleving. En in Latijns-
Amerika was het conciliair
proces (rond de thema's
gerechtigheid, vrede en behoud
van de schepping) absoluut niet
van de grond gekomen zonder
de Wereldraad."
Het is aan de landelijke raden
van kerken om bepaalde zaken
nationaal te agenderen en te
stimuleren. „Ik zat in Genève
ook een beetje zo van: wat is
van alles wat er langs komt
relevant voor de Nederlandse
samenleving? Wanrje moet niet
de illusie hebben dat de lokale
gemeenten alles kunnen
oppakken wat daar over de tafel
gaat. En dat hoeft ook helemaal
niet. Het is een kwestie van
goed je prioriteiten bepalen.
Onderwerpen die voor haar
hoge prioriteit hebben zijn de
positie van vrouwen,
seksualiteit, de rol van ambten
of macht in de kerk. Bepaald
geen gemakkelijke
onderwerpen in het
oecumenisch gesprek. „Kerken
vinden zich in het algemeen
makkelijker in de sociaal-
ethische vragen. Bij geloofs- en
persoonlijk-ethische vragen
liggen de tegenstellingen veel
scherper. Alleen, je moet wel
bedenken dat twintig jaar
geleden de kerken ook over
sociaal-economische vragen
zeer verschillend dachten
Moeten de kerken wel zo
nodig wat zeggen over
bijvoorbeeld asielzoekers of
Geen krant ontvangen?
Zaterdag 10.00-12.00 uur
DIRECTIE
B. M. Essenberg,
D. Arnold (adjunct), J. Kiel (adjunct)
Redactie: 071-
Hoofdredactie: 071-
ADVERTENTIES
Maandag t/m vrijdag van 8.30 tot 17
071-
NTIES
n 8.30tot 17w f331"-
071-5l|
ABONNEMENTEN
bijvooruitbetaling:
per maand (acceptgiro)
per maand (autom. betaling)
al (acceptgiro)
PUBLIC RELATIONS
W. H. C. M.Steverink 071-5356356
OMBUDSMAN
R.D.Paauw 071-5356215
Tel. dag. 9.30- 11.30 uur of per post.
REDACTIE
GJ. Visser, chefredactie nieuwsdienst/kunst
H.W. van Egmond, chef red. Groot Leiden
AJ.B.M. Brandenburg, chef eindredactie regio
F Blok, chef eindredactie algemeen
n Bollenstreek
per kwartaal (autom. betaling)
per jaar (acceptgiro)
per jaar (autom. betaling)
oen
j! ven.
ïiets
LEIDSCH DAGBLAD OP CASSETTEM1
Voor mensen die moeilijk
hebben of blind zijn (of e
dicap hebben), i
geluidscassette Desc
0486-482345 (Centr
■idsch Dagbl
r. Voor info
ar Gesproke-
F. Wegman, chef red. D
ZIEK
ONGEVALLENDIENST
N H U I
vijftig jaar Indonesië c
uitspraken van de Raad van
Kerken te noemen? „Ik vind van
wel. Er zijn zaken waar de
politiek of organisaties in de
maatschappij het zwijgen toe
doen en dan heb je de
christelijke opdracht om aan de
bel te trekken. Je moet wel
zorgen dat je geloofwaardig
bent en dus zelf leeft naar wat je
zegt. Zo'n uitspraak moet ook
gedragen worden door de
kerken. Maar soms kan het
nodig zijn om daarin ook wat
voorop te lopen."
De wetenschap dat op
maatschappelijke vragen de
neuzen van de kerken nu min of
meer dezelfde richting
opwijzen, geeft haar moed ten
aanzien van die vragen, die
kerken dichter op de huid
komen en waarbij 'ontzettend
grote kloven' zichtbaar worden.
„Waarom zouden we het niet
op termijn eens kunnen worden
over viagen die bijvoorbeeld te
maken hebben met eucharistie
en avondmaal of de rol van de
vrouw? Het zal inderdaad heel
moeilijk worden. Het zou
weieens zo kunnen zijn dat zo'n
kwestie niet vanuit de kerken
wordt opgelost, maar dat het
veel meer de samenleving is
waarin bijvoorbeeld de positie
van vrouwen uiteindelijk zo
verbetert, dat kerken niets
anders kunnen doen dan achter
die samenleving aankomen."
Ze realiseert zich 'dat je de
samenleving niet moet
idealiseren, want de positie van
de vrouw is daarbinnen ook nog
lang niet wat-ie wezen moet'.
„Nederland is naar mijn
mening minder ver dan mensen
soms denken. Mijn ervaring is
dat vrouwen met een baan hier
minder serieus worden
genomen dan in bijvoorbeeld
Costa Rica. De ervaring leert
bijvoorbeeld ook dat als
vrouwen iets in een groep
zeggen, het korter genotuleerd
wordt of dat ze korter
gëinterviewd worden. Dat kun
je echt met een stopwatch
narekenen."
„Jazeker, er moet nog erg veel
gebeuren op dat terrein. Ook in
de kerk. De hiërarchie wordt
nog grotendeels gevormd door
mannen. Maar dat niet alleen.
Er moet ook een andele stijl van
vergaderen en werken
gevonden worden,
vrouwvriendelijker. Variërend
van de vergadertijden tot de
manier waarop je het
organiseert. Ook theologisch
valt er nog heel veel te
doordenken, bijvoorbeeld over
het godsbeeld, de christologie,
de leer van de verzoening met
z'n opofferingstheologie, maar
ook op het vlak van de
bijbelvertaling en het liedboek,
waarin enkele liederen staan die
je niet meer met goed fatsoen
kunt zingen."
„Je moet dat natuurlijk niet
drammerig brengen, maar
duidelijk maken dat de bijdrage
van vrouwen echt een verrijking
is van het geloof. Er is nog maar
heel weinig theologie gemaakt
vanuit de geloofservaring van
vrouwen. Veel theologie is echt
onderdrukkend voor vrouwen.
Theologie lijkt misschien soms
op een soort hersengymnastiek,
maar heeft veel meer effect op
mensen dan je denkt."
Bakker: „Het is een kwestie
van heel stug, vrolijk
volhouden. Ik laat me niet meer
chagrijnig maken en ik wil er
ook niet meer slachtoffer van
zijn. Ik zie het gebeuren en
maal er niet meer om." Maar
verdeeldheid op zulke voor haar
wezenlijke punten blijven toch
een slagschaduw? „Dat is ook
zo. En ik denk ook datje het
alleen maar volhoudt, als je heel
helder bent over je ondergrens:
tot waar toe en niet verder? En
die ligt bij mij ver, maar er is
een grens."
„Ik zou mij kunnen
voorstellen dat er een moment
komt dat de eenheid bedreigd
kan worden. Alleen, ik vind dan
wel dat je het uiterste
geprobeerd moet hebben om
het met elkaar eens te worden.
En ik denk dat we bij een
heleboel vragen nog niet eens
begonnen zijn elkaar uit te
leggen waarom we daar
verschillend over denken.
en dagelijks St.Elisabeth Ziekenhuis.
BEZOEKUREN
DIACONESSENHUIS
(tel. 071-5178178): dagelijks 14.30-15.15 u
Kraam-e
ners bovendien van 10.30-1L15I
Special Care Unit; 10 30-11 00 l
19.45-21.00
15.00 - 15.30 uur en 19.00-19.30i
irpleegkundige.
na overleg niet de dienstdoende
en 19.00-19.45 uur
RIJNLAND ZIEKENHUIS vestiging St. Elisabeth
(tel. 071-5454545): dagelijks 14.00-15.00 uur en 18.30-19.30
en II daarnaast ook 11.15-12.00 uur.
Kraamafdeling: 14.30-15.30 uur en 18.30-19.30 uur (voor vaders tot2'
Kinderafdeling: 14.30-19.00 uur (voor ouders de gehele dag)
Afdeling hartbewaking (CCU)en intensive care (IC): 14.00-14.30 uu'
18.30-19.OOuur.
Spoedeisende hulp: dag en nacht geopend
RIJNLAND ZIEKENHUIS vestiging Rijnoord
(tel. 0172-463131): dagelijks 14 00-15.00 uui
en II daarnaast ook 11.15-12.00 uur.
Geen spoedeisende hulp meer mogelijk
ACADEMISCH ZIEKENHUIS
(tel. 071-5269111): alle patiënten (behalve kinderen) 14.15-15.00 uur
Avondbezoekuur afdeling-Verloskunde 18.15-19.00 uur, 19.00-20.00
leen Partners/echtgenoten met kinderen.
Voor zvvangeren: zaterdag en zondag van 10.00 tot 11.00
voor partners/echtgenoten en eigen kinderen.
Kinderafdelingen: voor ouders van opgenomen kinderen is
zoek mogelijkheid in overleg met de hoofdverpleegkur
Voor andere bezoekers gelden de volgende tijden: ke
kunde en neurologie: 14.15-15.00 uur en 18.30-19.30
heelkunde 14.15-15.00 uur en 18.30-19.00 uur.
Kinderkliniek: zalen voor peuters, kleuters en g
uur: babyzaal en boxenafdeling: volgens afspraak.
Gesp
uitsluit
oogheelkunde
te kinderen: 15.15-'
